Muzyka.docx

Starożytność do ok. 300 — Bliski i Daleki Wschód; monodyczność, synkretyzm, związek muzyki z religią, systemy tonalne np. pentatonika, heptatonika, zróżnicowane instrumentarium; kosmologiczne koncepcje muzyki;
rozwój greckiej teorii muzyki w szkole pitagorejskiej; formowanie się 1-gł śpiewów liturgicznych kościoła rzymskokatolickiego (chorał gregoriański)
Średniowiecze 300 – 1430 — rozwój chorału gregoriańskiego; notacja neumatyczna; organum; początki monodii świeckiej, 1-gł śpiewu solowego lub przy akompaniamencie instrumentu; włoski mnich, Guido z Arezzo, wprowadza w notacji muzycznej 4 linie i klucze (5 linii wprowadzono ok. 1200); minstrele, zwani też żonglerami (śpiewacy, tancerze, akrobaci, muzycy); w Paryżu pierwsi znani z nazwiska kompozytorzy działający przy Notre Dame: Leoninus i Perotinus (XII w.); francuscy trubadurzy (poeci-kompozytorzy); od połowy XII w. truwerzy (Adam de la Halle), niemieccy minnesingerzy; ars antiqua, ars nova (Guillaume de Machaut, F. Landino); wielogł msza, motet izorytmiczny, madrygał, ballada i pieśń (od XIV w.); Bogurodzica
Odrodzenie 1430 – 1600 — rozkwit wielogł. wokalnej; fauxbourdon, polifonia, imitacja; msza, motet, świecki madrygał, frottola, canzona, chanson; muzyka lutniowa, utwory na organy i inne klawiszowe; szkoły burgundzka, flamandzka, rzymska; niemieccy meistersingerzy; styl polichóralny (szkoła wenecka); tabulatury organowe, lutniowe; początki lutnictwa;
TWÓRCY – J. Bull, W. Byrd, G. Caccini, G. Dufay, A. i G. Gabrieli, O. Gibbons, N. Gombert, C. Jannequin, Josquin des Prés, O. di Lasso, L. Marenzio, C. Merulo, T. Morley, J. Ockeghem, J. Obrecht, G.P. da Palestrina, C. de Rore, A. Willaert; w Polsce: Mikołaj z Radomia (schyłek średniowiecza), V. Bakfark, D. Cato, W. Długoraj, M. Gomółka, M. Leopolita, Mikołaj z Krakowa, Wacław z Szamotuł
Barok 1600 – 1750 — system tonalny dur-moll, monodia, basso continuo, polifonia instr; początki opery we Włoszech (Camerata florencka); 1607 Orfeusz C. Monteverdiego; opera rzymska, wenecka i neapolitańska; kastraci, belcanto; opera seria i buffa; 1637 pierwszy publiczny teatr operowy w Wenecji; rozwój form instr: preludium, toccaty, fantazji chorałowej, fugi, cyklicznej suity i sonaty; kantata, oratorium, anthem, concerto grosso, koncert solowy,
koncert kościelny, miniatura instr; początki pieśni solowej; wirginaliści angielscy, klawesyniści francuscy; ośrodki lutnicze we Włoszech (rodziny Amatich, Guarnerich, Stradivardich), w Polsce (Grobliczów, Dankwartów);
TWÓRCY – T. Albinoni, J.S. Bach, D. Buxtehude, G. Carissimi, D. Cimarosa, A. Corelli, L. i F. Couperin, G. Frescobaldi, J.J. Froberger, G.F. Händel, J.A. Hasse, J.B. Lully, C. Monteverdi, J. Pachelbel, G.B. Pergolesi, N. Piccini,
H. Purcell, J.Ph. Rameau, A. i D. Scarlatti, H. Schütz, J.P. Sweelinck, G. Tartini, G.F. Telemann, A. Vivaldi; w Polsce: G.G. Gorczycki, A. Jarzębski, M. Mielczewski, B. Pękiel, J. Różycki, S.S. Szarzyński, M. Zieleński
Klasycyzm 1750 – 1820 — przejściowy okres rokoko i styl galant; szkoły wczesno-klasyczne: berlińska, mannheimska; homofonia, muzyka instr: solowa (sonata fortepianowa, skrzypcowa), kameralna (trio, kwartet smyczkowy), symfoniczna (symfonia, koncert solowy, uwertura, divertimento); forma sonatowa, wariacje, rondo; opera neapolitańska, francuska opéra-comique, niemieckie Singspiel;
TWÓRCY – klasycy wiedeńscy, J. Haydn, Mozart i Beethoven, C.Ph.E., J.Ch. i W.F. Bach, F. Benda, L. Boccherini, J.Ch. Cannabich, Ch.W. Gluck, F.J. Gossec, J.G. i C.H. Graun, A. Grétry, F.X. Richter, A. Salieri, J.V. Stamic; w Polsce: F. Janiewicz, M. Kamieński (Nędza uszczęśliwiona), F. Lessel, A. Milwid, M.K. Ogiński (polonezy, m.in. Pożegnanie ojczyzny), J. Stefani (Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale 1794), J. Szczurowski (pierwsza pol. symfonia, 1750), M. Szymanowska.
Romantyzm i neoromantyzm 1820 – 1900 — tematyka baśniowa, ludowa, fantastyczna; rozbudowa systemu dur-moll do granic tonalności; rozwój pieśni, miniatury instrumentalnej, muzyki programowej (symfonia programowa, poemat symf), opery (wielka opera heroiczna, weryzm, dramat muzyczny); kierunki klasycyzujące; szkoły narodowe (czeska, polska, rosyjska, Potężna Gromadka, skandynawska); wirtuozi fortepianu (F. Liszt) i skrzypiec (N. Paganini);
TWÓRCY – I. Albéniz, H. Berlioz, G. Bizet, A. Borodin, J. Brahms, A. Bruckner, F. Chopin, P. Czajkowski, A. Dvořák, C. Franck, M. Glinka, E. Grieg, R. Leoncavallo, Liszt, G. Mahler, P. Mascagni, F. Mendelssohn-Bartholdy, M. Musorgski,
J. Offenbach, G. Puccini, M. Reger, N. Rimski-Korsakow, G. Rossini, C. Saint-Saëns, F. Schubert, B. Smetana, R. Schumann, J. Strauss mł., R. Strauss, G. Verdi, R. Wagner, C.M. Weber, H. Wolf; w Polsce: F. Chopin (fortepianowe mazurki, polonezy, preludia, etiudy, walce, nokturny, sonaty, 2 koncerty), I.F. Dobrzyński, J. Elsner (opery, kantaty, oratoria; nauczyciel Chopina), K. Kurpiński (opera Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale albo Nowe Krakowiaki 1816, pieśń Warszawianka 1831), K. Lipiński, skrzypek (rywal Paganiniego) i kompozytor, S. Moniuszko (pieśni, uwertura Bajka, opery: Halka, Straszny dwór, Hrabina), Z. Noskowski (poemat symfoniczny Step), I.J. Paderewski, pianista i kompozytor (Menuet, Symfonia h-moll, opera Manru), H. Wieniawski, skrzypek i kompozytor (Legenda, koncerty skrzypcowe), J. Zarębski (Kwintet fortepianowy g-moll), W. Żeleński.
Modernizm i postmodernizm od 1900 — style i kierunki: bruityzm, ekspresjonizm, folkloryzm, futuryzm, impresjonizm, minimalizm, neoklasycyzm, nowa rzeczowość, socrealizm, sonoryzm, surkonwencjonalizm; techniki kompozytorskie: aleatoryzm, collage, dodekafonia, formy otwarte, polimetria, politonalność, punktualizm, serializm; nowe rodzaje muzyki: atonalna, graficzna, elektroakustyczna, elektroniczna, komputerowa, konceptualna, konkretna; happening, teatr instrumentalny; jazz, pop, rock; rewolucja fonograficzna, w Polsce: 1901 otwarcie filharmonii w Warszawie; międzynarodowe konkursy: pianistyczny im. F. Chopina od 1927, skrzypcowy im. H. Wieniawskiego od 1935; od 1945 Pol. Wydawnictwo Muzyczne w Krakowie; od 1956 Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”;
TWÓRCY – B. Bartók, A. Berg, P. Boulez, B. Britten, J. Cage, A. Chaczaturian, G. Crumb, C. Debussy, E. Elgar, M. de Falla, G. Fauré, G. Gershwin, P. Hindemith, A. Honegger, Ch. Ives, L. Janáček, M. Kagel, W. Lutosławski, F. Martin,
O. Messiaen, D. Milhaud, C. Orff, S. Prokofjew, F. Poulenc, S. Rachmaninow, M. Ravel, O. Respighi, P. Schaeffer, A. Schönberg, J. Sibelius, A. Skriabin, K. Stockhausen, I. Strawinski, D. Szostakowicz, K. Szymanowski, A. Webern;
TWÓRCY PL –  M. Karłowicz (poematy symfoniczne; grupa Młoda Polska: K. Szymanowski (balet Harnasie, opera Król Roger), L. Różycki (balet Pan Twardowski), G. Fitelberg, A. Szeluto; G. Bacewicz, T. Baird, H.M. Górecki, W. Kilar,
S. Kisielewski, J. Koffler (pierwszy dodekafonista), Z. Krauze, Sz. Laks, W. Lutosławski, R. Maciejewski, A. Malawski, K. Meyer, F. Nowowiejski, R. Palester, A. Panufnik, K. Penderecki, P. Perkowski, Z. Rudziński, B. Schaeffer, K. Serocki, T. Sikorski, M. Spisak, B. Szabelski, A. Szałowski, A. Tansman, S. Wiechowicz, B. Woytowicz i inni