BIZNES I ENERGIA z 10 czerwca 10 (nr 111).pdf

Biznes i energia

Partnerzy dodatku

10 czerwca 2010 nr 111 (2742)

www.gazetaprawna.pl/serwisy

DEBATA

Poszukiwanie kapitału

dla branży węglowej

ZASOBY SUROWCOWE Poszukiwania gazu ziemnego

Gaz łupkowy za co

WALDEMAR PAWLAK

wicepremier, minister gospodarki

Po dwóch latach wewnętrznej modernizacji

górnictwo złapało oddech. Dobrze, aby w rela-

cjach górnictwa z energetyką budować długo-

okresowe powiązania. One bowiem budują

pewność inwestycyjną.

najmniej 10 lat

WALDEMAR BERNACIAK

Lubelski Węgiel Bogdanka

To, co już uzyskaliśmy dzięki udanemu debiu-

towi giełdowemu, jest solidnym fundamen-

tem, który pozwala nam ubiegać się z powo-

dzeniem o ewentualne kapitały niezbędne do

zakończenia procesu inwestycyjnego.

Rozwiercenie i udostępnienie do produkcji złoża gazu ziemnego w łupkach jest

bardziej złożone i czasochłonne niż złoża konwencjonalnego. Może to nastąpić

za kilkanaście lat.

Jeśli potwierdzone zostaną

zasoby wydobywalne gazu

ziemnego w łupkach, to wy-

magać to będzie odwiercenia

setek, a przy dużych zaso-

bach tysięcy otworów eksplo-

atacyjnych.

Zagadnienie poszukiwań ga-

zu ziemnego w złożach nie-

konwencjonalnych takich jak

gaz w łupkach (shale gas)

i gaz zamknięty (tight gas)

jest w Polsce dyskutowane od

kilku lat, rozpoczęto też pra-

ce poszukiwacze.

Pierwsze odwierty PGNiG

przeprowadził na obszarze

Markowola-1. Odwiert ba-

dawczy Markowola-1 zlokali-

zowany jest w północno-za-

chodniej części Lubelszczy-

zny, na obszarze koncesji

Pionki-Kazimierz udzielonej

PGNiG na poszukiwanie i roz-

poznawanie ropy naftowej

i gazu ziemnego. Na odwier-

cie tym wykonano próby zło-

żowe. Oznacza to, że koncesja

jest perspektywiczna.

Na przełomie czerwca i lip-

ca planowane jest wykona-

nie w obrębie piaskowców

karbonu zabiegu intensyfi-

kacyjnego, czyli tzw. szcze-

linowania. Zapytania oferto-

we na przedstawienie pro-

Płońska. Obecnie trwają za-

awansowane negocjacje do-

tyczące podjęcia wspólnych

operacji.

Na obszarze Gdańskiej Pro-

wincji Naftowej rozpoczęto

rozmowy z firmą Lane Ener-

gy o wymianie informacji

geologicznych i geofizycz-

nych na blokach 29, 49, 69

(koncesje PGNiG SA) oraz

27, 28, 70 (koncesje Lane

Energy).

Od jesieni 2009 roku trwa-

ją rozmowy PGNiG z firmą

Chevron. Ich celem jest pod-

jęcie współpracy w zakresie

poszukiwania niekonwencjo-

nalnych złóż węglowodorów

na obszarze Rowu Lubel-

skiego.

cenami gazu ziemnego na ryn-

kach światowych.

– Do wydobycia gazu ze

złóż niekonwencjonalnych ko-

nieczne jest wykonanie skom-

plikowanych i kosztochłon-

nych zabiegów, w tym wierce-

nia długich odcinków pozio-

mych otworów (do około 1500

m) i wielokrotnych szczelino-

wań – mówi prof. Stanisław

Rychlicki z Akademii Górni-

czo-Hutniczej w Krakowie,

przewodniczący Rady Nad-

zorczej PGNiG.

Z uwagi na niewielki zasięg

drenażu konieczne jest po-

nadto wykonanie gęstej siat-

ki wierceń. Te cechy szcze-

gólnie decydują o stronie

ekonomicznej tego sektora

przemysłu naftowego, cechu-

jącego się wysoką koszto-

chłonnością oraz dużą wraż-

liwością na zmiany cen gazu.

– Warto zwrócić uwagę na

różnice pomiędzy Polską

a USA dotyczące warunków

poszukiwań, do których nale-

ży zaliczyć: głębokość zalega-

nia horyzontów złożowych,

miąższość serii złożowych,

tektonikę, a także koszty

wierceń – system zwolnień

podatkowych dla złóż niekon-

wencjonalnych, urbanizację

obszarów wydobycia, udział

obszarów chronionych w ob-

szarach poszukiwań – dodaje

prof. Stanisław Rychlicki

Parametry geologiczne i geo-

chemiczne kompleksów w łup-

kach w Polsce są z reguły gor-

sze od formacji łupkowych

w basenach USA, które stano-

wią klasyczne przykłady base-

nów z gazem w łupkach (np.

łupki Barnett w basenie Fort

Worth w Teksasie).

Z eksploatacją gazu ziemne-

go z łupków związane są też

problemy środowiskowe, nie

tylko z samym procesem wier-

cenia, ale przede wszystkim

z utylizacją dużych ilości za-

nieczyszczonej wody, trans-

portem samochodowym i emi-

sją hałasu.

STANISŁAW GAJOS

Katowicki Holding Węglowy

Katowicki Holding ma zakończone prace nad

nową strategią do roku 2020 i planuje inwesty-

cje, które będą kosztować 6,5 mld złotych. Naj-

większe potrzeby będą w ciągu najbliższych

pięciu lat.

ZBIGNIEW SZORTYKA

Tauron Polska Energia

Celem naszej strategii jest zapewnienie nieza-

leżności i bezpieczeństwa energetycznego ca-

łej grupy. Kopalnie, które mamy, przynoszą zy-

ski. Wynika to m.in. z optymalizacji kosztów,

dzięki której powstają oszczędności, co z kolei

powiększa możliwości finansowania rozwoju.

Koncesje i odwierty

PGNiG posiada 11 koncesji dla

poszukiwań złóż gazu ziem-

nego w obszarach występo-

wania shale gas o powierzch-

ni ponad 9 tys. km kw. Trzy

z nich znajdują się w okolicy

Gdańska, cztery w pobliżu

Warszawy, a dwie na Lubelsz-

czyźnie. Dodatkowo w Mini-

sterstwie Środowiska PGNiG

złożył aplikację na dwa ob-

szary koncesyjne o po-

wierzchni ok. 1,4 tys. km kw.

Amerykańskie firmy kon-

sultingowe szacują, że w Pol-

sce może być nawet 3 bln

m sześc. tego surowca. To po-

nad 200 razy więcej, niż zu-

żywamy w ciągu roku. Gdyby

więc prognozy się potwier-

dziły, moglibyśmy stać się

krajem samowystarczalnym

pod względem zaopatrzenia

w to paliwo. Geolodzy jednak

wątpią w wiarygodność tych

danych i podkreślają, że po-

wstały one jedynie na podsta-

wie prostego porównania wa-

runków geologicznych, jakie

panują w Polsce i Stanach

Zjednoczonych. Wydobycie

tego gazu może się okazać

nieopłacalne. Ceny gazu nie-

konwencjonalnego są bo-

wiem wyższe od cen tradycyj-

nego gazu. Wynika to ze

skomplikowanej i kosztownej

technologii eksploatacji tego

typu złóż. Jeśli różnice w ce-

nie będą zbyt wysokie, eks-

ploatacja złóż nie będzie mia-

ła uzasadnienia ekonomicz-

nego.

JAROSŁAW ŚWIĆ

Węglokoks

Wierzymy w węgiel, uważamy, że jest to prze-

mysł, który ma przyszłość. Potwierdzają to

wszelkie analizy, szacowany wzrost kon-

sumpcji węgla i na tym opieramy naszą wizję

inwestycji w tę branżę.

Do wydobycia gazu ze złóż

niekonwencjonalnych konieczne

jest wykonanie skomplikowanych

i kosztochłonnych zabiegów

technologicznych

ADAM MILCZARCZYK

EDF Polska

Dla nas najważniejsze jest, aby węgiel był dłu-

gofalowo dostępny po rozsądnej cenie. Górnic-

two inwestuje w ostatnich latach 2 mld złotych

rocznie i to praktycznie bez finansowania ze-

wnętrznego. Jesteśmy pod wrażeniem tak du-

żej skali obecnych inwestycji w kopalniach.

jektu i wykonanie zabiegu

intensyfikacyjnego zostaną

skierowane do Halliburton,

Schlumberger i spółek ser-

wisowych PGNiG.

Prace geologiczne mogą

rozpocząć się pod koniec

2010 roku. Pierwsze wierce-

nia dla poszukiwania gazu

w łupkach mogłyby wówczas

mieć miejsce pod koniec 2011

roku. Należy jednak podkre-

ślić, że w przypadku odkrycia

komercyjnych ilości gazu

w łupkach, ewentualna eks-

ploatacja tego gazu mogłaby

rozpocząć się nie wcześniej

niż za 10 lat.

KONRAD ZAWISZA

Dom Inwestycyjny BRE Banku

Giełdowy debiut Bogdanki miał i ma ogrom-

ne znaczenie dla przyszłości całej branży

górniczej. Przed jej debiutem branża ta miała

zły wizerunek jako ta, z którą wiążą się głów-

nie problemy. Bogdanka skutecznie przeko-

nała rynek finansowy, że firmy górnicze mo-

gą doskonale sobie dawać radę na rynku.

Doświadczeni partnerzy

PGNiG zainteresowane jest

współpracą z firmami za-

granicznymi prowadzącymi

działalność poszukiwawczą

w Polsce, co umożliwiłoby

dostęp do nowoczesnych

technologii.

W listopadzie 2009 roku

PGNiG podpisało list inten-

cyjny z firmą Maraton Oil

z USA. Dotyczył on wspól-

nych działań poszukiwaw-

czych niekonwencjonalnych

złóż węglowodorów. W ra-

mach współpracy obie firmy

złożyły w Ministerstwie Śro-

dowiska wnioski o udzielenie

koncesji na blokach 172, 173,

192, 193, 194 i 214 w rejonie

Amerykańskie doświadczenia

Liderami poszukiwań, rozpo-

znania i wydobycia gazu ziem-

nego ze złóż niekonwencjonal-

nych na świecie są Stany Zjed-

noczone i w mniejszym stop-

niu Kanada. Szybki rozwój

eksploatacji złóż niekonwen-

cjonalnych nastąpił w ostat-

nich piętnastu latach i związa-

ny był przede wszystkim

z gwałtownie wzrastającymi

WIKTOR NAMYSŁ

McKinsey & Company Polska

Inwestor spekulacyjny patrzy tylko na cenę

węgla. Inwestor długoterminowy chce mieć

pewność, że spółka wykorzystuje wszystkie

możliwości do powiększenia zysku.

WIĘCEJ > D 2 i D 4

Andrzej Jaworski

D 2

Biznes i energia

10 czerwca 2010 nr 111 (2742) www.gazetaprawna.pl/serwisy

DEBATA Poszukiwanie kapitału dla węgla

Inwestycje w górnictwie są duże i będą rosły

Struktura pozyskiwanego kapitału powinna pozwolić

spółkom górniczym dobrze funkcjonować na rynku wę-

gla, który jest coraz bardziej zmienny i firmy muszą my-

śleć, jak przetrwać w okresach słabej koniunktury. Te,

które mają za dużo długów – ucierpią. Te, które będą mia-

ły duży udział kapitałów własnych, a wśród długów raczej

kapitał długoterminowy, a nie spekulacyjny – będą w re-

latywnie lepszej sytuacji.

Ile kapitału finansowego po-

trzebują spółki węglowe, aby

węgla nie brakowało dla elek-

trowni?

tywę dla sprawnego prowa-

dzenia inwestycji. Uzyska-

nie tych samych pieniędzy

np. z giełdy dawałoby jed-

nak o wiele większy komfort

zarządzania firmą i plano-

wania inwestycji. I przyno-

sić planowane w strategii

efekty, m.in. zmniejszenie

kosztów stałych w przycho-

dach z 80 proc. obecnie

do nawet 50 proc. Pozwala-

łoby to KHW elastycznie re-

agować na zmiany koniunk-

tury na rynku, dając nam

o wiele większy komfort

bezpieczeństwa ekonomicz-

nego firmy.

WALDEMAR BERNACIAK:

Bogdanka potrzebuje kilkuset

milionów złotych. Nie zaspo-

koi to całości naszych po-

trzeb kapitałowych związa-

nych z planowanym podwoje-

niem wydobycia do 2014 roku.

To, co już uzyskaliśmy dzięki

udanemu debiutowi giełdo-

wemu, jest solidnym funda-

mentem, który pozwala nam

kontynuować w tej chwili

wszystkie prace i ubiegać się

z powodzeniem o ewentualne

kapitały niezbędne do zakoń-

czenia procesu inwestycyjne-

go. Do domknięcia procesu

inwestycyjnego brakuje nam

mniej więcej od 250 do 400

mln zł. Rozważamy w związ-

ku z tym różne scenariusze

zarówno, dodatkowe emisje,

jak i ewentualnie pozyskanie

kredytów bankowych. Naj-

ważniejsze, że nie widzimy za-

grożenia związanego z bra-

kiem kapitału, ponieważ roz-

mowy, które prowadzimy, jak

myślę, skończą się sukcesem

i kapitał w ciągu kilkunastu

miesięcy do nas spłynie. Czy-

li generalnie jesteśmy w kom-

fortowej sytuacji.

Waldemar Pawlak

wicepremier,

minister

gospodarki

Waldemar Bernaciak

wiceprezes

Lubelskiego

Węgla Bogdanka

Stanisław Gajos

prezes

Katowickiego

Holdingu Węglowego

Zbigniew Szortyka

dyrektor departamentu projektów

strategicznych Tauron Polska

Energia

Wzmocni to naszą niezależ-

ność i będzie elementem bu-

dowania naszej przewagi

konkurencyjnej. Firma sama

wypracowuje sobie środki na

rozwój.

Jak potrzeby inwestycyjne

górnictwa ocenia DI BRE, któ-

ry wprowadzał Lubelski Wę-

giel na giełdę?

Trzeba też zadać sobie py-

tanie, jaki kapitał pozyskiwać,

jaki to ma być rodzaj kapita-

łu? Struktura pozyskiwanego

kapitału powinna pozwolić

spółkom dobrze funkcjono-

wać na tym coraz bardziej

poddającym się cyklom ryn-

ku. Rynek węgla jest coraz

bardziej zmienny i firmy mu-

szą myśleć, jak przetrwać

w okresach słabej koniunktu-

ry. Firmy, które mają za dużo

długów – ucierpią. Firmy, któ-

re będą miały duży udział ka-

pitałów własnych, a wśród

długów raczej kapitał długo-

terminowy, a nie spekulacyj-

ny – będą w relatywnie lepszej

sytuacji.

To dobry przykład firmy, któ-

rą powinny się interesować

np. fundusze emerytalne. Je-

śli chodzi o Katowicki Holding

Węglowy czy o Jastrzębską

Spółkę Węglową, to w ich pry-

watyzacji powinny uczestni-

czyć z jednej strony śląskie fir-

my dostarczające sprzęt gór-

niczy, a z drugiej strony firmy

energetyczne, którym zależy

na długoterminowych dosta-

wach węgla o ustalonych pa-

rametrach. Można tu przy

okazji zastanowić się, jak bu-

dować takie długoterminowe

kontrakty na węgiel, aby

zmniejszyć fluktuacje cen.

Być może 70 – 80 proc. dostaw

to powinny być kontrakty dłu-

goterminowe, z cenami kro-

czącymi jak w przypadku cen

gazu, a tylko reszta w transak-

cjach spotowych.

A propos producentów

sprzętu górniczego – strasz-

nie ważna jest dla nich moż-

liwość pokazania ewentual-

nym nabywcom, nie tylko jak

ten sprzęt wygląda, ale jak fi-

zycznie w kopalni pracuje.

Firmy niemieckie były kie-

dyś czołowymi producenta-

mi maszyn górniczych, ale po

zamknięciu kopalń w Niem-

czech ich zdolność konku-

rencyjna spadła.

A jeśli chodzi o strategiczną

przyszłość węgla – w progno-

zach Międzynarodowej Agen-

cji Energii przyszłość węgla

rysuje się dość optymistycz-

nie. Realne zużycie energii bę-

dzie rosło i zużycie węgla

w skali światowej też będzie

rosło. Spodziewać się należy

rozwoju kogeneracji, która

może powiększyć wykorzy-

stanie energii pierwotnej aż

do 90 proc. Postęp techniczny

będzie umożliwiał nowe roz-

wiązania i lepsze wykorzysta-

nie tego samego surowca. Je-

żeli na przyszłość węgla pa-

trzeć całościowo, nie tylko

w kontekście samego węgla,

to może się okazać, że polskie

firmy węglowe czeka w przy-

szłości bardzo dobra koniunk-

tura.

Czy już jest przesądzone,

że KHW uda się po kapitał

na giełdę?

KONRAD ZAWISZA:

Giełdowy debiut Bogdanki

miał i ma ogromne znaczenie

dla przyszłości całej branży

górniczej. Przed jej debiutem

branża ta miała zły wizeru-

nek jako ta, z którą wiążą się

głównie problemy. Bogdanka

skutecznie przekonała rynek

finansowy, że firmy górnicze

mogą doskonale dawać sobie

radę na rynku.

Trudno mi ocenić potrze-

by kapitałowe spółek węglo-

wych. Więcej mogę powie-

dzieć o tym, czy giełda mo-

że być źródłem finansowa-

nia węglowych spółek, czy

to odpowiednie narzędzie

do finansowania inwestycji.

Jak najbardziej tak. Prze-

mawia za tym kilka argu-

mentów. Bogdanka plus

firmy energetyczne, które

w swoich aktywach mają

także kopalnie, to tylko

2 – 3 proc. kapitalizacji gieł-

dy. Jest więc miejsce na

większą reprezentację tego

sektora na giełdzie. Na ryn-

ku widzimy dziś stabilizację

cen węgla. To także przema-

wia za szukaniem kapitału

na giełdzie. Warto wykorzy-

stać ten moment dla zdoby-

cia dodatkowego finansowa-

nia właśnie przez giełdę.

Jak z tym kapitałem jest

w ocenie Węglokoksu?

STANISŁAW GAJOS:

Mamy wybranego doradcę

prywatyzacyjnego. Proces

przygotowania firmy do wej-

ścia na giełdę był już bardzo

zaawansowany. To, co zaczę-

ło się dziać na rynkach finan-

sowych, spowodowało za-

wieszenie przygotowań. Te-

raz potrzebna jest decyzja,

czy uznajemy, że obecna sy-

tuacja jest już na tyle stabil-

na, że na nowo możemy my-

śleć o emisji akcji. Będzie to

w najbliższym czasie przed-

miotem naszych rozmów

z doradcami.

JAROSŁAW ŚWIĆ:

Widzimy olbrzymie możliwo-

ści inwestowania w branży

górniczej, ponieważ przyno-

szą one wymierne, finansowe

efekty. Uważamy, że wszyst-

kie kapitały, przynajmniej

Węglokoksu, powinny być za-

inwestowane w branżę około-

górniczą. Tego rodzaju inwe-

stycje przyniosą wymierne

efekty dla potencjalnych in-

westorów.

Jak na potrzeby kapitałowe

górnictwa patrzy Minister-

stwo Gospodarki i rząd?

Jak to jest w przypadku Kato-

wickiego Holdingu Węglowe-

go? Pójdzie po kapitał na

giełdę?

Dla firmy energetycznej, jaką

jest EDF, nie bez znaczenia są

tempo i koszty rozwoju gór-

nictwa. Jak EDF ocenia potrze-

by inwestycyjne górnictwa

węgla?

Tauron jest producentem

energii, ale ma też kopalnie.

Jakie są potrzeby inwestycyj-

ne Tauronu jeśli chodzi o wy-

dobycie węgla?

WALDEMAR PAWLAK:

Warto nawiązać do tej ostat-

niej wypowiedzi, czyli jaką

planować wielkość inwesty-

cji. W górnictwie mówi o tym

dość prosty parametr. Po to,

aby wydobyć 1 tysiąc ton wę-

gla, trzeba przygotować co

najmniej 5 metrów nowego

chodnika. W okresie od 1998

do 2007 roku przygotowywa-

no około 4 metrów, czyli

branża zwijała się pod wzglę-

dem technicznym. Obecne

inwestycje, które państwo

widzicie w ciągu ostatnich

dwóch lat i które są robione

przede wszystkim ze środ-

ków własnych i amortyzacji,

to jest powrót do owych

5 metrów chodnika na 1 ty-

siąc ton węgla. Po dwóch la-

tach takiej wewnętrznej mo-

dernizacji górnictwo złapało

oddech. Widać to chociażby

na przykładzie Katowickiego

Holdingu.

Odrębna sprawa to jak pozy-

skać kapitał. Bogdance się

udało, ale Bogdanka ma spe-

cyficzną sytuację, bo jest

firmą bardziej atrakcyjną

z punktu widzenia inwestycji

kapitałowych. Była więc naj-

łatwiejsza we wprowadzeniu

na giełdę. I jest dobra dla in-

westorów długoterminowych.

STANISŁAW GAJOS:

Katowicki Holding ma za-

kończone prace nad nową

strategią do roku 2020 i

planuje inwestycje, które bę-

dą kosztować 6,5 mld zł.

Największe potrzeby będą

w ciągu najbliższych 5 lat,

kiedy holding będzie potrze-

bować na strategicznie waż-

ne inwestycje około 4 mld zł.

Później tempo inwestowania

będzie już niższe. 60 do 70

proc. inwestycji KHW bę-

dzie w stanie sfinansować

z własnych środków. Resztę

musi pozyskać z zewnątrz.

I tu się właśnie pojawia py-

tanie – z jakich źródeł, w ja-

ki sposób? Do wyboru są al-

bo kredyty bankowe, albo

– tak jak planujemy – kapitał

z giełdy. Rozwiązaniem tym-

czasowym są wdrożone

przez nas obligacje węglo-

we. W ubiegłym roku po-

zwoliły one nam pozyskać

całkiem niebagatelną kwotę

300 mln zł. W tym roku pro-

wadzimy rozmowy w spra-

wie pozyskania w ten spo-

sób 430 mln zł. Posiadamy

więc w razie czego alterna-

ZBIGNIEW SZORTYKA:

Górnictwo węgla – potwier-

dzili to przed chwilą prezesi –

nie ma problemu z pozyska-

niem kapitału. Kluczowe zna-

czenie ma dobra strategia.

Strategia Tauronu powstała

na przełomie lat 2007 – 2008

i jest konsekwentnie realizo-

wana. Nawet kryzys 2008 r.

nie wymagał jej korygowania.

Celem naszej strategii jest

zapewnienie niezależności

i bezpieczeństwa energetycz-

nego całej grupy. Kopalnie,

które mamy, przynoszą zyski.

Wynika to m.in. z optymaliza-

cji kosztów, dzięki której po-

wstają oszczędności, co z ko-

lei powiększa możliwości fi-

nansowania rozwoju. Rozwój

ten – to też element naszej

strategii – odbywa się m.in.

poprzez inwestowanie w gór-

nictwo. Nie jest tajemnicą, że

jesteśmy w trakcie przejmo-

wania jednej z kopalń. Mam

nadzieję, że proces ten na

przełomie tego i przyszłego

roku zakończy się sukcesem.

ADAM MILCZARCZYK:

Dla nas najważniejsze jest,

aby węgiel był długofalowo

dostępny po rozsądnej cenie.

Górnictwo węgla inwestuje

w ostatnich latach 2 mld zł

rocznie, i to praktycznie bez

finansowania zewnętrznego.

Jesteśmy pod wrażeniem tak

dużej skali obecnych inwesty-

cji w kopalniach.

Czy to wystarczy? Wszyst-

ko zależy od tego, jaki będzie

popyt na węgiel. Nie wiemy,

jaki on będzie na przykład za

10 lat. To równanie z wieloma

niewiadomymi. Największą

z nich są przyszłe koszty emi-

sji dwutlenku węgla, one mo-

gą bardzo rzutować na popyt

na węgiel. Obecne inwestycje

w górnictwie są duże, ale

przez najbliższych kilka lat

powinny być jeszcze większe

i obawiam się, że górnictwo

samo tego nie udźwignie. My

chcemy w Polsce inwestować

i jesteśmy otwarci na wspól-

ne inwestycje, ale trzeba się

przyglądać każdemu przy-

padkowi z osobna.

Jak strategicznie należałoby

myśleć o kapitale w sektorze

górniczym?

WIKTOR NAMYSŁ:

Zastanawiając się nad potrze-

bami kapitałowymi sektora,

trzeba zacząć od prognozy

struktury konsumpcji, jakiej

należy się spodziewać za

10 – 20 lat. To wielkość kon-

sumpcji wpływa na prognozo-

waną ocenę inwestycji po-

trzebnych w sektorze energe-

tycznym w Polsce, a to z kolei

implikuje wielkość inwestycji

w samej energetyce, w górnic-

twie i na wychwytywanie

dwutlenku węgla.

DOKOŃCZENIE > D 4

www.gazetaprawna.pl/serwisy nr 111 (2742) 10 czerwca 2010

Biznes i energia

D 3

TECHNOLOGIE Magazynowanie dwutlenku węgla

CCS: kontrola

składowania przez 50 lat

Promocja

PRAWO BIZNES POLITYKA

Masz mieszkanie?

Teraz możesz zyskać

Kup e-poradnik w formacie PDF i sprawdź:

Jak uniknąć podatku przy sprzedaży

mieszkań i domów

Instalacje CCS, służące do

wychwytywania dwutlenku

węgla w elektrowniach

oraz fabrykach i magazy-

nowania go pod ziemią,

mają zarówno zwolenni-

ków, jak i krytyków. Zda-

niem jednych od tej tech-

nologii nie ma odwrotu.

Drudzy obawiają się, że jej

stosowanie może być opła-

kane w skutkach.

Instalacje CCS mają być

przede wszystkim sposobem

na dalsze wykorzystywanie

węgla, którego spalaniu to-

warzyszy duża emisja CO 2 ,

do produkcji energii.

Jacek Piekacz, prezes Vat-

tenfall Poland, a zarazem

przewodniczący Polskiej Plat-

formy Czystych Technologii

Węglowych (PPCTW), twier-

dzi nawet, że w niedalekiej

przyszłości nie będzie się bu-

dować elektrowni węglowych

bez instalacji CCS.

Pionier produkuje drogi prąd

Zamów na: www.gazetaprawna.pl/e-poradnik

Pierwsza na świecie pilo-

tażowa instalacja CCS

została uruchomiona do-

piero półtora roku temu,

w niemieckim Schwarze

Pumpe.

Jej inwestor, szwedzki

Vattenfall, zapewnia, że

wszystko działa zgodnie

z założeniami. Ta instala-

cja jest niewielka, a pro-

dukowany z niej prąd bar-

dzo drogi. Na jej przykła-

dzie trudno powiedzieć,

czy ta technologia zda

egzamin.

Dlatego koncerny ener-

getyczne planują teraz

większe zakłady, ale za-

strzegają, że ich budowa

bez publicznych dotacji

jest na razie zbyt ryzy-

kowna. O takie dotacje

nie będzie trudno, bo sa-

ma UE chce przeznaczyć

na ten cel 13 mld euro.

Reklama

Ta kalkulacja nie uwzględ-

nia jednak faktu, że instalacja

CCS obniża wydajność elek-

trowni, nazywaną w branży

sprawnością energetyczną.

Ten termin określa, jaka

część energii zawarta w pali-

wie faktycznie jest wykorzy-

stana, czyli przetworzona na

prąd.

Nowoczesny blok węglowy

ma sprawność sięgającą 42 –

46 proc. Wyposażenie go w in-

stalację do wychwytywania

CO 2 obniża ją o około 10 proc.,

co oznacza, że staje się on tak

samo mało wydajny jak stary

blok. Specjaliści przekonują

jednak, że w przyszłości CCS

będzie w mniejszym stopniu

wpływał na wydajność elek-

trowni.

Krytycy tej technologii są

jednak sceptyczni przede

wszystkim wobec samego po-

mysłu wtłaczania CO 2 pod

ziemię.

Profesor Tibor Petrys z kra-

kowskiej Akademii Górniczo-

-Hutniczej twierdzi, że to mo-

że być niebezpieczne i opła-

kane w skutkach.

– CO 2 wtłoczony do złóż

geologicznych „rozłazi się”

tutu Nauk Geologicznych

PAN i były szef tej placówki.

Argumenty zwolenników

Na drugim biegunie jest Jacek

Piekacz, prezes Vattenfall Po-

land. Argumentuje on, że od

milionów lat pod ziemią zale-

ga naturalny gaz. Jest wybu-

chowy, a mimo to firmy ga-

zownicze pompują go do pod-

ziemnych zbiorników i tam

składują. Nie towarzyszą te-

mu negatywne następstwa.

Technologia CCS jest dość po-

dobna, z tą różnicą, że dwutle-

nek węgla będzie składowany

głębiej niż gaz w podziemnych

magazynach. Po wtłoczeniu

CO 2 pod ziemię otwór, który

do tego posłużył, ma być do-

kładnie zaplombowany.

Jacek Piekacz przywołuje

unijną dyrektywę dotyczącą

CCS, która zaczęła obowią-

zywać w połowie zeszłego ro-

ku. Określa ona szczegółowo

warunki, bez których speł-

nienia nie będzie można ma-

gazynować CO 2 w głębi zie-

mi. Według zwolenników

CCS te warunki są takie, że

wybuch zgromadzonego pod

ziemią dwutlenku węgla nie

będzie możliwy.

Dyrektywa o wychwytywa-

niu i składowaniu dwutlenku

węgla nakłada obowiązek

monitorowania przez 20 lat

miejsc, gdzie wtłoczony zo-

stał CO 2 , przez tego, co go

wtłoczył. Potem, przez kolej-

ne 30 lat monitoringiem ma

zajmować się specjalna agen-

da rządowa.

W Polsce i w Niemczech

Międzynarodowa Agencja

Energii (MAE) prognozuje,

że za 40 lat na całym świecie

będzie ich ponad 3 tysiące.

Dziś problemem są jednak

gigantyczne koszty i nega-

tywny wpływ takich urzą-

dzeń na wydajność elektrow-

ni. Szacuje się, że tylko na

rozwój tej technologii potrze-

ba 100 mld dolarów.

W Polsce elektrownia Beł-

chatów z grupy PGE będzie

budować instalację CCS dla

bloku o mocy 858 MW. Inwe-

stycja ma pochłonąć aż 600

mln euro, z czego 180 mln

będzie pochodzić z unijnej

dotacji.

Vattenfall, który przezna-

czył 200 mln euro na prace

badawcze związane z rozwo-

jem technologii wychwyty-

wania i magazynowania dwu-

tlenku węgla, przymierza się

obecnie do budowy takiej in-

stalacji dla bloku o mocy

250 MW w Elektrowni Jan-

schwalde w Niemczech, na

którą również dostanie 180

mln euro unijnego dofinanso-

wania.

euro

będzie

kosztować elektrownię

w Bełchatowie instalacja

CCS

Problem ze sprawnością

Przedstawiciele szwedzkiego

koncernu zapowiadają, że

większy zakład wybudują do-

piero wtedy, gdy technologia

CCS będzie opłacalna. Ma to

stać się przed 2020 r.

– Vattenfall opiera się na

analizach wskazujących, że

koszt wychwycenia i składo-

wania tony CO 2 nie powinien

przekraczać kwoty 30 – 35

euro, prognozy Komisji Euro-

pejskiej przewidują, że cena

zakupu 1 tony CO 2 wyniesie

około 40 euro, a więc spodzie-

wamy się, że będzie wyższa

niż koszt usunięcia CO 2 – po-

wiedział Jacek Piekacz serwi-

sowi wnp.pl.

w różnych kierunkach. Jeśli

przedostanie się do wody,

spowoduje jej zakwaszenie,

bo CO 2 z wodą tworzy kwas

węglowy. To byłoby zabójcze

– ostrzega Tibor Petrys.

Jest też ryzyko, że wtłoczo-

ny pod ziemię CO 2 eksplodu-

je, przed czym ostrzega m.in.

znana organizacja ekologicz-

na Greenpeace. Do takiej

eksplozji doszło w latach 80.

w Kamerunie, gdzie dwutle-

nek zgromadził się pod zie-

mią samoistnie.

Część polskich naukowców

podziela te obawy. Przeciwna

magazynowaniu CO 2 pod zie-

mią jest m.in. prof. Teresa

Madeyska, pracownik Insty-

W wodzie też

W tej chwili w całej UE

trwają pilne poszukiwania

lokalizacji nadających się do

podziemnego magazynowa-

nia dwutlenku węgla. CO 2

ma być składowany m.in.

w wyeksploatowanych zło-

żach ropy lub gazu.

Pod uwagę bierze się też

podziemne zasolone wody,

usytuowane poniżej tysiąca

metrów pod ziemią, w któ-

rych skroplony dwutlenek

węgla rozpuszczałby się.

Jacek Krzemiński

www.wiecejtlenu.pl

600 mln

D 4

Biznes i energia

10 czerwca 2010 nr 111 (2742) www.gazetaprawna.pl/serwisy

W SKRÓCIE:

DEBATA Poszukiwanie kapitału dla węgla

Inwestycje w górnictwie są duże i będą rosły

Eurostat o cenach gazu

Polska jest jednym z niewielu

krajów, w którym ceny gazu

ziemnego w drugim półroczu

ubiegłego roku wzrosły. Jed-

nak mimo tych podwyżek ce-

ny gazu w naszym kraju

kształtują się na poziomie

średniej europejskiej – wyni-

ka z danych europejskiego

urzędu statystycznego Euro-

stat. Ceny gazu w porówna-

niu do analogicznego okresu

roku poprzedniego wzrosły

w naszym kraju średnio

o 5,79 proc. w przypadku od-

biorców indywidualnych

i 6,03 proc dla klientów prze-

mysłowych. W porównywa-

nych okresach średnia cena

gazu dla krajów Unii Euro-

pejskiej (EU-27) w przypad-

ku odbiorców indywidual-

nych spadła o 16,02 proc.,

a przemysłowych 25,07 proc.

DOKOŃCZENIE ZE STR. > D 2

Jak na oceny te i na wiel-

kość potrzebnego kapitału

mogą wpłynąć zaostrzają-

ce się wymogi dotyczące

emisji dwutlenku węgla?

WALDEMAR PAWLAK:

Większe wymogi to perspek-

tywa po 2013 roku. Udało

nam się uzyskać okres przej-

ściowy, do roku 2020 Polska

będzie mogła korzystać z de-

rogacji. W negocjacjach za-

proponowaliśmy, nawiasem

mówiąc, lepszy, niż zapro-

ponowała Komisja Europej-

ska, mechanizm promujący

wchodzenie firm w najnow-

sze technologie zużycia ener-

gii. Ktoś, kto używa najnow-

szych technologii, nie mu-

siałby kupować praw do emi-

sji, a jedynie płacić za

nadwyżkę emisji w stosunku

do najlepszej technologii. Za-

chęcałoby to do inwestowa-

nia w najnowsze technologie

lepiej niż zwykły system auk-

cyjny.

Warto przy okazji zwrócić

uwagę na raport przygoto-

wany przez Ministerstwo Go-

spodarki z firmą McKinsey

na temat potencjału redukcji

emisji, odnoszący się do do-

świadczeń zagranicznych.

Wychodzą ciekawe paradok-

sy, że potencjał redukcji

emisji przy zagospodaro-

wywaniu odpadów w rolnic-

twie jest porównywalny do

potencjału redukcji w prze-

myśle. Kluczowe znaczenie

w redukcji emisji ma efek-

tywność energetyczna. Nowe

rozwiązania techniczne po-

zwalają zmniejszać zużycie

energii, automatyzować spa-

lanie, zwiększać sprawność

urządzeń. Rozwiązania te na-

pędzają zarazem koniunktu-

rę w firmach specjalizują-

cych się w wytwarzaniu no-

woczesnych rozwiązań.

Jarosław Świć

dyrektor

ds. finansowych

Węglokoksu

Adam Milczarczyk

wiceprezes

EDF

Polska

Wiktor Namysł

partner

McKinsey & Company

Polska

Konrad Zawisza

Dom

Inwestycyjny

BRE Banku

Tauron wprowadza

program lojalnościowy

Inwestorzy indywidualni,

którzy nabędą akcje Taurona

w wyniku oferty publicznej

oraz nie dokonają ich zbycia

ani obciążenia prawem użyt-

kowania lub zastawu przez

jeden rok, licząc od pierwsze-

go dnia notowania akcji spół-

ki na rynku podstawowym

Giełdy Papierów Wartościo-

wych w Warszawie, będą

uprawnieni do skorzystania

z oferty „Gwarancja niższej

ceny”. Oferta zapewnia rabat

w przedziale od 5 do 15 proc.

od obowiązujących cen w ta-

ryfach dla klientów indywi-

dualnych w okresie od lipca

2011 do czerwca 2012 roku.

nia. Dla mnie tą podstawą

jest popyt. Jak nie będzie

popytu – nie będzie finanso-

wania. Polsce grozi zapaść

popytu na węgiel w latach

2015 – 2016, kiedy wejdą

w życie dyrektywy dotyczą-

ce emisji dwutlenku węgla.

Dobrze, że Polska otrzyma-

ła derogację obowiązywania

dyrektywy, ale diabeł jak

zwykle tkwi w szczegółach.

Nie rozwiązany jest do dzi-

siaj sposób derogacji dla no-

wych inwestycji w energety-

ce. Mówiliśmy o kogenera-

cji, ale Unia upiera się, aby

dla alokacji praw do emisji

benchmarkiem była kogene-

racja gazowa, a nie węglo-

wa. To oznacza, że dostanie-

my dwa razy mniej praw do

emisji niż Europa. Może to

spowodować, że za kilka lat

bardzo nam spadnie popyt

na węgiel. Nie jest jeszcze za

późno, aby coś z tym zrobić,

interweniować.

górniczej. Trudno sobie wy-

obrazić, żeby ich redystrybu-

cja wychodziła gdzieś poza

branżę. Wierzymy w węgiel,

uważamy, że jest to prze-

mysł, który ma przyszłość.

Potwierdzają to wszelkie

analizy, szacowany wzrost

konsumpcji węgla i na tym

opieramy naszą wizję inwe-

stycji w tę branżę.

pewność, że spółka wykorzy-

stuje wszystkie możliwości

do powiększenia zysku. Spół-

ki, jeśli chcą pozyskać kapi-

tał, w rozmowach z inwesto-

rami powinny przedstawiać

konkretne plany, na co te pie-

niądze zamierzają wykorzy-

stać i jakie to ma przynieść

efekty. Przykładem może tu

być Bogdanka, która jasno

deklaruje, że kapitał pozy-

skuje po to, aby do 2014 roku

podwoić wydobycie węgla.

nansowanie rozwoju. Reasu-

mując – potencjalnie jest

giełda, a na razie są obliga-

cje. Banki niechętnie użycza-

ją kapitału, a jeśli już, to na

krótkie okresy i na trudnych

warunkach.

Bogdanka nie ma już tego

dylematu?

Gdyby jakiś partner strate-

giczny zastanawiał się nad

zainwestowaniem w pol-

skie kopalnie, gdzie jest

właściwie wartość dla in-

westora w przypadku pol-

skiego sektora węglowe-

go? Dlaczego mieliby

w spółki węglowe zainwe-

stować np. inwestorzy za-

graniczni?

WALDEMAR BERNACIAK:

Emisja giełdowa nie wyklu-

cza innych dróg pozyskania

kapitału. Rozważamy różne

możliwości, w tym także za-

dłużanie się. Nie należy tak-

że zapominać o budowie ka-

pitałów własnych, czyli

o uzyskiwaniu odpowiednich

przychodów z bieżącej pro-

dukcji. Najbliższe miesiące

dadzą odpowiedź, który wa-

riant finansowania dalszych

potrzeb inwestycyjnych zo-

stanie przez nas wybrany.

Czy zdaniem DI BRE może

być popyt na akcje pol-

skich spółek węglowych?

Greenpeace: 8,5 mln

miejsc pracy

Rewolucja energetyczna po-

legająca na przejściu na ener-

gię ze źródeł odnawialnych

pozwoliłaby stworzyć w cią-

gu 20 lat 8,5 mln miejsc pra-

cy, gdyby rządy zrezygnowa-

ły z subsydiowania paliw ko-

palnych – wynika z raportu

Greenpeace’u przygotowa-

nego wspólnie z Europejską

Radą Energii Odnawialnej

(EREC). Obecnie sektor

energii ze źródeł odnawial-

nych zatrudnia około 2 mln

osób. Roczny rynek technolo-

gii związanych z energią ze

źródeł odnawialnych mógłby

– zdaniem autorów raportu –

wzrosnąć z obecnych 100 mld

dol. do 600 mld dol. w 2030 r.

KONRAD ZAWISZA:

Aby odpowiedzieć na to py-

tanie, prezesi spółek węglo-

wych muszą odpowiedzieć

sobie na pytanie, czy potrafią

zarządzać ryzykiem i są

przygotowani na czasy deko-

niunktury. Muszą spojrzeć

na własne firmy oczyma po-

tencjalnych inwestorów. Je-

żeli sobie i inwestorom po-

trafią udowodnić, że w okre-

sach koniunktury przynoszą

superzyski, a okresy deko-

niunktury potrafią spokojnie

przetrwać – a to jest podsta-

wa dla inwestorów – kapitał

się znajdzie.

WIKTOR NAMYSŁ:

Wartością jest to, że są to fir-

my surowcowe. Globalni in-

westorzy dywersyfikują swo-

je portfele i pod względem

geograficznym i pod wzglę-

dem rodzaju eksploatowa-

nych surowców. Chodzi

o zmniejszenie ryzyka. Spół-

ki surowcowe są ryzykowne,

co wynika m.in. z regulacji,

jakim są poddawane. Na ryn-

ku globalnym akcje firm wę-

glowych przez ostatnie pół-

tora roku traciły na wartości

bardziej niż akcje firm wydo-

bywających inne surowce.

Rodzi to pytanie do spółek

węglowych – w jaki sposób

chcą przedstawić inwesto-

rom perspektywę wzrostu

zainwestowanego kapitału?

Wracamy tu do scenariusza

zużycia węgla. Pan premier

mówi, że będzie ono rosło, ale

od razu można postawić py-

tanie o to, z jakich źródeł bę-

dzie ten węgiel, ile będzie

kosztował. Można się spo-

dziewać, że firmy energetycz-

ne też będą chciały zdywer-

syfikować swoje zaopatrze-

nie, by kupować go taniej. Czy

polskie kopalnie zdołają się

obronić przed tańszą zagra-

niczną konkurencją? Inwe-

stor spekulacyjny patrzy tyl-

ko na cenę węgla. Inwestor

długoterminowy chce mieć

Znalezienie kapitału zale-

ży więc tak naprawdę od

wyboru dobrej strategii

rozwoju przez spółki wę-

glowe. Spółki należą jed-

nak w dużym stopniu do

państwa, wiele więc zależy

od strategii rządu, w tym

i prywatyzacji.

WALDEMAR PAWLAK:

Uwaga na gorąco, dotycząca

nowych inwestycji. Wspólnie

z ministrem Kraszewskim

myślę, że mamy już dogada-

ną w Komisji Europejskiej in-

terpretację, iż inwestycje

rozpoczęte do końca grudnia

2008 r. są objęte derogacją.

Mamy więc dwie kluczowe

drogi pozyskiwania kapita-

łu przez spółki węglowe:

giełda oraz partnerzy

branżowi. Przyjrzyjmy się

im. Czy energetyka będzie

miała kapitał na inwesto-

wanie w kopalnie?

WALDEMAR PAWLAK:

Bogdanka pokazała ścieżkę

pozyskania kapitału na roz-

wój. Prywatyzacja – dobry

jest tu przykład Tauronu

– nie musi się jednak wiązać

z pozyskaniem kapitału. Ka-

towicki Holding pokazuje

z kolei dodatkową możli-

wość, jaką tworzy – poprzez

obligacje – miękkie powiąza-

nie między energetyką a wę-

glem. Bez formalnego kon-

traktu długoterminowego,

ale de facto na zasadzie po-

dobnej relacji. I dla kopalń,

i dla inwestorów ważna jest

pewność inwestowania. Bar-

dzo zachęcałbym, aby w re-

lacjach górnictwa z energe-

tyką budować takie długo-

okresowe powiązania. One

bowiem budują długookreso-

wą pewność inwestycyjną.

ADAM MILCZARCZYK:

Co znaczy rozpoczęte?

I wracamy do spółek wę-

glowych. Jaki kapitał byłby

w konsekwencji najlepszy?

GDF Suez:

elektrownie gazowe

Kosztem 1,7 mld dol. GDF Su-

ez ma wybudować w Omanie

dwie elektrownie gazowe

o łącznej mocy ok. 1500 MW

(744 MW każda). GDF Suez

będzie właścicielem 46 proc.

udziałów w tych przedsię-

wzięciach i ma zagwaranto-

waną sprzedaż energii w ra-

mach 15-letniej umowy z fir-

mą Oman Power and Water

Procurement Company.

Oman obecnie dysponuje

elektrowniami o łącznej mo-

cy 3600 MW, ale zmierza

do 2015 roku zwiększyć po-

tencjał w tej dziedzinie do

5900 MW.

ADAM MILCZARCZYK:

Wydobywanie węgla nie jest

naszym core businessem, nie

znamy się na tym i nie inwe-

stujemy w tej dziedzinie. Po-

za tym energetyka ma przed

sobą własne ogromne zada-

nia inwestycyjne, sięgające

setek miliardów złotych.

Pierwszy z brzegu przykład

– elektrownia w Rybniku.

Nowy 900-megawatowy blok

będzie kosztował 2 mld euro,

to jest 8 mld złotych. A to tyl-

ko jeden blok. Pochylamy się

nad problemami górnictwa,

ale sami mamy ogromne po-

trzeby inwestycyjne.

Chciałbym jeszcze powró-

cić do podstaw finansowa-

WALDEMAR PAWLAK:

Takie, w przypadku których

jest dokumentacja, że najda-

lej w grudniu 2008 r. rozpo-

częła się budowa. Profesor

Żmijewski dużo zrobił, aby

to, co potrzeba do budowy

zgodnie z naszym prawem

budowlanym, zostało w od-

powiednim czasie zrobione.

STANISŁAW GAJOS:

Kapitał z giełdy jest niestety

droższy od kapitału z innych

źródeł. Daje jednak komfort

w postaci elastyczności po-

dejmowanych decyzji. Ener-

getyka – nie było tu jeszcze

o tym mowy – jest już czę-

ściowo zaangażowana kapi-

tałowo w rozwój kopalń po-

przez wykup emitowanych

przez nie obligacji. Było du-

żo obaw związanych z ich

emisją, ale i my, i energetyka

przekonaliśmy się do tego in-

strumentu. I dziś rozmawia-

my o emisji w tym roku obli-

gacji na poziomie 430 mln

złotych. Jest to instrument

dla nabywców bezpieczny,

a nam zapewnia najtańsze fi-

Jak te powiązania kapita-

łowe widzi Węglokoks?

JAROSŁAW ŚWIĆ:

Jesteśmy absolutnie zainte-

resowani tego typu inwesty-

cjami kapitałowymi, tym

bardziej że kapitały Węglo-

koksu w znacznej mierze są

wypracowywane w branży

Debatę prowadził Krzysztof Bień

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: