PRAWNIK z 14 marca 12 (nr 52).pdf

prawnik

To ju nie protest, ale pospolite ruszenie.

Pomysł przekształcenia małych sdów

w wydziały zamiejscowe wywołał fal krytyki

zarówno wród sdziów, jak i samorzdowców

ŚWIAT PRAWNIKÓW

Opinie, wydarzenia, sylwetki

Deregulacja

niejedno ma imię

nionych w charakterze legislatorów. Przewidzia-

no również rozszerzenie katalogu osób, które

mogą przystąpić do egzaminu adwokackiego

lub radcowskiego bez konieczności ukończenia

aplikacji. Położono tu nacisk na praktykę, przy

czym przyjęto zasadę, że musi być ona odbyta

przez okres co najmniej 3 lat w okresie nie dłuż-

szym niż 6 lat.

Niewątpliwie przedstawione przez resort roz-

wiązania mają na celu złagodzenie barier ogra-

niczających dostęp do zawodów objętych usta-

wą. Jednak w tym miejscu warto zauważyć, że

pomysł otwierania zawodów prawniczych nie

stanowi novum. Już w 2005 r. ułatwiony został

proces naboru na aplikację poprzez wprowadze-

nie państwowego egzaminu, którego wynik de-

cyduje o możliwości jej odbycia. Wtedy stanowiło

to reakcję na liczne nadużycia przy przyjmowa-

niu na aplikację, zwłaszcza adwokacką. Pomysł

dokonywania dalej idących zmian, mających

na celu ułatwienie dostępu do zawodów praw-

niczych, trudno jednak ocenić jednoznacznie.

Niewątpliwie Konstytucja RP zapewnia każ-

demu wolność wyboru i wykonywania zawodu,

jednakże panuje powszechna zgoda co do tego,

że wskazana wolność nie ma charakteru bez-

względnego. W przypadku zawodów zaufania

publicznego, do jakich należą zawody prawnicze,

dostęp ten nie może pozostać nieograniczony.

Zapewnienie należytego przygotowania osób wy-

konujących tego rodzaju zawody oraz nałożenie

na nich określonych obowiązków służy przecież

zabezpieczeniu interesów konsumentów. Moż-

na jednak się zastanawiać, które regulacje są

bezwzględnie konieczne, a które służą jedynie

wąskiej grupie zainteresowanej ograniczeniem

konkurencji wewnątrz danego zawodu.

Przeciwnicy wprowadzenia zmian argumentu-

ją, że zbytnie ułatwienie dostępu do zawodów

prawniczych spowoduje, że ich wykonywaniem

zajmą się osoby niekompetentne. Jednak prawda

jest taka, że obecnie obowiązujące regulacje też

nie są wystarczającą gwarancją wysokiej jakości

usług. Zdarzają się przypadki osób świadczących

usługi w sposób nieprofesjonalny, które poprzez

swoje nieodpowiednie przygotowanie i popeł-

niane błędy narażają swoich klientów na szkodę.

Jednakże odpowiedzią na tego rodzaju problem

nie musi być zamykanie dostępu do zawodu, ale

wprowadzone już obowiązkowe ubezpieczenia

od odpowiedzialności cywilnej oraz obowiązek

podnoszenia kwaliikacji zawodowych. Koniecz-

ne jest, by osoba wykonująca dany zwód, nadal

kontynuowała pogłębianie swojej wiedzy.

Moim zdaniem nie ma żadnych podstaw do

twierdzenia, że ułatwienie dostępu do zawo-

dów prawniczych spowoduje konieczność świad-

czenia usług po zaniżonych stawkach i kłopoty

z pozyskiwaniem klientów. Nie wydaje się, by

tego rodzaju problemy dotknęły najlepszych.

W przypadku powszechnego dostępu do usług

średniej jakości wiedza profesjonalisty będzie

tym bardziej doceniana. Rację jednak mają ci,

którzy twierdza, że łatwość dostępu do zawodów

prawniczych obniży ich prestiż. Jednak z drugiej

strony większa dostępność do pomocy prawnej

może przyczynić się do wzrostu poziomu kul-

tury prawnej całego społeczeństwa, co biorąc

pod uwagę jej obecną kondycję, byłoby niezwy-

kle pożądane.

Barier w dostępie do zawodów prawniczych

nie można jednak znosić z marszu. Tego typu

zmiany wymagają pogłębionej analizy. Powód?

Nie każda osoba nadaje się do wykonywania za-

wodu prawniczego, a niemożliwość spełnienia

wymagań warunkujących przynależność do da-

Wykonywania zawodów prawniczych nie

może regulować wyłącznie wolny rynek.

Jednak z drugiej strony prawda jest taka, że

adwokat czy radca prawny nie powinien być

oderwany od otaczającej go rzeczywistości

Prof. dr hab. Marek Chmaj

Nie wszyscy

krytycy mają czyste

intencje. Niektórzy

są zainteresowani

wyłącznie

ograniczeniem

konkurencji

W projekcie ustawy z 6 marca 2012 r. o zmianie

ustaw regulujących wykonywanie niektórych

zawodów Ministerstwo Sprawiedliwości przed-

stawiło propozycję zmian przepisów dotyczących

49 zawodów regulowanych. Dokument objął

między innymi zawody takie jak taksówkarz,

detektyw, syndyk czy zarządca nieruchomości.

Najwięcej kontrowersji wywołał jednak zamiar

dalszego otwierania zawodów prawniczych,

które działają obecnie na zasadach samorządu

zawodowego, tj. adwokata, radcy prawnego, no-

tariusza oraz komornika.

Proponowane zmiany obejmują między innymi

skrócenie okresu aplikacji adwokackiej i rad-

cowskiej do dwóch lat. Moim zdaniem takie

rozwiązanie należy potraktować przychylnie,

ponieważ dla młodych ludzi bezpośrednio po

studiach prawniczych ważne jest jak najszybsze

zdobycie uprawnień, zaś bardziej intensywna,

krótsza i przez to tańsza aplikacja może im to

umożliwić. Mam natomiast wątpliwości co do

tego, czy na realizację programu aplikacji wy-

starczą tylko dwa lata.

Resort chce także poszerzenia katalogu osób

uprawnionych do wpisu na listę adwokatów lub

radców prawnych bez konieczności odbycia apli-

kacji i złożenia egzaminu – dodano możliwość

wpisu osobom, które zdały egzamin sędziowski

lub prokuratorski i następnie pracowały jako le-

gislatorzy w urzędach organów władzy publicz-

nej przez okres co najmniej 3 lat. Moim zdaniem

warto się jednak zastanowić, czy osób tych nie

należy dopuścić do zawodów adwokata czy radcy

prawnego od razu, czyli bez konieczności odby-

cia praktyki. Z kolei za zasadny uważam wymóg

praktyki dla doktorów nauk prawnych zatrud-

radca prawny

Kancelaria Radcowska

Chmaj i wspólnicy

nej grupy zawodowej nie musi być dowodem, że

wymagań jest zbyt wiele, lecz może stanowić

sygnał, że dana osoba nie ma predyspozycji do

wykonywania określonego zajęcia.

Mając jednak na uwadze głosy krytyczne prze-

ciwko projektowi powoływanej ustawy, podkre-

ślić należy, że jego uchwalenie nie spowoduje

zupełnego otwarcia zawodów prawniczych. Po

odbyciu aplikacji kandydaci na radców praw-

nych i adwokatów nadal będą musieli złożyć

odpowiedni egzamin. Z tym że podczas apli-

kacji będzie kładziony nacisk na umiejętności

praktyczne. Więc zdający będą musieli udowod-

nić, że mają umiejętności, które umożliwią im

pracę w zawodzie. Powiem więcej, wydaje się,

że niektórzy krytycy projektu nie zapoznali się

wnikliwie z jego treścią, natomiast opinie przez

nich wygłaszane skierowane są przeciwko ge-

neralnej koncepcji znoszeniu barier w zakresie

wykonywania zawodu, przy jednoczesnej rezy-

gnacji z należytego weryikowania kompetencji

kandydatów. W takiej postaci krytyka jest tylko

po części uzasadniona. Tak czy inaczej moim

zdaniem osoby wykonujące zawód radcy czy ad-

wokata muszą jako przedstawiciele zawodów za-

ufania publicznego spełniać uzasadnione ocze-

kiwania osób pragnących skorzystać z ich usług.

krótko o wydarzeniach

TK o dostępie do

zawodu radcy prawnego

Adwokat ubezpieczy

się online

wiedliwości. Uczestnicy dyskusji przedstawili

swoje opinie, doświadczenia i rekomendacje

legislacyjne, które mają pomóc w usprawnie-

niu czynności egzekucyjnych prowadzonych

w stosunku do dłużników.

Przykładowo zapropono-

wano wprowadzenie zasa-

dy, według której czynności

związane z wyjawieniem

majątku dłużnika prowadzić będzie komornik

sądowy, jak również przepisów pozwalających

na rozstrzyganie zbiegu egzekucji sądowej i ad-

ministracyjnej bez potrzeby ingerencji sądu.

organizacyjnych Służby Więziennej oraz po-

zostających do dyspozycji Szefa Agencji Bezpie-

czeństwa Wewnętrznego i Szefa Agencji Wywia-

du. Zasady i tryb opróżniania

tych lokali nie reguluje

ustawa o ochronie praw lo-

katorów. W praktyce ozna-

cza to, że osobom obowią-

zanym do opróżnienia lokalu (w tym kobietom

w ciąży, niepełnosprawnym, obłożnie chorym)

nie są dostarczane lokale zastępcze (tymczaso-

we) chroniące przed eksmisją na bruk.

Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie roz-

poznał wniosek Krajowej Rady Radców Praw-

nych dotyczący przepisów regulujących dostęp

do zawodu radcy prawnego. Uznał on za zgodny

z konstytucją m.in. przepis

o dostępie do zawodu radcy

prawnego bez złożenia egza-

minu radcowskiego dla osób

zajmujących stanowisko sę-

dziego, prokuratora oraz wy-

konujących zawód adwokata albo notariusza.

Badane przepisy mieszczą się w szerokim zakre-

sie swobody regulacyjnej wyznaczonym przez

ustrojodawcę. Analiza zaskarżonych norm nie

uzasadnia natomiast wniosku, że ustawodawca

dopuścił do wykonywania zawodu radcy praw-

nego osoby, które nie mają należytego przygo-

towania zawodowego (sygn. akt K 3/10).

Adwokaci mogą składać swoje deklaracje do-

tyczące ubezpieczeń OC w formie elektro-

nicznej za pomocą syste-

mu iExpert.pl Wystarczy

wypełnić formularz on-li-

ne, który znajduje się na

stronie: https://adwokat.

iexpert.pl/wn?command=S4110_2012. Z tego

samego mechanizmu mogą też skorzystać

osoby wyznaczone w izbie do obsługi ubez-

pieczeniowej adwokatów. Osoby wypełniające

deklarację powinny zapoznać się z warunka-

mi umowy generalnej z ubezpieczycielem

oraz z warunkami aneksu do umowy.

Więcej na

www.hhr.pl

Więcej na

www.

komornik.pl

Więcej na

www.

adwokatura.pl

Więcej na

www.

trybunal.

gov.pl

Euro 2012 – kibice będą

mieli pomoc prawną

Zwrot kosztów

pomocy prawnej

80 adwokatów będzie pełniło dyżury podczas

Piłkarskich Mistrzostw Europy. Stworzenie li-

sty osób, które będą udzielały pomocy prawnej

kibicom przed, w trakcie, a także po Euro 2012,

to jeden z efektów prac działającego od czerwca

2010 r. zespołu prawników. W jego skład wcho-

dzą stołeczni sędziowie, prokuratorzy, adwokaci

i policjanci. – Większość osób, które odpowie-

działy na naszą prośbę, zna biegle języki obce

– stwierdził w poniedziałek mec. Jakub Jacyna

z Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie.

– Choć formalne zgłoszenia trwały do 9 mar-

ca, to lista nie jest jeszcze zamknięta – dodał.

W Warszawie planowane jest rozegranie pię-

ciu meczów, odbędą się 3 spotkania grupowe,

1 ćwierćinał i 1 półinał.

Sąd Najwyższy wydał uchwałę, w której orzekł,

że na postanowienie sądu pierwszej instancji

w przedmiocie ponoszenia przez Skarb Państwa

kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzie-

lonej z urzędu przysługuje

zażalenie pełnomocnikowi

ustanowionemu przez sąd.

Z kolei przyznane adwokato-

wi ustanowionemu z urzędu

od Skarbu Państwa koszty

nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie

z urzędu obejmują opłatę nie niższą od właści-

wych stawek minimalnych opłat za czynności

adwokackie przed organami wymiaru sprawie-

dliwości (sygn. akt III CZP 2/12).

Prawo lokalowe nie

chroni mundurowych

Potrzebna reforma

w egzekucji

Helsińska Fundacja Praw Człowieka wystąpiła

do premiera, ministra spraw wewnętrznych

i ministra sprawiedliwości z apelem o wpro-

wadzeniem rozwiązań prawnych obejmujących

powszechnym standardem ochrony praw loka-

torów funkcjonariuszy mundurowych oraz ich

rodziny. Chodzi o osoby zamieszkujące lokale

będące w dyspozycji ministra spraw wewnętrz-

nych lub podległych mu organów, jednostek

Więcej na

www.

sn.pl

Krajowa Rada Komornicza wspólnie z Konfe-

rencją Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce

zorganizowała debatę okrągłego stołu na temat

postępowania egzekucyjnego. W spotkaniu brali

udział także przedstawiciele Ministerstwa Spra-

AA, PAP

„Prawnik” powstaje we współpracy z Krajową Radą Sądownictwa Naczelną Radą Adwokacką Krajową Radą Komorniczą

Krajową Izbą Doradców Podatkowych Krajową Radą Radców Prawnych

prawnik

14 marca 2012 nr 52 (3190) gazetaprawna.pl

Pracodawca

Nowi ludzie

w kancelariach

prawnych

z ludzką twarzą

Nazwisko byłego wiceministra gospodarki i pracy w rządzie

Marka Belki jest coraz bardziej znane Polakom. Popularność

ta rośnie wraz z emocjami, jakie wzbudza dyskusja

o wydłużeniu wieku emerytalnego m.in. na posiedzeniach

zespołu ds. prawa pracy i układów zbiorowych Komisji

Trójstronnej. Jacek Męcina jest jego przewodniczącym i to

w dużej mierze od jego zdolności mediacyjnych zależy,

czy rząd, związki zawodowe i pracodawcy znajdą wspólne

rozwiązanie problemu

hanna Juzyszyn

Do kancelarii prawnej Chałas i Wspólnicy do-

łączyła Hanna Juzyszyn, doradca podatkowy

specjalizujący się w podatku dochodowym od

osób prawnych. Praktyka zawodowa Hanny

Juzyszyn obejmuje pracę w departamentach

podatkowych największych międzynarodo-

wych irm consultingowych, w których od-

powiadała za realizację projektów z zakresu

zarządzania ryzykiem cen transferowych,

sporządzanie dokumentacji do transak-

cji z podmiotami powiązanymi, planowa-

nie, wdrażanie polityki cen transferowych

oraz przeprowadzanie kompleksowych analiz

ekonomicznych (benchmarking study).

W PricewaterhouseCoopers Hanna Juzyszyn

uczestniczyła w projektach z zakresu obsługi

podatkowej podmiotów z sektora inansowe-

go. Jest też autorką licznych publikacji oraz

komentarzy. Posługuje się biegle językiem

angielskim.

Eric rhEims

Do zespołu ekspertów prawa własności in-

telektualnej w międzynarodowej kancela-

rii CMS Cameron McKenna dołączył Eric

Rheims, radca prawny z ponad 8-letnim do-

świadczeniem zawodowym. Nowy pracownik

kancelarii specjalizuje się przede wszyst-

kim w sprawach związanych z własnością

intelektualną, nieuczciwą konkurencją oraz

w prawie farmaceutycznym. W warszawskim

biurze CMS Cameron McKenna radca objął

stanowisko starszego prawnika.

Rheims jest absolwentem Wydziału Prawa

i Administracji na Uniwersytecie im. Adama

Mickiewicza w Poznaniu. Ukończył także

roczne Podyplomowe Studium Prawa Euro-

pejskiego i Międzynarodowego na Katolic-

kim Uniwersytecie w Louvain w Belgii. Jest

autorem wielu publikacji z zakresu własności

intelektualnej i prawa reklamy. Włada biegle

angielskim i francuskim, pracuje również

w języku hiszpańskim.

swojego klienta. Przyjął zlecenie od pracodaw-

ców, dlatego walczy o ich prawa – stwierdza

krótko Jan Guz, przewodniczący Ogólnopol-

skiego Porozumienia Związków Zawodowych,

członek Komisji Trójstronnej.

W 2005 r oku Męcina został wiceministrem

gospodarki i pracy odpowiedzialnym za proble-

my prawa pracy, wynagrodzeń, dialogu społecz-

nego i rynku pracy. – Nigdy nie byłem członkiem

żadnej partii. Rząd Marka Belki był rządem eks-

perckim – mówi Męcina, który za osobisty suk-

ces uważa m.in. wdrożenie Programu „Pierwsza

Praca – Pierwszy Biznes”.

Zwieńczeniem pracy w resorcie były nego-

cjacje autonomiczne i projekt regulacji imple-

mentującej dyrektywę 2002/14. – Męcina był

i jest bardzo pracowity. Miał zasadę regularnych

cotygodniowych spotkań i dyskusji merytorycz-

nych. W zasadzie jednoosobowo obsługiwał cały

resort pracy – wspomina jeden z urzędników.

Po zaprzysiężeniu na premiera Kazimierza

Marcinkiewicza, Męcina postanowił skoncen-

trować się na pracy naukowej. Zrzekł się funkcji

i pozostał jedynie doradcą zarządu Lewiatana.

– Zostałem przy Lewiatanie, ponieważ ta orga-

nizacja angażuje się w projekty nie tylko ważne

dla środowisk gospodarczych, lecz także spo-

łecznych – tłumaczy swoją decyzję.

O Jacku Męcinie jest ostatnio jednak coraz

głośniej za sprawą dyskusji o podwyższeniu wie-

ku emerytalnego. – Polacy muszą zrozumieć, że

ta reforma jest konieczna. W przeciwnym ra-

zie będziemy mieli coraz większą lukę między

wpływami a wydatkami systemu ubezpieczeń

społecznych i coraz większe obciążenia pra-

cujących. W dłuższej perspektywie oznacza to

krach systemu – tłumaczy Męcina.

Z powodu napiętego kalendarza Męcina każdą

wolną chwilę stara się poświęcić rodzinie. – Mój

syn jest w pierwszej klasie szkoły podstawowej,

więc obecnie przerabiam naukę czytania i pisa-

nia – żartuje. I dodaje: – Ponadto od dłuższego

czasu obiecuję sobie powrót do formy. Mam

nadzieję, że to publiczne wyznanie zmobilizu-

je mnie do dotrzymania słowa samemu sobie

– dodaje ze śmiechem.

Mariusz Mosiołek

mariusz.mosiolek@infor.pl

W połowie lat 90. ukończył politykę społeczną

na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycz-

nych oraz prawo na Wydziale Prawa i Admini-

stracji Uniwersytetu Warszawskiego. Na pyta-

nie, dlaczego nie został sędzią, adwokatem czy

prokuratorem, Jacek Męcina odpowiada: – Był

taki moment, kiedy chciałem być adwokatem,

ale zwyciężyła pasja naukowa. Tym bardziej że

prawo pozwoliło mi zdobyć szersze spojrzenie

na wiele problemów.

Koledzy ze studiów pamiętają Męcinę jako

wzorowego studenta. – Ambitny. Zawsze przygo-

towany. Gdy inni imprezowali, on najczęściej się

uczył. Ulubieniec wykładowców – wspominają.

Pracę doktorską na temat aktywnej polityki

rynku pracy na rzecz przeciwdziałania bezro-

bociu absolwentów obronił w 1999 roku. Wcze-

śniej, będąc jeszcze na studiach, badał bezrobo-

cie na lokalnych rynkach pracy, analizował też

rodzące się na poczatku lat 90. ustawodawstwo

prawa pracy. – Jacek od zawsze był badaczem,

szukał równowagi w problemach pracodawców

i pracowników. Jednak na studiach bliższe mu

były problemy pracowników – mówi kolega ze

studiów dr Ryszard Szarfenberg.

W miarę upływu czasu Męcina staje się coraz

bardziej cenionym ekspertem od rynku pracy.

Do tego dochodzi zdolność prowadzenia ne-

gocjacji. Swoje umiejętności efektywnego roz-

mawiania np. z przedstawicielami związków

zawodowych szlifuje od 2003 roku, kiedy został

członkiem Trójstronnej Komisji ds. społeczno-

-gospodarczych. Rok później był już przewod-

niczącym Zespołu ds. prawa pracy i układów

zbiorowych. To właśnie na forum Komisji Trój-

stronnej pracodawcy i związkowcy dopraco-

wywali m.in. szczegółowe rozwiązania ustawy

antykryzysowej, która zamortyzowała kryzys.

I choć o Męcinie, który jest doradcą Polskiej

Konfederacji Pracodawców Prywatnych Le-

wiatan, mówi się jako o „pracodawcy z ludzką

twarzą”, to związkowcy nie są skorzy do kom-

plementów. – Jak każdy prawnik reprezentuje

Jakub ziółEk

Do grona wspólników Kancelarii SSW Spa-

czyński, Szczepaniak i Wspólnicy dołączył

radca prawny Jakub Ziółek, który specjalizuje

się w zagadnieniach związanych z obrotem

nieruchomościami.

Ziółek jest znany przede wszystkim jako

doradca przy transakcjach związanych ze

sprzedażą spółek oraz aktywów nieruchomo-

ściowych (przede wszystkim komercyjnych).

Posiada również doświadczenie w zakresie

negocjowania umów najmu oraz w sporzą-

dzaniu i negocjowaniu kontraktów bu-

dowlanych. Nowy wspólnik jest związany

z Kancelarią SSW Spaczyński, Szczepaniak

i Wspólnicy od 2010 roku. Dotychczas praco-

wał w niej jako senior associate w departa-

mencie nieruchomości.

ŚWIAT PRAWNIKÓW

Reforma wymiaru sprawiedliwości

Likwidacja sądów dzieLi nawet koaLicję

Zniesienie ponad stu mniejszych sądów to zła

decyzja – twierdzą sędziowie i przedstawiciele

lokalnych społeczności. Plany resortu nie

podobają się nawet rządowemu koalicjantowi

Piotr Maziarz

Ministerstwo Sprawiedliwości uważając, iż są-

downictwo polskie jest zbyt rozdrobnione, chce

od 1 lipca 2012 roku zniesienia sądów rejono-

wych, które liczą do 12 (włącznie) sędziów. Tak

więc spośród 321 sądów rejonowych likwidacji

ulegnie aż 116.

Tymczasem jeżeli po uwagę weźmiemy, że na

terenie Polski, która ma 312 tys. km kw., działa

obecnie 321 sądów rejonowych, okazuje się że

przeciętnie jeden sąd rejonowy już teraz ob-

sługuje u nas 974 km kw. i przypada na nie-

go ok. 120 tys. osób. Dla porównania w Niem-

czech, skąd polskie prawodawstwo nieustannie

czerpie wzory rozwiązań, istnieje 687 sądów

lokalnych (Amtsgerichte – sądy o znaczniej

węższych kompetencjach niż polskie sądy re-

jonowe, a poza tym nieobejmujące sądownic-

twa pracy), a biorąc pod uwagę, że powierzch-

nia Niemiec liczy 357 tys. km kw., to jeden sąd

obejmuje średnio tylko 519 km kw. Wniosek?

Statystyczny obywatel Polski ma dwa razy dalej

do sądu niż obywatel Niemiec, a obaj są człon-

kami Unii Europejskiej.

Warto jeszcze dodać, że przepisy wspólnotowe

nakazują, aby nie tylko państwa, jako członko-

wie tej organizacji, nie miały pozycji drugo-

rzędnej, ale narzucają również podobne trak-

towanie obywateli przez wszystkie państwa

członkowskie.

Jeszcze bardziej niepokojące wnioski nasuwają

się przy porównaniu sytuacji obywateli Polski

i Austrii. W tym kraju istnieje 141 sądów rejo-

I właśnie posługując się tym instrumentem,

minister sprawiedliwości mógłby – bez koniecz-

ności podejmowania tak radykalnych kroków,

jak zniesienie mniejszych jednostek – stopnio-

wo doprowadzić do racjonalnego rozmieszcze-

nia kadry orzeczniczej. Niestety, jak wskazuje

KRS, kolejni ministrowie nie korzystali z tej

możliwości. Dlatego też zdaniem członków rady

za obecny stan rzeczy odpowiedzialne są rów-

nież władze resortu.

Inny pomysł niż ministerialny na odciążenie

niektórych sądów od pracy ma także PSL. Po-

słowie złożyli już nawet do Sejmu odpowiedni

projekt nowelizacji u.s.p. Zgodnie z nim prezes

sądu okręgowego mógłby delegować sędzie-

go sądu rejonowego do pełnienia obowiązków

w innym sądzie rejonowym na maksymalny

okres sześciu miesięcy.

Warunki są dwa – zgodę na to musiałoby wy-

dać kolegium sądu okręgowego, a sąd rejonowy,

do którego sędzia byłby oddelegowany, musiał-

by znajdować się w obszarze właściwości tego

samego sądu okręgowego. Dzięki temu – jak

twierdzą ludowcy – można by było prowadzić

elastyczną politykę kadrową bez ingerowania

w istniejącą strukturę organizacyjną sądu.

Małgorzata Kryszkiewicz

malgorzata.kryszkiewicz@infor.pl

Ostatni głos negujący potrzebę znoszenia sądów

rejonowych, w których zatrudnionych jest do 14

sędziów, pochodzi od Krajowej Rady Sądownic-

twa. Jest to głos bardzo zdecydowany. Członko-

wie rady, podobnie jak Stowarzyszenie Sędziów

Polskich Iustitia, I prezes Sądu Najwyższego

oraz rzecznik praw obywatelskich podkreślają

bezcelowość takiego posunięcia i negatywne

konsekwencje, jakie może spowodować.

Ale to nie wszystko – KRS wskazuje na obo-

wiązujący od 4,5 roku przepis prawa o ustro-

ju sądów powszechnych, który umożliwia ra-

cjonalne rozmieszczenie kadry orzeczniczej

w sądach. Tyle że przepis ten nie był do tej pory

efektywnie wykorzystywany. To spowodowało,

że w niektórych sądach jest zbyt dużo etatów sę-

dziowskich w stosunku do liczby wpływających

spraw. Mowa o art. 56 par. 2 u.s.p., na podsta-

wie którego w razie zwolnienia się stanowiska

sędziowskiego minister może przydzielić je do

innego sądu, uwzględniając potrzebę racjonal-

nego wykorzystania kadr oraz potrzeby wyni-

kające z obciążenia zadaniami sądów.

sędzią Sądu Rejonowego

w Bochni

Ostatnio prze-

analizowałem też

uzasadnienie roz-

porządzenia mini-

stra sprawiedliwości

w sprawie likwida-

cji sądów. Wylicza

się w nim wszelkie

możliwe oszczęd-

ności, ale wydatki

ogranicza tylko do

wymiany szyldów

i pieczęci

Waldemar Żurek

Oceniając propozycje Ministerstwa Sprawiedli-

wości, trzeba rozpocząć od zapisów konstytu-

cyjnych. Artykuł 180 konstytucji jednoznacznie

określa, iż przeniesienie sędziego do innej sie-

dziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli

może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu

i tylko w przypadkach określonych w ustawie.

Natomiast w razie zmiany ustroju sądów lub

zmiany granic okręgów sądowych wolno sędziego

przenosić do innego sądu lub w stan spoczyn-

ku z pozostawieniem mu pełnego uposażenia.

Artykuł 20 ustawy o ustroju sądów powszech-

nych wskazuje, że minister sprawiedliwości po

zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa

w drodze rozporządzenia może między innymi

tworzyć i znosić sądy oraz ustalać ich siedziby

i obszary właściwości. Pozostawienie tak waż-

nych decyzji w ręku ministra, które są aktem

podstawowym, jest rozwiązaniem nie tylko złym,

ale też wątpliwym konstytucyjnie.

Niestety każdy minister, zwłaszcza resortu spra-

wiedliwości, chce przeprowadzić głębokie re-

formy i pozostawić coś po sobie, nie patrząc, że

sądownictwo to system naczyń połączonych.

Pamiętam już tworzenie wydziałów cywilno-

-karnych, potem grodzkich czy sądów 24-godzin-

nych. Wszystkie te pomysły z upływem czasu,

niestety niezwykle krótkiego jak na perspektywę

tworzenia struktur państwa, zostały wrzucone

do kosza. Nikt niestety nie policzył, jakie środki

zostały utopione w tych pomysłach. Teraz mi-

nister chce zlikwidować 1/3 sądów rejonowych

pod hasłem usprawnienia pracy. Ale regułą wy-

nikającą z u.s.p. jest, że sędzia powinien mieszkać

w miejscu swojego sądu. I w większości sędzio-

wie tak mieszkają. Jeżeli zatem z sądu stworzy

się wydział, a potem sędziego przeniesie się do

wydziału oddalonego o 50 lub czy 100 km, a ta-

kie przypadki mogą być całkiem realne, to i tak

trzeba będzie zapłacić mu koszty przejazdu. Nikt

już nie policzy jego straty czasu na dojazdy.

Ponadto co ze stronami? Mam wrażeniem, że

nikogo nie obchodzi, że chcąc poskarżyć się np.

na złą pracę wydziału, trzeba będzie pojechać kil-

kadziesiąt kilometrów, by spotkać się z prezesem,

który i tak następnie będzie musiał zwrócić się

do wydziału zamiejscowego o przesłanie mu akt.

Pomijam już efekt czegoś, co nazywa się zarzą-

dzaniem kadrą. Jeśli w sądzie pracuje 14 sędziów,

to jest jeszcze personel administracyjny. Znamy

maksymę, że „pańskie oko konia tuczy”. Kto bę-

dzie pilnował w kilku dużych wydziałach dyscy-

pliny pracy czy codziennego porządku? A pracow-

nicy sądowi będą przecież podlegać dyrektorowi

sądu, który będzie rezydował w sądzie macie-

rzystym, czyli… daleko. A może będziemy mieli

prezesów objazdowych, którzy pół tygodnia będą

objeżdżać swoje odległe wydziały, a resztę pracy

poświęcą sądowi właściwemu?

Ponadto wydziały zamiejscowe, oddalone od sądu

macierzystego o kilkadziesiąt kilometrów, mogą

stać się narzędziem do przerzucania sędziów

niepokornych. Tworzenie takiej możliwości jest

obejściem konstytucji. Obywatel musi mieć gwa-

rancję, że sędzia nie boi się nacisków ani mini-

stra, ani własnego prezesa, że sędzia rozpoznając

ich indywidualną sprawę, nie będzie poddany

jakimkolwiek naciskom, nawet aksamitnym.

To podstawowy atrybut niezawisłości sędziego.

Wszyscy wiemy, że natura ludzka jest ułomna

i nawet jeśli stworzymy możliwość straszaka, to

będzie to wykorzystywane. A czasem nie jest ko-

nieczne przeniesienie, wystarczy miła rozmowa

w cztery oczy: Jak będziesz taki mądry, to prze-

niesiemy cię do naszych wydziałów na rubieży.

W środowiskach lokalnych powstaje także oba-

wa, że to początki likwidacji sądów, bo przecież

wydział jeszcze łatwiej zlikwidować niż sąd.

Po takiej likwidacji wszystkie sprawy przejdą do

molochów w dużych miastach, które już ledwo

dyszą. Potem i tak trzeba będzie tworzyć nowe

wydziały, dzielić istniejące, tworzyć sekcje, nowe

stanowiska funkcyjne. Dzisiaj nikt już tego nie

liczy, ale ta reforma będzie generowała koszty,

które wyda pewnie następca obecnego ministra.

Nikt oczywiście nie policzy, że zostawi się wy-

remontowane, przystosowane typowo do pracy

sądu, piękne często budynki po to, by wynajmo-

wać za ogromne pieniądze nowe lokale w du-

żych miastach. A strony? A kogo to obchodzi, że

zwolniony z pracy, matka dochodząca alimentów

czy osoba starsza będą musieli dojechać do sądu

kilkadziesiąt kilometrów. To oni za to zapłacą.

Jaka liczba z nich zrezygnuje z drogi sądowej?

A co z prawem obywatela do sądu ? Pusty zapis?

Nie dziwmy się, że małe miejscowości bronią

swoich sądów. Bogacące się państwo ma popra-

wiać jakość życia obywatela, a nie pogarszać. Ale

zawsze zamiast iść do sądu, obywatele mogą iść

pograć w piłkę na orlika. No, może to jakiś pomysł

na ograniczenie kognicji! Przy sądach wreszcie

tworzy się swego rodzaju elita społeczna małej

miejscowości. To nie są tylko sędziowie i pra-

cownicy sądu, to kancelarie, notariat, kuratorzy.

Zamiast zatem chronić te mikrośrodowiska, krze-

wić kulturę prawną, zaczynamy zmierzać w od-

wrotnym kierunku. Oczywiście trzeba zmierzać

do ujednolicania obciążenia sądów w dużych

i małych miastach, ale nie metodami likwidacji

sądów. Rozumiem argumenty ministerstwa, że

jak w małym sądzie nagle ktoś popada w długo-

trwałą chorobę czy idzie na urlop macierzyński,

to załamuje się praca wydziału. Ale to nie tylko

problem małych sądów. W dużym wydziale du-

żego miasta, gdy nagle dwóch sędziów przestaje

orzekać i trzeba podzielić referaty liczące czasem

po 500 – 600 spraw, to problem też jest ogromny.

Zasada krótkiej kołdry dotyka wszystkich. Trze-

ba po prostu stworzyć na poziomie okręgu listę

sędziów różnych specjalności, którzy dobrowol-

nie na nią wpisani, będą gasić pożary i ratować

upadające wydziały. Można ich nagradzać dodat-

kami. Systemowe rozwiązanie tego problemu

jest możliwe bez radykalnych rozwiązań, jakim

będzie likwidacja sądów.

Co wreszcie mamy powiedzieć tym małym są-

dom, które świetnie pracują? Wiem, że są także

sądy, które mają wpływ i liczbę załatwień w prze-

liczeniu na jednego sędziego porównywalną do

sądów wielkomiejskich. I za tę ich pracę, pracę

często zespołu, sędziów, prezesa, asystentów,

sekretariatów, mają zostać zlikwidowani? I dla-

czego ta magiczna liczba 14? A może 8, a może

10, a może 15? Dochodzą także głosy, że prezesi

sądów, z którymi prowadzi się konsultacje i któ-

rzy są przeciwni likwidacji małych sądów, mają

komunikowane, że decyzja o likwidacji już za-

padła, mają tylko przygotować racjonalne plany

podziałów i przyłączeń. Zapewne z uzasadnienia

projektu będzie wynikało, że to właściwie na od-

dolne wnioski prezesów likwidujemy te jednostki.

Krajowa Rada Sądownictwa ma opiniować ten

projekt. Co ma znaczyć ta opinia, skoro przed-

stawiciele resortu mówią – i tak zlikwidujemy.

Nie brońmy małych czy dużych sądów – brońmy

zdrowego rozsądku.

członek Krajowej Rady

Sądownictwa

Najlepiej oczywi-

ście dla ministra

byłoby, gdyby stwo-

rzył dla całej Polski

jeden sąd rejono-

wy, jeden okręgowy

i jeden apelacyjny.

Wtedy można sobie

dowolnie przenosić

kogo się chce.

Natomiast nam

nie pozostaje nic

innego, jak zostać

internautami.

Może wtedy pan

premier znadzie

trochę czasu i wy-

słucha naszych ar-

gumentów?

Krokodyle łzy, jakie

roni resort, mówiąc

o dysproporcji

w obciążeniach

sądów, czasem mnie

rozbawiają. Przecież to

resort od lat odpowiada

za rozdział etatów

prawnik

14 marca 2012 nr 52 (3190) gazetaprawna.pl

Likwidacja sądów dzieLi nawet koaLicję

nowych, a liczy on ok. 84 tys. km kw. Na jeden

sąd przypada więc ok. 595 km kw. i 57 tys. lud-

ności. Z kolei w Czechach funkcjonuje 86 sądów

obwodowych, a kraj ten liczy 78,8 km kw. Na

jeden sąd przypada więc 917 km. kw. i 118 tys.

ludności. Przykładowo wskażę, iż przeznaczony

do likwidacji Sąd Rejonowy w Bochni obsługuje

teren powiatu bocheńskiego liczącego 649 km

kw. z ludnością 101 tys. osób. W porównaniu do

sądów w Czechach, Austrii i Niemczech wska-

zana jednostka jest sądem średniej wielkości

i obejmuje liczbę ludności blisko dwukrotnie

większą niż przeciętny sąd austryiacki.

Przypatrzmy się jeszcze sądom stołecznym.

W Warszawie liczącej 1,7 mln ludności jest 7

sądów rejonowych (średnio 242,8 tys. ludności

na jeden sąd), w Pradze liczącej 1,2 mln ludno-

ści istnieje 10 sądów obwodowych (średnio 120

tys. ludności na sąd). Blisko dwa razy mniejsze

sądy niż w Warszawie są także w Wiedniu li-

czącym 1,7 mln, gdzie istnieje 12 sądów rejo-

nowych (średnio 141 tys. ludności na 1 sąd).

Wniosek? Nasi sąsiedzi, mający dobrze działa-

jące sądownictwo, bowiem wystrzegają się gi-

gantomanii przy tworzeniu jednostek Temidy

i nie potworzyli takich molochów sądowych,

jak te istniejące już w Polsce. Zapewne również

dlatego ich największe sądy dobrze działają.

Natomiast w Polsce najsprawniej funkcjonu-

ją sądy niewielkie, co robi więc Ministerstwo

Sprawiedliwości ? Ano chce je znieść. I na nic się

zdają protesty społeczności lokalnych i władz

samorządowych. Władze centralne i tak wie-

dzą lepiej, co potrzebne jest ludziom, toteż

rychło powiększą dwa razy sądy prowincjo-

nalne, a to że jednocześnie zepsują sprawne

jednostki na prowincji, które w ostatnich la-

tach milionowymi nakładami przystosowano

do samodzielnego funkcjonowania, wydaje nic

nie znaczyć. Naprawdę trudno zrozumieć ideę

łączenia dwóch średnich sądów na prowincji

w aspekcie poprawy stanu sądownictwa wiel-

komiejskiego. Na razie logiki tych zmian nie

widać, ale może kiedyś zobaczymy, o co tak

naprawdę chodzi?

Ostatnio przeanalizowałem też uzasadnie-

nie rozporządzenia ministra sprawiedliwości

w sprawie likwidacji sądów. Wylicza się w nim

wszelkie możliwe oszczędności, ale wydatki

ogranicza tylko do wymiany szyldów i pieczę-

ci. Pomija się np. kwestię rzeczywistych kosz-

tów ekonomicznych forsowanych rozwiązań.

I tak wejście w życie od 1 stycznia 2013 roku

nowych regulacji ustawy o ustroju sądów po-

wszechnych dotyczących obowiązku powołania

dyrektora sądu, w każdym sądzie rejonowym,

w którym jest 15 sędziów, sprawi, że planowana

reorganizacja (połączenie kadry sędziowskiej),

wymusi konieczność powołania co najmniej

w 29 dyrektorów sądów. Koszt tych czynności

w uzasadnieniu został pominięty. Tymczasem

z mojej analizy wynika, że wyniesie on rocz-

nie 1 mln 740 tys. zł (licząc, że wynagrodzenie

jednego dyrektora wynosić będzie co najmniej

5000 zł miesięcznie). Wynagrodzenia te z bie-

giem czasu wzrosną i w perspektywie najbliż-

szych lat przekroczą 2 mln rocznie.

Zwiększą się też koszty organizacyjne (wysyłki

akt, pism i rozmów telefonicznych pomiędzy

centralą i wydziałami zamiejscowymi). W Boch-

ni wzrost tych kosztów wyniesienie rocznie

17 094 zł. Aby nie być oskarżonym o hamowanie

reform, dodam tylko, iż sąd w Bochni należy

do największych z listy sądów przeznaczonym

do zlikwidowania. Przeciętny sąd z tej listy jest

mniejszy, tak więc wydatki z tego tytułu będą

(szacunkowo) o połowę mniejsze. Jednak jakby

na to nie patrzeć łączna kwota, jaką pochłoną

w ciągu roku wydatki organizacyjne w skali

kraju, wyniesie ok. 991 452 zł. Dodając te pie-

niądze do pensji dyrektorskich suma wydatków

nieuwzględnionych w uzasadnieniu ministra

Gowina wyniesie co najmniej 1 mln 839 tys. zł.

Zatem rocznie jest to prawie 2 mln zł, które

resort nie uwzględnia w swych wyliczeniach.

Koszty zakończenia działalności samodziel-

nego sądu i utworzenia nowej struktury wy-

niosą natomiast ok. 13 100 zł. (wydatki te mają

charakter jednorazowy). Oszczędności z tytułu

dodatków funkcyjnych prezesa (wiceprezesa)

rocznie wyniosą 7416 zł.

Jednocześnie w odniesieniu do utworzonej or-

ganizacji powstaną nowe koszty, a w szczegól-

ności z tytułu:

n zatrudnienia dyrektora w wysokości 60 tys.

zł rocznie,

n zwiększenia kosztów organizacyjnych zwią-

zanych z obiegiem dokumentów i akt pomię-

dzy siedzibą sądu a wydziałami zamiejscowymi

w kwocie ok. 1174,50 zł miesięcznie. Rocznie

jest to suma 14 094 zł.

n powiększenia kosztów usług telekomuni-

kacyjnych o ok. 250 zł miesięcznie, co w skali

roku da ok. 3000 zł.

Wprowadzenie w życie przepisów likwidu-

jących sądy o obsadzie do 12 stanowisk sę-

dziowskich w odniesieniu do Sądu Rejono-

wego w Bochni spowoduje dodatkowe koszty

wynoszące szacunkowo 70 tys. rocznie. I gdzie

tu oszczędności?

Resort zapomina,

że nie można

marginalizować

prawa obywatela

do sądu w ujęciu

geograicznym. Sądy

działają przecież na

rzecz społeczności

lokalnej. Ich istnienie

wpływa też na poczucie

bezpieczeństwa

Grzegorz Wałejko

Wprowadzana reforma wymiaru sprawiedli-

wości jest pierwszą od wielu lat próbą kom-

pleksowej zmiany sposobu funkcjonowa-

nia sądownictwa w Polsce. Dotychczasowe

działania miały charakter incydentalny i zbyt

rzadko opierały się na rzetelnych analizach.

Uczestnicząc w debacie nad reorganizacją,

zauważam ślady dawnego jednostkowego

podejścia do tej kwestii – tymczasem stano-

wi ona część składową pewnej całości i tak

powinna być recenzowana.

Sprzeciwy wyrażane wobec planów reorga-

nizacji są bardzo często bezpodstawne. Mi-

nisterstwu Sprawiedliwości zarzuca się, że

chce pozbawić obywateli dostępu do sądów.

Padają nawet argumenty prawnoporównaw-

cze. To dobry kierunek dla prowadzenia ana-

lizy, aczkolwiek wnioski zapewne nie zado-

wolą protestujących. Europejska Konwencja

Praw Człowieka i Podstawowych Wolności

w artykule 6 stanowi, że każdy ma prawo do

sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia

jego sprawy w rozsądnym terminie przez

niezawisły i bezstronny sąd. Co to oznacza

w praktyce? Rada Europy operuje w zakre-

sie struktury sądów pojęciem efektywnego

dostępu do lokacji sądu.

Tymczasem międzynarodowe badania w za-

kresie dostępu do sądu zawsze wyróżniają sąd

jako jednostkę (np. sąd rejonowy w mieście

X) i lokację sądu rozumianą geograicznie.

Lokacja sądu to nic innego jak tylko miejsce,

w którym obywatel może załatwić swoją spra-

wę (czyli sąd rejonowy w mieście X wydział

zamiejscowy w mieście Y). W Polsce nie zo-

stanie zlikwidowany żaden sąd, jedyna zmia-

na to powstanie wydziałów zamiejscowych

w miejsce niektórych sądów rejonowych.

Nasuwa się zatem pytanie, przeciwko czemu

protestują przeciwnicy reorganizacji struk-

tury sądów powszechnych. Przecież obywa-

tele nie utracą możliwości załatwienia swojej

sprawy. Co więcej, załatwią ją pod tym samym

adresem, co dotychczas.

Dostęp do sądu jest zresztą motywem prze-

wodnim proponowanej reformy. Chodzi tu

przecież nie tylko o czas potrzebny na dosta-

nie się do budynku sądu. Obywatel przychodzi

do sądu ze swoją sprawą i oczekuje przede

wszystkim sprawnego jej załatwienia. Przy

czym chciałbym zaznaczyć, że sprawnego

w tym przypadku oznacza dwie cechy – spra-

wiedliwego i szybkiego.

Sprawiedliwość, która przychodzi po zbyt

długim czasie, nie jest już bowiem sprawie-

dliwością. Strony postępowań często skarżą

się na zbyt długie terminy oczekiwania na

sprawę w dużych miastach. Tutaj przeciwnicy

reformy używają argumentu o braku zaległo-

ści w małych sądach. Czy zatem uprawnione

jest wyciągnięcie wniosku, że małe sądy nie

mają zaległości, bo sędziowie pracują tam

ciężej niż w dużych jednostkach? Na pew-

no nie. Wszyscy sędziowie wiedzą, że służba

w wymiarze sprawiedliwości wymaga wielu

poświęceń i bardzo ciężkiej pracy a nie od

miejsca wykonywania zawodu. Problem leży

zupełnie w innym miejscu. Nierównomierne

obłożenie pracą, zbyt mało kadry wspoma-

gającej, archaiczne metody zarządzania czy

brak przełożenia wysokich nakładów na re-

alną poprawę sprawności postępowań – czy

nie taka jest powszechna diagnoza polskiego

sądownictwa. Dlaczego więc pojawia się tak

zaciekła krytyka reform zmieniających ten

stan rzeczy?

Istotą, a zarazem celem reorganizacji jest

zwiększenie efektywności i wyrównanie skali

obciążenia sądów pracą. Nie oznacza to, że

sprawy w małych sądach będą trwać dłużej

– reforma wspomoże duże jednostki i przy-

czyni się do przyspieszenia postępowań. Co

ważne, decyzja o optymalnej wielkości sądów

została podjęta na podstawie szczegółowych

analiz przeprowadzonych w Ministerstwie

Sprawiedliwości.

Zmiana struktury sądów powszechnych

wprowadzona razem z innymi reformami

przyniesie realne skutki, które obywatele od-

czują już niedługo. Warto przy tym podkre-

ślić, że reorganizacja nie jest dokonywana dla

oszczędności. Sprawiedliwość to nie miejsce

na oszczędności. Celem zmian jest efektywne

wykorzystywanie zasobów w dłuższym okre-

sie – proces ten jest to możliwe do oceny i już

dziś przygotowujemy się do tego zadania. Jest

to jednakże o wiele bardziej skomplikowane

niż podsumowanie kosztów tablic, pieczęci

czy druków.

Zmiana struktury jest, co wielokrotnie już pod-

kreślano, wyłącznie częścią składową większej

reformy. Nie zmienia to faktu, że ta część jest

szczególna – oddziałuje bowiem bezpośrednio

na społeczeństwo. Dlatego też przeprowadzo-

no serię konsultacji (niektóre wciąż trwają),

m.in z samorządowcami z miast w których

powstaną wydziały zamiejscowe sądów rejo-

nowych. W toku tych spotkań zwrócono uwagę

na kilka kwestii kluczowych, w wyniku któ-

rych zmodyikowaliśmy projekt zmian.

Reforma dotknie też częściowo sędziów.

Niektórzy z nich, oprócz orzekania w swo-

ich dotychczasowych sądach, będą pracować

w ościennych miejscowościach. Zapewniam

jednak, że kwestia ta została bardzo szczegó-

łowo zbadana. Chciałbym jeszcze raz podkre-

ślic, że celem Ministerstwa Sprawiedliwości

nie jest utrudnianie pracy sędziom. Wręcz

przeciwnie – uważamy, że ogrom obowiąz-

ków przez nich wykonywanych uzasadnia

wprowadzanie dodatkowych narzędzi wspo-

magających ich pracę. Myślę tu o profesjo-

nalnej kadrze wspomagającej, managerskim

zarządzaniu sądem czy też nowoczesnych

rozwiązaniach informatycznych.

Efektem końcowym reformy sądów po-

wszechnych ma być znaczące usprawnienie

funkcjonowania polskiego wymiaru sprawie-

dliwości. Przede wszystkim poprzez zwięk-

szenie sprawności postępowań. Dla pracow-

ników wymiaru sprawiedliwości oznaczać to

będzie lepsze warunki pracy i większą z niej

satysfakcję, dla obywateli – szybkie i sprawie-

dliwe załatwianie ich spraw.

podsekretarz stanu

w Ministerstwie

Sprawiedliwości

Efektem końcowym

reformy ma być

znaczące uspraw-

nienie funkcjono-

wania polskiego

wymiaru sprawie-

dliwości

Dotychczasowe

działania miały

charakter incydentalny

i zbyt rzadko opierały

się na rzetelnych

analizach.

Uczestnicząc w debacie

nad reorganizacją

sądów, zauważam

ślady dawnego

jednostkowego

podejścia do tej kwestii

– tymczasem stanowi

ona część składową

pewnej całości

i tak powinna być

recenzowana

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: