ŻYWIENIE W HIPERLIPIDEMII
Zalecenia żywieniowe:- ograniczenie spożycia tłuszczu do max. 30 % pokrycia energii,- ograniczenie cholesterolu do 300 mg,- zwiększenie spożycia błonnika do 40 g/dobę,- stosowanie produktów o małej zawartości tłuszczu,- spożywanie ryb 2-3 razy w tygodniu,- spożywanie warzyw i owoców,- ograniczenie spożycia żółtek (do 2/ tydzień),- stosowanie gotowania, duszenia z dodatkiem małej ilości oleju i pieczenia w folii, na ruszcie, jako głównych technik kulinarnych.Produkty zalecane:- ryby,- olej,- oliwa z oliwek,- pieczywo razowe,- warzywa i owoce,- nasiona roślin strączkowych,- miękkie margaryny,- mleko i produkty mleczne o małej zawartości tłuszczu.Produkty, które należy ograniczać:- tłuste gatunki mięs i wędlin,
- kiełbasy, salami,
- podroby i wędliny podrobowe,
- jajka (do 2 w tygodniu),
- pełnotłuste produkty mleczne, np.: sery żółte, pełnotłuste, pleśniowe, typu camembert, mleko pełnotłuste,
- skóra z drobiu,- tłuszcz zewnętrzny z mięsa,- masło,- pasztety,- słodycze,- słodycze,- słone potrawy,- fast food
4.4. Dieta niskocholesterolowa
Dieta niskocholesterolowa jest nieco zbliżona do diety łatwo strawnej z ograniczeniem tłuszczu. Stosowana jest przede wszystkim u osob z zaburzeniami gospodarki lipidowej objawiającymi się najczęściej podwyższonym poziomem cholesterolu i triglicerydow we krwi. Cechą tej diety jest także relatywnie wysoka podaż błonnika wspomagającego wydalanie cholesterolu.
Istotną rolę odgrywa także obecność witamin antyoksydacyjnych (A, C i E). W celu uzyskania niskiego poziomu cholesterolu eliminuje się z diety produkty pochodzenia zwierzęcego, będące bogatym źrodłem tego składnika (przede wszystkim: tłuste mięsa czerwone, skora drobiu, podroby i produkty je zawierające, żółtka jaj), a także wysokoskoncentrowane przetwory mleczne,
np. żołte sery podpuszczkowe. Dieta wyklucza również wszelki dodany tłuszcz pochodzenia zwierzęcego, a więc smalec, słoninę, masło i mieszanki masła z margaryną oraz śmietanę o wysokiej zawartości tłuszczu.
Z jadłospisow wykreśla się także potrawy z udziałem niskiej jakości twardych margaryn przeznaczonych do smażenia lub pieczenia oraz tłuszczu cukierniczego, gdyż występująca w nich znaczna ilość izomerow trans kwasow tłuszczowych sprzyja podnoszeniu poziomu
cholesterolu we krwi. Należy zwrocić uwagę, że w wielu połproduktach, słodyczach oraz koncentratach spożywczych (typu zupy w proszku) występują duże ilości tych związkow.
W diecie niskocholesterolowej ogranicza się także spożycie kawy naturalnej mielonej, zaparzanej po turecku lub gotowanej, gdyż podnosi ona poziom cholesterolu we krwi. Takiego oddziaływania nie wykazuje kawa rozpuszczalna lub parzona w ekspresie.
Nieprawidłowej gospodarce lipidowej często towarzyszy nadciśnienie tętnicze, w diecie niskocholesterolowej ogranicza się więc spożycie soli kuchennej poprzez unikanie solenia potraw oraz eliminację produktow spożywczych będących jej obfitym źrodłem, jak wędliny, koncentraty, żołte sery, konserwy. Zaleca się natomiast spożywanie około trzy razy w tygodniu ryb pochodzenia morskiego, sprzyjających obniżaniu poziomu cholesterolu, oraz zwiększenie spożycia
produktow obfitujących w błonnik pokarmowy, jak pieczywo razowe, musli, kasze z grubego przemiału, płatki, a także wszelkie warzywa i owoce. Spośrod produktow mlecznych należy zawsze wybierać wyroby o obniżonej zawartości tłuszczu.
Jadłospis I
Poniżej przedstawiono przykładowy jadłospis o wartości energetycznej ~2000 kcal dla osob ze zwiększonym stężeniem cholesterolu LDL we krwi. Jadłospis ten spełnia zalecenia ekspertów odnośnie diety leczniczej w hipercholesterolemii. W zaproponowanym jadłospisie z tłuszczu pochodzi 28% ogółu energii, z nasyconych kwasów tłuszczowych 6% ogółu energii, z jednonienasyconych kwasów tłuszczowych 11% ogółu energii i z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych 9% ogółu energii. Jadłospis zawiera 133 mg cholesterolu.
Propozycja jadłospisu:*
I ŚNIADANIE
Płatki owsiane na mleku, z zarodkami pszennymi
Płatki owsiane 30 g 2 łyżki
Zarodki pszenne 5 g 1 łyżeczka
Mleko 0,5% tłuszczu 250 ml 1 szklanka
Kanapka
Chleb pełnoziarnisty 50 g 1 kromka
posmarowany margaryną 2,5 g . łyżeczki ze sterolami/stanolami
Szynka z kurczaka 30 g 3 plasterki
Sałata 20 g kilka listkow
Papryka czerwona 50 g kilka krążkow
Mandarynka 100 g 1 sztuka
Herbata z aronii 250 ml 1 szklanka
II ŚNIADANIE
Kanapki
Chleb Graham 2x50 g = 100 g 2 kromki
posmarowany margaryną 2x2,5 g = 5 g 1 łyżeczka ze sterolami/stanolami
Serek twarogowy ziarnisty 45 g 3 łyżki
z cykorią 50 g kilka krążkow
Maślanka 0,5% tłuszczu 125 g . szklanki
Woda mineralna 250 ml 1 szklanka
OBIAD
Zupa z kalafiora z groszkiem ptysiowym ugotowana
na piersi z indyka lub tylko na wywarze z warzyw,
zabielona jogurtem:
Wywar z piersi z indyka
Włoszczyzna 50 g
Kalafior 150 g
Suszone zioła prowansalskie
Jogurt <1% tłuszczu 15 g 2 łyżki
Groszek ptysiowy 15 g 2 łyżki
Natka pietruszki – do posypania zupy
Łosoś pieczony z pomidorami w folii, z tymiankiem
i oregano
Filet z łososia 100 g
Pomidor 50 g kilka plasterkow
Olej rzepakowy 5 g 1 łyżeczka
Tymianek i oregano
Koperek
Łososia natrzeć ziołami, ułożyć na folii, położyć plasterki pomidora, skropić olejem, zawinąć folię i piec w nagrzanym piekarniku. Upieczonego łososia posypać posiekanym koperkiem.
Ziemniaki gotowane
Ziemniaki 300 g 3 średnie sztuki
Margaryna ze sterolami/stanolami 5 g 1 łyżeczka
Natka pietruszki
Surówka
Kapusta pekińska 50 g kilka listkow
Jabłko (starte ze skorą
na grubej tarce) 50 g 1/2 małej sztuki
Orzech włoski (posiekany) 5 g 1 sztuka
Oliwa z oliwek 10 g 2 łyżeczki
Sok z cytryny
Listki świeżej mięty (posiekane) lub szczypta suszonej
Mięty
KOLACJA
Makaron razowy z serem białym i truskawkami,
z cukrem waniliowym i cynamonem
Makaron razowy 30 g przed gotowaniem
Ser biały połtłusty 50 g
Truskawki (mogą być mrożone) 150 g 10 sztuk
Jogurt < 1% tłuszczu do polania 125 ml . szklanki
Cukier waniliowy, cynamon (wymieszać z jogurtem)
*W jadłospisie nie umieszczono cukru, ale można
go stosować w ilości do 5 łyżeczek (25 g) dziennie, na
przykład do słodzenia napojów lub przygotowania deserów.
Dodatkowo można spożyć dziennie, na przykład, jako deser 30 g owoców suszonych.
W jadłospisie nie podano ilości dodawanej soli. Należy jednak pamiętać, że w sumie w diecie nie powinno być więcej niż 5 g soli dziennie. Ilość ta obejmuje zarówno sol dodawaną do przygotowywania potraw, jak i sol zawartą w produktach. Sol częściowo można
zastąpić świeżymi i suszonymi ziołami. Mniejsza ilość soli w diecie to mniejsze zagrożenie nadciśnieniem tętniczym.
Jadłospis II
Poniżej przedstawiono przykładowy jadłospis o wartości energetycznej ~1500 kcal dla osob ze zwiększonym stężeniem triglicerydow we krwi. Jadłospis ten spełnia zalecenia ekspertów odnośnie diety leczniczej w hipertriglicerydemii. W zaproponowanym jadłospisie
z węglowodanów pochodzi 45% energii, a zawartość sacharozy wynosi 13 g, czyli 3,4% ogołu energii.
Płatki pszenne i owsiane na mleku, z migdałami, posypane
cynamonem
Płatki pszenne 15 g 1 łyżka
Płatki owsiane 15 g 1 łyżka
Migdały (posiekane) 5 g 5 sztuk
Mleko 0,5% tłuszczu 250 ml 3/4 szklanki
Koncentrat pomidorowy 2,5 g . łyżeczki do posmarowania chleba
Rostbef wołowy pieczony w ziołach 20 g 2 plasterki
Ogorek 50 g kilka plasterkow
Grejpfrut 100 g 1/4 sztuki
Herbata z żurawin 250 ml 1 szklanka
Bułka z mąki razowej 50 g 1 sztuka
Pomidor 30 g kilka plasterkow
Sałata 10 g 1 listek
Szynka chuda 20 g 2 plasterki
Zupa wielowarzywna, ugotowana na piersi z kurczaka
lub tylko na wywarze z warzyw:
Wywar z piersi z kurczaka
Warzywa: włoszczyzna, seler naciowy, fasolka szparagowa,
cukinia, kapusta biała w sumie 150 g
Suszony tymianek
Koperek – do posypania zupy
Pierś z kurczaka duszona z papryką, z majerankiem
Pierś z kurczaka bez skory 100 g
Papryka 50 g kilka krążkow
Czosnek (posiekany) 1 ząbek
Olej rzepakowy 15 g 1 łyżka
Suszony majeranek
Pierś z kurczaka natrzeć majerankiem i udusić na oleju
rzepakowym z pokrojoną papryką i czosnkiem.
Kasza gryczana gotowana
Kasza gryczana 30 g 3 łyżki przed gotowaniem
Surówka z sałaty, szpinaku, pomarańczy, z listkami
melisy
Sałata lodowa 100 g kilka listkow
Szpinak sałatkowy 50 g kilka listkow
Pomarańcza 100 g 1/2 średniej sztuki
Oliwa z oliwek 15 g 1 łyżka
Listki świeżej melisy (posiekane) lub szczypta
suszonej melisy
Sałatka z sera białego z cebulą dymką i suszonym estragonem
Ser biały połtłusty 40 g
Cebula dymka 30 g 2 sztuki
Olej rzepakowy 10 g 2 łyżeczki
Suszony estragon
Ser biały pokroić w kostkę, dodać posiekaną cebulędymkę, posypać suszonym estragonem i skropić olejem
Jagody (świeże lub mrożone) 100 g 6 łyżek
*W jadłospisie nie umieszczono cukru, ponieważ
w diecie osob z hipertriglicerydemią zaleca się unikanie
cukru i słodyczy.
Ze względu na obniżoną wartość energetyczną tej
diety proponuje się rezygnację ze smarowania pieczywa.
W jadłospisie nie podano ilości dodawanej soli. Należy
jednak pamiętać, że w sumie w diecie nie powinno
być więcej niż 5 g (1 łyżeczka) soli dziennie. Ilość ta
obejmuje zarowno sol dodawaną do przygotowywania
potraw, jak i sol zawartą w produktach.
Sol częściowo można zastąpić świeżymi i suszonymi
ziołami. Mniejsza ilość soli w diecie to mniejsze zagrożenie
nadciśnieniem tętniczym.
...
morgana21