Anatomia
1. Układ kostny.
Układ szkieletowy – na ten układ składają się kości, stawy, chrząstki i więzadła.
Kości są to mocne, twarde twory spełniające rolę dźwignie, do której przymocowane są mięśnie, powodując ruchy poszczególnych części ciała, poruszania się ustroju. Kości tworzą osłony dla różnych narządów wewnętrznych. Kość zbudowana jest z tkanki kostnej, która ma dwa rodzaje: kość zbitą i gąbczastą.
Okostna – jest to mocna, warstwa łącznotkankowa okrywająca kość z zewnątrz, spełnia ona rolę ochronną. Ma zdolności regeneracyjne, wytwarza tkankę kostną, a po złamaniu jej komórki kościotwórcze tworzą nową warstwę tkanki kostnej łącząc odłamek kostny. W okostnej przebiegają liczne naczynia krwionośne i limfatyczne oraz nerwy czuciowe.
Połączenia kości:
Ø Włókniste – w połączeniach włóknistych czynnikiem spajającym poszczególne kości jest tkanka łączna właściwa. Do tych połączeń należą również więzadła. Więzadła wzmacniają stawy i nie pozwalają na oddalanie się kości, jednocześnie nie przeszkadzają ruchom w stawach. Połączenia włókniste i chrzęstne są to połączenia ścisłe i nieruchome.
Ø Chrzęstne – w połączeniach chrzestnych czynnikiem łączącym kości jest chrząstka szklista lub włóknista. W stawach kości przylegają do siebie powierzchniami stawowymi.
Ø Maziowe (stawy) - powierzchnie stawowe pokrywają główkę stawowa i pochewkę stawową. Wszystkie te elementy z zewnątrz pokrywa torebka stawowa. Torebka stawowa ma 2 warstwy:
o Zewnętrzną włóknista
o Wewnętrzna tzw. błona maziowa.
Wychodzą z niej kosmki wydzielające maź, która pokrywa powierzchnie stawowe i ułatwia poruszanie się kości.
Cały kościec składa się z kości tułowia, czaszki, kończyn górnych i dolnych.
Kości tułowia dzielimy na:
¨ Kości kręgosłupa – kręgosłup składa się z 33 lub 34 kręgów: 7 szyjnych, 12 piersiowych, 5 lędźwiowych, 5 krzyżowych, 4-5 guzicznych. Każdy kręg zbudowany jest z trzonu i łuku kręgowego. Trzon od przodu, a z boku i z tyłu łuk kręgowy ograniczają kanał kręgowy. Łuk kręgowy ma 7 wyrostków.
Pierwszy kręg szyjny zwany szczytowym.
Drugi kręg szyjny zwany obrotowym.
- Kręgi piersiowe – mają dołki żebrowe jako miejsce połączenia żeber z kręgosłupem.
- Kręgi lędźwiowe – charakteryzują się bardzo masywną budową trzonów.
- Kręgi krzyżowe – zrastają się w całość tworząc kość krzyżową.
- Kręgi guziczne – występują u człowieka w zmiennej liczbie i są w postaci szczątkowej, i połączone ze sobą tworzą kość guziczną.
- Kręgosłup są to zespolone wszystkie kręgi w jedną całość. Otwory poszczególnych kręgów nałożone na siebie tworzą kanał kręgowy, w którym mieści się rdzeń kręgowy.
¨ Kości klatki piersiowej – utworzona jest przez mostek, 12 par żeber i 12 kręgów piersiowych. Mostek ogranicza klatkę piersiową od przodu. Każde żebro składa się z 2 części. Z części tylnej – kostnej i przedniej chrzęstnej żebrowej. Od tyłu wszystkie żebra przyczepiają się do kręgosłupa. Ze względu na połączenia z mostkiem żebra dzielimy na prawdziwe i rzekome. Żebra prawdziwe w liczbie 7 par łączą się bezpośrednio z mostkiem, natomiast żebra 8, 9, 10 łączą się pośrednio z mostkiem i tworzą tzw. łuk żebrowy. Pozostałe żebra 11 i 12 są to żebra wolne, ich chrząstki żebrowe kończą się swobodnie pomiędzy mięśniami ściany brzucha.
Kości czaszki:
Czaszkę dzielimy na: mózgoczaszkę i trzewioczszkę.
Kości czaszki mózgowej tworzą jamę czaszki, która chroni mieszczące się w niej mózgowie (na mózgowie składa się: mózg, móżdżek i rdzeń podłużny). W czaszce mózgowej wyróżniamy sklepienie i postawy. Patrząc od przodu ku tyłowi w sklepieniu wyróżniamy kość czołową, ciemieniową i potyliczną. Kości te zespolone są szwami, w czaszce noworodka i niemowlęcia kości te połączone są błonami włóknistymi zwanymi ciemiączkami. Ciemiączka te kostnieją, a pod koniec 2 roku życia zostają zastąpione tkanką kostną.
Podstawę czaszki stanowi:
· Kość czołowa,
· Kość sitowa,
· Kość klinowa,
· Dwie kości skroniowe,
· Kość potyliczna.
Kości postawy połączone są szwami.
W kości skroniowej znajdują się narządy słuchu i równowagi.
Kość potyliczna ma otwór wielki łączący jamę czaszki z kanałem kręgowym. Przez ten otwór przechodzi część mózgowia zwana rdzeniem przedłużonym. Rdzeń przedłużony w kanale kręgowym przechodzi w rdzeń kręgowy.
Trzewioczaszka:
§ 2 kości łzowe,
§ Kości nosowe,
§ 2 kości jarzmowe,
§ 2 kości podniebienne,
§ Lemiesz,
§ Szczęka,
§ Żuchwa.
Żuchwa jest do jedyna (!) ruchoma kość połączona z czaszką (z kościami skroniowymi – stawami).
Kończyny górne – dzielą się na kości obręczy oraz kości części wolnej kości górnej. Do obręczy należy obojczyk i łopatka, część wolną dzielimy na ramię (k. ramienna), przedramię (k. promieniowa i łokciowa) i kości ręki.
Kości ręki: 8 kości nadgarstka, 5 kości śródręcza oraz kości palców (paliczki). Palec pierwszy – kciuk 2 paliczki, pozostałe 3 paliczki.
Kończyny dolne – kości dzieli się na: kości obręczy i kości części wolnej kończyny dolnej. Obręcz kończyny dolnej zwana jest obręczą biodrową i składa się z 2 kości miedniczych prawej i lewej. Kość miednicza powstaje ze zrośnięcia 3 kości: biodrowej, kulszowej i łonowej. Miednica jest to pierścień kostny utworzony przez kość miedniczą prawą i lewą, kość krzyżową, guziczną oraz spojenie łonowe. Część wolna kończyny dolnej – kość udowa (k. udowa i żepka), kość podudzia (goleni: piszczel i strzałka), kości stopy (k. stępu, śródstopia, i k. palców), kości stępu (7; skokowa i piętowa), 5 kośći śródstopia, oraz kości palców (największy paluch 2 paliczki, reszta 3).
2. Znajomość mięśni, podział.
W obrębie głowy wyróżniamy mięśnie wyrazowe (mimiczne) oraz mięśnie związane z niektórymi narządami (wzroku, słuchu, układu pokarmowego).
Oprócz tego występują mięśnie gładkie:
- W skórze mięśnie przywłośne,
- Mięśnie w powiekach (mięśnie tarczkowe),
- W gałce ocznej (mięśnie zwieracz i rozwieracz źrenicy, rzęskowy).
Mięśnie gładkie występują również w ścianach naczyń krwionośnych i chłonnych.
Mięśnie głowy dzielimy na 3 grupy:
1) Mięśnie wyrazowe (mimiczne) – odpowiadają za mimikę twarzy, odzwierciedlają stany psychiczne osobnika (np. radość). Mięśnie te głównie działają na skórę twarzy, przyczepiają się do niej jednym końcem, mięśnie te są cienkie, płaskie, z wyjątkiem mięśnia policzkowego. Wszystkie unerwienia są przez nerw twarzowy.
2) Mięśnie żwaczowe,
3) Mięśnie powstające w łączności z narządem wzroku, słuchu i początkowym odcinkiem przewodu pokarmowego (język).
§ Parzysty mięsień czołowo – potyliczny – ma on 2 brzuśce połączone czepcem ścięgnistym, mięsień ten wraz z mięsień ciemienowo – skroniowym tworzy naczesze. Przedłużenie tego mięśnia jest mięsień podłużny nosa biegnący na grzbiecie nosa.
§ Uszny przedni,
§ Uszny górny,
§ Uszny tylni.
Są to mięśnie o charakterze zanikowym.
§ Okrężny oka – ma 3 części: powiekowa, oczodołowa, łzowa. Część powiekowa przebiega w powiece górnej i dolnej.
§ Mięsień marszczycie brwi,
§ Mięsień nozdrzy – mięsień nosowy, mięsień obniżający przegrodę,
§ Mięsień otaczające szparę ust – okrężne, biegnące promienisto w zależności od przebiegu wokół. Jednym z okrężnych mięśni jest okrężny ust, leżący w wardze górnej i dolnej. Mięsień ten nie ma przyczepów kostnych. Czynności tego mięśnia:
- Zwieranie szpary ust,
- Przyciska wargi do zębów,
- Wysuwa wargi do przodu.
Warga górna i dolna mogą poruszać się oddzielnie:
- Mięśnie trzysieczne,
- Mięsień jarzmowy większy,
- Mięsień jarzmowy mniejszy,
- Mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa,
- Mięsień dźwigacz wargi górnej,
- Mięsień śmiechowy – pociąga on kąt ust i wywołuje zagłębienia policzka zwane dołkiem śmiechowym,
- Mięsień dźwigacz kąta ust,
- Mięsień policzkowy, który leży w ścianie policzka, na wysokości pomiędzy pierwszym a drugim trzonowcem górnym, jest ten mięsień przebity przewodem ślinianki przyusznej. Jego czynnik to przycisk policzków do zębów (m. trębaczy), pociąganie ust w kierunku bocznym,
- Mięsień obniżasz kąta ust,
- Mięsień obniżasz wargi dolnej,
- Mięsień bródkowy.
Szyja – na szyi właściwej widoczne są 2 skośnie przebiegające wyniosłości spowodowane przez mięsnie mostkowo – sutkowo – obojczykowe. Między nimi powyżej wcięcia szyjnego mostka znajduje się dół nadrostkowy. Bocznie od tego dołu między głowami mięsni mostkowo – sutkowo – obojczykowych znajduje się dół nadobojczykowy mniejszy. Bocznie od mięśnia mostkowo – sutkowo – obojczykowego bezpośrednio nad mostkiem występuje dół nadobojczykowy większy.
Okolice szyi:
- Parzysta boczna szyi (lewa/prawa),
- Do przodu od niej występuje okolica przednia szyi, w niej znajduje się okolica pośrodkowa szyi, w okolicy pośrodkowej szyi nad kością gnykową mamy okolicę podbródkową, a na wysokości gnykowej mamy okolicę gnykową.
- Poniżej okolicy gnykowej mamy podgnykową, krtaniową i tarczkową.
Mięśnie szyi: dzielą się na powierzchowne, środkowe i głębokie. Do powierzchniowych zaliczamy:
· Mięsień szeroki szyi,
· Mięsień mostkowo – obojczykowo – sutkowy.
Mięśnie te należą do mięśni wyrazowych, leżą pod skórką w okolicy bocznej i przedniej szyi. Miesień mostkowo – sutkowo – obojczykowy przebiega skośnie od wyrostka sutkowego do rękojeści mostka (głowa przyśrodkowa), natomiast głowa boczna przyczepia się do końca mostkowego obojczyka. Leżą one w okolicy bocznej i przedniej szyi. Granica środkowa dzieli się na mięśnie nadgnykowe i podgnykowe:
Nadgnykowe:
o Żuchwowo – gnykowy,
o Bródkowo – gnykowy,
o Dwubruźcowy,
o Rylcowo – gnykowy.
Podgnykowe:
o Mostkowo – gnykowy,
o Mostkowo – tarczycowy,
o Tarczowo – gnykowy,
o Łopatkowo – gnykowy.
Grupy głębokie należą mięśnie pochyłe (przedni środkowy i tylny) i przedkręgowe.
3. Okolice głowy.
W części mózgowej wyróżniamy okolice:
o Czołowa,
o Parzyste ciemieniowe,
o Potyliczną,
o Parzyste skroniowe,
o Parzyste sutkowe.
W części trzewnej mamy okolicę nosową położoną pośrodkowo, a pod nią leży jama nosowa, okolice ust i budkowa.
Bocznie znajduje się parzysta okolica podoczodołowa z oczodołem. Po obu stronach twarzy w okolicy pośrodkowej wyróżniamy dwie okolice boczne, do nich zaliczamy okolice podoczodołową, jarzmową, policzkową, przyusznico – żwaczowa.
Okolica czołowo – ciemieniowo potyliczna I, Budowa warstwowa:
- Skóra owłosiona, oprócz czoła,
- Tkanka podskórna i tłuszczowa,
- Mięśnie,
- Okostna,
- Kości sklepienia czaszki,
- Opona twarda.
Okolica sutkowa:
Jej granica odpowiada obrysom wyrostka sutkowego kości skroniowej.
Okolica nosowa:
Obejmuje nos zewnętrzny.
4. Linie topograficzne ciała.
Na szyi wyróżniamy trójkąt topograficzny.
Na powierzchni ciała przeprowadza się linie topograficzne, które ułatwiają rzutowanie narządów:Linia pośrodkowa przednia - Biegnie od szczytu głowy przez środek czoła, środek wcięcia szyjnego rękojeści mostka do środka brzegu spojenia łonowegoLinia pośrodkowa tylna – Biegnie od szczytu głowy przez wyrostki kolczyste kręgów do wierzchołka kości guzicznej (inaczej kość ogonowa)Linia pachowa - Zaczyna się w szczycie dołu pachowego i biegnie po bocznej ścianie klatki piersiowejLinia pachowa przednia – Biegnie od fałdu pachowego przedniego pionowo w dół po ścianach bocznych klatki piersiowejLinia pachowa przednia – Biegnie od fałdu pachowego tylnego w dół (brzeg mięśnia najszerszego grzbietuLinia łopatkowa - Biegnie przez dolny kąt łopatki równolegle do linii pachowejLinia środkowo-obojczykowa (sutkowa) - Rozpoczyna się w połowie obojczyka i biegnie do brzegu dolnego klatki piersiowej. Biegnie równolegle do linii pośrodkowej przedniejLinia mostkowa - Biegnie wzdłuż bocznego brzegu mostkaLinia przymostkowa – Biegnie w połowie odległości pomiędzy linią mostkową a środkowo obojczykową)Linia przykręgowa – $biegnie w połowie odległości między pośrodkową tylnią a łopatkową
5. Okolice kończyn.
Kończyna górna :
- okolica barkowa,
- okolica naramienna,
- ...
littleblackangel