Dzik.pdf

Dzik

(Sus scrofa)

II. Charakterystyka oglna

Dzik z wyglħdu jest nieco podobny do Űwini domowej. Jednak podobieśstwo

to wynikajħce z przynaleƌnoŰci do jednej systematycznej rodziny, jest na tyle maÿe iƌ

nie da siĶ pomyliĚ przedstawicieli obu gatunkw. Sylwetka dzika jest mniej okrħgÿa,

wyglħdajħca na ciosanħ z duƌej beli drewna. Ubarwienie sukni w zaleƌnoŰci od

genotypu moƌe przechodziĚ od szarej, poprzez brħzowħ aƌ do caÿkowicie czarnej.

Zdarzajħ siĶ rwnieƌ dziki ÿaciate (ich wyprawiona skra bywa czĶsto piĶknħ ozdobħ

myŰliwskiego domostwa). þeb dzika jest masywny o silnie wydÿuƌonej czĶŰci

przedniej, tworzħcej gwizd, zakośczony czuÿħ tabakierħ oraz orĶƌem skÿadajħcym siĶ z

kÿw dolnej szczĶki (szabel) oraz grnej szczĶki (fajek). Rozwj orĶƌa wystĶpuje

zarwno u samcw jak i samic, z tħ rƌnicħ ƌe kÿy lochy (nazywane hakami)

zatrzymujħ siĶ w rozwoju poprzez zasklepienie od strony czĶŰci wzrostowej. Oczy

dzikw sħ maÿe, ostroŰĚ wzroku jest rwnieƌ sÿaba (dziki uwaƌa siĶ za krtkowidzw).

Z zadu dzika wyrasta chwost bĶdħcy najlepszym wskaƊnikiem stanu psychicznego

zwierzĶcia. Chwost opuszczony znamionuje dzika spokojnego, falujħcy lub krĶcħcy siĶ

Űwiadczy iƌ dzik jest podekscytowany. U dzika zdenerwowanego lub zaniepokojonego

chwost uniesiony jest pionowo do gry. Nogi dzika, zwane biegami sħ krtkie i doŰĚ

grube, przystosowane do duƌych obciħƌeś, zakośczone sħ parzystymi rapetami oraz

szpilami, wyraƊnie odbijajħcymi siĶ na Űniegu lub na mokrym podÿoƌu. U dzikw

rysuje siĶ doŰĚ wyraƊny dymorfizm pÿciowy. Wraz z wiekiem coraz bardziej wyraƊne

stajħ siĶ rƌnice wyglħdu pomiĶdzy samcem a samicħ. U odyścw przd staje siĶ

bardziej masywny, zad natomiast staje siĶ mniejszy, silnie umiĶŰniony. Sylwetka lochy

wyglħda bardziej jednolicie a masa ciaÿa rozkÿada siĶ rwnomiernie na caÿej dÿugoŰci

zwierzĶcia. U odyścw wystĶpuje rwnieƌ pĶdzel (okrywa wÿosowa napletka) dobrze

widoczny u dorosÿych osobnikw.

ZwierzĶ zaliczane do parzystokopytnych. WystĶpuje na wszystkich

kontynentach z wyjħtkiem Antarktydy. W zaleƌnoŰci od miejsca zamieszkania

wystĶpujħ u niego rƌnice morfologiczne (dobrym przykÿadem jest guziec czy teƌ

babirussa posiadajħca szable zawiniĶte nawet do 30 cm poza grnħ granicĶ szczĶki).

Na wolnoŰci rzadko siĶ to zdarza ale szacuje siĶ, ƌe dzik doƌywaĚ moƌe nawet 20 lat.

I. WystĶpowanie i siedlisko

Dziki jako Űrodowisko bytowania obierajħ zazwyczaj spore kompleksy leŰne,

usiane mÿodnikami, w ktrych to czujħ siĶ najpewniej. W okresie letnim nie gardzħ

rwnieƌ noclegiem w trzcinowiskach, a nawet w ÿanie zboƌa (najczĶŰciej ƌyta). W

okresie jesiennym ich ulubionym matecznikiem stajħ siĶ wielkoobszarowe ÿany

kukurydzy, z ktrych wychodzħ jedynie aby zaczerpnħĚ wody lub poddaĚ siĶ bÿotnej

kħpieli w babrzysku. Miejsce spoczynku zazwyczaj dostosowane jest do panujħcych

warunkw. W okresie mokrym i deszczowym prƌno bĶdzie szukaĚ dzikw w

podmokÿych trzcinowiskach, wybiorħ one raczej suche, gĶste Űwierkowe mÿodniki

podszyte trawħ. W okresie upaÿw niechĶtnie wybiorħ za dziennħ ostojĶ ÿany zbƌ,

wystawiajħc siĶ na gorħce promienie sÿoneczne. PreferowaĚ bĶdħ natomiast podmokÿe

mÿodniki a nawet trzcinowiska w okolicach ciekw wodnych. Dlatego teƌ poszukujħc

dzikw w ÿowisku zwracaĚ naleƌy duƌħ uwagĶ na panujħce warunki pogodowe. W

okresie zimy barÿogi dzikw czĶsto sħ wyŰcieÿane gaÿĶziami i mchem, stanowiħc

sypialniĶ dla kilku dzikw Űpiħcych przysÿowiowym pokotem, przylegajħc jeden do

drugiego i zapobiegajħc w ten sposb przed nadmiernħ utratħ ciepÿa. W zimowych

barÿogach w trzcinowiskach dziki potrafiħ budowaĚ z trzcin duƌej wielkoŰci budy, w

ktrych to chroniħ siĶ przed mrozem oraz obfitym opadem Űniegu.

W zaleƌnoŰci od warunkw bytowania dziki osiħgaĚ mogħ rƌne przyrosty

masowe. Zdarza siĶ ƌe przelatek z ÿowiska bogatego w kukurydzĶ osiħgnie wiĶkszħ

masĶ od wycinka ƌyjħcego w ÿowisku mniej zasobnym w tak kaloryczne poƌywienie.

Klasy wiekowe dzikw (wedÿug ktrych prowadzony byÿ odstrzaÿ) przez dÿugi czas

ustalane byÿy na podstawie wagi dzika. Obecnie zgodnie z zaÿoƌeniami biologii podziaÿ

ten determinowany jest wiekiem dzikw. I tak w pierwszym roku ƌycia dzik jest

warchlakiem, w drugim staje siĶ przelatkiem, a nastĶpnie wycinkiem bħdƊ lochħ. Szczyt

formy osobnik zazwyczaj osiħga koÿo szstego roku ƌycia (ze statystyk wynika jednak,

iƌ rzadko ktry dzik doƌywa tak dÿugo w naszych ÿowiskach). Powinien on wtedy

waƌyĚ okoÿo 150-250 kg, biorħc pod uwagĶ pÿeĚ oraz warunki bytowe danego

osobnika.

III. Odƌywianie

Gatunek uwaƌany jest za wszystkoƌerny z przewagħ pokarmu roŰlinnego. W

zaleƌnoŰci od miejsca wystĶpowania menu dzika jest zmienne i dostosowane do

aktualnie dostĶpnej bazy ƌerowej. Z owocw lasu dziki najchĶtniej ƌerujħ na owocach

dĶbu oraz buka, jak rwnieƌ na kÿħczach rozmaitych roŰlin. W przypadku braku

wystarczajħcej iloŰci poƌywienia wybierajħ siĶ w âodwiedzinyÒ na pola, gdzie chĶtnie

ƌerujħ na ziemniakach, zboƌu (zwÿaszcza owsie oraz pszenicy), kukurydzy oraz

wszelkich moƌliwych pÿodach rolnych oraz owocach. Ƌerowanie to odbywa siĶ

zazwyczaj na nasz koszt, w zwiħzku z tym dobrze jest zadbaĚ o to, aby w czasie

wegetacji pl, dziki miaÿy zapewniony spokj oraz ƌer w lesie (w postaci poletek

ƌerowych lub pasw zaporowych). Z pokarmu zwierzĶcego podobnie jak z roŰlinnego

dzik nie wybrzydza niemal niczym. Z chĶciħ ƌeruje na larwach, jajach ptasich, rybach,

myszach a nawet nie gardzi padlinħ.

wybierajħ drogĶ pod wiatr aby mieĚ rozeznanie co moƌe je czekaĚ po opuszczeniu

bezpiecznych gĶstwin. Najostroƌniejsze sħ z reguÿy stare odyśce oraz lochy

prowadzħce watachĶ (kaƌda watacha bez wzglĶdu na podziaÿ wiekowy prowadzona

jest przez lochĶ i to ona opuszcza jako pierwsza mÿodnik wyruszajħc na ƌer lub

podczas ucieczki). W obecnych czasach, dorosÿe dziki nie majħ prawie innych wrogw

niƌ czÿowiek (ataki wilkw sħ sporadyczne). Pomimo swojej ostroƌnoŰci dziki

prowadzħ doŰĚ gÿoŰny tryb ƌycia dostosowujħc odgÿosy do sytuacji. I tak potrafiħ

rechtaĚ z zadowolenia, wydawaĚ pomruki lub gÿoŰno ciamkaĚ i mlaskaĚ podczas

ƌerowania. Rwnie gÿoŰno dziki oddajħ siĶ ulubionym kħpielom bÿotnym, podczas

ktrych pozbywajħ siĶ pasoƌytw ze skry oraz wzmacniajħ pokrywĶ pancerzowħ (to

w przypadku odyścw przygotowujħcych siĶ do huczki). Mÿode doŰĚ czĶsto kwiczħ,

na skutek walk z rwieŰnikami o znaleziony smaczniejszy kħsek. Zaniepokojone dziki

wydajħ charakterystyczny odgÿos fukniĶcia, polegajħcy na gÿoŰnym wydechu powietrza,

Űwiadczy on o tym ƌe dzik jest zdenerwowany i zaraz rozpocznie ucieczkĶ. Dziki sħ

zwierzĶtami stadnymi i wiĶkszoŰĚ ƌycia spĶdzajħ w watachach. Jedynie stare odyśce

oraz lochy przygotowujħce siĶ do wyproszenia ƌyjħ samotniczo. Na ƌer, dziki

wychodzħ po zachodzie sÿośca i zazwyczaj ƌerujħ aƌ do wschodu. Zdarzajħ siĶ jednak

przypadki (np. podczas mroƊnych zim lub tuƌ po posianiu ich ulubionej kukurydzy) ƌe

na ƌerowisku pojawiajħ siĶ gdy sÿośce jest jeszcze na niebie. Najbardziej nieregularne

w ƌerowaniu sħ pojedynki, ktre potrafiħ nieraz zaskoczyĚ wychodzħc na ƌer w peÿni

dnia.

IV. Rozmnaƌanie i rozwj

Okres huczki u dzikw zazwyczaj przypada na poÿowĶ listopada, wtedy to

dziki zbierajħ siĶ w potĶƌne watachy aby odbyĚ gody. Na czas huczki do watach

dochodzħ samotniczo dotħd ƌyjħce odyśce aby pokonaĚ rywali i zdobyĚ

pierwsześstwo do pokrycia loch. Termin huczki zostaÿ jednak tak bardzo zachwiany,

ƌe zdarza siĶ ona nawet wczesnħ wiosnħ a i bywaÿy przypadki ƌe huczka odbywaÿa siĶ

w okresie letnim (zachwianie to spowodowane jest czĶsto zbyt szybkim

przystĶpowaniem do godw osobnikw mÿodych). Ciekawostkħ jest, ƌe w akcie

kopulacji orgazm u samcw trwa nawet do 20 minut. Ciħƌa u loch trwa okoÿo 110 dni.

Zakÿadajħc, ƌe huczka odbyÿa siĶ planowo, warchlaki na Űwiat przychodzħ w marcu lub

kwietniu. W zaleƌnoŰci od wieku oraz kondycji, locha wydaje na Űwiat od 1 do 10

mÿodych. Do wyproszenia dochodzi w przygotowanym przez lochĶ barÿogu, z ktrego

warchlaki nie wychodzħ przez pierwsze dni ƌycia. Mÿode karmione sħ mlekiem matki

przez okoÿo 100 dni, nastĶpnie mleko zastĶpowane jest pokarmem pobieranym przez

dorosÿe dziki. Strzelenie lochy podczas okresu laktacji zazwyczaj powoduje ŰmierĚ

gÿodowħ u warchlakw, w przypadku, gdy uda im siĶ przeƌyĚ, stajħ siĶ ÿatwym ÿupem

lisw oraz innych drapieƌnikw. Przez okres pierwszych kilku miesiĶcy ƌycia, locha

bardzo agresywnie broni swojego potomstwa przed ewentualnym zagroƌeniem.

Charakterystyczna suknia w pasy zanika u warchlakw po okoÿo pÿ roku ƌycia.

Pierwsza suknia zimowa ma zazwyczaj rudawy odcieś. Dziki osiħgajħ zdolnoŰĚ

reprodukcyjnħ zazwyczaj w 18-20 miesiħcu ƌycia. Coraz czĶstsze w przeciħgu ostatnich

lat sħ huczki, w ktrych udziaÿ biorħ roczne loszki, wydajħc na Űwiat jedno, rzadziej

dwa, sÿabe warchlaki. Dymorfizm miĶdzy osobnikami mĶskimi a ƌeśskimi zaczyna

zarysowywaĚ siĶ w drugim roku ƌycia. W trzecim roku rozwoju nie ma juƌ wiĶkszego

problemu z rozpoznaniem pÿci osobnika nawet ze znaczħcej odlegÿoŰci.

VI. Ekologia gatunku

W obecnych czasach, dziki nie majħ praktycznie wrogw naturalnych i jedyna

wiĶksza presja na populacjĶ ma miejsce podczas odstrzaÿu przez myŰliwych. Jedynie w

okresie mÿodocianym mogħ byĚ naraƌone na atak drapieƌnikw. Dlatego teƌ czĶsto

spotyka siĶ dziki zbliƌajħce siĶ do siedzib ludzkich a nawet zamieszkujħcych

Űrdmiejskie parki. Rola dzikw w ekosystemach leŰnych jest znaczħca, gdyƌ uwaƌane

sħ przez leŰnikw jako przyjaciele lasu (zjadajħ pĶdraki oraz larwy owadw ƌerujħcych

na drzewach). W ekosystemach polnych ich obecnoŰĚ jest rwnieƌ wskazana gdyƌ w

sposb znaczħcy zmniejszajħ iloŰĚ pĶdrakw oraz myszy ƌerujħcych na ludzkich

uprawach. Niestety tak siĶ skÿada, ƌe same chĶtnie ƌerujħ na uprawach przez co ich

populacja musi byĚ zachowywana na odpowiednim poziomie. JeŰli chodzi o potencjaÿ

rozrodczy dzika, to jest on imponujħcy, gdyƌ w dobrych warunkach Űrodowiskowych,

zwierzĶta te potrafiħ uzyskiwaĚ nawet do 150 % przyrostu naturalnego w ciħgu roku.

VII. Sÿowniczek

V. Zachowanie

Barÿg Ï przygotowane legowisko dzicze.

Biegi Ï nogi dzika.

Buchtowanie Ï inaczej rycie.

Buchtowisko Ï miejsce, w ktrym zakopuje siĶ kukurydzĶ, ziemniaki i inne aby

udostĶpniĚ je dzikom

Chwost Ï wÿosowa koścwka dziczego ogona.

Dziki sħ zwierzĶtami prowadzħcymi w miarĶ systematyczny tryb ƌycia.

Wypracowujħ ulubione Űcieƌki (weksle) oraz ulubione ƌerowiska. Nieniepokojone

potrafiħ z dokÿadnoŰciħ do kilku minut pojawiaĚ siĶ w tych samych miejscach

ƌerowych w przeciħgu wielu dni. Wychodzħc na ƌer lub na teren otwarty zazwyczaj

ChybÏ pas dÿugich wÿosw od ÿba po grzbiet, zaniepokojony odyniec stawia chyb aby

wydawaĚ siĶ wiĶkszym.

Czochranie Ï pozbywanie siĶ pasoƌytw poprzez wycieranie o drzewa.

Fajki Ï kÿy grnej szczĶki odyśca

Gwizd Ï ryj dzika.

Haki Ï kÿy u loch.

Huczka Ï czas dziczych godw.

Kħpielisko lub tarzawisko Ï miejsce bÿotnej kħpieli dzikw.

Kÿapanie Ï dƊwiĶk uderzanych fajek o szable, dzik kÿapie gdy jest bardzo

zdenerwowany lub ranny.

Koryto dzicze Ï gÿĶboka Űcieƌka wyrobiona w Űniegu lub miĶkkim piasku.

Locha Ï samica dzika.

Lochanie Ï inaczej o huczce.

Malowanie Ï ocieranie z bÿota po kħpieli w bÿocie.

Odyniec Ï ponad trzyletni samiec.

OrĶƌ Ï kÿy dzicze, czyli szable i fajki. OrĶƌ jest trofeum ÿowieckim.

PĶdzel Ï kĶpka wÿosw na przyrodzeniu odyśca.

ProŰna Ï locha noszħca zarodki.

Przelatek Ï zeszÿoroczny dzik.

Racica Ï kopyto dzika.

Rapcie Ï o racicach dzika.

Rapeta Ï pojedyncza racica.

Samura Ï stara locha.

Sÿuchy Ï uszy dzika.

Szable Ï kÿy dolnej szczĶki odyśca.

Szarƌa Ï o ataku dzika na myŰliwego.

Szpile Ï na tyle biegw wyrostki zostawiajħce charakterystyczny znak na tropie

Szczecina Ï suknia dzikw.

Tabakiera Ï koścwka ryja dzika.

Warchlak Ï pierwszoroczny dzik.

Wataha Ï grupa dzikw.

Wycinek Ï trzyletni samiec.

Zwierzyna czarna Ï zaliczamy di niej dziki oraz muflony.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: