altruizm wyk 8.doc

Strona10

O dwóch typach altruizmu: koncepcja endo- vs egzocentryzmu

Wykład VIII

Trochę historii……..

          Zespół Osobowości Instytutu Psychologii UW pod kier. prof. Janusza Reykowskiego/ potem Katedra Osobowości

          Owcześni członkowie: Maria Jarymowicz, Jerzy Karyłowski, Teresa Szustrowa, Zuzanna Smoleńska, Lidia Grzesiuk, Grażyna Kochańska, Paweł Boski, Andrzej Gołąb, Mirosław Kofta, oraz liczna grupa doktorantów

          Najważniejsze publikacje: ”Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość”

„O dwóch typach altruizmu”,   „Z badań nad mechanizmami pozytywnych ustosunkowań interpersonalnych” , ”Modyfikowanie wyobrażeń dotyczących Ja dla zwiększania gotowości do zachowań prospołecznych” „Teoria osobowości a zachowania prospołeczne” ”Develpoment and maintenace of prosocial behavior (red. Reykowski, Karyłowski, Staub, Bar-tal)

Kontekst teoretyczny

                      Specyfika podejścia: polski wkład do problematyki altruizmu

Regulacyjna Teoria Osobowości (J. Reykowski,1970) – podstawa teoretyczna

postulat RTO: reprezentacje innych obiektów niż JA mogą być źródłem aktywizacji prospołecznego zaangażowania

Mechanizm: rozbieżności między stanem realnym a idealnym/pożądanym w sytuacji zewnętrznej innej osoby

nie tylko przywracanie stanu normalnego ale rozwój

-                      koncepcja dwóch typów altruizmu oparta na RTO – wyjątek wśród innych koncepcji prospołeczności

-                      integracja różnych wyjaśnień i mechanizmów prospołeczności: próba syntezy

Endo- vs  egzocentryzm klasyfikacja wzmocnień wewnętrznych

                      Źródło gratyfikacji - kryterium podziału zachowań prospołecznych:

- antycypacja pożądanych zmian /lub uniknięcie niepożądanych w obrazie własnej osoby - czynnik motywacyjny endocentryczny

-                      antycypacja zmiany/ poprawy w sytuacji innej osoby – czynnik motywacyjny  egzocentryczny (Karyłowski, 1982)

                      Uwarunkowania

-                      ważność standardu bezinteresowności

-                      Standardy Ja – ukształtowany system standardów odnoszących się do Ja : wiedza o Ja i relacjach z innymi ludźmi - podstawą mechanizmów ENDOCENTRYCZNYCH

-                      Standardy poza-Ja - ukształtowany system standardów dotyczących kryteriów oceny dobra i zła w odniesieniu do innych (wiedza i innych i świecie społecznym) – podstawą mechanizmów EGZOCENTRYCZNYCH

Zróżnicowanie standardów Ja i poza-Ja

Wiedza zawarta w reprezentacjach poznawczych własnej osoby i innych ludzi jest podstawą kryteriów ocen czy wartościowania. (Czapiński, 1988; Gołąb, 1978; Gołąb, Reykowski, 1985; Reykowski, 1988, 1990).

Pomiar endo – egzocentrycznego nasilenia motywacji

                      materiał: opis 7 sytuacji bohaterki w sytuacji dylematu moralnego oraz

§                     6 stwierdzeń opisujących możliwe refleksje podmiotu uwzględniające perspektywę JA
(np.: „Źle bym się czuł/a, gdyby nie pomógł/pomogła.”)

§                     6 stwierdzeń opisujących możliwe refleksje podmiotu uwzględniające perspektywę poza-JA
(np.: „On pewnie liczy na pomoc – nie można go zawieźć.”)

§                     12 stwierdzeń nieprospołecznych

                      zadanie: wybór stwierdzeń najbardziej odpowiadających rzeczywistym refleksjom badanego

                      wskaźnik: stosunek ilości wybranych członów wskazujących na preferencję standardów JA do ilości wybranych członów wskazujących na preferencję standardów poza-JA

Kwestionariusz Dialog Wewnętrzny

Przyład historyjki:

„Barbara właśnie wybiegła z domu. Pewno znowu spóźnię się na kolejkę. Dlaczego one tak rzadko jeżdżą? – myślała biegnąc pustą uliczką prowadzącą do stacji kolejki podmiejskiej. Film, na który się tak spieszyła, był dzisiaj po raz ostatni wyświetlany i Barbara miała ostatnią szansę zdążyć na ostatni seans. Tuż przed stacją zatrzymała ją jakaś niewidoma. Prosiła Barbarę o wskazanie drogi. Z adresu, jaki podała, Barbara zorientowała się, że czeka ją jeszcze bardzo długa droga, na dodatek jeszcze tak skomplikowana, że pewno niewidoma sama nie trafi na miejsce.”

Kwestionariusz Dialog Wewnętrzny c.d.

Przykład członów-zakończeń:

Chyba pomogę niewidomej:

•           - niewidoma może zabłądzić (G)

•           - to byłoby okropne z mojej strony, gdybym nie pomogła jej (D)

•           - ona na pewno nie poradzi sobie w obcym miejscu (G)

•           - musi przejść bardzo długą drogę, żeby dojść na miejsce (G)

•           - to będzie szlachetny gest z mojej strony (D)

•           - będą się cieszyła, jeśli potrafię tak się zachować (D)

•           - będzie jej przyjemnie, kiedy ktoś zaproponuje jej pomoc (G)

•           - miałabym wyrzuty sumienia, gdybym tego nie zrobiła (D)

•           - ona wygląda na bardzo zmęczoną może przyjechała z daleka (G)

•           - nie byłabym sobą gdybym jej nie pomogła (D)

•           - może jest zupełnie samotna i nikt na nią nie czeka (G)

•           - pewno spóźnię się do kina albo nie zdążę na film, ale będę w porządku wobec samej siebie (D).

Kwestionariusz Dialog Wewnętrzny c.d.

Przykład członów zakończeń:

Chyba nie pomogę niewidomej:

•          - mam za mało czau

•          - nie muszę tego robić, ona mnie wcale o to nie prosiła

•          - tak bardzo zależy mi na tym filmie, to już ostatnia okazja, żeby go obejrzeć

•          - ta pani na pewno spotka kogoś innego, komu nie będzie się tak spieszyło i kto ją zaprowadzi

•          - to jest dla mnie zupełnie obca osoba

•          - to byłaby przesada, żeby wyrzekać się wszystkich przyjemności dla wyręczenia innych

•          - na pewno znajdzie się ktoś, kto zaprowadzi ją na miejsce

•          - ludzie kalecy zwykle nie lubią nadmiernej troskliwości

•          - chcę koniecznie zobaczyć ten film, wszystkie koleżanki już go widziały, a tylko ja jedna nie

•          - na pewno przyzwyczajona jest do tego, że musi sama sobie dawać radę

•          - nie lubię narzucać się komuś ze swoją pomocą.

Pomiar endo – egzocentrycznego nasilenia motywacji

          Para - projekcyjny charakter badania (ograniczenie wpływu aprobaty społecznej

          Zamknięty charakter odpowiedzi

          Diagnozuje względnie stałą cechę – przewagę endo-  vs egzocentrycznej motywacji propspołecznej

          Służy do pomiaru osób prospołecznych

          Parametry psychometryczne:

          Współczynnik korelacji połówkowej – spójność wewnętrzna r = 0, 65.

          Stałość w czasie r = 0, 61.

          korelacja ze skalą Marlowe’a – Crowne’a r= 0,14 n.i.

          Korelacja ze skala kłamstwa r = 0,13 n.i.

Trafność zróżnicowania mechanizmów endo vs egzocentrycznych - badania

          Doświadczenia socjalizacyjne a rozwój endo vs egzocentrycznych mechanizmów altruizmu

          Konsekwencje manipulacji względną przewagą mechanizmów endo vs egzocentrycznych: koncentracja na sobie a zachowanie altruistyczne motywowane endo vs egzocentrycznie

         
Doświadczenia socjalizacyjne a rozwój endo vs egzocentrycznych mechanizmów altruizmu – badanie I
Techniki wychowawcze stosowane w związku z prospołecznymi zachowaniami dziecka
- manipulowanie miłością a ED

   - etykietowanie zachowań dziecka a ED

   - zgodność zachowania z normami a ED

   - nakłanianie do przeprosin a ED

   - formułowanie normy o charakterze personalnym a ED

- formułowanie normy o charakterze powszechnym a EG

-nakłanianie do zadośćuczynienia a EG

-          wskazywanie na konsekwencje dla innego a EG

-          Wskazywanie na konsekwencje dla dziecka a NP.

-          Wskazywanie na nagrody materialne a NP

Metoda

          Pomiar socjometryczny tendencji do bezinteresownego działania

          Pomiar kwestionariuszem KEEM – endo vs egzo

          Wywiad standaryzowany z matkami nt sposobu reagowania (techniki wychowawcze) w typowych sytuacjach w różnych etapach rozwojowych;

          Szacowanie wyników wywiadu – metoda sędziów kompetentnych kategoryzowanie reakcji wg wymienionych technik

Wyniki