Kompetencje i zasady zakładania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.) ma duże zastosowanie w stosunkach krajowego obrotu gospodarczego, jak i w handlu zagranicznym. W Polsce uregulowano spółki z o.o. po raz pierwszy dekretem z 8 II 1919r. Powstała ona, podobnie jak i inne spółki, z potrzeb życia gospodarczego. Wypełniła ona lukę miedzy typem spółki handlowej-osobowej, a typem spółki akcyjnej, wymagającej większych kapitałów skomplikowanego aparatu organizacyjno-prawnego. Jest to forma, która daje możliwości uczestnictwa niewielu wspólnikom (nawet jednemu) przy prowadzeniu przedsiębiorstwa.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką kapitałową, opiera się na wspólnym zaangażowaniu kapitałowym wspólników i ich ograniczonej odpowiedzialności , do wysokości wkładu , wobec wierzycieli. Nazwa „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” nie oznacza, że odpowiedzialność tej spółki za zaciągnięte zobowiązania jest ograniczona. Znaczenie jest zupełnie odwrotne, za zaciągnięte zobowiązania odpowiada ona w sposób nieograniczony. Nazwa ta oznacza odmienność tej spółki od spółki jawnej, w zakresie uregulowania odpowiedzialności za długi. Spółka jawna jest spółką osobową i opiera się na nieograniczonej odpowiedzialności wspólników, natomiast spółka „ z ograniczoną odpowiedzialnością” odpowiada również w sposób nieograniczony, ale majątkiem spółki, a nie wspólników. Wspólnicy tej spółki nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki (art.159 §3 k.h.).
Spółkę taką może założyć nieograniczona liczba osób lub tylko jedna osoba , jeżeli osoba ta chce ograniczyć swoje ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej do odpowiedzialności w granicach wniesionego wkładu.
Cel i zakres działalności spółki.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zgodnie, z kodeksem handlowym, można określić jako spółkę handlową, o strukturze korporacyjnej, z własną osobowością prawną, mającą podzielony na udziały własny kapitał zakładowy i odpowiadająca za zobowiązania wyłącznie swoim majątkiem. Spółka z o.o. tak jak i spółka akcyjna należy do grupy spółek kapitałowych, w odróżnieniu od grupy spółek osobowych (sp. jawna, sp. cywilna sp. komandytowa) .Istotą spółki kapitałowej jest połączenie kapitału i lego wielkości, a nie zrzeszenie osób i ich ilości.
Spółka z o.o. posiada cechy spółek kapitałowych oraz cechy osobowych.
Do cech osobowej spółki z o.o. należą przede wszystkim indywidualna kontrola dokonywana przez każdego wspólnika, polegająca na dopuszczalności przeglądania w każdym czasie ksiąg, dokumentów spółki, oraz sporządzenia dla swojego użytku bilansu, o ile w umowie spółki nie przewiduje się powołania komisji rewizyjnej lub rady nadzorczej.
Poza tym istnieje możliwość wyłączenia z różnych powodów wspólników ze spółki przez sąd na wniosek pozostałych wspólników (art.280 k.h.). Możliwość zbywania w spółce z o.o. podlega także ograniczeniom, co wpływa na ograniczenie w zmianach składu osobowego wspólników.
Do podobieństw między spółką z o.o. i spółką akcyjną należą przede wszystkim charakter kapitałowy – są osobami prawnymi. Obie posiadają własny kapitał ustalony w umowie (akt założycielski, statut) i podzielony na udziały w spółce z o.o. (w spółce akcyjnej na akcje). Wspólnicy nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki, lecz jedynie spółka całym swoim majątkiem.
Zgodnie z artykułem 158 k.h. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być zawierane w celach gospodarczych np. prowadzenia przedsiębiorstwa czy gospodarstwa rolnego, przez jedną lub więcej osób, o ile ustawy nie zawierają ograniczeń. (art. 158 §1) Charakterystyczne jest to ,że działalność gospodarcza odnosi się jedynie tylko do tej spółki kapitałowej. Nie wprowadzają tego ograniczenia przepisy spółki akcyjnej. Dlatego spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może stanowić formy organizacyjno-prawnej w sprawach kulturalnych, politycznych itp. Cel gospodarczy spółki nie musi oznaczać celu zarobkowego, może wskazywać uzyskiwane korzyści przedstawiających wartość ekonomiczną.
Zastrzeżenie: ,,o ile ustawy nie zawierają ograniczeń” zawarte w art.158 k.h. oznacza że w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością nie mogą być prowadzone przedsiębiorstwa bankowe (art. 21-29 pr. Bankowe), przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe (art.11 ustawy z 28 VII 1990), giełda papierów wartościowych, fundusze powiernicze.
Celem gospodarczym może być osiąganie zysku, oraz podejmowanie przedsięwzięć gospodarczych nie przynoszących zysku np. tworzenie zbiorów muzealnych. (przy czym w wyniku tego rodzaju działalności, powstają nowe dobra o realnej wartości ekonomicznej, w wyniku których powiększa się majątek spółki z o.o.
Zawiązywanie spółki
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest osobą prawną. Osobowość prawną uzyskuje z chwilą wpisania do rejestru handlowego. Jednak wpis do rejestru i uzyskanie przez spółkę osobowości prawnej musi być poprzedzone innymi działaniami. Zgodnie z art. 160 k.h. do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością potrzeba:
1. zawarcia umowy spółki, sporządzona w formie aktu notarialnego.
2. wniesienie całego kapitału zakładowego.
3. ustanowienia władz spółki.
4. wpisu do rejestru handlowego.
Ad.1 zawarcie umowy spółki
Spółka z o.o. tworzona jest przez zgodne oświadczenia woli dwóch lub więcej osób albo poprzez jednostronne oświadczenie woli założyciela spółki(spółka z o.o. jednoosobowa). Umowa spółki lub akt założycielski spółki jednoosobowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 162 § 1 k.h.) pod rygorem nieważności.
Akt założycielski spółki z o.o. zgodnie z dyspozycją art.162 §2 k.h. powinna zawierać następujące postanowienia:
- określenie firmy i siedziby spółki;
- przedmiot działalności gospodarczej;
- czas trwania spółki (jeżeli została założona na czas określony);
- wysokość kapitału zakładowego;
- liczbę i wysokość udziałów;
- przedmiot wkładu niepieniężnego (tzw. aportu) i osobę wspólnika wnoszącego wkład, jak również liczbę i wysokość przyznanych w zamian udziałów;
- szczególne korzyści przyznane wspólnikowi;
- szczególne obowiązki wobec spółki;
Inne postanowienia aktu założycielskiego spółki mogą dotyczyć spraw które nie są regulowane przez prawo, albo wyraźnie zezwala na odmienne uregulowane przez wspólników albo w akcie założycielskim mogą być unormowane. Na przykład. umowa może zawierać zasady podziału zysku, możliwości zbycia lub zastawienia udziałów.
Ad.2 ustalenie kapitału zakładowego
Kapitał zakładowy jest to oznaczona kwota pieniężna, która stanowi zsumowanie udziałów wspólników i tworzy pierwotny majątek spółki. Kapitał zakładowy w spółce z o.o., jak i w innych spółkach kapitałowych oznacza w akcie założycielskim sumę majątku, którą każdy z wierzycieli zobowiązuje się utrzymać w całości i nie rozdzielać między wspólników. Prawna funkcja kapitału zakładowego z o.o. polega na tym, że jest on podstawą uczestnictwa w spółce. Kapitał dzieli się na udziały, których posiadanie jest warunkiem uzyskania praw spółkowych. Nikt nie może zostać wspólnikiem spółki, jeśli niema udziału w jej kapitale.
Wysokość kapitału zakładowego w przepisach kodeksu handlowego stanowi, że nie może być on niższy niż 4000 zł. Kapitał zakładowy dzieli się na udziały o równej lub nierównej wysokości – wysokość jednego udziału nie może być niższy niż 50 zł. Udział wspólnika w spółce może być w postaci aportu. Aportem może być wszystko , co przedstawia jakąkolwiek wartość majątkową , a więc np. działka gruntu, samochód , surowce , prawa z patentu , majątkowe prawa autorskie z dzieła literackiego itp.
Udziały przesądzają o prawach wspólników. Dotyczy to zwłaszcza prawa głosu na zgromadzeniu wspólników oraz prawa do udziału w zysku spółki. Z udziałem mogą się wiązać również pewne obowiązki , np. obowiązek dopłat , czyli wpłat pieniężnych , dokonywanych w celu powiększenia – nie kapitału zakładowego – lecz środków obrotowych spółki.
Udział w spółce z o.o. nie jest papierem wartościowym. Obrót udziałami jest swobodny , mogą one być zbywane , zastawiane , dziedziczone , ale przenoszenie praw musi mieć formę pisemną. Nazwiska wspólników nie są wpisywane do rejestru handlowego. Jednak wraz ze zgłoszeniem spółki do rejestracji składa się do sądu rejestrowego podpisaną przez zarząd listę wspólników , z podaniem ich imion i nazwisk ( firmy ) oraz liczbę i wysokość udziałów każdego z nich. Listę tę sąd składa do akt rejestrowych spółki , które są jawne i dostępne do wglądu na żądanie zainteresowanych.
Zarząd spółki z o.o. ma obowiązek prowadzenia tzw. księgi udziałów. Wpisuje się do niej:
- imię i nazwisko ( firmę ) każdego wspólnika oraz jego adres ( siedzibę ) ,
- liczbę i wysokość jego udziałów.
Księga udziałów może być przeglądana przez wspólników. Wszelkie zmiany wymagają ujęcia w księdze udziałów i notyfikacji sądowi rejestrowemu w postaci przedłożenia nowej listy wspólników.
Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. wymaga zmiany umowy spółki , chyba że postanowienia tej umowy przewidują już możliwość podwyższenia kapitału i określają warunki , na jakich to może nastąpić.
Wspólnicy mają prawo do objęcia udziałów w podwyższonym kapitale w wysokości stosunkowej do dotychczasowych udziałów , w ciągu miesiąca od ich wezwania przez zarząd do wykorzystania tego prawa. Objęcie dodatkowych udziałów następuje poprzez złożenie zarządowi spółki odpowiedniego pisemnego oświadczenia.
Podwyższenie kapitału zakładowego zgłasza zarząd – celem wpisu – do rejestru przedsiębiorców. Udziały objęte w podwyższonym kapitale zakładowym wpisuje się do księgi udziałów.
Obniżenie kapitału zakładowego stanowi zmianę umowy spółki. Celem obniżenia kapitału spółki z o.o. jest przede wszystkim zwrot części majątku spółki wspólnikom , poprzez umorzenie ( wykup ) części ich udziałów , pod warunkiem jednak , że umowa spółki tak stanowi.
Inny przypadek – to umorzenie udziałów wcześniej nabytych przez spółkę od wspólników , którzy mają np. trudności w ich zbyciu za godziwą cenę. Udziały muszą być również umorzone w przypadku ich nabycia przez spółkę w związku z wszczętym do nich postępowaniem egzekucyjnym , przy czym nie udało się ich sprzedać innej osobie ( nowemu wspólnikowi ) w ciągu roku od ich nabycia. Umorzenie udziałów może nastąpić bądź to poprzez obniżenie kapitału a więc wycofanie części wkładów , bądź też z czystego nie rozdzielonego zysku roku obrotowego lub lat poprzednich. Obniżenie kapitału zakładowego może mieć też za cel zlikwidowanie jego „niedoboru” , spowodowanego poniesionymi przez spółkę stratami. Pozwala to na dysponowanie zyskiem do podziału , bez omówionej wcześniej konieczności jego przeznaczenia na pokrycie strat.
Każde obniżenie kapitału łączy się ze zmniejszeniem liczby udziałów lub ich wysokości. Obniżenie kapitału zakładowego zgłasza zarząd celem wpisania do rejestru przedsiębiorców.
Aktualna struktura udziałów powstała w wyniku obniżenia kapitału po wpisie do rejestru sądowego wymaga zapisania w księdze udziałów. Ponadto w spółkach z o.o. mogą być tworzone inne kapitały , np. kapitał zapasowy i kapitał rezerwowy. Kapitały te tworzone są z części zysku lub z innych środków , i są przeznaczone na pokrycie strat , przeceny majątku , inwestycje itp. Tworzenie tych kapitałów nie jest obligatoryjne.
Do głównych praw i obowiązków wspólnika spółki z o.o. należą:
- obowiązek wniesienia wkładu pieniężnego lub niepieniężnego przed zarejestrowaniem spółki lub przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego ,
- obowiązek wnoszenia dopłat , jeżeli taki obowiązek przewiduje umowa ,
- obowiązek wyrównywania ubytku w kapitale zakładowym , powstałego w wyniku bezprawnych wypłat ,
- obowiązek powtarzających się świadczeń pieniężnych ,
- prawo do zysku ,
- prawo do uczestnictwa i głosu na zgromadzeniu wspólników ,
- prawo zbywania (w całości lub części ) swych udziałów,
- prawo do zaskarżania uchwał zgromadzenia wspólników ,
- prawo do szczególnych korzyści przyznawanych wspólnikowi w umowie spółki ( udziały uprzywilejowane np. co do głosu dla założycieli spółki ).
Ad.3 ustanowienie władz spółki
W spółce prawa cywilnego oraz w spółce jawnej i komandytowej sprawy wewnętrzne i reprezentacja należą do wszystkich wspólników, natomiast w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością funkcje te wypełniają powołane w akcie założycielskim lub w późniejszej uchwale organy spółki.
Organami spółki z o.o. są:
- zgromadzenie wspólników ,
- rada nadzorcza lub komisja rewizyjna ,
- zarząd.
Zgromadzenie wspólników jest najwyższą władzą spółki. Jest to organ stanowiący. Jego uchwały decydują o losach spółki , a także o składzie osobowym organów zarządzających i nadzorczych. Uchwały zgromadzenia wspólników spółki wymagają:
- sprawy związane z rozpatrzeniem i zatwierdzeniem sprawozdania finansowego ( bilansu , rachunku zysków i strat , informacji dodatkowej ) oraz sprawozdania z działalności za ubiegły rok obrachunkowy ,
- rozliczenie władz spółki ( zarządu , rady nadzorczej , komisji rewizyjnej ) z wykonywania obowiązków w ubiegłym roku obrachunkowym ,
- podział zysku lub pokrycie straty za ubiegły rok obrachunkowy ,
- zmiany umowy spółki ,
- zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa ,
- nabycie i zbycie nieruchomości ( jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej ) ,
- dopłaty wspólników ( przewidziane umową spółki ) i ich zwrot ,
Rada nadzorcza lub komisja rewizyjna jako organ nadzorczy powoływania jest w spółkach , w których kapitał zakładowy przewyższa 500000 zł , a wspólników jest więcej niż 25.
Powołanie rady nadzorczej może nastąpić na czas nie określony lub na czas określony ( kadencję ). Jeżeli umowa spółki nie zawiera w tym przedmiocie postanowień , radę powołuje się na 1 rok. Zadaniem rady nadzorczej jest przedstawicielstwo wspólników. Do obowiązków szczególnych rady zalicza się:
- badanie sprawozdania finansowego lub rozpatrywanie raportu i opinii biegłego rewidenta ,
- rozpatrzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki i jego wniosków co do podziału zysku lub pokrycia straty ,
- składanie zgromadzeniu wspólników dorocznie pisemnego sprawozdania z wyników badania rocznego sprawozdania finansowego i sprawozdania zarządu ,
- reprezentowanie spółki w umowach między spółką a członkami zarządu oraz w sporach między tymi osobami , jeżeli uchwałą zgromadzenia nie powołano w tym celu pełnomocników.
Uchwały rady nadzorczej zapadają zwykłą większością głosów.
Komisja rewizyjna w spółce z o.o. składa się co najmniej z 3 członków.
Może być powołana jako jedyny organ nadzoru. Swoje zadania komisja rewizyjna wykonuje w analogicznym trybie i zakresie co rada nadzorcza. Z reguły jednak komisja rewizyjna jest organem nadzorczym o ograniczonych kompetencjach.
Zarząd jest organem kierującym spółką i reprezentującym ją na zewnątrz. Składa się z jednego lub większej liczby członków wybranych przez zgromadzenie wspólników. Do kompetencji zarządu należy wykonywanie uchwał zgromadzenia wspólników , prowadzenie spraw nie przekraczających zakresu zwykłych czynności oraz reprezentowanie spółki.
Ad.4 wpis do rejestru handlowego
Obowiązkiem powołanego przez wspólników zarządu spółki z o.o. jest zgłoszenie sądowi zawiązania się spółki, celem wpisania do rejestru handlowego (art. 165 k.h.) Powstanie spółki z o.o. uzależniony jest od wpisu w rejestrze handlowym, ponieważ wpis ten ma charakter konstytutywny. Z chwilą wpisu do rejestru spółka z o.o. staje się osoba prawną (zgodnie z art.171§1 k.h.). Osoby, które reprezentują spółkę przed jej zarejestrowaniem są odpowiedzialne osobiście za zaciągnięte zobowiązania (art.171§2 k.h.). Z chwilą zarejestrowania wszelkie prawa i zobowiązania przedstawione w akcie założycielskim spółki stają się prawami i zobowiązaniami spółki.
Do wniosku o zarejestrowaniu spółki dołącza się następujące dane:
1. akt założycielski spółki;
2. oświadczenie zarządu spółki o wpłacie udziałów pieniężnych i udziałów niepieniężnych aportów;
3. dowód ustanowienia władz spółki z podaniem ich składu osobowego;
...
smart5