pediatria cwiczenia 2010.pdf

ANATOMICZNE

I CZYNNOŚCIOWE

UKŁADU ODDECHOWEGO U DZIECI

Układ oddechowy małego dziecka nie jest miniaturą układu oddechowego osoby dorosłej.

Jest on odmienny zarówno morfologicznie jak i czynnościowo.

 Zatoki powstają wskutek resorbcji kości oraz powiększania się zachyłków błony śluzowej

nosa; ich rozwój trwa do 20 – 25 roku życia

 Uwidocznienie zatok w obrazie RTG

- sitowe 1 – 2 rok życia ( w CT już w I półroczu )

- szczękowe 2 rok życia ( rozwój w miarę wzrostu

uzębienia )

- czołowe 4 – 9 rok życia

- klinowe 7 rok życia

 Wąskie ujścia zatok + obrzęk śluzówki → łatwe blokowanie ujść → nawracające stany

zapalne

Podział wielkości migdałków podniebiennych wg Pirqueta:

 Stopień I – migdałki w spokoju niewidoczne

 Stopień II – migdałki nie sięgają łuku podniebienno – gardłowego

 Stopień III – migdałki wypełniają niszę nie wystając poza łuki podniebienne

 Stopień IV – migdałki wystają poza łuki podniebienne, czasem silniej uwypuklają łuk

podniebienno – językowy

 Stopień V – migdałki wystają z łuków jako guzowate twory, niemal stykając się w linii

środkowej

 Budowa drzewa oskrzelowego:

Strefa przewodząca ( 0 – 16 generacji )

Strefa oddechowa ( 17 – 23 generacji ):

oskrzeliki oddechowe ( 17 – 19 generacji )

przewody pęcherzykowe ( 20 – 22 generacji )

woreczki pęcherzykowe ( 23 generacja )

pęcherzyki

 Długość oskrzeli głównych u niemowląt:

prawego ok. 1,2 cm

lewego ok. 1,6 cm

 Rusztowanie ściany: 0 – 11 chrzęstne; od 12 generacji ( średnica poniżej 1 mm ) błoniasto –

mięśniowe

 Mięśnie gładkie ściany oskrzeli ( obecne już u noworodka we wszystkich oskrzelach aż do

oskrzelików końcowych, pojedyncze włókna znajduje się w ścianach woreczków

pęcherzykowych ) osiągają dobry rozwój po 3 roku życia – w dojrzałych oskrzelach

stanowią ⅓ grubości ściany – udział w obturacji oskrzeli i remodelingu

 Liczba pęcherzyków płucnych:

noworodek ok. 25 mln.; 1r.ż. – 120 mln.;

3r.ż. – 200 mln. ( do tego okresu maksymalny wzrost );

8 r.ż. – 280 mln.; dorosły 300 – 600 mln.

 Średnica pęcherzyka płucnego:

noworodek – 40 – 120 μm

By Kris 4 wojsk-lek.org

dorosły – 250 – 300 μm ( wzrost 2 – 3 razy )

 Średnica gronka

noworodek – 1 mm

dorosły – 1cm

 Wzrost całkowitej pojemności płuc od okresu noworodkowego ( ok. 160 ml ) do:

1 r.ż. – 4 razy ( ok. 600 ml )

10 r.ż. – 10 razy ( ok. 1800ml )

dorosłego – 25 – 30 razy ( ok. 5000 ml )

 Zawartość powietrza w 1 g tkanki płucnej:

noworodek – 2,5 ml

4 r.ż. – 6 ml

10 r.ż. – 8 ml

Wzrasta powietrzność płuc, a maleje ilość tkanki śródmiąższowej

Do 4 r.ż. opóźniony w stosunku do części oddechowej rozwój obwodowych dróg oddechowych – są

one nieproporcjonalnie wąskie. Dopiero po 5 r.ż. opór oskrzeli gwałtownie spada ( wzrasta

powierzchnia przekroju drobnych oskrzeli ).

U małych dzieci duży opór obwodowych dróg oddechowych ( mała średnica + obrzęk śluzówki

+ wydzielina ) powoduje znaczną skłonność do obturacji

Połączenia kolateralne między pęcherzykami płucnymi ( pory Cohna ) powstają od 2 r.ż. i są w

pełni rozwinięte ok. 7 r.ż. Kanały Lambert ( łączące pęcherzyki z oskrzelikami sąsiedniego gronka )

pojawiają się ok. 8 r.ż.

Brak wentylacji obocznej doprowadza w przypadku wystąpienia obturacji oskrzeli, do

wystąpienia ognisk rozedmy wentylowej i niedodmy ( brak możliwości wyrównania ciśnień między

pęcherzykami ).

Liczba oddechów na minutę

 Wcześniak : 40 – 60

 Noworodek donoszony: 38 – 42

 Niemowlę w 3 m.ż.: 30 – 35

 Niemowlę w 6 m.ż.: 24 – 29

 Dziecko w 1 r.ż.: 23 – 24

 Dziecko w 5 r.ż.: 18 – 22

 Dziecko w 15 r.ż.: 16 – 18

Odrębność rozwojowa

( czynnik )

Stan w wieku

niemowlęcym

Okres osiągnięcia

dojrzałości

Anatomiczne

 Pęcherzyki płucne

 Oskrzela

10% liczby ostatecznej

dojrzałe

8 rok

16 tydzień życia

płodowego

8 rok

 Pory Kohna, kanały

Lambert

 Kształt klatki

ubogie

zmniejszona wydolność

wentylacyjna

2 rok

By Kris 4 wojsk-lek.org

Fizjologiczne

 Objętość zamykania

 Opór drobnych

oskrzeli

 Podatność klatki

piersiowej

duża

duży

nadmierna

15 rok

5 rok

2-5 rok

Immunologiczne

 Zawartość IgG

 Zawartość IgA

 Zawartość IgM

 Odporność

komórkowa

ok. 6 miesiąca najmniejsza

mała u noworodka

średnie stężenie u

noworodka

Stosunkowo dobra w chwili

urodzenia

3 rok

4 rok

1 rok

Odrębności budowy klatki piersiowej

 Beczkowaty kształt ( ustawienie wdechowe ) przekrój w kształcie zbliżonym do koła

 Poziome ustawienie żeber

 Większa wiotkość żeber

 Słaby wpływ stabilizujący mięśni międzyżebrowych

Odrębności budowy przepony

 Płaskie ustawienie przepony

 Mała przestrzeń przylegania

 Mniejsza wydolność przepony na skutek mniejszej ilości włókien mięśniowych opornych na

zmęczenie ( łatwa męczliwość przepony ); częste wzdęcia, przepełnienie żołądka →

trudności w oddychaniu

Odrębności budowy klatki piersiowej + odrębności budowy przepony → możliwość zwiększenia

wentylacji jedynie poprzez wzrost częstości oddechów

Ropień okołomigdałkowy

 Jest powikłaniem anginy, przeważnie pod koniec (gł. dorośli i dzieci starsze, rzadko u dzieci

3 – 6 letnich)

 Etiologia: paciorkowce B-hemolizujące grupy A, beztlenowce jamy ustnej (rzadko)

 Droga zakażenia przez kryptę migdałkową i otoczkę migdałka do luźnej tkanki łącznej

okołomigdałkowej

 Lokalizacja między zwieraczem górnym gardła a najczęściej górnym biegunem migdałka ku

przodowi (tzw. przedni)

 Objawy ogólne: gorączka, złe samopoczucie, bezsenność, znaczne osłabienie (ograniczone

przyjmowanie pokarmów)

 Ból w gardle po stronie tworzącego się ropnia, promieniujący do ucha

 Trudności w połykaniu (czasem ulewanie płynów przez nos), obfite ślinienie

 Mowa nosowa (unieruchomienie nacieczonego podniebienia) rhinolalia aperta; niechęć do

mówienia

By Kris 4 wojsk-lek.org

 Szczękościsk (skurcz mięśnia skrzydłowego)

 Zaczerwienienie, obrzmienie i nacieczenie okolica ropnia; przesunięcie języczka

 W ropniu przednim wyczuwalne chełbotanie

 Możliwa samoistna ewakuacja

Ropień pozagardłowy

 Występuje głównie u niemowląt i małych dzieci (węzły chłonne przestrzeni między tylną

ścianą gardła a powięzią kręgosłupa zanikają w 3-4r.ż.)

 Zapalenie tkanki adenoidalnej nosogardła lub migdałków podniebiennych → przejście

zakażenia do węzłów chłonnych luźnej tkanki łącznej przestrzeni pozagardłowej →

zropienie węzłów → ropień przestrzeni pozagardłowej

 Rzadkie pochodzenie z zakażenia kręgosłupa lub głębokiej rany tylnej ściany gardła

 Etiologia: paciorkowce B-hemolizujące grupy A, beztlenowce jamy ustnej, gronkowce (S.

Aureus), pneumokoki

 Poprzedzające objawy infekcji nosogardła, gorączka

 Trudności w połykaniu → wyciekanie wydzieliny z jamy ustnej, niechęć do jedzenia

 Trudności w oddychaniu przez nos

 Ból gardła (czasem stosunkowo niewielki)

 Kaszel

 Świst krtaniowy lub chrapliwy oddech

 Duszność gł. wdechowa

 Powiększone okoliczne węzły chłonne

 Odgięciowe ustawienie głowy

Charakterystyka trąbek słuchowych dziecka

 Ujście gardłowe trąbek słuchowych na wysokości:

- niemowlę – podniebienie twarde ( dno jamy nosowej )

- dziecko 4-letnie – ok. 4 – 5 mm, dorosły 10 mm powyżej

 Trąbka słuchowa dwukrotnie krótsza u małego dziecka niż u dorosłego ( krótkie i

stosunkowo szerokie połączenie nosowej części gardła z uchem środkowym )

 Rozrost tkanki limfoidalnej w okolicy ujść nosowych trąbki (tzw. migdałki trąbkowe )

 Łatwość dostania się do nich treści z gardła górnego (śluz, pokarm, wymiociny) gł. u

niemowląt – pozycja leżąca; łatwość szerzenia się infekcji z nosogardła

Ostre zapalenie ucha środkowego

Definicja : Ostre zapalenie ucha środkowego jest to ostry nieżyt wyściółki ucha środkowego,

niezależnie od etiologii.

Charakterystyka : Zakażenie to ma nagły początek i krótki przebieg i cechuje się typowymi

zmianami zapalnymi widocznymi spoza zaczerwienionej błony bębenkowej. Uważa się, że faza

surowiczo-śluzowa (wirusowa) i ropna (bakteryjna) są częścią tego samego procesu, przy czym

faza wirusowa nie zawsze przechodzi w fazę bakteryjną. Szczyt zachorowań – 3-24 m.ż.

Inny podział: Nieżytowe, surowicze, ropne

 Poprzedzające objawy infekcji nosogardła, zaburzenia snu, wymioty, biegunka

 Ból ucha (jedno, obustronny), ciągły lub napadowy, zwykle bardzo silny - różna

manifestacja zależna od wieku; niemowlęta: niepokój, płacz, napadowy krzyk, trudności w

ssaniu, tarcie głowy o poduszkę, czasem ręka wędrująca w kierunku ucha). Wyraźne

zmniejszenie nasilenia bólu lub ustąpienie po perforacji błony bębenkowej

 Uczucie napięcia i pełności w uchu, szum w uchu

 Upośledzenie słuchu (dobrze wskazują dzieci > 6 – 7 r.ż.)

By Kris 4 wojsk-lek.org

 Patologiczny wyciek z ucha (surowiczy, surowiczo-krwisty, ropny)

 Badanie otoskopowe : błona bębenkowa przekrwiona, zgrubiała, zmatowiała, czasem

uwypuklona, zanik refleksu świetlnego, zmniejszona ruchomość

Duszność

Każde zaburzenia oddechu różniące się od stanu prawidłowego, każdy wyraz niewydolności

oddechowej wywołanej różnymi przyczynami

 Objaw subiektywny (dolegliwość)

1. ucisk, ściskanie lub uczucie wzmożonego napięcia mięśni w obrębie górnych dróg

oddechowych i (lub) klatki piersiowej

2. uczucie konieczności szybszego i głębszego oddychania

3. rozwijające się zmęczenie nadmierną czynnością oddechową

 Objaw obiektywny

1. Odchylenia czynności oddechowej w zakresie częstości, głębokości i rytmu

 Tachypnoë (oddechy szybkie, regularne, następują jedne po drugim)

 Bradypnoë (zwolniona, ale regularna czynność oddechowa)

 Hiperwentylacja (oddech pogłębiony, może prowadzić do alkalozy oddechowej)

 Hipowentylacja (płytki, regularny oddech, może prowadzić do kwasicy oddechowej)

 Oddech stękający (płytki z głębokimi wdechami)

 Oddech typu „łapania powietrza” (pojedyncze głębokie wdechy, nieregularne, okresowy

bezdech)

 Oddechy patologiczne (Kussmaula, Biota, Cheyne-Stokesa)

2. Szmery dodatkowe powodowane przez prąd powietrza np. świsty

3. Uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych

4. Patologiczne ruchy klatki piersiowej lub brzucha

5. Kaszel

6. Zmiana zabarwienia skóry i błon śluzowych

7. Zaburzenia układu sercowo-naczyniowego

8. Zaburzenia koordynacji układu autonomicznego spowodowane niedotlenieniem (wymioty,

zlewne poty, biegunka, wzrost ciśnienia)

9. Zmiany głosu i mowy

10. UDERZAJĄCY WYGLĄD DZIECKA

 Duszność fizjologiczna (0)

 Duszność wysiłkowa (Iº) – czynność oddechowa 5-krotnie przekracza wartości

spoczynkowe

 Duszność spoczynkową (IIº) – łatwiej zauważalna i diagnostycznie bardziej znamienna

 Bardziej zaawansowana postać duszności spoczynkowej (IIº) – orthopnoë, w której pacjent

przyjmuje postać siedzącą podpartą lub wysokie ułożenie

 Duszenie się (asphyxia) (IIIº) – stan ostrej niewydolności oddechowej o potencjalnym

zagrożeniu życia

 Wdechowa (atrezja nozdrzy tylnych, niedorozwój żuchwy, wiotkość nagłośni i krtani,

zwężenie krtani i tchawicy (zapalne, ciało obce, alergiczne, inne)

 Wydechowa (obturacyjne zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, ciało obce lub guzy

tchawicy lub oskrzeli, przewlekłe zapalenia oskrzeli, wiotkość tchawicy, inne)

 Wdechowo – wydechowa (zapalenia płuc, choroby opłucnej, niedodma, włóknikowe

zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli, ciała obce w tchawicy i dużych oskrzelach, ucisk z

By Kris 4 wojsk-lek.org

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: