Krzysztof Holeczko,
B3 dzienne
Metoda Vojty
Metoda Vojty = Metoda odruchowej lokomocji
•Twórca: Vaclav Vojta, czeski neurolog
•Miejsce powstania: Praga, Monachium
•Ramy czasowe: 1959- 1969
Zastosowanie metody Vojty
Metoda Vojty początkowo miała zastosowanie w leczeniu noworodków i niemowląt. Z czasem rozszerzono jej możliwości i przystosowano ją również do rehabilitacji dzieci, młodzieży i dorosłych.
Bez wątpienia jednak najbardziej spektakularne efekty leczenia uzyskuje się w leczeniu noworodków i niemowląt. Jednocześnie stosownie metody odruchowej lokomocji w tej właśnie grupie budzi najwięcej sprzeciwu i kontrowersji.
Wskazania do terapii
•Wyróżnia się bezwzględne i względne wskazania do terapii Vojty
•Wskazania względne różnią się w zależności od wieku pacjentów
Wskazania bezwzględne
•Zaburzenia ośrodkowej koordynacji nerwowej
•Kręcz szyi pochodzenia mięśniowego i neurogennego
•Niedowłady obwodowe
•Rozszczep kręgosłupa
•Wodogłowie
•Przepuklina oponowo-rdzeniowa
•Miopatie
•Wady wrodzone (np. C-skoliozy, arthrogrypoza)
Wskazania względne- dotyczą noworodków i niemowląt
•Zespół Downa
•Opóźnienie rozwoju psychomotorycznego
•Zaburzenia postawy i pionowej osi ciała
•Dysplazja stawu biodrowego
•Deformacje stóp
Wskazania względne- dotyczą dzieci starszych i dorosłych
•Mózgowe porażenie dziecięce
•Nabyte uszkodzenia mózgu, np. poszczepienne, pozapalne
•Zespół poprzecznego uszkodzenia rdzenia
•Niedowład obwodowy wrodzony i nabyty
•Skolioza i zaburzenia krzywizn fizjologicznych kręgosłupa
•Przykurcze w stawach strukturalne lub czynnościowe
Podłoże teoretyczne metody Vojty
•Zdrowy człowiek posiada genetycznie zaprogramowane prawidłowe wzorce ruchowe, warunkujące ułożenie ciała, utrzymanie postawy ciała, pionizacji i poruszania się.
•Osoba chora posiada błędne wzorce ruchowe lub nie posiada jakiegoś wzorca ruchowego.
•Ośrodkowy układ nerwowy niemowląt cechuje duża plastyczność, gdyż nadal występuje jego dojrzewanie.
• OUN do około 1,5 roku życia zawiera dodatkowe neurony, które mogą zostać zaktywizowane. Jeśli ich aktywizacja nie nastąpi to możliwość ich użycia bezpowrotnie jest tracona.
W wyniku odpowiedniej stymulacji można wyzwalać prawidłowe czynności ruchowe i w ten sposób:
•utorować nieaktywne drogi nerwowe,
•utworzyć nowe drogi zastępcze dla zaburzonych czynności ruchowych,
•spowodować przejęcie kontroli nad czynnością ruchową przez dodatkowe pola ruchowe lub analogiczne ośrodki drugiej półkuli,
•spowodować przejęcie kontroli przez ośrodki podkorowe.
Terapia metodą Vojty
•Metoda terapii odruchową lokomocją opiera się na wyzwalaniu kompleksów ruchowych pod wpływem stymulacji wybranych miejsc na ciele pacjenta, czyli stref wyzwalania.
Zdaniem Vojty: „jeżeli uda się „przetorować” czynność kompleksową tak, aby była ona wykonywana prawidłowo, to w konsekwencji nastąpi normalizacja odruchów oraz napięcia nerwowego, co zapewni poprawność dalszego rozwoju psychomotorycznego”
•Podstawowymi kompleksami ruchowymi wykorzystywanymi przez Vojtę są: odruchowe pełzanie oraz przetaczanie.
•Niemowlę układa się w jednej z pozycji wyjściowych zwanych pozycjami aktywującymi.
•Stymulacja niemowlęcia polega na uciskaniu, wibracji pociąganiu i odpychaniu odpowiednich proprioceptorów mięśni, więzadeł i okostnej, zwanych strefami wyzwalania.
•Stymulacja powoduje wyzwolenie kompleksu ruchowego w postaci pełzania lub obrotu.
•Prowadzący terapię może oporować ruch pacjenta i w ten sposób zmieniać czynność mięśnia z izotonicznej na izometryczną.
Nazwy stron ciała i kończyn
Strefy wyzwalania
Ćwiczenia metodą Vojty
•Wykonuje się codziennie, 3-4 razy dziennie
•Jedna sesja ćwiczeniowa trwa w I kwartale życia 2-3 minuty, w II i III do 10 minut, a po 8 m.ż. 15-20 minut.
•Ćwiczenia wykonuje specjalista w dziedzinie metody Vojty lub ćwiczy któreś z rodziców dziecka, najczęściej matka, pod nadzorem specjalisty.
•Ćwiczenia rozpoczyna się jak najwcześniej, najlepiej w pierwszych dniach po urodzeniu i kontynuuje do momentu kiedy terapia nie przynosi już efektów, nie dłużej niż do 1,5 roku życia.
Najważniejsze zasady praktyczne
•Dobór odpowiedniej pozycji wyjściowej.
•Wybór najwłaściwszych dla przypadku stref wyzwolenia.
•Ustalenie kierunku ucisku poszczególnych stref.
•Stymulacja przez wielokrotne powtarzanie.
Minus metody Vojty
Podczas terapii metodą odruchowej lokomocji dziecko płacze, krzyczy i buntuje się przeciwko ćwiczeniom! Jest to ciężkie i bolesne doświadczenie dla rodziców, którzy myślą, że dziecko odczuwa ból. NIE JEST PRAWDĄ, ŻE ĆWICZENIA METODĄ VOJTY SĄ DLA DZIECKA BOLESNE!!! Dziecko nie odczuwa bólu, a płacz dziecka związany jest z ograniczaniem ruchu dziecka i wymuszaniem na nim wykonywania określonych ruchów, co nie jest dla dziecka przyjemne.
Plusy metody Vojty
•Argumentem przemawiającym za terapią dziecka metodą odruchowej lokomocji jest potwierdzona wysoka skuteczność w leczeniu licznych jednostek chorobowych.
•Dodatkowym argumentem za metodą Vojty jest niski koszt terapii, gdyż leczenie to nie wymaga specjalistycznego sprzętu, a jedynie umiejętności.
Bibliografia
•Kinezyterapia tom II, pod red. Andrzeja Zembatego, Wydawnictwo Kasper Sp. z o.o., 2003
•Neurofizjologiczne podstawy usprawniania metodą Vojty, Zembaty A., Postępy Rehabilitacji, 1993, VII/2
•Neurokinezjologiczna diagnostyka i terapia dzieci z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, Cz. 1 / red. Ludwika Sadowska Wrocław : Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego, 2001
•Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty, Grażyna Banaszek, Bielsko-Biała : Alfa-Medica Press, 2004
dota1985