Spółki Cywilne.doc

Spółki Cywilne- Charakter prawny

W odróżnieniu od spółek prawa handlowego spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, nie stanowi jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej jak spółki osobowe, lecz jest konstrukcją regulowaną przez prawo zobowiązań (art. 860-875 Kodeksu cywilnego). Nie stanowi więc samodzielnego podmiotu prawa, podmiotami prawa pozostają wspólnicy spółki cywilnej. W związku z tym, spółka cywilna nie ma własnego mienia - nabywane prawa i zaciągane zobowiązania wchodzą do wspólnego majątku wspólników, stanowiącego ich współwłasność (czy, będąc precyzyjnym, wspólność) łączną. Także wspólnicy, nie spółka, prowadzą ewentualne przedsiębiorstwo, które podlega rejestracji w Ewidencji Działalności Gospodarczej właściwego wójta, burmistrza, prezydenta miasta. To wspólnicy są przedsiębiorcami i to oni mają firmy (oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorcę). Spółka cywilna nie może mieć firmy.

Zawierając umowę, wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, w sposób oznaczony, w szczególności poprzez wniesienie wkładu, przy czym nie musi to być działalność zarobkowa – dopuszczalne jest np. powołanie spółki w celu wspólnej budowy drogi. Umowa spółki powinna zostać zawarta na piśmie dla celów dowodowych (ad probationem). Istotą spółki cywilnej jest stałość jej składu osobowego, wobec czego wspólnik nie może rozporządzać udziałem w majątku wspólnym ani w jego składnikach (przynajmniej do rozwiązania spółki), utrudnione jest także wystąpienie ze spółki.

Reprezentowanie i umocowanie wspólników

Każdy ze wspólników jest zarówno zobowiązany, jak i uprawniony do reprezentowania spółki. W czynnościach zwykłego zarządu, do momentu kiedy nie ma sprzeciwu chociaż jednego ze wspólników, nie potrzeba uchwały. Każdy może wykonać czynność nagłą, gdyby niewykonanie jej mogło narazić spółkę na niepowetowane straty. Wspólnik jest umocowany do reprezentowania spraw spółki w zakresie w jakim jest upoważniony do prowadzenia jej spraw.

Do osiągnięcia celu spółki zazwyczaj niezbędne jest utworzenie majątku wspólnego, który powstaje z praw wniesionych w postaci wkładów (wniesienie własności rzeczy lub prawa ich używania) oraz z usług wspólników. Domniemywa się, że wkłady wspólników są równe. Za zobowiązania zaciągnięte w związku z działalnością spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie zarówno majątkiem wspólnym, jak i majątkiem indywidualnym. Prawo do udziału w zyskach i obowiązek pokrywania strat mają wszyscy wspólnicy; może on, choć nie musi, zostać skorelowany z wysokością wkładów. Jeżeli zatem umowa nie stanowi inaczej, domniemywa się, że udział w zyskach i stratach jest równy. Obowiązek pokrywania strat można wyłączyć w umowie, lecz nie wolno wykluczyć wspólnika od udziału w zyskach (zobacz spółka lwia).

Wypowiedzenie wkładu

Jeżeli umowa zawarta była na okres nieoznaczony, wspólnik może ze spółki wystąpić poprzez wypowiedzenie swojego wkładu na 3 miesiące przed końcem roku obrachunkowego. Z ważnych powodów wspólnik nie musi zachowywać terminu, w tej sytuacji może wypowiedzieć udział nawet w spółce zawartej na czas oznaczony. Przy wypowiedzeniu wkładu, pozostali wspólnicy zobowiązani są do zwrotu wkładów: w naturze rzeczy oddane do używania, a w pieniądzu sumę wkładu oznaczoną w umowie, a w braku takiego zastrzeżenia - wartość wkładu w chwili wniesienia. Dodatkowo wylicza się i wypłaca wartość w majątku spółki, w jakim uczestniczył w zyskach. Wypowiedzieć udział wspólnika może również jego wierzyciel. Warunki, jakie musi spełnić, aby takie wypowiedzenie było możliwe to: -bezskuteczna egzekucja w ciągu ostatnich 6 miesięcy, prowadzona z ruchomości, -jest to wierzyciel osobisty, -uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub wypowiedzenia udziału. Termin wypowiedzenia dla wierzyciela osobistego wynosi 3 miesiące, ale jeżeli umowa przewidywała krótszy to może zostać tu zastosowany.

Rozwiązanie spółki

Spółka z ważnych powodów może zostać rozwiązana przez sąd na żądanie każdego ze wspólników. W takim przypadku spółka ulega rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika. Po rozwiązaniu stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Z modyfikacjami: po spłacie długów zwraca się wspólnikom wkłady, a pozostałą część majątku dzieli się według ich udziału w zyskach.

Do dnia 8 stycznia 2009 roku (dzień wejścia w życie nowelizacji Kodeksu spółek handlowych) istniał obowiązek przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną. Mianowicie, jeżeli w każdym z dwóch kolejnych lat obrotowych przychody wspólników spółki cywilnej przekraczały sumę, z którą odrębne przepisy wiązały obowiązek rozpoczęcia prowadzenia ksiąg rachunkowych (rachunkowość) (była to początkowo równowartość 400 tys., potem 800 tys., wreszcie 1,2 mln euro), spółka podlegała wpisowi do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Jednocześnie wspólnicy spółki cywilnej zostawali wykreśleni z właściwej Ewidencji Działalności Gospodarczej. Jako że realizacja tego obowiązku była trudna do wyegzekwowania ustawodawca z niego zrezygnował. Przekształcenie takie (podobnie jak przekształcenie w każdą inną spółkę handlową) jest jednak w dalszym ciągu możliwe, pozostawiono je jednak fakultatywnej woli wspólników.

Najczęściej spotykaną formą prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne jest spółka cywilna. Zawarcie umowy spółki cywilnej najbardziej korzystne jest dla małych, średnich i mikro przedsiębiorców. Powinni sporządzić ją w formie pisemnej, ale nie muszą przy tym dopełniać żadnych formalności. W umowie zobowiązują się do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, przez działanie w określony sposób oraz przez wniesienie wkładów.

Spółka cywilna działa na zupełnie innych zasadach niż spółki prawa handlowego. W dodatku spółką jest tylko z nazwy, ponieważ faktycznie stanowi tylko umowę spółki cywilnej. Nie ma osobowości prawnej, a każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzić jej sprawy. Spółka cywilna nie figuruje w żadnym rejestrze, natomiast wspólnicy, którzy są osobami fizycznymi, muszą zgłosić rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej do ewidencji w gminie właściwej dla swojego miejsca zamieszkania. Każdy z nich ma więc status odrębnego przedsiębiorcy.

Wspólnicy spółki

Wspólnikami są osoby, które zawarły umowę spółki cywilnej. Współdziałanie, do jakiego zobowiązali się, nie zawsze musi być jednakowe. Może polegać na wniesieniu wkładu, na przykład gotówki, prawa do lokalu, patentu, albo na świadczeniu usług. Domniemuje się przy tym, że wkłady wspólników są równe pod warunkiem, że umowa spółki nie reguluje tej sprawy inaczej.

Zawarcie umowy spółki cywilnej powoduje, że powstaje odrębny majątek spółki, który jest wspólnym majątkiem wszystkich wspólników. Dlatego każdy z nich nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku ani udziałem w poszczególnych jego składnikach. W czasie trwania spółki nie ma też prawa domagać się podziału wspólnego majątku wspólników.

Obowiązki wspólników

Każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzić sprawy spółki. Jeżeli nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki, to może to zrobić bez uprzedniej uchwały wspólników.

Natomiast za zobowiązania spółki odpowiada każdy z nich solidarnie z pozostałymi wspólnikami.

Chodzi tu o wszystkie zobowiązania spółki, które powstały w czasie jej trwania, a zostały spowodowane działaniami faktycznymi lub prawnymi podjętymi dla osiągnięcia celu gospodarczego określonego w umowie spółki.

Odpowiedzialność polega na tym, że wierzyciel spółki ma prawo domagać się zapłaty długu nie tylko od wszystkich wspólników łącznie, lecz również aby zapłacili go tylko niektórzy z nich. Wierzyciel będzie mógł domagać się zaspokojenia wierzytelności nawet od każdego wspólnika z osobna. Gdyby zaś całą wierzytelność zapłacił jeden ze wspólników, to wówczas wierzyciel nie będzie mógł z roszczeniem występować do pozostałych.

Solidarna odpowiedzialność wspólników polega więc na tym, że każdy z nich odpowiada za wszystkie zobowiązania do pełnej wysokości całym swoim majątkiem osobistym.

W dodatku wierzyciel ma prawo swobodnie wybrać, z jakiego majątku chce zaspokoić swoje roszczenia: z majątku spółki, majątku wszystkich wspólników czy tylko niektórych z nich. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie. W uzasadnieniu do uchwały z 27 maja 1997 r. w sprawie sygn. akt III CZP 61/93 sąd stwierdził, że przepisy kodeksu cywilnego nie wymagają, aby wierzyciel kierował egzekucję najpierw do majątku spółki, a dopiero wówczas, gdy nie wystarcza on na zaspokojenie wierzytelności - do osobistego majątku wspólników.

Jeżeli wspólnik wstąpił do spółki, która już istniała, to nie odpowiada za te jej zobowiązania, które już istniały wcześniej, w okresie gdy nie był on jeszcze wspólnikiem. Natomiast gdyby jednak wystąpił ze spółki, to wówczas nadal ponosi odpowiedzialność razem z pozostałymi wspólnikami za te zobowiązania, które wynikają ze zdarzeń z okresu, gdy był jeszcze wspólnikiem. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 24 sierpnia 1967 r. w sprawie sygn. akt II CR 187/67.

Aby mogła zostać przeprowadzona egzekucja z majątku wspólnego wspólników, potrzebny jest tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom. Taka egzekucja może zostać przeprowadzona wyłącznie w celu zaspokojenia zobowiązań spółki, które w żadnym wypadku nie są zobowiązaniami osobistymi poszczególnych wspólników.

Prowadzenie spraw spółki

Wspólnik, który prowadzi sprawy spółki, powinien wykonywać czynności i podejmować decyzje potrzebne do normalnego funkcjonowania jej. Nie może domagać się z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia. Spółka nie może go także zatrudnić na podstawie umowy o pracę po to, aby prowadził jej sprawy i reprezentował ją na zewnątrz. Jedynym wynagrodzeniem, jakie wspólnik otrzymuje za swoją działalność, jest udział w zyskach spółki. Nie jest to więc takie wynagrodzenie, jakie firmy wypłacają pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę.

Wspólnik ma prawo prowadzić samodzielnie tylko czynności, które nie wykraczają poza zakres zwykłego zarządu. Może też wnieść sprzeciw w stosunku do czynności wykonywanych przez innego wspólnika. Powinien wówczas wskazać konkretnie, którą czynność kwestionuje.

Sprzeciw należy zgłosić w taki sposób, aby działający wspólnik dowiedział się o nim jeszcze zanim ukończy wykonywanie ostatniej kwestionowanej czynności finalizującej daną sprawę. Jeżeli jednak, mimo sprzeciwu, wspólnik będzie nadal wykonywał tę czynność, to wówczas może być przez wspólników pociągnięty do odpowiedzialności. Gdyby jednak sprzeciw został zgłoszony pochopnie, udaremnił wykonanie czynności, co z kolei naraziłoby spółkę na szkodę, to wówczas pozostali wspólnicy mogą pociągnąć do odpowiedzialności tę osobę, która go wniosła. Muszą jednak udowodnić wspólnikowi winę.

Natomiast wówczas każdy wspólnik ma prawo wykonać tzw. czynność nagłą. Chodzi o taką sytuację, w której niewykonanie tej czynności mogłoby spółkę narazić na niepowetowane straty.

Reprezentowanie spółki

Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę cywilną na zewnątrz. Robi to w takich samych granicach, w jakich prowadzi jej sprawy. Jednak umowa spółki może prawo do reprezentacji przyznać tylko niektórym wspólnikom.

Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach bez względu na to, w jaki sposób przyczynił się do osiągnięcia go.
Na takich samych zasadach ponosi też odpowiedzialność za straty firmy. Umowa spółki może jednak w inny sposób określić udział wspólnika w zyskach i stratach, a nawet może zwolnić go od udziału w stratach. Natomiast nie może zwolnić go od udziału w zyskach.

Natomiast śmierć wspólnika spółki cywilnej, która ma więcej niż dwóch wspólników, nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. W umowie spółki powinny znaleźć się postanowienia dotyczące sposobu uregulowania sytuacji spadkobierców wspólnika, na przykład w umowie może być zapis, że spadkobiercy wchodzą do spółki w miejsce zmarłego. Spadkobiercy muszą wówczas wybrać osobę, która będzie w spółce wykonywała ich prawa.

W umowie spółki wspólnicy rozstrzygają m.in. o rodzaju i wysokości wkładów oraz miejscu i terminie ich wniesienia.

Podstawa prawna

- Art. 860-875 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Tym wspólnym celem gospodarczym może być np. prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa czy osiąganie zysku. Wspólnikami spółki cywilnej mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, a także jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, lecz wyposażone w zdolność prawną, np. spółka jawna. Maksymalna liczba wspólników nie jest ograniczona. Spółka cywilna powstaje z chwilą zawarcia umowy. Oznacza to, że ustalenia zawarte w umowie spółki cywilnej obowiązują od chwili, w której umowa została podpisana.

Warto podkreślić, że przedsiębiorcą nie jest spółka cywilna. Przedsiębiorcą jest każdy wspólnik (art. 4 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Ma to określone skutki. Wspólnicy spółki cywilnej będący osobami fizycznymi muszą posiadać wpis do ewidencji działalności gospodarczej, w którym będzie zapisane, że są wspólnikami spółki cywilnej. Do uzyskania wpisu w gminnej ewidencji działalności gospodarczej zobowiązani są wszyscy wspólnicy spółki cywilnej jako osoby fizyczne.

Spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku dochodowego. Nie składa zatem deklaracji i nie rozlicza podatku dochodowego. Podatnikami są zaś wspólnicy tworzący spółkę. To spółka cywilna jest natomiast podatnikiem VAT (art. 15 ustawy o VAT); podobnie jest w przypadku podatku akcyzowego (art. 11 ustawy o podatku akcyzowym).

Ważną umowę spółki cywilnej można zawrzeć nawet ustnie. Ze względów praktycznych wskazana jest jednak forma pisemna. Pisemna umowa pozwoli wspólnikom umieścić w ewidencji działalności gospodarczej informację, że działają w spółce. Pisemnej umowy zażąda także urząd skarbowy. Gdyby umowa spółki miała przenosić własność nieruchomości (w formie wkładu wspólnika), należy ją zawrzeć w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości (art. 158 k.c.).

Umowa spółki cywilnej musi zawierać:

- oznaczenie wspólników (zazwyczaj będzie to imię, nazwisko i adres zamieszkania),

- określenie wspólnego celu gospodarczego (np. prowadzenie przedsiębiorstwa),

- wyznaczenie sposobu, w jaki wspólnicy będą dążyli do osiągnięcia łączącego ich celu gospodarczego (np. przez wniesienie wkładów).

Bez tych postanowień umowa spółki jest nieważna, bo nie spełniałaby wymagań definicji ustawowej.

Dla celów ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego wspólnicy spółek cywilnych traktowani są jak osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Zatem do każdego ze wspólników spółek cywilnych stosuje się takie same zasady podlegania wymienionym ubezpieczeniom oraz ustalania podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia jak dla osób, które samodzielnie prowadzą działalność gospodarczą. Na takich samych zasadach jak ustalone dla osób prowadzących samodzielną pozarolniczą działalność gospodarczą wspólnicy spółki cywilnej opłacają również składki na Fundusz Pracy.



 

Składki ZUS a spółka cywilna

Od 1 stycznia 2001 r. spółka cywilna nie jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. Podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą są natomiast wspólnicy spółki. Oznacza to, że od 1 stycznia 2001 r. spółki cywilne nie podlegają wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej, podlegają natomiast wpisowi do ewidencji wspólnicy tych spółek.
Rejestracja wspólników spółek cywilnych odbywa się w ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej w gminie.
Spółki cywilne zgłoszone w ewidencji działalności gospodarczej podlegały - z mocy art. 5 pkt 5 ustawy z dnia 30 listopada 2000 r. o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. nr 114, poz. 1194) - wykreśleniu z tej ewidencji z urzędu. Na wspólnikach spółki ciążył obowiązek zarejestrowania się do 31 marca 2001 r. - jako indywidualny przedsiębiorca - w ewidencji działalności w gminie.
Pomimo utraty podmiotowości prawnej spółka cywilna nadal jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne pracowników i innych osób fizycznych pozostających ze spółką w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tych osób ubezpieczeniami. W związku z wykreśleniem z ewidencji działalności gospodarczej spółki cywilne będące płatnikami składek były zobowiązane do zaktualizowania swych danych na formularzu ZUS ZIPA (danych identyfikacyjnych, o ile uległy zmianie) oraz na formularzu ZUS ZPA (pozostałych danych). Na tym drugim formularzu (ZUS ZPA) nie powinny być wypełniane przez nie pola 05, 06, 07 i 08 w bloku III "Dane ewidencyjne płatnika składek").

W zgłoszeniu płatnika składek ZUS ZPA nie wypełnia się pola dotyczącego daty rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności, posiadania statusu zakładu pracy chronionej lub aktywizacji zawodowej, adresu poczty elektronicznej.
Zgłoszenie płatnika składek na druku ZUS ZPA, w tym przypadku spółki cywilnej, należy złożyć we wskazanej jednostce terytorialnej ZUS w formie dokumentu pisemnego wg ustalonego wzoru albo w formie wydruku z aktualnego programu informatycznego udostępnionego przez Zakład.
Do przekazywanego zgłoszenia płatnik jest zobowiązany dołączyć kopie decyzji urzędu skarbowego o nadaniu numeru NIP i zaświadczenia urzędu statystycznego o nadaniu aktualnego numeru REGON.
W przypadku zaistnienia zmian w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu płatnika składek ZUS ZPA należy stosować zasady zawiadamiania ZUS w trybie określonym dla dokonywania zmian zgłoszonych w stosunku do danych wykazywanych na druku ZUS ZFA.
Wspólnicy spółek cywilnych, jeżeli byli płatnikami składek na własne ubezpieczenia, również byli zobowiązani do zaktualizowania swoich danych na formularzu ZUS ZIPA (danych identyfikacyjnych, o ile uległy zmianie) oraz ZUS ZFA (pozostałych danych, w tym dotyczących wpisu do ewidencji działalności gospodarczej).
Wspólnicy spółki cywilnej mogą w dwojaki sposób rozliczać i opłacać składki na własne ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne. Te dwa sposoby omawiamy poniżej.
Podane zasady rozliczania i opłacania składek mają odpowiednio zastosowanie do wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Płatnikiem składek na własne ubezpieczenia są wspólnicy spółek, a płatnikiem składek na ubezpieczenia pracowników oraz innych osób pozostających w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tych osób ubezpieczeniami jest spółka cywilna.
W przypadku gdy przy prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej zatrudnieni są pracownicy i/lub inne osoby pozostające w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tych osób ubezpieczeniami (np. osoba współpracująca, zleceniobiorca), możliwe jest przyjęcie takiego sposobu rozliczania składek, w którym płatnikiem składek na ubezpieczenia wspólników są sami wspólnicy, a płatnikiem składek na ubezpieczenia pracowników lub innych osób objętych ubezpieczeniami jest spółka cywilna.

W takim przypadku w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych dla wspólników, zatrudnienia pracownika lub powstania innego stosunku prawnego uzasadniającego objęcie osoby ubezpieczeniami:

·         wspólnicy sami, odrębnie, składają zgłoszenie płatnika składek - na formularzu ZUS ZFA, posługując się swoimi danymi identyfikacyjnymi, w tym także numerem NIP, a także sami, odrębnie, dokonują zgłoszenia siebie do ubezpieczeń - na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA, jeżeli podlegają tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu,

·         spółka cywilna zgłasza się jako płatnik składek - na formularzu ZUS ZPA, posługując się numerami NIP i REGON nadanymi spółce - na ubezpieczenia zatrudnionych pracowników i/lub innych osób podlegających ubezpieczeniom, a także zgłasza te osoby do ubezpieczeń - na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA, jeżeli podlegają tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Terminem płatności składek oraz przesyłania deklaracji rozliczeniowej i imiennych raportów miesięcznych za dany miesiąc - zarówno dla wspólników, jak i dla spółki za zatrudnianych pracowników i/lub inne osoby objęte ubezpieczeniami - jest 15 dzień następnego miesiąca.

W wymienionym terminie, za dany miesiąc, należy przesyłać:

·         deklaracje rozliczeniowe ZUS DRA - składane odrębnie przez każdego ze wspólników oraz deklarację rozliczeniową ZUS DRA oraz imienne raporty miesięczne - składane przez spółkę za pracowników i inne osoby objęte ubezpieczeniami.

W przypadku rozwiązania umowy spółki, wspólnicy dokonują w terminie 7 dni wyrejestrowania z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA oraz ZUS ZWPA. Spółka będąca płatnikiem składek również wyrejestrowuje się na druku ZUS ZWPA, a ponadto wyrejestrowuje pracowników oraz inne osoby z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA.

Jeżeli wspólnicy spółki cywilnej nie zatrudniają pracowników lub też nie pozostają w stosunku prawnym rodzącym obowiązek ubezpieczeń w stosunku do innych osób (nie ma osób współpracujących, nie są zatrudnieni zleceniobiorcy), opłacają i rozliczają składki na własne ubezpieczenia.

Zgłoszenie i wyrejestrowanie

Każdy ze wspólników, odrębnie, składa zgłoszenie płatnika składek - osoby fizycznej na druku ZUS ZFA oraz zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA lub ZUS ZZA (jeżeli podlegają tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu) w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
W drukach zgłoszeniowych każdy ze wspólników powinien podać własne dane identyfikacyjne (NIP, PESEL), którymi następnie powinien posługiwać się przekazując do jednostki ZUS dokumenty rozliczeniowe.

Z uwagi na fakt, że wspólnicy spółki opłacają składki wyłącznie na własne ubezpieczenia, rozliczenie składek następuje na deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA składanej oddzielnie przez każdego ze wspólników.

Terminem płatności składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za dany miesiąc, dla każdego ze wspólników, jest 10 dzień następnego miesiąca.

Ci wspólnicy spółki cywilnej, którzy złożyli zgłoszenie płatnika składek na formularzu ZUS ZFA, a obecnie chcą, aby płatnikiem składek na ich ubezpieczenie była spółka, powinni na bieżąco:

·         wyrejestrować się jako płatnicy składek - na formularzu ZUS ZWPA,

·         wyrejestrować się z ubezpieczeń - na formularzu ZUS ZWUA.

Spółka natomiast powinna na bieżąco zgłosić wspólników do ubezpieczeń, na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA, z kodem przewidzianym dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Spółka będąca płatnikiem składek tylko na ubezpieczenia wspólników rozlicza składki za dany miesiąc w terminie do 15 dnia następnego miesiąca. Płatnikiem składek na ubezpieczenia wspólników, pracowników oraz innych osób pozostających w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tych osób ubezpieczeniami jest spółka.

Spółka cywilna może być zgłoszona jako płatnik składek na ubezpieczenia społeczne wspólników spółki, pracowników oraz innych osób pozostających w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tych osób ubezpieczeniami (osób współpracujących, zleceniobiorców), za które opłaca składki. Może być ona płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne wspólników spółki także w przypadku, gdy nie są zatrudnieni pracownicy lub inne osoby podlegające ubezpieczeniom.

W tym celu spółka składa formularz ZUS ZPA - zgłoszenie płatnika składek - jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, a także dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego: wspólników (z kodem rozpoczynającym się cyframi 0510) pracowników (z kodem rozpoczynającym się cyframi 0110) oraz innych osób objętych ubezpieczeniami (z odpowiednim kodem) - na drukach ZUS ZUA lub ZUS ZZA w terminie 7 dni od:

·         daty powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych dla wspólników lub

·         daty zatrudnienia pierwszego pracownika lub powstania innego stosunku prawnego uzasadniającego objęcie ubezpieczeniami.

Na formularzach zgłoszeniowych powinny zostać wpisane numery NIP i REGON nadane spółce; te same numery identyfikacyjne powinny być podawane później we wszystkich dokumentach związanych z ubezpieczeniami, w tym z rozliczaniem i opłacaniem składek.

Rozliczenie składek na ubezpieczenia wspólników i pracowników następuje na jednej deklaracji ZUS DRA oraz imiennych raportach miesięcznych składanych przez spółkę.

Terminem opłacania składek przez spółkę, za dany miesiąc, jest 15 dzień następnego miesiąca (w bloku I w polu 01 deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA należy wpisać "3").

W przypadku rozwiązania umowy spółki, spółka cywilna będąca płatnikiem składek wyrejestrowuje ubezpieczonych ze wszystkich ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA, a także wyrejestrowuje się jako płatnik składek na formularzu ZUS ZWPA.

Jeżeli po rozwiązaniu umowy spółki cywilnej i wyrejestrowaniu jej jako płatnika składek jeden z byłych wspólników, którego płatnikiem składek była ta spółka, nadal prowadzi działalność bez dnia przerwy, to wspólnik ten powinien złożyć zgłoszenie płatnika składek (na formularzu ZUS ZFA) i zgłoszenie do ubezpieczeń (na formularzu ZUS ZUA) z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Fragment pochodzi z opracowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pt. "Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących" - styczeń 2007 r.