wstęp.doc

Wstęp:

prawo rzeczowe:

l        przedmiotowo – dział p. c., czyli zbiór norm dot. rzeczy; (księga II KC – własność i inne prawa rzeczowe[1])

l        podmiotowo – prawo podmiotowe przysługujące uprawnionemu w stosunku do rzeczy;

Zasady:

l        ochrona praw nabytych – prawo nabyte na starych przepisach, nie zmienia się; zmienia się tylko regulacja.
W związku z tym dekret ma wciąż jeszcze zastosowanie – e.g. tzw. ciężary realne, o których obecny KC milczy – więc stosuje się do nich przepisy dekretu.

l        postulat zupełności – KC nie spełnia go w zakresie prawa rzeczowego; niezwykle istotne instytucje – księgi wieczyste i hipoteka są uregulowane w osobnej ustawie[2]

Podmiotowo – jest prawo charakteryzujące się:

v       bezwzględność (skuteczność erga omnes)

v       bezpośrednia władza uprawnionego nad przedmiotem – uprawniony może korzystać z rzeczy bezpośrednio, i. e. bez pośrednictwa innych osób – a nie tak jak w przypadku zobowiązań, gdzie prawo do używania wynika z praw zobowiązanego.

v       ich przedmiotem jest rzecz – i to cała rzecz – nie można stanowić osobnych praw rzeczowych na części rzeczy[3] (vide art. 47KC o częściach składowych).

Ä       ponadto przedmiotem prawa rzeczowego może być prawo, a nawet zbiór praw.

v       w przypadku kolizji stosuje się system preferencji, a nie redukcji[4]:

Ä       w kolizji z prawem zobowiązaniowym – prawo rzeczowe ma pierwszeństwo.

Ä       gdy koliduje kilka praw rzeczowych – zaspokaja się je wg. kolejności ustanowienia (lub wpisu)

v       możliwość jednostronnego zrzeczenia się prawa;

Ä       niedawno TK uczynił tu wyłom, ponieważ uchylono przepisy dot. zrzeczenia się własności nieruchomości (bo brak odpowiednich przepisów ;p)

v       wszystkie one należą do praw majątkowych;

v       numerus clausus praw rzeczowych – ograniczona swoboda stron – a to dlatego, że prawa rzeczowe są bardzo „silne” - dowolne stanowienie takich praw godziłoby w pewność obrotu.

Stosunek prawno-rzeczowy – wg. koncepcji obligacji generalnej – pojęcie: „podmiotowe prawo rzeczowe” jest skrótem myślowym od „stosunek prawny własności” - między uprawnionym, a wszystkimi innymi.

Jest inna teoria (młodsza), mówiąca że nie istnieje coś takiego, jak stosunek prawno-rzeczowy – z samego jego istnienia nie wynika żaden stosunek prawny – powstaje on dopiero z chwilą naruszenia prawa rzeczowego.

Podział praw rzeczowych:

ü       wg. treści – jakie uprawnienia składają się na nie:

➘     

własność

➘      użytkowanie wieczyste

➘     

dają prawa do użytkowania

➘      użytkowanie

➘      służebność

➘      spółdzielcze prawo do lokalu

➘      zastaw              → nie daje prawa do użytkowania, tylko władanie rzeczą

➘      hipoteka              → nie daje ani władania, ani prawa do używania

➘      zastaw rejestrowy //tu są wątpliwości – może to być rodzaj zastawu

➘      time sharing // może to być rodzaj użytkowania

ü       podział na:

➘      własność

➘      iura in re aliena – prawa na rzeczy cudzej (pozostałe)

Ä       użytkowanie wieczyste

Ä       pozostałe iure in re aliena

ü       wg. miejsca regulacji

➘      kodeksowe

➘      pozakodeksowe (hipoteka, spółdzielcze prawo do lokalu, zastaw, użytkowanie i własność – częściowo)

ü       wg. przedmiotu

➘      na nieruchomościach – służebności, użytkowanie wieczyste

➘      na ruchomościach – zastaw

➘      na ruchomościach lub nieruchomościach – e. g. własność

ü       wg. zależności od innych praw:

➘      samodzielne

➘      akcesoryjne – zależą od istnienia prawa głównego (stanowią jego zabezpieczenie) – zastaw i hipoteka

➘      związane – w obrocie występują zawsze łącznie z prawem wolnym; nie jest możliwy samodzielny obrót nim – jest nim e. g. servitus viae ;p

ü       wg. rozporządzalności

➘      zbywalne (e. g. własność)

➘      niezbywalne (e. g. użytkowanie)

ü       prawa poza systemem prawa – e. g. ciężar realne – jeśli wciąż jeszcze istnieją, stosuje się do nich prawa stare, już uchylone

Jawność praw rzeczowych:

l        na skutek posiadania[5] - z faktu posiadania wnioskuje się istnienie prawa rzeczowego.

l        na skutek rejestracji – znacznie znacznie pewniejszy sposób od poprzedniego – stąd też w przypadku niezgodności – wygrywa rejestr.

           Rejstry przedmiotowe[6]:

■      księgi wieczyste – ujawniają prawa rzeczowe na nieruchomościach; prowadzi je wydziały k. w. sądów rejonowych

■      rejestry okrętowy – takie księgi wieczyste okrętów; prowadzi je Izba morska

■      rejestr zastawów – wpisuje się tu zastawy rejstrowe – jest to uregulowane Ustawą o zastawie rejestrowym; prowadzi je – sąd gospodarczy

■      ewidencja gruntów i budynków[7]

■      centralna ewidencja pojazdów – uregulowana w Prawie o ruchu drogowym – prowadzi Minister właściwy d/s administarcji publicznej

■      rejestr zastawów skarbowych – uregulowany w Ordynacji podatkowej – prowadzi ją Naczelnik Urzędu Skarbowego.

Trzy pierwsze pośród powyższych są całkowicie jawne; działa dla nich zasada zupełności wpisu – ujawnione tam dane uważa się powszechnie wiadome – niezapoznanie się z nimi nie jest argumentem w sprawie sądowej; zasada prawdziwości wpisu – dane ujawnione uznaje się za prawdziwe[8]