13_wrzesien.pdf

A gnieszkA W rzesień • profilaktyka zagrożeń dzieci i młodzieży w internecie

A gnieszkA W rzesień

Fundacja Dzieci Niczyje

Proilaktyka zagrożeń dzieci i młodzieży

w Internecie

Ryzyko zagrożeń dla bezpieczeństwa dzieci i młodzieży będzie rosło w miarę popularyzacji me-

dium, jakim jest Internet. Oparta na edukacji proilaktyka pierwszorzędowa pomoże wyposa-

żyć najmłodszych i ich rodziców w wiedzę i umiejętności pomocne w radzeniu sobie z interne-

towymi zagrożeniami. W artykule przedstawione są formy działań proilaktycznych oraz wy-

brane projekty, których celem jest edukacja dzieci i dorosłych na temat unikania zagrożeń w sie-

ci internetowej.

opularność Internetu wśród dzieci

i młodzieży rośnie w lawinowym tem-

pie. Obecnie w ponad dwóch pią-

tych gospodarstw domowych (41%) jest

komputer, a więcej niż połowa z nich dys-

ponuje dostępem do Internetu (24% ogó-

łu)*. Dzieci i młodzież korzysta z Internetu

przede wszystkim w szkole (76% wskazań

w gospodarstwach domowych, w których

są dzieci/młodzież używające Internetu),

a także w domu (50%), u znajomych lub

krewnych (34%), rzadziej w kawiarence in-

ternetowej (27%)**. Prawie każda szkoła

w Polsce ma już pracownię internetową. Sys-

tematycznie obniża się wiek dzieci rozpoczy-

nających swoją przygodę z wirtualnym świa-

tem; już w szkołach podstawowych tworzo-

ne są klasy o proilu informatycznym.

Internet jako nieocenione narzędzie ko-

munikacji, edukacji oraz rozrywki jest

atrakcyjnym medium przede wszystkim

dla dzieci i młodzieży. Internet zaczyna za-

stępować najmłodszym podręcznik – po-

maga w odrabianiu prac domowych, wy-

szukiwaniu informacji, przygotowaniu się

do lekcji. Najmłodsi korzystają z Internetu

coraz częściej, przechodząc przez kolejne

etapy poznawania wirtualnego świata – od

gier do nawiązywania w sieci kontaktów

z nieznajomymi.

Kontakty online z obcymi budzą niepo-

kój i postrzegane są jako potencjalne zagro-

żenie związane z korzystaniem z Internetu.

Internet jako ekspansywne i nieuregulowa-

ne środowisko stwarza idealną płaszczyz-

nę do wykorzystywania wykazujących się

* CBOS, Internet i komputery: wyposażenie gospodarstw domowych, korzystanie, perspektywy rozwoju – komunikat z ba-

dań , Warszawa, kwiecień 2005, oprac. Michał Wenzel.

** CBOS, Młodzież i Internet: korzystanie i zagrożenia – komunikat z badań , październik 2004, oprac. Michał Wen-

zel.

A gnieszkA W rzesień • profilaktyka zagrożeń dzieci i młodzieży w internecie

łatwowiernością i naiwnością dzieci. Za-

pewniająca anonimowość cyberprzestrzeń

daje nowe możliwości pedoilom, czyhają-

cym na dziecięce oiary. Dzieci często bez-

krytycznie wierzą w słowo pisane, przesy-

łane za pośrednictwem Internetu. Wszyst-

ko to powoduje, że najmłodsi są grupą naj-

bardziej narażoną na niebezpieczeństwa

związane z korzystaniem z Internetu.

Wobec rosnącej liczby internetowych

niebezpieczeństw oraz niskiej świadomo-

ści zagrożeń wśród użytkowników sie-

ci komputerowej najlepszym rozwiąza-

niem wydaje się oparta na edukacji proi-

laktyka. Zakrojone na szeroką skalę działa-

nia objąć powinny zarówno najmłodszych,

jak i ich rodziców, opiekunów, nauczycie-

li oraz wszystkie osoby pracujące z dzieć-

mi. W krajach Europy Zachodniej i w Sta-

nach Zjednoczonych działania edukacyjne

promujące bezpieczeństwo w sieci kompu-

terowej prowadzone są już od wielu lat. Po-

trzebę ich podejmowania dostrzegły insty-

tucje rządowe i organizacje pozarządowe.

W związku z coraz częstszymi przypadka-

mi krzywdzenia dzieci za pośrednictwem

Internetu również w naszym kraju poja-

wiło się szereg inicjatyw o charakterze pre-

wencyjnym, mających na celu zwiększenie

bezpieczeństwa najmłodszych w sieci.

Poniżej przedstawione zostały wybra-

ne działania proilaktyczne, ze szczegól-

nym uwzględnieniem tych wdrażanych na

gruncie polskim.

Edukacyjne serwisy internetowe dla najmłodszych

W Internecie znaleźć można szereg ser-

wisów edukacyjnych skierowanych do

najmłodszych użytkowników sieci kom-

puterowej, które o bezpieczeństwie w In-

ternecie mówią w sposób atrakcyjny i za-

chęcający do interakcji z twórcami serwi-

su.

Ciekawą propozycją dla skandynaw-

skich dzieci jest stworzony przez konsor-

cjum SAFT serwis www.saftonline.org/

education (www.saftonline.no). Można

w nim znaleźć interaktywne moduły edu-

kacyjne, zawierające quizy i konkursy do-

tyczące bezpieczeństwa w Internecie prze-

znaczone do wspólnego rozwiązywania

przez dzieci i ich rodziców. Projekt SAFT

prowadzony był w pięciu krajach europej-

skich, treść modułów jest więc dostępna

w różnych wersjach językowych.

Innym wartym przedstawienia projek-

tem jest http://disney.go.com/surfswell,

którego autorzy wychodzą z założenia, iż

dziecko najlepiej uczy się podczas zabawy.

Zamieszczone na stronie trzy gry przygo-

dowe koncentrują się na trzech aspektach

bezpieczeństwa w Sieci: wirusach, pry-

watności (ochronie danych osobowych) i

netykiecie. Ponadto, po przejściu każdej

z gier na dzieci czeka miniquiz dotyczący

wątków poruszanych podczas wcześniej-

szej zabawy. Dla najwytrwalszych, którzy

zmierzą się z całością, przygotowany zo-

stał megaquiz, a prawidłowe jego rozwią-

zanie daje użytkownikom dostęp do Pała-

cu Skarbów ( Treasure Palace ).

Godne polecenia są również serwisy

http://www.media-awareness.ca/english/

special_initiatives/games, www.pbskids.org

oraz http://www.netsmartz.org, zawiera-

jące gry i quizy dla dzieci, a także progra-

my rysunkowe i muzyczne, za pomocą któ-

rych autorzy starają się poprzez rozrywkę na-

uczyć dzieci bezpiecznego surfowania po In-

ternecie.

Wszystkie wyżej opisane projekty za-

wierają także katalogi podstawowych za-

sad korzystania z Internetu oraz linki do

bezpiecznych stron dla najmłodszych in-

ternautów.

Cel połączenia edukacji z rozrywką

przyświecał również twórcom innowacyj-

nego projektu edukacyjnego wdrażanego

na gruncie polskim – serwisu dla dzieci

www.sieciaki.pl.

A gnieszkA W rzesień • profilaktyka zagrożeń dzieci i młodzieży w internecie

w różnych elementach serwisu dzieci mogą

poznać zagrożenia w sieci komputerowej

i dowiedzieć się, jak ich unikać.

Sieciaki.pl to interaktywny projekt edu-

kacyjny Fundacji Dzieci Niczyje, powsta-

ły w ramach kampanii „Dziecko w Sieci”

z myślą o 9–15-latkach. Jego głównym ce-

lem jest edukacja dzieci w zakresie posłu-

giwania się Internetem, bezpieczeństwa

w Internecie i promocja bezpiecznych za-

stosowań sieci internetowej. Wykreowa-

ne przez twórców i animatorów projek-

tu postacie Sieciaków to dzieci, które zna-

ją zasady bezpiecznego korzystania z sieci

i zwalczają w niej zło, którego uosobieniem

są Sieciuchy. Atrakcyjne dla najmłodszych

postaci mają zachęcić uczestników progra-

mu do bycia Sieciakami.

Sieciuchy - sprawcy internetowego zła

Nowatorskim rozwiązaniem w projekcie

Sieciaki.pl jest aplikacja pozwalająca dzie-

ciom na zainstalowanie na pulpicie jedne-

go z dwóch Sieciaków – AjPi lub Spocia-

ka. Po zainstalowaniu Sieciak „przecha-

dza się” po pulpicie komputera i wykonuje

przeróżne wskazane przez dziecko czynno-

ści – czesze się, tańczy, uprawia sport, od-

poczywa itd.

Sieciaki - Spociak, Kompel, AjPi, Netka

Repertuar zachowań Sieciaka zwięk-

sza się wraz ze zdobywaniem punktów

przez dziecko; postać rozwija się i „uczy”

nowych zachowań. Stworzony do walki

z Sieciuchami robot NetRobi przesyła dzie-

ciom rady i zadania konkursowe związane

z bezpiecznym korzystaniem z sieci inter-

netowej.

Za każde prawidłowo wykonane zada-

nie dzieci zarejestrowane w systemie Sie-

ciaki.pl otrzymują punkty. Zdobywając je

i pogłębiając swoją wiedzę na temat

Wyposażone w specjalne zdolności Sie-

ciaki szerzą wśród najmłodszych wiedzę

na temat bezpiecznego i efektywnego ko-

rzystania z Internetu. Sieciuchy repre-

zentują różne rodzaje internetowego zła:

Śmieciuch to spamer, Kłamacz jest siecio-

wym oszustem, Kradziej wykorzystuje In-

ternet do uzyskiwania korzyści material-

nych, a Bełkot wypisuje w sieci komputero-

wej bzdury. Dzięki prezentacji Sieciuchów

A gnieszkA W rzesień • profilaktyka zagrożeń dzieci i młodzieży w internecie

Netrobi

Ponadto, prowadzone są rankingi użyt-

kowników, którzy zdobyli największą liczbę

punktów w danym miesiącu, roku i w ciągu

trwania całego programu. Dla najaktywniej-

szych przewidziane są specjalne nagrody.

Innym nowatorskim elementem serwisu jest

katalog bezpiecznych stron internetowych

– Sieciakowe BeSt (Bezpieczne Strony). Zgła-

szane witryny są weryikowane przez ze-

spół pracowników i wolontariuszy Funda-

cji Dzieci Niczyje na podstawie przygotowa-

nych kryteriów, które posłużą do wypraco-

wania standardów tworzenia stron interne-

towych dla dzieci. Strony spełniające te wy-

magania otrzymują certyikat „Bezpieczna

Strona” i traiają do katalogu, są jednak re-

gularnie sprawdzane pod kątem zgodności

z regulaminem.

bezpieczeństwa w Internecie, najmłodsi

osiągają kolejne poziomy wtajemniczenia:

Prawie Sieciak, Sieciak, Spoko Sieciak, Su-

per Sieciak.

Niektóre z zachowań Sieciaków dostępnych w ramach aplikacji pulpitowej

(AjPi, Spociak)

Materiały edukacyjne

Ważnym elementem działań prewen-

cyjnych są atrakcyjnie opracowane mate-

riały edukacyjne. Materiały przygotowane

w ramach kampanii „Dziecko w Sieci”

oparte zostały na postaciach i fabule z inter-

netowego serwisu www.sieciaki.pl. Wśród

najmłodszych dystrybuowane są „Siecia-

kowe” naklejki, ulotki oraz plakaty z zasa-

dami bezpiecznego surfowania.

Bardzo często stosowaną formą działań

proilaktycznych są również tzw. przewod-

niki po Internecie, wydawane w formie

ulotek, broszur, a także prezentowane on-

line (np. www.childnet-int.org). Przewod-

niki te grupują zasady bezpiecznego ko-

rzystania z sieci komputerowej i są adre-

sowane do dzieci oraz ich rodziców. Wska-

zówki odnośnie do zachowań w Interne-

cie dotyczą najczęściej niepodawania swo-

ich danych osobowych i niewysyłania swo-

ich zdjęć, niespotykania się bez zgody ro-

dziców z nieznajomymi poznanymi za po-

średnictwem Internetu, nieotwierania ma-

ili pochodzących z nieznanego źródła. Ro-

dzice zaś dowiadują się, w jaki sposób mieć

kontrolę nad tym, co ich dziecko robi w In-

A gnieszkA W rzesień • profilaktyka zagrożeń dzieci i młodzieży w internecie

ternecie oraz o tym, jak ważne jest zapew-

nienie dziecku wsparcia, w przypadku gdy

podczas korzystania z Internetu coś je za-

niepokoi lub przestraszy.

Dobrym pomysłem jest zaproponowa-

nie dziecku podpisania umowy dotyczącej

korzystania z Internetu, która regulowała-

by np. ilość czasu spędzanego na surfowa-

niu dziennie czy też rodzaj aktywności sie-

ciowych, jakie dziecko może podejmować

podczas korzystania z Internetu. Takie po-

rozumienie można sformułować wspólnie

z dzieckiem, uwzględniając wiedzę, a także

dziecka i swoje potrzeby.

Programy edukacyjne dla dorosłych

Odpowiedzialni za bezpieczeństwo naj-

młodszych rodzice i nauczyciele są nie-

przygotowani do zmierzenia się z proble-

mem internetowych zagrożeń. Ich wiedza

na temat bezpieczeństwa w sieci kompute-

rowej oraz komputera i Internetu jest bar-

dzo mała. W większości przypadków dzie-

ci posługują się Internetem lepiej niż ich ro-

dzice czy opiekunowie; ci ostatni stosunko-

wo rzadko są dla najmłodszych źródłem

informacji o bezpieczeństwie w Interne-

cie. Adresatami działań edukacyjnych po-

winny więc być nie tylko dzieci i młodzież,

ale także rodzice, opiekunowie, nauczycie-

le, pedagodzy i wszystkie osoby pracujące

z dziećmi.

Wiedzę o tym, jak organizować zaję-

cia dla dzieci z użyciem komputerów i w

jaki sposób przekazywać najmłodszym in-

formacje o zagrożeniach związanych z In-

ternetem, zdobywają oni w toku specjalnie

adresowanych do nich kampanii. Przykła-

dy narodowych kampanii adresowanych

do placówek oświatowych to: Safety Educa-

tion Program , realizowany w Stanach Zjed-

noczonych przez I-Safe (www.isafe.org)

czy Connecting Schools, Networking Pe-

ople 2000 , realizowany w Wielkiej Brytanii

przez UK National Grid for Learning (http:

//www.ngl.gov.uk/).

W ramach kampanii „Dziecko w Sieci”

Fundacja Dzieci Niczyje oraz Naukowa

i Akademicka Sieć Komputerowa (NASK)

wraz z lokalnymi partnerami organizu-

ją we wszystkich miastach wojewódzkich

w Polsce konferencje połączone z warszta-

tami, pod wspólną nazwą „Bezpieczny In-

ternet”. Konferencje adresowane są do na-

uczycieli, pedagogów, policjantów, przed-

stawicieli prokuratury, właścicieli kawia-

renek internetowych, dostawców usług

internetowych, przedstawicieli samorzą-

dów lokalnych oraz wszystkich osób pra-

cujących z dziećmi. Prowadzone w ra-

mach konferencji zajęcia warsztatowe do-

tyczą kampanii edukacyjnej poświęconej

bezpieczeństwu w sieci internetowej oraz

zwalczaniu niebezpiecznych i nielegal-

nych treści w Internecie. Pośród uczestni-

ków konferencji dystrybuowane są mate-

riały edukacyjne.

Szkoła i odpowiednio przygotowani na-

uczyciele pełnią nieocenioną rolę w inter-

netowej edukacji najmłodszych. W ramach

kampanii „Dziecko w Sieci” zostały opra-

cowane i wydane w formie podręcznika

scenariusze zajęć dotyczących bezpieczeń-

stwa w Internecie, które mają pomóc na-

uczycielom i wolontariuszom w poprowa-

dzeniu dzieci przez świat Internetu.

Pikniki internetowe dla najmłodszych

Ciekawą formą pozwalającą zwrócić uwa-

gę na kwestię internetowych zagrożeń mogą

być rodzinne imprezy outdoorowe . Opisywa-

nym powyżej konferencjom towarzyszą w

poszczególnych miastach imprezy lokalne

dotyczące bezpieczeństwa dzieci w Interne-

cie: zarówno plenerowe, jak i organizowane

w szkołach, kinach, domach kultury itp. Są

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: