Informacja o sytuacji na rynku pracy województwa pomorskiego i realizacji przez SWP zadań w zakresie polityki rynku pracy w 2008 roku.pdf

Załącznik do Uchwały Nr 839/XXXV/09

Sejmiku Województwa Pomorskiego

z dnia 25 maja 2009 roku

Informacja

o sytuacji na rynku pracy województwa pomorskiego i realizacji przez Samorząd

Województwa Pomorskiego zadań w zakresie polityki rynku pracy w 2008 roku

W minionym okresie udało się w województwie pomorskim poprawić wiele parametrów rynku pracy

(np. zwiększyć wskaźnik zatrudnienia, zwiększyć poziom przeciętnego wynagrodzenia), a przede

wszystkim udało się znacząco ograniczyć liczbę bezrobotnych (ze 199,4 tys. w lutym 2003 r. do

82,4 tys. w lutym 2009 r.).

I. OCENA SYTUACJI NA RYNKU PRACY

1. W pierwszych trzech kwartałach 2008 r. podobnie jak w latach ubiegłych obserwowano na

rynku pracy województwa pomorskiego pozytywne zmiany. W czwartym kwartale ub. r.

sytuacja na rynku pracy w regionie uległa pogorszeniu i trend ten utrzymywał się również w

pierwszym kwartale 2009 r. Niekorzystne zmiany były następstwem negatywnych skutków

spowolnienia gospodarczego odnotowanego w całym kraju, a będącego wynikiem kryzysu

finansowego, który dotknął europejskie i światowe rynki.

W końcu 2008 r. liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw wynosiła 240,5 tys., tj. o 3,3% więcej niż

w końcu 2007 r. (w kraju o 1,9%). Natomiast przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw

w 2008 r. ukształtowało się na poziomie 278,3 tys. osób, tj. o 4,0% więcej niż w 2007 r. (w kraju więcej

o 4,8%). Jednocześnie średnie miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło 3218,14 zł (101,2% średniej

płacy krajowej) i było wyższe o 6,7% od obserwowanego w roku poprzednim (w kraju wyższe o 10,1%).

W 2008 r. odnotowano wzrost produkcji sprzedanej przemysłu (w cenach stałych) o 8,3% (w kraju o 3,5%)

w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego. Również w zakresie produkcji budowlano –

montażowej (w cenach bieżących) wystąpił wzrost jej wartości o 25,6%, zwłaszcza wśród przedsiębiorstw

wykonujących instalacje budowlane (w kraju wystąpił wzrost o 20,5%). Zarówno przedsiębiorstwa

przemysłowe, jak i budowlano – montażowe zanotowały wzrost wydajności pracy wyrażonej wielkością

przychodów ze sprzedaży na jednego zatrudnionego.

W związku z niższym zapotrzebowaniem na produkty w IV kwartale 2008 r. i w I kwartale 2009 r. wystąpił

spadek dynamiki produkcji i sprzedaży, szczególnie wśród eksporterów, których w sposób bezpośredni

dotyka ogólnoświatowe spowolnienie w gospodarce. W mniejszym stopniu spadek dotknął podmioty

oferujące swoje produkty wyłącznie na rynku krajowym. Spadek produkcji i zbytu spowodował z kolei

trudności firm transportowych. Uległa wyraźnemu osłabieniu presja płacowa.

2. Pomimo obserwowanych pozytywnych zmian w aktywności zawodowej dorosłych Pomorzan

nadal znaczna ich część pozostaje bierna zawodowo.

W województwie pomorskim w 2008 r. obserwowane były pozytywne zmiany w aktywności ekonomicznej

ludności. Wśród ludności w wieku 15 lat i więcej wystąpił wzrost liczby osób aktywnych zawodowo

(tzn. pracujących i bezrobotnych), przy czym wzrost dotyczył liczby osób pracujących, natomiast

w przypadku bezrobotnych odnotowano spadek.

W IV kwartale 2008 r., odsetek pracujących w populacji osób w wieku 15 lat i więcej wyniósł w Pomorskiem

51,9% i wzrósł w porównaniu do roku wcześniejszego o 3,5 pkt proc. (najwyższy wzrost w kraju).

W IV kwartale 2008 r. ludność aktywna zawodowo stanowiła 53,9% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej

(w IV kwartale 2007 r. – 52,9%). Znaczny wzrost liczby pracujących w populacji osób w wieku 15 lat

i więcej wpłynął na spadek obciążenia pracujących osobami niepracującymi (w IV kwartale 2008 r. na tysiąc

osób pracujących przypadało 929 osób biernych zawodowo; rok wcześniej 1066 osób).

Nadal wysoki odsetek w populacji osób w wieku 15 lat i więcej stanowiły osoby bierne zawodowo (46,0%

w IV kwartale 2008 r.), z których ponad połowa to osoby w wieku produkcyjnym. Głównymi przyczynami

bierności zawodowej mieszkańców województwa są emerytury oraz nauka i uzupełnianie kwalifikacji.

3. W 2008 r. obserwowany był, w porównaniu do roku wcześniejszego, mniejszy napływ ofert

pracy zgłaszanych przez pracodawców do powiatowych urzędów pracy, przy jednoczesnym

wzroście nowych rejestracji bezrobotnych (napływu do bezrobocia).

W 2008 r. pracodawcy zgłosili do powiatowych urzędów pracy województwa pomorskiego 86,7 tys. ofert

pracy, o 9,4 tys. ofert mniej niż w 2007 r. (tj. o 9,7%). Jednocześnie towarzyszył temu wzrost liczby

rejestrujących się bezrobotnych. W roku 2008 w urzędach pracy zarejestrowało się 138,2 tys. osób

bezrobotnych o 1,6 tys. osób więcej niż w 2007 r. (tj. o 1,2%). O wzroście liczby nowych rejestracji

zdecydował IV kwartał, w którym odnotowany wzrost był na tyle duży, że przewyższył spadek rejestracji

bezrobotnych w trzech wcześniejszych kwartałach ub. r. Dane za I kwartał 2009 r. nie są optymistyczne.

W okresie styczeń – marzec br. do powiatowych urzędów pracy województwa pracodawcy zgłosili

13,9 tys. ofert pracy, tj. o 9,2 tys. ofert, o 39,9% mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. W tym

samym okresie zarejestrowało się 45,7 tys. nowych bezrobotnych, tj. o 12,8 tys. osób, o 39,0% więcej niż

w I kwartale 2008 r.

4. Potrzeby kadrowe w 2008 r. zaspokajane były m. in. poprzez krótkoterminowe zatrudnianie

cudzoziemców pochodzących z państw graniczących z Polską, tj. Ukrainy, Białorusi i

Federacji Rosyjskiej, bez obowiązku uzyskiwania zezwolenia na pracę.

W 2008 r. pracodawcy złożyli w powiatowych urzędach pracy województwa pomorskiego 4,9 tys.

oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcom (w tym 4,0 tys., tj. prawie 83% z Ukrainy);

najwięcej w przemyśle (33,4% wszystkich zgłoszeń) oraz w budownictwie i pokrewnych (26,7%).

Ponadto, w 2008 r. Wojewoda Pomorski wydał 1067 zezwoleń na pracę cudzoziemcom spoza UE (w tym

297 z Ukrainy). Zezwolenia dotyczyły przede wszystkim branży przetwórstwo przemysłowe oraz

zatrudnienia robotników wykwalifikowanych.

5. Następstwem niekorzystnych zmian sytuacji gospodarczej w regionie jest mniejsza, niż

w latach poprzednich, dynamika spadku bezrobocia w roku ubiegłym oraz jego wzrost

w I kwartale br.

Porównując dane z końca roku 2008 i 2007 województwo pomorskie wypada korzystnie na tle kraju.

W grudniu 2008 r. liczba bezrobotnych wyniosła 67,8 tys. osób i w porównaniu do wielkości z końca

grudnia 2007 r. była niższa o 19,1 tys. osób, tj. o 22,0% (w kraju o 15,6%) - za województwem śląskim

najwyższa dynamika spadku. Stopa bezrobocia ukształtowała się na poziomie 8,4%, w stosunku do grudnia

2007 r. spadła o 2,3 pkt proc. – był to drugi co do wielkości spadek w kraju, za województwem

zachodniopomorskim. W IV kwartale 2008 r. zatrzymała się tendencja spadkowa liczby bezrobotnych

zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy województwa pomorskiego. Od listopada ub. r.

obserwowany jest wzrost liczby bezrobotnych, co przełożyło się na wzrost stopy bezrobocia.

W 2008 r., podobnie jak w latach wcześniejszych, dysproporcje w poziomie aktywności gospodarczej wewnątrz

województwa mają odzwierciedlenie w dużym zróżnicowaniu terytorialnym stopy bezrobocia. Najniższy

poziom stopy bezrobocia obserwowano w Trójmieście (w końcu grudnia 2008 r.: Sopot 1,9%, Gdynia

2,2%, Gdańsk 2,5%), najwyższy w powiecie nowodworskim (22,9%).

Pierwszy kwartał 2009 r. przyniósł dalszy wzrost liczby bezrobotnych w województwie, których liczba

w końcu marca br. wyniosła 85,7 tys. osób, tj. o 18,0 tys. osób, o 26,5% więcej niż w grudniu ub. r.

Największy wzrost liczby bezrobotnych wystąpił w Gdańsku (o 2,1 tys. osób, o 42,8%), powiecie

kwidzyńskim (o 1,7 tys. osób, o 53,2%) oraz słupskim (o 1,5 tys. osób, o 30,4%). Wzrost liczby

bezrobotnych w powiatach przełożył się na wzrost stopy bezrobocia, największy w powiecie sztumskim

(o 5,4 pkt proc.), kwidzyńskim (o 4,4 pkt proc.), słupskim (o 3,9 pkt proc.) i malborskim (o 3,8 pkt proc.).

W województwie pomorskim w I kwartale br. stopa bezrobocia wzrosła o 2,1 pkt proc. (w kraju o 1,7 pkt

proc.).

6. Na wzrost liczby bezrobotnych w województwie, zapoczątkowany w końcu 2008 r., wpłynęły nie

tylko wahania sezonowe powodujące wzrost liczby bezrobotnych w okresie zimowym, ale

również większe niż w latach wcześniejszych redukcje zatrudnienia przez przedsiębiorstwa

województwa ze względu na pogorszenie się ich sytuacji ekonomicznej.

W 2008 r. z przyczyn dotyczących zakładu pracy zwolniono 1054 osoby (tylko w IV kwartale zwolniono 459

osób), podczas gdy w 2007 r. zwolniono 580 osób (w IV kwartale 2007 r. – 211 osób). W bieżącym roku

pracodawcy w większym stopniu redukują zatrudnienie (w I kwartale 2009 r. zwolniono 1772 pracowników).

Ponadto, wpływ na zwiększenie liczby osób bezrobotnych w statystykach pomorskich urzędów pracy miały też

nastroje społeczne. Informacje z mediów o pogarszającej się sytuacji na rynkach europejskich, wiadomości

o zwolnieniach i likwidowanych zakładach pracy powodują, że mieszkańcy Pomorza zaczynają się obawiać

o źródła dochodów obecnie i w najbliższej przyszłości. Do rejestrów w powiatowych urzędach pracy trafia

bardzo wiele osób, które podejmując się różnych prac dorywczych (lub pracując na czarno), wcześniej nie

chciały figurować na listach bezrobotnych. Obecnie podejmują decyzję o zarejestrowaniu się i poszukiwaniu

legalnej pracy w powiatowym urzędzie pracy.

7. Korzystne zmiany na rynku pracy obserwowane w 2008 r. (pomimo odwrócenia tendencji

w czwartym kwartale) objęły większość grup bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji

na rynku pracy.

W 2008 r. największy spadek liczby bezrobotnych w porównaniu do roku wcześniejszego wystąpił wśród

długotrwale bezrobotnych (o 40,7%), bezrobotnych bez wykształcenia średniego (o 25,7%), bez

kwalifikacji zawodowych (o 25,4%) oraz bezrobotnych powyżej 50 roku życia (o 23,9%). Duży spadek

odnotowano również wśród kobiet (o 24,7%). Wobec tego, udział bezrobotnych powyższych kategorii

w liczbie bezrobotnych ogółem zmniejszył się. Wzrost liczby bezrobotnych odnotowany wśród osób, które

ukończyły szkoły wyższe do 27 roku życia wskazuje, że coraz trudniej jest znaleźć pracę absolwentom

studiów wyższych. Problemy z zatrudnieniem mają przede wszystkim absolwenci nauk społecznych oraz

pedagogiki. Należy jednakże zwrócić uwagę, że nadal bardzo wysoki udział w ogóle bezrobotnych

stanowią bezrobotne kobiety 62,4%, osoby bez wykształcenia średniego 60,6%, zamieszkali na wsi 47,8%

oraz długotrwale bezrobotni 45,9%.

W końcu I kwartału 2009 r. liczba bezrobotnych zwiększyła się we wszystkich kategoriach osób będących

w szczególnej sytuacji na rynku pracy w porównaniu do końca grudnia 2008 r. Największy wzrost wystąpił

wśród bezrobotnych do 25 roku życia (o 29,6%), bez wykształcenia średniego (o 28,4%), bez kwalifikacji

zawodowych (o 24,1%) oraz bezrobotnych, którzy ukończyli szkołę wyższą do 27 roku życia (o 22,9%).

8. W wyniku recesji w Wielkiej Brytanii, Irlandii czy Niemczech zaczyna brakować pracy dla

emigrantów zarobkowych z Polski.

Zachwianie rynków europejskich spowodowało falę powrotów Polaków, którzy przez ostatnie lata pracowali za

granicą. Wracają oni do kraju i trafiają do rejestrów powiatowych urzędów pracy.

Skalę powrotów ilustruje wycinek procedury realizowanej przez Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku

w zakresie przyznawania zasiłków dla bezrobotnych w Polsce po okresie zatrudnienia zagranicą.

Do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku w 2008 r. wpłynęły 984 sprawy o przyznanie prawa do zasiłku

dla bezrobotnych w Polsce po okresie zatrudnienia zagranicą, tj. o 521 spraw (o 112,5%) więcej niż rok

wcześniej, przy czym w 2009 r. tempo wzrostu tego zjawiska jeszcze się nasiliło. W I kwartale br. wpłynęło 508

spraw o przyznanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych od osób powracających z zagranicy.

9. Wpływ uwarunkowań demograficznych na rynek pracy regionu jest nadal istotny. Według

prognozy GUS liczba ludności w wieku produkcyjnym będzie rosła do 2010 roku. Po 2010

roku ubywać będą potencjalne zasoby pracy.

Województwo pomorskie charakteryzuje stały wzrost liczby ludności, a co za tym idzie i potencjalnych

zasobów pracy. W efekcie (według nowej prognozy demograficznej GUS do 2035 roku) liczba ludności

w wieku produkcyjnym będzie rosła do 2010 r. w coraz wolniejszym tempie (wobec danych rzeczywistych

z 2007 r. średniorocznie o 2,4%, tj. o 1,6 tys. osób), łagodząc spodziewane napięcia na rynku pracy,

wynikające z niedostatku siły roboczej w stosunku do potencjalnych potrzeb pracodawców. Problemy

demograficzne związane ze starzeniem się zasobów ludzkich i ubywaniem potencjalnej podaży pracy stawać

się będą jednak z czasem coraz bardziej widoczne.

10. Wyzwaniem dla gospodarki regionu będzie zagospodarowanie zasobów pracy uwalnianych z

restrukturyzowanej branży budowy statków.

Zarówno uwalniany majątek produkcyjny, jak i zasoby pracy powinny być efektywnie wykorzystane

w regionie. W Stoczni Gdynia S.A. pracę straci w bieżącym roku około 5,2 tys. osób.

II. REALIZACJA ZADAŃ W ZAKRESIE POLITYKI RYNKU PRACY

1. Realizacja zadań Samorządu Województwa Pomorskiego w zakresie polityki rynku pracy w roku

2008 odbywała się w oparciu o Regionalny Plan Działań na Rzecz Zatrudnienia dla województwa

pomorskiego na rok 2008 (RPDZ) przyjęty Uchwałą Nr 413/115/08 Zarządu Województwa

Pomorskiego z dnia 13 maja 2008 r. w sprawie przyjęcia Regionalnego Planu Działań na rzecz

Zatrudnienia dla Województwa Pomorskiego na rok 2008. Plan w zakresie priorytetowych

kierunków i dziedzin wsparcia działań kontynuował politykę lat ubiegłych (2005 – 2007).

2. Głównymi realizatorami zadań w roku 2008 były: Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku,

departamenty Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, Państwowy Fundusz

Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – Oddział Pomorski, Agencja Rozwoju Pomorza S.A.

w Gdańsku, Pomorska Wojewódzka Komenda Ochotniczych Hufców Pracy w Gdańsku, jednostki

edukacyjne, których organem prowadzącym jest Samorząd Województwa Pomorskiego.

3. Dla realizacji zadań regionalnej polityki rynku pracy bardzo istotny był również udział jednostek

samorządu powiatowego. Udział ten scharakteryzowano w RPDZ, lecz realizowane zadania

i przedsięwzięcia nie zostały objęte monitoringiem działań prowadzonym przez WUP w Gdańsku.

4. Wstępne dane z prowadzonego monitoringu działań na rzecz polityki rynku pracy wskazują, że

w roku 2008 zadania z tego zakresu realizowano za pomocą ok. 80 przedsięwzięć (programów,

projektów oraz zadań stałych instytucji i organizacji wykonujących je na mocy właściwych

przepisów).

W roku 2008 przyjęto 4 priorytetowe kierunki działań, identycznie jak w roku 2007:

W ramach priorytetu 1 ( Więcej dobrych miejsc pracy i lepsza ich dostępność ) podejmowane były przede

wszystkim działania:

· wspierające rozwój gospodarki i przedsiębiorczości pozwalające na wzrost liczby miejsc pracy;

· ukierunkowane na wzrost atrakcyjności i promocję regionu dla inwestorów, pracodawców,

wysokokwalifikowanych kadr,

· służące poprawie dostępności przestrzennej miejsc pracy w regionie.

Część z nich związana była z wdrażaniem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa

Pomorskiego na lata 2007 – 2013.

W ramach priorytetu 2 ( Wyższe kwalifikacje i zdolności adaptacyjne pracowników, przedsiębiorców

i osób wchodzących na rynek pracy ) podejmowane były przede wszystkim działania ukierunkowane na:

wzrost wiedzy i umiejętności pracowników;

podnoszenie kluczowych kompetencji mieszkańców Pomorza;

rozwój i lepsze dopasowanie kształcenia zawodowego i praktycznego do zmieniających się

potrzeb rynku pracy;

· poprawę zdolności adaptacyjnych przedsiębiorstw.

W ramach priorytetu 3 (Większa aktywność zawodowa mieszkańców Pomorza, w tym osób w trudnej

sytuacji na rynku pracy) podejmowane były przede wszystkim działania związane ze:

wspieraniem rozwoju aktywności zawodowej i integracji osób niepełnosprawnych;

aktywizacją zawodową innych niż niepełnosprawne grup osób znajdujących się w trudnej sytuacji

na rynku pracy; w tym zagrożonych wykluczeniem społecznym;

wspieraniem inicjatyw na rzecz większej aktywności ekonomicznej i społecznej mieszkańców

małych miast i obszarów wiejskich.

W ramach priorytetu 4 (Rozwój instytucji rynku pracy i wzrost efektywności ich działania)

podejmowane były przede wszystkim działania na rzecz:

poprawy dostępności oraz jakości usług rynku pracy;

podwyższania sprawności i efektywności działania publicznych służb zatrudnienia;

rozwoju współdziałania między instytucjami rynku pracy oraz polityki społecznej;

rozwoju systemu informacji i poprawy jakości informacji o rynku pracy; a także służących im

badań, analiz i prognoz regionalnego i lokalnych rynków pracy.

5. Pod względem struktury finansowania działania realizowane były w 2008 r. głównie ze środków:

a) Funduszy Strukturalnych UE, przede wszystkim Europejskiego Funduszu Społecznego,

w ramach wieloletnich programów operacyjnych: ZPORR (3 działania wygasające w 2008 r.)

oraz Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (program wciąż jeszcze w fazie wdrażania).

b) funduszy krajowych (Fundusz Pracy, PFRON); ze środków Funduszu Pracy pozostającego

w dyspozycji samorządu województwa realizowano programy: GRYF, Przedsiębiorczy

Pomorzanin, Buduj dla Pomorza, Edukacja dla Pracy, Kurs na Pracę.

c) budżetu województwa oraz spółek i stowarzyszeń z udziałem samorządu województwa.

Ponadto liczne zadania realizowane były w ramach środków budżetowych instytucji i organizacji.

Środki Funduszu Pracy przeznaczone na realizację zadań polityki rynku pracy w województwie

pomorskim pozostawały w dyspozycji Samorządu Województwa, samorządów powiatowych

i rezerwy Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W roku 2008 wydatki powiatowych i wojewódzkiego

urzędu pracy z Funduszu Pracy wyniosły 285 790,2 tys. zł i zmniejszyły się o 35 952,2 tys. zł, tj.

o 11,2% wobec poprzedniego roku. Zmniejszenie wydatków wynikało przede wszystkim ze spadku

wydatków na zasiłki dla osób bezrobotnych o 43 422,0 tys. zł, tj. o 28,9%. Wydatki na zasiłki

stanowiły 37,4% wydatków ogółem (wobec 46,7% w roku 2007). W tym samym czasie wydatki na

aktywne formy działań (na rzecz promocji zatrudnienia) wyniosły 160 522,7 tys. zł i zwiększyły się

o 4 390,1 tys. zł, tj. o 2,8%, stanowiąc 56,2% wszystkich wydatków Funduszu Pracy (w 2007 r. –

48,5%). Nastąpiło zatem wyraźne przesunięcie wydatków Funduszu Pracy z celów pasywnych

w stronę celów aktywnych.

Szczegółowa analiza wydatków Funduszu Pracy będzie przedmiotem innego dokumentu

przygotowywanego przez WUP „Ocena racjonalności gospodarki środkami Funduszu Pracy

w województwie pomorskim w 2008 roku”.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: