NOWOTWORY TARCZYCY
GR I
BANASIK KAROLINA
GRADZIŃSKA MARIOLA
KOSOWSKI KAMIL
WĄSIK MAGDALENA
Rak tarczycy stanowi około 1% wszystkich nowotworów złośliwych występujących u człowieka.Zachorowania są częstsze u kobiet niż u mężczyzn (ok. 4-krotnie) i dotyczą głównie dorosłych. Zapadalność na raka tarczycy w Polsce wynosi: wśród kobiet 4,3/100 000/rok a wśród mężczyzn 1,1/100 000/rok. W ostatnich latach obserwowany jest wzrost częstości występowania raków tarczycy. Raki są niejednorodna grupa chorób. Nawet w postaciach wysoko zróżnicowanych wykazujących aktywność hormonalna i charakteryzujących się stosunkowo wolnym przebiegiem występują postaci o dynamicznym przebiegu i wielkiej progresji choroby.
CZYNNIKI RYZYKA
Do głównych czynników ryzyka zalicza się:
- niedobór jodu i związane z tym wole, co sprzyja częstszemu występowaniu raka pęcherzykowego
- przekroczenie zapotrzebowania na ten pierwiastek, co sprzyja częstszemu występowania raka brodawkowatego tarczycy
- ekspozycja na promieniowanie jonizujące
- uwarunkowania genetyczne
- nadmierna stymulacja tarczycy przez TSH
DIAGNOSTYKA
Objawy w badaniu klinicznym:
- guz szyi, związany z gruczołem tarczowym
- powiększenie węzłów chłonnych szyjnych przy współistniejącym wolu
- nagłe powiększenie się wola o długoletnim przebiegu, pojawienie się guza w wolu (ryc. 1)
- nagle wystąpienie duszności, zaburzeń fonacji (chrypka), dysfagii
- obecność przerzutów odległych
- zespół Hornera
Diagnostyka zmian ogniskowych tarczycy wymaga wykonania:
- BAC ( biopsja aspiracyjna cienkoigłowa)
- USG
- rtg klatki piersiowej (PA i bocznego)
- badania poziomu TSH i wapnia w surowicy
- scyntygrafia
- KT lub NMR szyi
OBRAZ HISTOLOGICZNY
Ze względu na budowę histologiczną wyróżnia się cztery typy raka tarczycy:
1. Brodawkowaty
2. Pęcherzykowy
3. Rdzeniasty
4. Anaplastyczny.
Rak brodawkowy (carcinoma papillare)
Rak brodawkowaty jest najpospolitszą i najmniej groźną postacią raka tarczycy. Stanowi 50% wszystkich raków tarczycy. Guz ten często występuje w liczbie mnogiej w obu płatach gruczołu, jest zwykle nieotorebkowany i ma średnicę od kilku do kilkudziesięciu milimetrów. Rak brodawkowaty rozwija się powoli, ale może dawać przerzuty drogą naczyń chłonnych do węzłów chłonnych szyjnych i mostkowo-obojczykowo-sutkowych. Rokowanie w przypadku tego raka jest bardzo dobre, jednak u osób starszych choroba ta może mieć znacznie agresywniejszy przebieg. Przeżycie 5-letnie wynosi ok. 95%.
Ryc 2 Rak brodawkowaty w obrazie pooperacyjnym.
Rak pęcherzykowy (carcinoma follicularae)
Jest drugim pod względem częstości występowania rakiem tarczycy. Występuje w różnym wieku, także u dzieci. Częstość występowania to 20-30% i częściej występuje u kobiet po 40 r.ż. Rak ten rośnie powoli nawet kilkanaście lat. Rak ten ma postać pojedynczego guza o średnicy od jednego do kilku centymetrów, w początkowym okresie rozwoju jest dobrze odgraniczony od reszty tkanek.
Wyróżnia się dwie postacie raka pęcherzykowego tarczycy:
1. Postać angioinwazyjną - otorebkowany guzem, ze stwierdzoną inwazją naczyń lub torebki
2. Masywnie naciekającą - nieotorebkowany nowotwór, który masywnie nacieka naczynia krwionośne i otaczającą go tkankę
. Rak pęcherzykowy drogą krwiobiegu daje odległe przerzuty, zwykle do płuc i kości.
Rokowanie w przypadku raka pęcherzykowego tarczycy jest dość dobre, ale gorsze niż w przypadku raka brodawkowatego.
Ryc 3 Rak pęcherzykowy w obrazie pooperacyjnym (guz przecięty).
Rak rdzeniasty (carcinoma medullare)
Powstaje, w odróżnieniu od pozostałych typów, z komórek C. Jest to twardy, nieotorebkowany guz, wyraźnie odgraniczony od pozostałych tkanek.
Występują dwie formy raka rdzeniastego:
1.Sporadyczna (około 80% przypadków zachorowań)
2.Dziedziczna. - może występować samodzielnieub występować łącznie z nowotworami innych narządów (rdzenia nadnerczy i przytarczyc)
Rak rdzeniasty jest aktywnym biochemicznie nowotworem wydzielającym kalcytoninę. Pod względem złośliwości, rak ten zajmuje miejsce pośrednie pomiędzy rakami zróżnicowanymi a rakiem anaplastycznym. Rokowanie jest różne, zależy w dużej mierze od stopnia rozwoju guza usuniętego w czasie operacji i jest nieco lepsze u osób z formą dziedziczną
ryc 4 rak rdzeniasty (carcinoma medullare)
Rak anaplastyczny (carcinoma anaplasticum)
Występuje on u osób po pięćdziesiątym roku życia. Większość raków anaplastycznych powstaje na skutek przemiany raków zróżnicowanych (brodawkowatych i pęcherzykowych), tak zwanego odróżnicowania. Rak anaplastyczny odznacza się bardzo szybkim tempem wzrostu, intensywnie nacieka inne tkanki i daje wczesne przerzuty, często zanim jeszcze wystąpią jakiekolwiek jego zewnętrzne objawy. Rak ten jest bardzo złośliwy i rokowanie jest bardzo złe. Średni okres życia chorego od momentu postawienia diagnozy to zazwyczaj 4 miesiące.
Ryc. 5 Rak anaplastyczny (carcinoma anaplasticum)
LECZENIE
Leczenie chirurgiczne jest podstawowym sposobem postępowania w raku tarczycy. W przypadku • jednoogniskowego raka brodawczakowatego o średnicy do 1 cm (T1a) rozpoznanego po operacyjnym wycięciu płata tarczycy z cieśnią lub po operacji subtotalnego wycięcia tarczycy, • jednoogniskowego raka pęcherzykowego o średnicy do 1 cm (T1a), stwierdzonym po całkowitym wycięciu płata lub subtotalnym wycięciu tarczycy, zabieg operacyjny polega na wycięciu całkowitym zajętego płata wraz z cieśnią i subtotalne usunięcie płata przeciwnego. W każdym innym stopniu zaawansowania klinicznego wykonuje się całkowite, pozatorebkowe wycięcie tarczycy. W każdym przypadku raka usuwa się również węzły chłonne. Zakres ich usunięcia zależy od stopnia zaawansowania nowotworu oraz jego typu.
Powikłania po leczeniu operacyjnym raka tarczycy: -Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego -Niedoczynność przytarczyc
We wszystkich postaciach raka tarczycy po leczeniu operacyjnym celowym jest stosowanie terapii hamującej stymulujący efekt działania hormonów przysadki TSH. Po zabiegach radykalnych należy podawać chorym substytuty hormonów tarczycy z powodu jej niedoczynności. Po zabiegu operacyjnym stosuje się leczenie uzupełniające jodem radioaktywnym (Jod 131), którego celem jest zniszczenie resztek tarczycy pozostałych po leczeniu operacyjnym.
Natomiast Teleradioterapia na obszar szyi i śródpiersia jest wskazana: • w niezróżnicowanym/anaplastycznym raku tarczycy • po operacji nieradykalnej w raku zróżnicowanym, kiedy nie jest możliwa operacja wtórna ani leczenie radiojodem • po operacji nieradykalnej w raku rdzeniastym.
REHABILITACJA
Leczenie nowotworów w tym rejonie prowadzi do dużych ubytków strukturalnych i funkcjonalnych – zarówno w wyniku leczenia chirurgicznego jak i radioterapii. Różnorodność zabiegów rehabilitacyjnych począwszy od leczenia zaburzeń mowy, poprzez protetykę, uczenie pacjenta połykania i usprawnianie w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa i pasa barkowego – zależy od zakresu prowadzonego leczenia.
Rehabilitacja obejmuje zwykle:
- ćwiczenia pasa barkowego
- masaż ramienia i pasa barkowego
- ćwiczenia szyjnego odcinka kręgosłupa
- ćwiczenia mięśni mimicznych
- masaż twarzy
- ćwiczenia oddechowe, efektywnego kaszlu
- nauka mowy (wymawianie poszczególnych głosek na bezdechu)
- we wczesnym okresie pooperacyjnym ćwiczenia p/bólowe, p/zakrzepowe
- rehabilitacja psychospołeczna( informowanie, psychoterapia, relaksacja, relaksacja mięśniowa, terapia grupowa)
- rehabilitacja zawodowa
ARTYKUŁY
Rak tarczycy — postępy w diagnostyce oraz taktyce i technice chirurgicznej w okresie ostatnich 10 lat
Tadeusz Łukieńczuk, Janusz Dawiskiba, Dariusz Rychlewski, Waldemar Balcerzak, Beata Wojtczak
Mimo postępu w diagnostyce, nadal u niektórych chorych rozpoznanie raka tarczycy ustala się po leczeniu operacyjnym, co wiąże się z koniecznością powtórnej operacji. Celem pracy jest przedstawienie materiału klinicznego autorów, obejmującego okres ostatnich 10 lat w zakresie sposobów rozpoznania i leczenia operacyjnego chorych z rakiem tarczycy.
Wnioski: W ostatnich latach obserwuje się wzrost zabiegów pierwotnie radykalnych u chorych z rozpoznaniem zróżnicowanego raka tarczycy. Dominującym typem histologicznym jest rak brodawkowaty. Najczęściej raka tarczycy nie rozpoznaje się przed operacją w wolu wieloguzkowym. W tych przypadkach liczba prawidłowych rozpoznań zwiększa się w miarę upowszechnienia celowanej biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej, wykonywanej pod kontrolą USG.
fizjo.awf