32011pw.pdf

ROZWAGA NA SYGNALE str. 24

Nr ind. 371203 ISSN 0137-8910 Cena 10 zł (w tym 5% VAT) 2011

Miesięcznik Państwowej Straży Pożarnej

Bądź

wolontariuszem!

Zmieniaj świat i siebie!

W NUMERZE

Nasza okładka:

Europejski Rok

Wolontariatu 2011

Nie ma

ratownictwa

bez ochotników

ROZWAGA NA SYGNALE str. 24

2011

W OGNIU PYTAŃ

Miesięcznik Państwowej Straży Pożarnej

Nr ind. 371203 ISSN 0137-8910 Cena 10 zł

(w tym 5% VAT)

Synergia z wolontariuszami

Europejski Rok Wolontariatu skłania do przemyśleń na temat współpracy administracji

państwowej z organizacjami pozarządowymi. O relacjach Państwowej Straży Pożarnej

z trzecim sektorem rozmawiam z nadbryg. Piotrem Kwiatkowskim,

zastępcą komendanta głównego PSP.

mogli formalnie usprawiedliwić swojej

nieobecności w pracy czy na uczelni.

Strażakom ochotnikom natomiast, którzy

taką możliwość mają, pracodawcy nierzadko

stawiali ultimatum: „Albo straż, albo praca”.

To rzeczywiście duży problem, ale na szczęście

nie stanowi reguły. Nie chodzi jednak tylko o ist-

niejące rozwiązania prawne. W dużej mierze to

kwestia naszej mentalności, dla wielu pracodaw-

ców znalezienie wypadkowej między interesem

irmy a interesem społecznym jest bowiem nie-

zmiernie trudne. Niestety, w biznesie mamy

do czynienia z czystym rachunkiem ekonomicz-

nym. Gdyby spojrzeć z tej perspektywy, to czy

aby na pewno możemy oburzać się na pracodaw-

ców? Ten problem występuje także w innych kra-

jach. Jednak w wielu przypadkach lokalni przed-

siębiorcy z dużym zrozumieniem odnoszą się do

zatrudnianych przez siebie członków społecznych

organizacji ratowniczych. Mają świadomość, że

fakt ten bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo

ich zakładu. Nawiążę jeszcze raz do ubiegłorocz-

nej powodzi. W obronie huty szkła w Sandomierzu

i pobliskiego osiedla do pracy na wałach zgłosiło

się wielu pracowników zakładu. W akcję ratowni-

czą zaangażowane było także jego kierownictwo.

Jak podkreślali, nikogo nie trzeba było namawiać

do udzielania pomocy służbom ratowniczym. To

przecież była batalia o bezpieczeństwo fabryki

– o ich miejsca pracy. Jestem przekonany, że ta-

kich przykładów moglibyśmy przytoczyć więcej.

Czy nie niepokoi pana, że na skutek

wprowadzenia rozporządzenia ministra

zdrowia z 30 listopada 2009 r., ustalającego

szerszy zakres badań lekarskich dla

strażaków OSP, znacznie ograniczona zostanie

liczba ochotników, którzy mogą brać udział

w akcjach ratowniczo-gaśniczych?

Myślę, że należy spojrzeć na ten problem racjo-

nalniej. Czy byłoby uczciwe kierowanie do dzia-

łań strażaków, którzy nie spełniają wymagań

zdrowotnych? Ochotnicy są przecież dysponowa-

ni do zdarzeń, które niosą zagrożenia dla zdrowia,

a nawet życia. Podstawowe zjawiska związane

z pożarem, takie jak wysoka temperatura, niebez-

pieczne produkty spalania, ograniczenie widocz-

ności, są wystarczającą przesłanką do stawiania

takich wymagań. Dołóż-my do tego przeciążenia

organizmu wywołane nagłym lub długotrwałym

wysiłkiem izycznym oraz stres mogący aktywo-

wać się w różnych okolicznościach i w różnym

nasileniu. Nie mam kompetencji, by wypowiadać

się na temat zasadności obowiązującego zakresu

badań lekarskich i częstotliwości ich wykonywa-

nia. To domena środowiska lekarskiego. Jestem

natomiast przekonany, że wprowadzone w rozpo-

rządzeniu uszczegółowienia dotyczące okreso-

wych badań lekarskich członków ochotniczych

straży pożarnych nie powinny powodować niepo-

trzebnego niepokoju. Lekarz przeprowadzający

badania został upoważniony do poszerzenia ich

zakresu o konsultacje lekarzy mających specjali-

zację w określonych dziedzinach medycyny

i o badania dodatkowe. Może ponadto wyznaczyć

wcześniejszą datę następnych badań, jeżeli

stwierdzi, że jest to niezbędne do prawidłowej

oceny i monitorowania stanu zdrowia strażaka

OSP. Badania te mają służyć ochronie zdrowia

ochotników, a w konsekwencji umożliwić bez-

pieczne wykonywanie przez nich czynności pod-

czas działań ratowniczych

Jak na co dzień wygląda współpraca PSP

z ZOSP RP? O jakich najważniejszych jej

obszarach należałoby wspomnieć?

Współpraca ta obejmuje szeroki zakres dzia-

łań na rzecz ochrony przeciwpożarowej, ina-

czej mówiąc – wpisujących się w obszar ochro-

ny życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed

pożarem, miejscowym zagrożeniem bądź klę-

ską żywiołową. W codziennej praktyce oznacza

to działania na rzecz poprawy przygotowania

ochotniczych straży pożarnych włączonych do

KSRG do czekających je zadań, m.in. wzboga-

cenia wyposażenia oraz usprawniania syste-

mów alarmowania i dysponowania OSP do ak-

cji ratowniczo-gaśniczych. Drugi ważny obszar

współpracy dotyczy przedsięwzięć szkolenio-

wych, mających na celu zapewnienie wymaga-

nych kwaliikacji ratowniczych członkom

ochotniczych straży pożarnych. Poszukujemy

wspólnie najlepszych rozwiązań, także z wyko-

rzystaniem e-learningu, który umożliwia dostęp

on-line do zasobów szkoleniowych. Należałoby

również wspomnieć o wielu innych kwestiach,

np. związanych z rozwijaniem i popularyzowa-

niem kultury izycznej i sportu w środowiskach

pożarniczych, a także wspólnych inicjatywach-

na rzecz upowszechniania w społeczeństwie

wiedzy i umiejętności pozwalających na działa-

nie na rzecz ochrony ludności czy organizowa-

nie i udzielanie pomocy ludziom dotkniętym

skutkami katastrof i klęsk żywiołowych.

Najważniejsze zadania zrealizowane

w ubiegłym roku wspólnie z innymi

organizacjami wolontariackimi to…?

Jak już wspomniałem, w grudniu 2010 r. PSP

wspólnie z Caritas Polska zorganizowała pomoc

humanitarną dla dotkniętej powodzią Albanii

– naszą rolą było zapewnienie transportu darów.

Ważnym i udanym przedsięwzięciem było przy-

gotowanie wspólnie z WOPR warsztatów szkole-

niowych „Ratownictwo na akwenach i w czasie

likwidacji zagrożeń powodziowych”. Przedsta-

wiciele Górskiego Ochotniczego Pogotowia

Ratunkowego, Polskiego Związku Alpinizmu

i Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratun-

kowego uczestniczyli w cyklu spotkań roboczych

i ćwiczeń w ramach projektu „Transgraniczna

współpraca w zwalczaniu powodzi”, organizowa-

nych przez PSP we współpracy z Niemcami.

Zorganizowaliśmy X Ogólnopolskie (VI Między-

narodowe) Manewry Ratownictwa Wysokościo-

wego i warsztaty „30-lecie ratownictwa wysoko-

ściowego w ochronie przeciwpozarowej

w Polsce”. Uczestniczyli w nich przedstawiciele

GOPR, TOPR, PZA, PCK. Trzeba podkreślić, że

wspólnie z PCK i ZOSP RP promujemy ideę ho-

norowego krwiodawstwa w kręgach pożarni-

czych i wolontariackich. W ubiegłym roku odbyła

się piąta edycja konkursu „Ognisty ratownik – go-

rąca krew” – od stycznia do końca listopada udało

się zebrać łącznie około 6 tys. litrów krwi.

A co z prewencją?

Inicjujemy z SITP projekty badawcze w ob-

szarze ochrony przeciwpożarowej oraz współ-

organizujemy konferencje poruszające proble-

matykę bezpieczeństwa pożarowego i ewaku-

acji w polskich zakładach przemysłowych, ad-

resowane do inspektorów ppoż. i bhp, przedsta-

wicieli instytucji naukowych, pracowników

wydziałów zarządzania kryzysowego urzędów

wojewódzkich, powiatowych i gminnych. Stra-

żacy PSP zamieszczają też publikacje w kwar-

talniku „Ochrona Przeciwpożarowa” wydawa-

nym przez SITP. Mamy swój wkład

w edukację dzieci i młodzieży – patronujemy

organizowanemu przez ZG ZOSP RP Turnie-

jowi Wiedzy Pożarniczej „Młodzież zapobiega

pożarom” – bardzo popularnemu wśród ucz-

niów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół

ponadgimnazjalnych. W jury tego turnieju za-

siadają eksperci PSP. Wspieramy lokalne i re-

gionalne inicjatywy w sferze edukacji dla bez-

pieczeństwa. Do tego dochodzą obozy eduka-

cyjne, konkursy, szkolenia, kursy czy sympozja

organizowane wspólnie z ochotniczymi straża-

mi pożarnymi na poziomie lokalnym.

Jak rysują się plany na przyszłość

w kontekście współpracy z wolontariuszami?

Przede wszystkim będziemy dążyć do wy-

pracowania najlepszych rozwiązań współpracy

z organizacjami wolontariackimi działającymi

na rzecz bezpieczeństwa obywateli. Ustano-

wienie decyzją Rady Unii Europejskiej roku

2011 Europejskim Rokiem Wolontariatu

Propagującym Aktywność Obywatelską powin-

no być dodatkowym bodźcem. Jestem przeko-

nany, że inicjatyw współdziałania jednostek

organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej z

organizacjami pozarządowymi, a także w ra-

mach indywidualnych porozumień, będzie

stopniowo przybywało na różnych polach. To

przecież jedna z najkrótszych dróg do ciągłego

podnoszenia poziomu szeroko rozumianego

bezpieczeństwa obywateli na poziomie lokal-

nym, a w konsekwencji także w szerszym wy-

miarze.

Z jakimi organizacjami pozarządowymi

współpracuje Państwowa Straż Pożarna?

Naszym strategicznym partnerem są ochotni-

cze straże pożarne należące do krajowego syste-

mu ratowniczo-gaśniczego, przy czym nie może-

my zapominać o bardzo licznej grupie OSP spoza

systemu. To także nasi główni partnerzy. Strażacy

ochotnicy uczestniczą w akcjach ratowniczych

podczas gaszenia pożarów, związanych z wypad-

kami drogowymi oraz wieloma innymi zdarzenia-

mi, wywołanymi np. siłami natury. Od wielu lat

współpracujemy też z Górskim Ochotniczym

Pogotowiem Ratunkowym i Tatrzańskim Ochot-

niczym Pogotowiem Ratunkowym – w akcjach

ratownictwa wysokościowego na terenach chro-

nionych przez te organizacje, a z Wodnym

Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym w ob-

szarze ratownictwa wodnego.

Inne ważne pole współpracy PSP z wolonta-

riuszami to działania związane z koordynacją

pomocy humanitarnej dla ludności poszkodowa-

nej następstwami kataklizmów czy awarii tech-

nicznych. Na tym polu mamy wiele doświad-

czeń płynących ze współpracy z Polskim

Czerwonym Krzyżem, Polską Akcją Humani-

tarną, Caritas Polska, Polską Misją Medyczną

czy organizacjami harcerskimi. Nasze wspólne

akcje to m.in. misje humanitarne po trzęsieniu

ziemi w Iranie, Pakistanie, a także po tsunami na

Sri Lance i Sumatrze. Ta współpraca była także

wielokrotnie związana z organizacją transportu

pomocy humanitarnej przygotowanej przez or-

ganizacje pozarządowe – przykładem choćby

zorganizowany przez Państwową Straż Pożarną

na przełomie 2010 i 2011 r. transport pomocy

rzeczowej Caritas Polska dla Albanii dotkniętej

skutkami powodzi.

Trzecią grupą, którą należałoby wyróżnić,

są stowarzyszenia i fundacje pożarnicze,

np. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników

Pożarnictwa (SITP) czy Fundacja Edukacja

i Technika Ratownictwa. To partnerzy wnoszą-

cy duży wkład w rozwój ochrony przeciwpoża-

rowej. Nie sposób wymienić tu nazw wszyst-

kich organizacji pozarządowych, z którymi

w większym lub mniejszym stopniu współpra-

cujemy w dziedzinach dotyczących bezpie-

czeństwa. Jest ich kilkadziesiąt.

PSP z wieloma z nich podpisała porozumie-

nia o współpracy. Czy możemy mówić

właśnie – na szczeblu gmin i powiatów pojawi-

ło się ono dużo wcześniej niż same porozumie-

nia na poziomie centralnym.

Na czym dokładnie ono polega?

To przede wszystkim wspólne działania na

rzecz bezpieczeństwa obywateli. Działalność in-

formacyjna, szkoleniowa i często wspólne nie-

sienie pomocy osobom dotkniętym przez pożar

lub powódź. Czy pani zdaniem w dzisiejszych

czasach byłoby możliwe prowadzenie tak skom-

plikowanych i rozległych działań ratowniczych

oraz pomocowych bez udziału ochotniczych

straży pożarnych, innych organizacji pozarządo-

wych i niezrzeszonych wolontariuszy? Ja z peł-

nym przekonaniem odpowiem, że byłoby to bar-

dzo trudne zadanie. Choć służby zawodowe

są odpowiednio przygotowane pod względem

sprzętowym i dobrze wyszkolone, to w wielu

przypadkach, biorąc pod uwagę na przykład pre-

sję czasu w warunkach rosnącego zagrożenia,

wymagają wsparcia.

Sięgnijmy kilka miesięcy wstecz – do zeszło-

rocznych powodzi. To właśnie ogromne zaanga-

żowanie wspólnych sił podczas układania na za-

grożonych wałach worków wypełnionych pias-

kiem, uszczelniania przecieków, odbudowy prze-

rwań i systematyczne monitorowanie stanu obwa-

łowań w wielu przypadkach pozwoliło zapobiec

tragedii i ograniczyć skutki powodzi. Jeśli doda-

my do tego wspólne działania patrolowe na zala-

nych terenach, ewakuację zagrożonych ludzi oraz

dostarczanie wody i pożywienia dla tych, którzy

zostali na swoim, to obraz współpracy w sferze

ochrony ludności staje się jeszcze wyraźniejszy.

Od wielu lat w procesie planowania operacyj-

nego, a także podczas ćwiczeń uwzględniamy

potencjał pozarządowych organizacji ratowni-

czych i to przynosi oczekiwane rezultaty – po-

znajemy wzajemnie swoje umiejętności

i możliwości. A te nasi partnerzy ochotnicy mają

bardzo szerokie i co więcej, często wychodzą

poza ramy ratownictwa. Organizacje społeczne

są siłą, bez której w sytuacji klęski żywiołowej

nie poradziłoby sobie żadne państwo.

Odnoszę jednak wrażenie, że ani państwo,

ani społeczeństwo wcale im tego nie

ułatwia. Wolontariusze narzekająna przepisy

prawa – wielu z nich nie uczestniczyło w

działaniach przeciwpowodziowych, bo nie

Nadbryg. Piotr Kwiatkowski jest absolwen-

tem Wyższej Oicerskiej Szkoły Pożarniczej

(1979) i Szkoły Głównej Służby Pożarniczej

(1986), gdzie pracował również na stanowi-

skach dydaktycznych. Od 1997 r. pełnił służ-

bę w Komendzie Głównej PSP, m.in. na sta-

nowisku dyrektora Biura Organizacji i Nad-

zoru, a w latach 2003-2006 pracował w Mini-

sterstwie Spraw Wewnętrznych i Admini-

stracji, m.in. na stanowisku dyrektora Depar-

tamentu Bezpieczeństwa Powszechnego.

Od stycznia 2008 r. jest zastępcą komendan-

ta głównego PSP i zastępcą szefa Obrony

Cywilnej Kraju.

Bądź

wolontariuszem!

Zmieniaj świat i siebie!

fot. Jerzy Linder

o konkretnych korzyściach dla ratownic-

twa i ochrony ludności, które z nich płyną,

czy też są to porozumienia tylko

na papierze?

Myślę, że współpraca oparta na jasnych zasa-

dach może być dla stron porozumienia źródłem

wielu wzajemnych korzyści. W przypadku or-

ganizacji działających w obszarze ochrony lud-

ności należy dostrzegać też szerszą perspekty-

wę – porozumienia z organizacjami pozarzą-

dowymi są przez nas postrzegane nie tylko jako

dokument programowy wspólnych działań,

lecz także jako ważny pomocniczy element

usprawniający te działania, stymulujący ich

rozwój i wyznaczający nowe obszary współpra-

cy. Współdziałanie naszej formacji z trzecim

sektorem ma konkretne przejawy i efekty

przede wszystkim na poziomie lokalnym. I tam

W ogniu pytań

Synergia z wolontariuszami

str. 6

rozmawiała Elżbieta Przyłuska

3/2011

Ratownictwo i ochrona ludności

Na straży tradycji i współczesności str. 8

Górscy wolontariusze str. 10

W wodnym żywiole str. 12

Pomoc długofalowa str. 14

Współcześni rycerze str. 15

Zastępy młodych str. 16

EDURA – strażacy dla strażaków str. 17

Wielkie granie – pomaganie str. 17

Zapobiec cierpieniu

RATOWNICTWO I OCHRONA LUDNOŚCI

W numerze „Przeglądu Pożarniczego” poświęconemu

wolontariatowi nie sposób nie wspomnieć o wyjątkowych

wolontariuszach, jakimi są psy. Wykonują one bardzo

różne zadania w wielu organizacjach pozarządowych

zajmujących się ratownictwem i szeroko rozumianą

pomocą społeczną.

choroby czy też na „bycie”

w chorobie, zdarza się też, że re-

gularna obecność psa przyspie-

sza leczenie. Z tego względu

fundacja CZE-NE-KA prowadzi

cykliczne zajęcia dogoterapeu-

tyczne na oddziałach dziecię-

cych w szpitalach. Inna fundacja

– Pies dla Stasia od kilku lat re-

alizuje w Domu Małego Stasia,

przedszkolu dla dzieci z rodzin

dysfunkcyjnych prowadzonym

przez Fundację Św. Jana

Jerozolimskiego, program edu-

kacyjno-terapeutyczny skiero-

wany do dzieci z zaburzeniami

emocjonalno-społecznymi. Jest

to pierwsze w Polsce przed-

szkole o proilu dogoterapeu-

tycznym. Okazuje się bowiem,

że bliska relacja z łagodnym,

nastawionym przyjacielsko

psem pomaga dzieciom zga-

szonym i zamkniętym w sobie,

a także osobom samotnym,

wyizolowanym albo starszym

wejść w interakcję z otocze-

niem, nawiązać z nim komunikację, innymi sło-

wy – przełamać barierę lęku. Dogoterapeutami

są najczęściej miłośnicy psów z wykształce-

niem pedagogicznym, działający w organiza-

cjach, które mają zróżnicowane wymagania

i procedury. W Polsce nie ma bowiem uregulo-

wań prawnych, które by je porządkowały [2].

Pies z charakterem…

Wśród psich ratowników, detektywów, terapeu-

tów czy asystentów przeważają labradory re-

trievery, golden retrievery, owczarki niemiec-

kie, border collie, choć trzeba powiedzieć, że

nawet zwykły kundel, jeśli ma predyspozycje,

może bardzo dobrze sygnalizować dźwięki czy

ataki epilepsji (seizure alert dog) . Co determi-

nuje wybór tych, a nie innych ras? Przede

wszystkim psi charakter i specjalność, w której

czworonóg będzie szkolony. – Psy asystujące

[i ratownicze] są całkowicie pozbawione agre-

sji oraz cech dominacji. Muszą też mieć bardzo

silną potrzebę kontaktu z ludźmi oraz niezwykle

dużą zdolność koncentracji uwagi. Grupą cha-

rakteryzującą się wymienionymi cechami są

w szczególności psy z grupy retrieverów, czyli

tzw. aportery, które świetnie wpisują się w opi-

sany schemat, a dodatkowo uwielbiają aporto-

wać. Praca sprawia im dużą przyjemność, bo

w pewnym sensie jest zabawą – mówi Jolanta

Anna Urbańska. Pies mały, nerwowy bądź leni-

wy nie sprawdzi się jako pies serwisowy czy

pies przewodnik. Za to większość psów sygna-

lizujących dźwięki ma niewielkie rozmiary,

gdyż w ich pracy najważniejsze jest to, by ener-

gicznie i szybko przemieszczały się od źródła

dźwięku do właściciela. Psy ratownicze,

np. gruzowiskowe, oprócz łagodnego i towa-

rzyskiego usposobienia powinny mieć też moc-

ny charakter. Muszą umieć wykonywać swoje

zadania bez względu na warunki pogodowe czy

poziom stresu, który odczuwają, np. przy wyso-

kich temperaturach powietrza lub w hałasie.

Powinny mieć też dobrą koordynację ruchową,

aby bez lęku poruszać się po niestabilnym pod-

łożu, do tego dochodzi sprawność, zwinność

oraz cierpliwość.

…i kwaliikacjami

Pojawia się pytanie, jak nauczyć psa wszyst-

kich tych czynności, które sprawiają, że jest on

profesjonalistą w swoim fachu? Instruktorzy

twierdzą, że to samo działanie od psa uzyskuje

się różnymi metodami. – Można go zmotywo-

wać albo zastraszyć. Metoda wymuszania jest

zła, bo wzbudza negatywne uczucia, agresję,

a my potrzebujemy psa nastawionego pozytyw-

nie. Jeśli pies traktuje człowieka jak szefa, któ-

rego się boi, to będzie się też bał z nim komuni-

kować. Ale jeśli człowiek będzie jego mentorem,

przyjacielem, partnerem w zespole, to on z każ-

dym swoim pomysłem bez wahania do niego

przyjdzie – mówi st. str. Michał Szalc, członek

i sędzia kynologiczny prób pracy Związku

Kynologicznego w Polsce, strażak OSP Gdańsk

i PSP.

Przygotowanie psa do pracy zajmuje około

dwóch, trzech lat. Wszystko zaczyna się od tre-

ningu socjalizacyjnego. Pod okiem instruktora

(w wypadku psów ratowniczych zawsze jest to

jego przewodnik) psem opiekują się wolonta-

riusze (rodzina zastępcza), którzy oswajają go

z codziennymi sytuacjami, np. jazdą tramwa-

jem, wchodzeniem po schodach, przebywa-

niem w zatłoczonych miejscach. Czas socjali-

zacji służy ocenie psa – jego temperamentu,

możliwości izycznych i chęci współpracy

z człowiekiem.

Następnie instruktor prowadzi kolejny etap

treningu, w czasie którego pies – w zależności

od specjalności – uczy się np. kojarzyć dźwięki

z określonym rodzajem nagród, poruszać się po

zatłoczonych chodnikach, bezpiecznie przecho-

dzić przez jednię i pokonywać przeszkody, pra-

cować w miejscach publicznych, znajdować

żywego człowieka. W jaki sposób go tego na-

uczyć? Liczą się niuanse, ale chodzi głównie

o to, by instruktor utrwalił pozytywny obraz

człowieka zaspokajającego jego różne potrzeby

– zabawy, jedzenia, pieszczot. Psom bowiem

zależy właśnie na tych konkretach, a ludzie

mogą wykorzystać to do zrealizowania zamie-

rzonego przez siebie celu. W procesie szkolenia

chodzi o wypracowanie automatycznych za-

chowań psa. Dlatego w większości przypadków

o dobrym wyszkoleniu duetu człowiek i pies

świadczy ich porozumiewanie się – prawie bez

użycia słów.

W treningu psów asystujących bardzo ważny

jest moment dopasowania psa do jego ewentu-

alnego właściciela. Pies przewodnik musi mieć

wzrost odpowiedni do wzrostu osoby niewido-

mej, a jej prędkość chodzenia powinna być ade-

kwatna do możliwości psa. Faza docierania się

psa z jego właścicielem to już kolejny, bardzo

trudny etap, trwający kilka tygodni.

Ratownictwo na poważnie

Większość europejskich organizacji ratowni-

czych pracujących z psami skupiona jest

w International Rescue Dog Organisation

(IRO), mającej swoją siedzibę w Austrii. IRO

stworzyła standardy oceniania zespołów ratow-

niczych (człowiek i pies) w poszczególnych

klasach i specjalnościach. Zachętą do podno-

szenia kwaliikacji są organizowane przez tę

organizację coroczne Mistrzostwa Świata Psów

Ratowniczych. Wielu polskich wolontariuszy,

np. z prężnie działającej w ratownictwie cywil-

nym organizacji STORAT, kieruje się regulami-

nami IRO i przyjmuje je za miernik wyszkole-

nia zespołów ratowniczych. Sytuacja ta nie jest

do końca jednoznaczna. Wymagania propono-

wane przez IRO są rygorystyczne, ale jak twier-

dzi Michał Szalc: – W ratownictwie potrzebny

jest duży realizm. IRO proponuje standardy

– i dobrze, ale są to jedynie standardy sportowe

– zabawa w ratownictwo. Nie mogą więc wy-

znaczać linii ratownictwa zawodowego.

Dlatego też działające w różnych krajach or-

ganizacje ratownicze, zarówno z pierwszego

(np. Państwowa Straż Pożarna), jak i trzeciego

sektora (np. Górskie Ochotnicze Pogotowie

Ratunkowe), przyjmują własne kryteria, we-

dług których zespoły ratownicze są dopuszcza-

ne do działań poszukiwawczo-ratowniczych.

Mogą na przykład wymagać spełnienia przez

nie określonych warunków, np. dodatkowej

wiedzy przewodnika (odbycia przez niego kur-

sów radiowych, wspinaczkowych, udzielania

pierwszej pomocy), przestrzegania limitu wie-

ku dla psa i człowieka, przejścia testów izycz-

nych (kondycyjnych), posiadania regulamino-

wego wyposażenia. Przeprowadzają też własne

okresowe egzaminy, których zaliczenie jest

warunkiem dopuszczenia do udziału w akcjach

poszukiwawczo-ratowniczych, np. zespoły ra-

townicze PSP i OSP należących do KSRG mu-

szą przejść egzaminy w określonej kategorii

i na określonym poziomie, organizowane przez

Państwową Straż Pożarną.

Czworonożni

wolontariusze

E lżbiEta P rzyłuska

W ciągu zaledwie dwóch sekund biegnący mógł

zostawić cztery lub pięć śladów. Wystarcza to, by

dobrze wyszkolony pies odkrył, w którą stronę

pobiegła ta osoba, opierając się na różnicy zapa-

chu pomiędzy pierwszym i piątym śladem. Ślad,

który zostawiliśmy, wychodząc z pokoju, zawiera

więcej woni niż bezpośrednio go poprzedzający.

W ten sposób można zrekonstruować trasę. W za-

pachach jest znak czasu” – pisze w znakomitej

książce „Oczami psa” Aleksandra Horowitz [1].

Psy lawinowe potraią odnaleźć żywego człowie-

ka nawet pod sześciometrowymi zwałami śniegu

w dużo szybszym czasie niż ratownik. Taki pies

w ciągu pół godziny przeszukuje bowiem teren,

który kilkunastu ratowników penetrowałoby oko-

ło czterech godzin. Psy tej specjalności, przywie-

zione przez ratowników Horskiej Służby, po raz

pierwszy uczestniczyły w akcji ratowniczej

w Białym Jarze (marzec 1968 r.). Czworonogi

biorą również udział w akcjach ratowniczych pro-

wadzonych przez ratowników WOPR-u (dyspo-

nują oni kilkunastoma psami ratownikami).

Wodny pies ratowniczy, dobrze wyszkolony i sil-

ny, potrai bez lęku skakać z rozpędzonej moto-

rówki, płynąć do brzegu z poszkodowanym czy

holować nawet dwutonową łódź.

Prace ratowniczo-detektywistyczne nie wy-

czerpują możliwości współdziałania psów z ludź-

mi. Niezwykle ważną sferą ich aktywności jest

asystowanie osobom z różnego rodzaju dysfunk-

cjami. Psy przewodnicy, które szkoli poznańska

fundacja Labrador, umożliwiają osobom niewido-

mym samodzielne i jednocześnie bezpieczne po-

ruszanie się w przestrzeni – ulicami miast i wsi,

w budynkach bądź w tłumie. Te, które sygnalizują

dźwięki, np. dzwonek do drzwi i telefonu, sygnał

syreny przeciwpożarowej czy budzika, pomagają

w codziennych sytuacjach osobom niesłyszącym

lub słabo słyszącym. Inne, nazywane psami ser-

wisowymi, umieją otworzyć lodówkę, zapalić

światło, podać ubranie, telefon, zamknąć drzwi.

Towarzyszą one niepełnosprawnym, poruszają-

cym się na wózku. Psia pomoc w tych, zdawałoby

się prostych czynnościach, ma dla ludzi, którym

asystują, niebagatelne znaczenie: – Z pomocy mo-

jej czarnej labradorki Iris korzystam cztery lata.

W tej chwili pies stanowi integralną część mnie.

Nie da się właściwie opisać słowami, jak ważną

jest częścią mojego życia. Iris obsługuje banko-

mat, różne meble, na przykład szafki i szulady,

z których wyjmuje różne przedmioty i je odnosi.

Zamyka i otwiera drzwi, podaje mi dzwoniący te-

P rzeciętny człowiek, nawet jeśli jest wielbi-

cielem psów, nie zdaje sobie sprawy z całej

gamy ich zachowań, emocji, doświadcze-

nia, niezwykle rozwiniętej percepcji zmy-

słowej, możliwości poznawczych i umiejętności,

którymi się na co dzień posługują. Nie chodzi o to,

by psa antropomorizować, gdyż wtedy sami so-

bie ograniczamy możliwość rzeczywistego po-

znania tego zwierzęcia, lecz o wsłuchanie się

w niego, poznanie psiego kodu porozumiewania

się z otoczeniem. Artykuł ten wybiórczo zaryso-

wuje te psie zdolności, które wykorzystuje czło-

wiek, by pomóc drugiemu człowiekowi.

Psie profesje

Środowisko strażackie psy zapewne kojarzy

głównie z przeszukiwaniem gruzowisk w poszu-

kiwaniu ludzi poszkodowanych w katastrofach

budowlanych, a także z prowadzeniem w te-

renie otwartym poszukiwań osób zaginionych.

Do działań tych, wykonywanych przy współ-

udziale odpowiednio wyszkolonych psów, usta-

wowo zobowiązana jest Państwowa Straż

Pożarna, inne podmioty krajowego systemu ra-

towniczo-gaśniczego bądź wspomagające ten

system oraz Policja.

Poszukiwania mogą zatem prowadzić wolon-

tariusze ochotniczych straży pożarnych będą-

cych w KSRG. Zespołami ratowniczymi (czło-

wiek i pies), które odbyły szkolenia na

gruzowisku i w terenie otwartym oraz potwier-

dziły swoje kwaliikacje zaliczeniem egzaminu,

dysponuje obecnie kilka ochotniczych straży

pożarnych, m.in. OSP z Gdańska, Łodzi,

Drelowa, Siechnic czy Nowego Sącza. Prze-

szukiwanie gruzowisk (przez psy gruzowis-

kowe) i przestrzeni otwartej, by odnaleźć

np. zwłoki ludzkie (psy zwłokowe), to zaledwie

dwie z kilku specjalności, w których psy, dzięki

znakomitemu węchowi, doskonale się spraw-

dzają.

Ratownikom górskim (GOPR i TOPR) poma-

gają w pracy psy lawinowe, które wyczuwają za-

pach człowieka przykrytego śniegiem. Mówi się

zresztą, że psy patrzą nosem, poza tym: „[…] wy-

tresowane psy nie tylko zauważają zapach.

Zauważają zmiany następujące w nim z upływem

czasu. Koncentracja zapachu w terenie, przez któ-

ry ktoś przebiegł, zmniejsza się z każdą chwilą.

Pomocna łapa

fot. Elżbieta Przyłuska

lefon, podsuwa wózek, wspiera mnie, kiedy wstaję

z wózka, nosi różne rzeczy, zakupy. Wiele z tych

czynności mogłabym zrobić sama, ale jest to trud-

ne i zajmuje dużo czasu – mówi Jolanta Anna

Urbańska, rzeczniczka prasowa fundacji Dogiq

zajmującej się szkoleniami psów serwisowych.

Osobną dziedziną, w Polsce ciągle niedocenia-

ną, jest dogoterapia. To metoda rehabilitacji,

w której odpowiednio przeszkolony pies wspo-

maga rehabilitanta bądź terapeutę. Można ją sto-

sować zarówno w rehabilitacji izycznej, jak

i w leczeniu zaburzeń psychicznych. W czasie

systematycznych (warunek konieczny) spotkań

między człowiekiem poddanym rehabilitacji/tera-

pii a zwierzęciem powstaje więź emocjonalna.

Ma ona pozytywny wpływ na proces przejścia

Kilka dobrych manier

 Rozmowa z osobą, której towarzyszy pies

asystujący: porozmawiaj najpierw z właści -

cielem. Jest to nie tylko grzeczne, lecz

to także podstawowa psia zasada, by naj -

pierw zwracać się do przywódcy stada.

 Głaskanie psów asystujących: dotykanie

psów może odwrócić ich uwagę od pracy,

którą wykonują. Nie głaszcz psa dla zabawy.

 Karmienie psów asystujących: podawanie

psu jedzenia z ręki może być dobrą zabawą,

ale powstrzymaj się od tego w stosunku

do psów asystujących.

 Gwizdanie, cmokanie i wydawanie innych

dziwnych dźwięków w stosunku do psa asy -

stującego: nie rób tego, to dekoncentruje

psa.

źródło: pies.gdynia.pl/savoir.php, dogiq.info/

pl/savoir.htm.

str. 18



[1] Aleksandra Horowitz, Oczami psa. Co psy wiedzą, myślą

i czują , Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2011.

[2] Zob. fundacjahuskyteam.pl/dogoterapia/o_dogoterapii.html,

dostęp 15 marca 2011 r.

Pomocna łapa

str. 20

3/2011

Polacy a trzeci sektor

str. 22

RATOWNICTWO I OCHRONA LUDNOŚCI

Rozwaga na sygnale

str. 24

Rozmowa z Martą Gumkowską, socjolożką

ze Stowarzyszenia Klon/Jawor,

badaczką trzeciego sektora

i aktywności obywatelskiej

– o wolontariacie w Polsce.

Polacy

a trzeci sektor

skiwać wolontariuszy, a jeśli już zgłoszą się do

nich ochotnicy, nie wiedzą, co z nimi zrobić.

Tylko około 40 proc. organizacji korzysta z pra-

cy ochotników, osób niebędących ich członka-

mi. Reszta działa pracą własnych członków,

część organizacji zatrudnia pracowników, ale

tylko około 30 proc.

Jaki proil mają działające w kraju

organizacje pozarządowe?

Dominującym obszarem działania jest sport,

rekreacja, turystyka. Przede wszystkim za spra-

wą różnego rodzaju klubów sportowych, orga-

nizowanych lokalnie, a mających status stowa-

rzyszenia. Stanowią one około 30 proc.

wszystkich organizacji pozarządowych. Później

mamy takie obszary, jak: kultura i sztuka, po-

moc społeczna i ochrona zdrowia. Każdy z nich

to około 12-13 proc.

Które z organizacji najchętniej korzystają

z pracy wolontariuszy?

Nie mamy szczegółowych danych, ale skoro

najwięcej wolontariuszy angażuje się w działal-

ność WOŚP, OSP czy organizacji pomagają-

cych biednym, to znaczy, że stowarzyszenia te

najlepiej potraią przyciągnąć ochotników. Jest

wielką zasługą Jurka Owsiaka, że od lat sku-

tecznie mobilizuje Polaków do ilantropii

i sprawia, że chociaż raz w roku wysupłają coś

z portfela. Umie też zmobilizować wolontariu-

szy, zorganizować ich pracę. 120 tys. osób an-

gażujących się w zbiórkę pieniędzy robi wra-

żenie. Sądzę też, że jeśli osoby te chociaż raz

coś zrobiły dla Wielkiej Orkiestry, to rośnie

prawdopodobieństwo, że zaangażują się

w inne działania.

Dlaczego chcemy pracować dla Wielkiej

Orkiestry Świątecznej Pomocy, a dla innych

organizacji nie?

Słyszymy opinie, że ludzie zgłaszają się do

pomocy, ale stowarzyszenie nie wie, jak ich za-

gospodarować. Odchodzą więc w poczuciu, że

są niepotrzebni, że nie mają jak się realizować

w danej organizacji. Z jednej strony musi więc

być energia, chęć i gotowość ludzi do zaanga-

żowania się, a z drugiej pomysł organizacji na

zagospodarowanie ich potencjału. Owsiak ma

osobowość, potrai przyciągnąć młodych, spra-

wić, że ich zaangażowanie staje się modne, daje

poczuć ludziom, że sukces jest wspólny. Ważna

jest też świadomość działania w grupie. Poza

tym tam młodzi mają konkretne zadanie, nie

czują się bezużyteczni.

Jaką kondycję mają „stare” organizacje,

jak PCK, ZHP?

Nie prowadziliśmy badań na ich temat, mo-

gę powiedzieć jedynie o swoich odczuciach.

Myślę, że mają mniej członków niż dawniej, ale

Lata komunizmu spowodowały, że praca społeczna źle nam się kojarzy, jeste-

śmy więc trochę zapóźnieni, jeśli chodzi o edukację obywatelską. To się powoli

zmienia, nowe pokolenie chętnie angażuje się społecznie, bo o takiej potrzebie

mówi się w szkole, w mediach. Coraz powszechniejsze jest przekonanie,

że wolontariat bardzo wiele daje angażującym się w niego ludziom.

Czy lubimy

bezinteresownie

pomagać?

Gaszenie nadtlenków

str. 32

na przykład harcerstwo ciągle istnieje i ma się

dobrze. Podstawowe zasady, do których odwo-

łuje się ruch harcerski, nie musiały się zmie-

niać, mimo że czasy się zmieniły. Sądzę, że

wiele zależy od ludzi. Pewnie są różnice mię-

dzy drużynami, zastępami. Organizacje siecio-

we, takie jak PCK, Polski Komitet Pomocy

Społecznej, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – też

działają. Zachowały się duże struktury sieciowe,

więc nie możemy mówić o kryzysie. Oczywiście

daje się zauważyć większą aktywność w dużych

miastach, lokalnie część struktur obumarła czy się

skurczyła. Czy działania tych organizacji są tro-

chę jak ze skansenu, czy nie, zależy od ludzi. Na

pewno w przypadku części organizacji tego typu

przydałyby się intensywne zmiany w zarządach,

tam od lat zasiadają te same osoby, trudno więc,

by nie wkradł się marazm. Z drugiej strony mamy

aktywnych działaczy lokalnych, którzy potraią

wiele zdziałać dla lokalnych społeczności.

Czego możemy się spodziewać

po Europejskim Roku Wolontariatu?

Pewnie w mediach zostanie nagłośniona idea

wolontariatu, będzie się więcej o niej mówiło

na forum publicznym. Część ludzi z pewnością

zachęci to do podjęcia pracy w organizacjach

społecznych. Zresztą taki jest cel Unii Euro-

pejskiej: z jednej strony docenić wolontariat,

a z drugiej popularyzować go. Promocja idei

wolontariatu będzie skierowana do dwóch

grup. Z jednej strony do młodych ludzi, którzy

mogą się angażować się w wolontariat europej-

ski w ramach wymiany międzynarodowej

i przy okazji nauczyć się języka, poznać inne

kultury. Z drugiej strony zostanie nagłośniony

wolontariat seniorów, podkreślona potrzeba ak-

tywizowania starszych osób. Społeczeństwo

europejskie się starzeje i Europa musi sobie po-

radzić ze zmianami demograicznymi. Mamy

coraz więcej energicznych seniorów, nie może-

my pozwolić, by te osoby nic nie robiły po za-

kończeniu aktywności zawodowej. Dobrym

rozwiązaniem wydaje się wolontariat: umożli-

wi seniorom realizowanie się, kontakty z inny-

mi ludźmi, pozwoli poczuć się potrzebnymi.

rozmawiała Anna Łańduch

Szkolenie

Pali się! Konspekt zajęć dydaktyczych

Co skłania ludzi do pomocy innym?

Zaangażowanie się w działalność

OSP, WOPR-u czy GOPR-u wiąże się

przecież z ryzykiem utraty życia.

To nie jest zwykła pomoc.

Prawie połowa badanych odpowiadała, że

pomagają, bo sprawia im to przyjemność lub

interesują się daną tematyką. Co trzecia osoba

twierdziła: „jeśli ja pomogę innym, to inni po-

mogą mnie”. Być może właśnie ta motywacja

kieruje ludźmi, którzy angażują się w działal-

ność ratowniczą. Świadomość, że moje życie

czy mienie może być zagrożone i w razie po-

trzeby otrzymam pomoc na zasadzie wzajem-

ności, może decydować, o tym, że wybieramy

działalność np. w OSP.

Dlaczego nie angażujemy się wolontariat?

Prawie połowa badanych twierdziła, że nie

ma na to czasu. Trudno nie traktować tego jak

wymówkę, bo połowa wolontariuszy twierdzi,

że w skali roku na społeczną działalność prze-

znacza mniej niż 15 godzin. Jedna trzecia mó-

wiła, że po prostu o tym nie pomyśleli, nie wie-

dzieli, że jest taka możliwość. Lata komunizmu

spowodowały, że praca społeczna źle nam się

kojarzy, jesteśmy więc trochę zapóźnieni, jeśli

chodzi o edukację obywatelską. To się powoli

zmienia, nowe pokolenie chętnie angażuje się

społecznie, bo o takiej potrzebie mówi się

w szkole, w mediach. Coraz powszechniejsze

jest przekonanie, że wolontariat bardzo wiele

daje angażującym się w niego ludziom.

Jaki jest portret typowego wolontariusza?

Człowiek młody, poniżej 25 roku życia,

uczeń lub student. Tak jest od wielu lat.

Wolontariat daje młodym ludziom możliwość

sprawdzenia się na różnych polach działalności

przed podjęciem pracy zawodowej. Młodzi

mają więcej czasu, stykają się częściej z progra-

mami wolontariackimi dla uczniów czy studen-

tów. Od lat obserwujemy też zależność między

wykształceniem i chęcią angażowania się

w działalność organizacji społecznych: im wyż-

sze wykształcenie, tym większe zaangażowanie

w wolontariat. Aż jedna trzecia wolontariuszy

ma tytuł magistra, podczas gdy w całym społe-

czeństwie takich osób jest ok. 17 proc. Inna za-

leżność: im wyższe bezrobocie, tym chętniej

ludzie działają społecznie. Wolontariat jest

traktowany, zwłaszcza przez młodych ludzi,

jako forma zdobycia doświadczenia zawodo-

wego, przeczekania niekorzystnych czasów.

Narzekamy na brak wolontariuszy,

ale samych organizacji pozarządowych

przybywa. Był nawet czas, że powstające

jak grzyby po deszczu stowarzyszenia

i fundacje nie cieszyły się zaufaniem ludzi,

były postrzegane jako irmy do zarabiania

pieniędzy.

Wbrew pozorom dynamika przyrostu liczby

organizacji pozarządowych zmalała. To praw-

da, że kilku afer inansowych bardzo negatyw-

nie wpłynęło na wizerunek wszystkich organi-

zacji. Na szczęście coraz więcej mówi się

o nich w różnych kontekstach, tym samym kon-

tekst afer jest mniej obecny w mediach. Ludzie

dowiadują się o różnej działalności pozarządo-

wej. Możemy 1 proc. podatku przekazać orga-

nizacjom pożytku publicznego, więc same or-

ganizacje starają się dotrzeć do nas, pokazać się

ludziom, zabiegając o pozyskanie inansów.

W Polsce mamy zarejestrowanych około 75 tys.

organizacji, z tym, że co najmniej jedna czwarta

nie prowadzi już działalności. Prawda jest też

taka, że nie zawsze organizacje potraią pozy-

fot. Anna Łańduch

Pewnie zaczniemy od narzekania.

Trochę trzeba, bo jeśli porównać wyniki ba-

dań wolontariatu w Polsce i Europie Zachodniej,

to nie wypadamy najlepiej. W ostatnim roku

zaledwie 16 proc. dorosłych Polaków pracowa-

ło jako wolontariusze, co daje nam 18 miejsce

na 28 badanych państw. Zaznaczam, że w bada-

niach pytamy o to, czy Polacy angażowali się

w zorganizowane działania jakiejś organizacji,

ruchu czy grupy, nie uwzględniamy np. pomo-

cy chorej sąsiadce, a takie działanie też należy

rozumieć jako formę wolontariatu. Z drugiej

strony mamy powody do zadowolenia: po wy-

raźnym spadku zaangażowania, który zaobser-

wowaliśmy trzy lata temu, zaczął rosnąć odse-

tek ludzi chętnych do pracy na rzecz organizacji

społecznych.

Jeśli już się angażujemy w wolontariat, to

komu pomagamy najchętniej?

Na pierwszym miejscu jest Wielka Or-

kiestra Świątecznej Pomocy, później organi-

zacje ratownicze: OSP, GOPR, WOPR itp.

W ostatnim roku chętnie angażowaliśmy się

też w pracę na rzecz organizacji edukacyj-

nych czy zajmujących się opieką nad dziećmi

i młodzieżą. Do tej kategorii zaliczane są też

komitety rodzicielskie, były to więc prawdo-

podobnie działania rodziców przeciw refor-

mie szkolnej posyłającej dzieci wcześniej do

szkoły. Kolejnym obszarem są organizacje

typowo charytatywne, skupiające się na po-

mocy najuboższym, np. PCK. Taki stan rze-

czy nie zmienia się od lat.

str. 27

Jak to robią inni

Szwecja. Tutaj wolontariuszem jest co czwarty obywatel. Szacuje się, że 80 proc.

ludności Szwecji należy do co najmniej jednej organizacji pozarządowej, których

liczbę określa się na 180-200 tys. Organizacje społeczne działają niemal

we wszystkich strefach życia społecznego.

Francja. W kraju działa około 750 tys. stowarzyszeń, z tego ponad 300 tys.

w okolicach Paryża. Wolontariusze najczęściej angażują się w działalność charyta-

tywną, następnie w działalność: sportową, na rzecz młodzieży, kultury, zdrowia,

opieki społecznej. Średni czas pracy wolontariusza to 20 godzin miesięcznie.

Hiszpania. Zainteresowani wolontariatem mogą skontaktować się z Biurem Pracy

Ochotniczej, gdzie otrzymają informacje o rodzajach pracy oraz o grupach spo-

łecznych potrzebujących pomocy. Średni czas oczekiwania na „skojarzenie” wy-

nosi około 1-2 miesięcy. Część organizacji wymaga przeszkolenia wolontariusza.

Niemcy. Najwięcej wolontariuszy włącza się w pracę szkół, dalej kościołów, opie-

ki społecznej i służb ratowniczych. Specyiką niemieckiego wolontariatu jest włą-

czanie się różnych grup zawodowych do pracy z obywatelami, a także do organi-

zacji działających w szkołach wyższych, technikach, szkołach zawodowych

i klubach młodzieży, w zakładach pracy, kasach chorych, aptekach.

Wielka Brytania. Należy do krajów o największym odsetku wolontariuszy w Euro-

pie. Większość brytyjskich ochotników pracuje w dziedzinie sportu i rekreacji,

edukacji dorosłych, zdrowia i usług socjalnych. Około 30-40 proc. wolontariuszy

stanowią mężczyźni.

Luksemburg. Każdy wolontariusz zostaje ubezpieczony od nieszczęśliwych wy-

padków. Większość organizacji pozarządowych zapewnia wolontariuszom ubez-

pieczenie od odpowiedzialności cywilnej oraz społeczne i emerytalne. Wszystkie

organizacje zwracają wolontariuszom koszty poniesione przez nich podczas wy-

konywania zleconej pracy.

Rozpoznawanie zagrożeń

Ściągi z administracji – cz. 3 i 4 str. 35

Źródło: www.wolontariat.org.pl

Technika

Strażackie zakupy AD 2010 – cz. 2

Samochody specjalne str. 36

Sygnalizatory optyczne str. 40

3/2011

RATOWNICTWO I OCHRONA LUDNOŚCI

Płynna jazda alarmowa nie musi oznaczać późniejszego dotarcia do celu, a jest

na pewno bezpieczniejsza. O tym wie każdy kierowca, ale w stresie wiedza zawodzi.

Wyrobienie właściwych odruchów wymaga dużo nauki i czasu.

Rozwaga na sygnale

Jak bezpiecznie

dojechać

do akcji

Każdy kierowca samochodu pożarniczego zdaje

sobie sprawę, że kolizja lub wypadek w drodze do

akcji jest zawsze czymś znacznie gorszym niż

spóźnienie o kilkadziesiąt sekund. Jednak, jadąc

do zdarzenia, w którym zagrożone jest ludzkie

zdrowie lub życie, czasami mimowolnie przy-

śpiesza się, przekraczając bezpieczną w danej sy-

tuacji prędkość, albo opóźnia moment hamowa-

nia, zwiększając ryzyko utraty panowania nad

pojazdem i zapominając, że płynna jazda alarmo-

wa nie musi oznaczać późniejszego dotarcia

do celu, a jest na pewno bezpieczniejsza. Powrót

do jednostki zaś to rozprężenie, powodujące

opóźniony czas reakcji. Może też wystąpić stan

podobny do euforii, wywołujący u kierowcy nie-

kontrolowaną chęć przyspieszenia jazdy i nad-

mierną pewność siebie. Sytuacja stresowa może

wyzwolić działanie instynktownie, podejmujemy

wtedy błędne decyzje z powodu niewiedzy oraz

braku prawidłowych odruchów, których wyrobie-

nie wymaga długotrwałej nauki. Ważne jest też

poznanie i zrozumienie reakcji własnego organi-

zmu na sytuacje stresowe.

Co mówią przepisy?

Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu dro-

gowym (DzU z 2005 r. nr 108, poz. 908 ze zm.)

deiniuje pojęcie pojazdu uprzywilejowanego

oraz określa zasady kierowania nim. Zgodnie

z art. 2 pkt 38 pojazd uprzywilejowany to pojazd

wysyłający sygnały świetlne w postaci niebie-

skich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały

dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączo-

nymi światłami mijania lub drogowymi.

Określenie to obejmuje również pojazdy jadące

w kolumnie, na której początku i końcu znajdują

się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodat-

kowo sygnały świetlne w postaci czerwonego

światła błyskowego.

W art. 53 jest mowa o tym, że pojazdem

uprzywilejowanym w ruchu drogowym może

być między innymi pojazd samochodowy jedno-

stek ochrony przeciwpożarowej, określone są

także warunki szczególnych uprawnień kierują-

cego takim pojazdem. Może on więc, pod wa-

runkiem zachowania szczególnej ostrożności,

nie stosować się do przepisów o ruchu pojazdów,

zatrzymaniu i postoju oraz do znaków i sygna-

łów drogowych – tylko w razie, gdy:

● uczestniczy w akcji związanej z ratowaniem

życia, zdrowia ludzkiego lub mienia albo

w przejeździe kolumny pojazdów uprzywilejo-

wanych,

● wysyła jednocześnie sygnały świetlny

i dźwiękowy, po zatrzymaniu pojazdu nie wy-

maga się używania sygnału dźwiękowego,

● ma włączone światła drogowe lub mijania.

Ponadto kierujący pojazdem uprzywilejowa-

nym jest obowiązany stosować się do poleceń

i sygnałów dawanych przez osoby kierujące ru-

chem lub upoważnione do jego kontroli.

Zgodnie z art. 39.1 ustawy kierujący pojaz-

dem samochodowym oraz osoba nim przewożo-

na są zobowiązani korzystać podczas jazdy

z pasów bezpieczeństwa. O konieczności jazdy

z zapiętymi pasami mówi także rozporządzenie

MSWiA z 17 listopada 1997 r. w sprawie szcze-

gółowych warunków bezpieczeństwa i higieny

służby strażaków (DzU nr 145, poz. 979).

W praktyce większość strażaków nie zapina pa-

sów, choć wszyscy ten przepis znają. Dotyczy to

zarówno kierowców, dowódców, jak i członków

załogi. Niestety, w razie nagłego hamowania czy

kolizji konsekwencje niezapięcia pasów mogą

być tragiczne. Wspomniane rozporządzenie

w sprawie bhp reguluje szczegółowo wiele za-

gadnień dotyczących zasad jazdy pojazdem

uprzywilejowanym oraz zachowania się załogi

podczas jazdy.

Najnowszym aktem prawnym regulującym

wymagania wobec kierujących pojazdami uprzy-

wilejowanymi jest ustawa z 5 stycznia 2011 r.

o kierujących pojazdami (DzU z 2011 r. nr 30,

poz. 151). Znalazły się tam zapisy dotyczące kie-

rujących, które dotychczas znajdowały się w usta-

wie Prawo o ruchu drogowym, a także ważne

nowe zapisy z zakresu kwaliikacji do kierowania

pojazdem uprzywilejowanym.

Zgodnie z art. 106 kierować pojazdem uprzy-

wilejowanym może osoba, która:

1) ukończyła 21 lat,

2) ma prawo jazdy kategorii odpowiedniej

do rodzaju pojazdu,

3) uzyskała orzeczenie lekarskie o braku prze-

ciwwskazań zdrowotnych oraz orzeczenie psy-

chologiczne o braku przeciwwskazań psycholo-

gicznych do kierowania pojazdem uprzywile-

jowanym,

4) ukończyła kurs dla kierujących pojazdami

uprzywilejowanymi,

5) ma zezwolenie na kierowanie pojazdem

uprzywilejowanym w zakresie określonej katego-

rii prawa jazdy.

Art. 109 ustawy mówi, że zezwolenie na kiero-

wanie pojazdem uprzywilejowanym funkcjona-

riuszom Państwowej Straży Pożarnej wydaje nie-

odpłatnie odpowiedni organ jednostki, w której

osoby te pełnią służbę, a koszty zezwoleń na kie-

rowanie pojazdami uprzywilejowanymi ochotni-

czych straży pożarnych są inansowane z budżetu

gminy.

Nowa ustawa wprowadziła więc obowiązek

ukończenia specjalnego kursu, którego zakres

obejmuje zajęcia teoretyczne, zajęcia praktyczne

z techniki i taktyki jazdy w warunkach specjal-

nych oraz egzamin końcowy. Jest to ważny krok

w kierunku lepszego przygotowania naszych kie-

rowców do bezpiecznego kierowania pojazdami

uprzywilejowanymi. Dziś nie ma jednak jeszcze

przepisów wykonawczych i bardzo istotne jest,

aby przy tworzeniu nowych programów szkole-

nia, wymagań związanych z zapleczem dydak-

tycznym i sprzętowym dla ośrodków szkolenia,

wymagań dla instruktorów i egzaminatorów

uczestniczyli fachowcy z doświadczeniem w or-

ganizowaniu i prowadzeniu szkoleń z techniki

jazdy.

Zgodnie z art. 113 ośrodek doskonalenia tech-

niki jazdy jest prowadzony przez jednostkę orga-

nizacyjną służb podległych lub nadzorowanych

przez ministra właściwego do spraw wewnętrz-

nych – w zakresie szkolenia kierowców na potrze-

by tych służb. Jeżeli ośrodki doskonalenia techni-

ki jazdy będą organizowane przez Państwową

Straż Pożarną, niezbędna będzie współpraca ze

szkołami lub ośrodkami doskonalenia techniki

jazdy, mającymi wiedzę i doświadczonych in-

struktorów, a także odpowiednią infrastrukturę

i wyposażenie.

Doskonalmy się!

Gdy mówimy o osobie kierującej samochodem

pożarniczym, pojęcia „kierowca” używamy

umownie. Obecnie to stanowisko może nosić na-

zwę: młodszy ratownik-kierowca, ratownik-kie-

rowca, starszy ratownik-kierowca, operator sprzę-

tu specjalnego lub starszy operator sprzętu

specjalnego. Kierowcą może też być strażak sta-

żysta. Funkcjonariusze pełniący służbę na innych

stanowiskach często mają zezwolenie na prowa-

dzenie samochodów służbowych, a w uzasadnio-

nych przypadkach, po spełnieniu niezbędnych

warunków, mogą prowadzić pojazdy uprzywile-

jowane w ruchu.

W większości jednostek ratowniczo-gaśni-

czych PSP kierowca samochodu pożarniczego

wyjeżdża do zdarzeń dość rzadko. Powszechnie

SZKOLENIE

RATOWNICTWO I OCHRONA LUDNOŚCI

panuje opinia, że w straży pożarnej kierowca

uwstecznia się w zakresie techniki jazdy. Często

bywa, że kierowca-ratownik przez kilka miesięcy

nie ma okazji jeździć konkretnym pojazdem. Są

oczywiście osoby, które w ramach dodatkowej

pracy jeżdżą zawodowo jako kierowcy i mają

możliwość rozwijania umiejętności przynajmniej

w warunkach normalnej jazdy. Jednak sam fakt

spędzania wielu godzin za kółkiem nie gwarantu-

je wykształtowania prawidłowych przyzwyczajeń

i umiejętności. Są to cechy bardzo przydatne każ-

demu kierowcy, jednak szczególnie niezbędne

osobie prowadzącej pojazd uprzywilejowany.

Potrzeba wykształcenia i doskonalenia przez

kierowcę prawidłowej techniki jazdy jest po-

wszechnie znana. Jednak brak rozwiązań syste-

mowych powoduje, że komendy Państwowej

Straży Pożarnej nie mają środków inansowych

na prowadzenie regularnych szkoleń w tym za-

kresie ani nie dysponują przygotowanymi do

tego celu pojazdami. W związku z tym podej-

mowane są działania, które pozwalają choćby

jednorazowo przeprowadzić szkolenie z techni-

ki jazdy. Choć to namiastka rzeczywistych po-

trzeb, przeszkolonym kierowcom daje możli-

wość poznania ogólnych zasad techniki jazdy

i prawidłowych zachowań na drodze, a organi-

zatorzy i wykonawcy szkolenia nabywają do-

świadczenia w zakresie niezbędnego minimum

programowego i sprzętowego.

Pierwsze szkolenia z doskonalenia techniki jaz-

dy przeprowadzono m.in. wśród kierowców PSP

województwa podlaskiego, kujawsko-pomorskie-

go, opolskiego i dolnośląskiego. O niektórych

z nich pisaliśmy na łamach PP nr 4/2006 i 1/2010.

Konspekt zajęć dydaktycznych – cz. 3

W ramach programu operacyjnego „Kapitał

ludzki”, doinansowanego ze środków Unii Euro-

pejskiej, będzie wkrótce realizowane szkolenie

doskonalące dla 180 kierowców PSP z wojewódz-

twa kujawsko-pomorskiego. W programie dwu-

dniowego szkolenia zostały zaplanowane m.in.

zajęcia teoretyczne, ćwiczenia na płycie poślizgo-

wej oraz jazda terenowa. Zdobyte umiejętności

mają być szlifowane w ramach samokształcenia

podczas jazdy samochodami pożarniczymi z ma-

cierzystej jednostki. Zadaniem doskonalenia tech-

niki jazdy w ośrodku szkolenia jest bowiem

uświadomienie kierowcy głównych zagrożeń

związanych z prowadzeniem pojazdu oraz ukie-

runkowanie pracy nad sobą. Szkolenie nie zastąpi

permanentnego dbania o doskonalenie prawidło-

wych odruchów, o eliminację złych nawyków

oraz poznawania specyiki samochodów, z który-

mi kierowca spotyka się podczas jazdy alarmo-

wej. W każdej jednostce mamy do czynienia

z pojazdami zróżnicowanymi pod względem

wielkości, rodzaju, marki i wykorzystania.

Niebagatelne znaczenie ma dobre przygoto-

wanie kierowcy do jazdy samochodem wpro-

wadzonym do eksploatacji. Strażacy z woje-

wództwa kujawsko-pomorskiego już od sześciu

lat do każdej umowy dostawy samochodu po-

żarniczego wprowadzają zapis, że jego dostaw-

ca ma obowiązek przeprowadzenia szkolenia

praktycznego z obsługi podwozia oraz techniki

jazdy. Niezależnie więc od kursu obsługi zabu-

dowy pożarniczej strażacy są zaznajamiani

z zasadami prowadzenia nowego samochodu,

a szkolenie takie prowadzi instruktor szkoły

jazdy reprezentujący producenta podwozia sa-

mochodu. Warto nadmienić, że współpraca z

instruktorami układa się bardzo dobrze, a sam

program szkolenia dostosowany jest do potrzeb

kierowców samochodów pożarniczych.

Szkoły jazdy producentów podwozi, utworzo-

ne pierwotnie z myślą o przedsiębiorstwach trans-

portowych, dotąd były nastawione głównie na

nauczanie ekonomii i bezpieczeństwa jazdy.

Doświadczenia ze specyicznych szkoleń w straży

pożarnej pomogły im zmodyikować program na-

uczania. W części teoretycznej zaczęto uświada-

miać kierowcom różne rodzaje ryzyka, a w części

praktycznej kłaść nacisk na elementy jazdy w sy-

tuacjach nagłych i nieprzewidzianych oraz jazdę

terenową.

Niezależnie od utworzenia systemu permanent-

nego doskonalenia techniki jazdy, szkolenie prak-

tyczne po dostawie nowego samochodu powinno

być standardem. Musimy też pamiętać o potrzebie

przygotowania strażaków do bezpiecznego pro-

wadzenia innych pojazdów niż samochód,

w ostatnich latach coraz częściej pojawiających

się w wyposażeniu PSP. W przypadku jazdy mo-

tocyklem, quadem, poduszkowcem, amibią itp.

same uprawnienia do kierowania nie wystarczą.

Niezbędne jest przeszkolenie pod okiem instruk-

tora, gdyż pojazdy te wymagają specyicznej tech-

niki jazdy i dla osób nieprzygotowanych mogą

być realnym zagrożeniem.

Jak to robią inni

Rozwijając system doskonalenia i weryikacji kie-

rowców, warto przyjrzeć się programom i ośrod-

kom szkoleniowym funkcjonującym w krajach,

w których robi się to od wielu lat, np. w Wielkiej

Brytanii, w Szwecji lub we Francji. Na Wyspach

system doskonalenia jazdy bazuje na ośrodkach

szkolenia jednostek straży pożarnej. Pierwszym

etapem jest kurs doskonalenia jazdy samochoda-

mi ciężarowymi, który trwa 10 dni. Warunkiem

przystąpienia do niego jest prawo jazdy pozwala-

jące na kierowanie samochodami ciężarowymi.

Po zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycz-

nego kierowca na pół roku uzyskuje uprawnienia

do prowadzenia samochodów pożarniczych

w jeździe nieuprzywilejowanej. Później udaje się

na pięciodniowy kurs dla kierowcy samochodu

pożarniczego uprzywilejowanego, zakończony

sprawdzianem praktycznym. Co trzy lata kierow-

ca musi zaliczyć jednodniowy kurs przypomina-

jący i sprawdzający jego umiejętności w zakresie

kierowania samochodem pożarniczym, w tym

podczas jazdy alarmowej.

W Szwecji strażacy nie mają własnych ośrod-

ków szkolenia. Razem z przedstawicielami in-

nych służb przechodzą szkolenie w wyspecjalizo-

wanych szkołach techniki jazdy, udostępniając

tylko swoje pojazdy. Po kilkudniowym szkoleniu

teoretycznym i praktycznym kierowca musi zali-

czyć egzamin, po czym upoważniony jest do kie-

rowania pojazdami uprzywilejowanymi. Co pięć

lat przechodzi skrócone szkolenie przypominają-

ce teoretyczne i praktyczne zasady jazdy, a także

zaznajamia się z nowościami technicznymi w sa-

mochodzie, które mają wpływ na jego zachowa-

nie lub technikę jazdy. Takie rozwiązanie zapew-

nia wysoki poziom wyszkolenia, a pozwala

zmniejszyć koszty treningu, gdyż nie trzeba pono-

sić wydatków na utrzymanie całego ośrodka.

Trzeba zdać sobie sprawę, że skupienie się wy-

łącznie na szkoleniu doskonalącym dla kierowcy

nie będzie lekarstwem na wszelkie bolączki, a tak-

że nie wyeliminuje wypadków i kolizji drogo-

wych. Kierowanie samochodem pożarniczym,

w szczególności uprzywilejowanym w ruchu, wy-

maga dużej odpowiedzialności i wyobraźni.

O maksymalnym obniżeniu ryzyka niebezpiecz-

nych zdarzeń w ruchu drogowym możemy mówić

dopiero wtedy, gdy samochody pożarnicze będą

prowadzić myślący i świadomi kierowcy, odpo-

wiednio wyszkoleni i jadący w pełni sprawnym

pojazdem.



Pali się!

Podstawowym założeniem zajęć dydaktycznych „Pali się” jest uświadomienie dzie-

ciom niebezpieczeństwa, jakie stwarza zabawa niebezpiecznymi materiałami. Mają

one na celu kształtowanie poprawnych zachowań w sytuacji pożaru w mieszkaniu

podczas nieobecności osoby dorosłej, która mogłaby natychmiast zareagować i po-

kierować działaniami dziecka.

W konspekcie wykorzystana została pomoc w postaci historyjki obrazkowej.

Omawianie obrazków będzie dla prowadzącego okazją do rozmowy na temat alar-

mowania służb ratowniczych i ewakuacji z miejsca zagrożenia.

Konspekt realizuje treści zawarte w podstawie programowej wychowania przed-

szkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych

oraz innych form wychowania przedszkolnego stanowiącej załącznik nr 1

do rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 23 grudnia 2008 r. w sprawie pod-

stawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego

w poszczególnych typach szkół (DzU z 2009 nr 4, poz. 17).

Konspekt zajęć dydaktycznych

Temat kompleksowy: Poznajemy zawody – strażak

Temat dzienny: Pali się

Grupa wiekowa: pięciolatki

Cele ogólne: kształtowanie pojęcia „pożar”, kształtowanie prawidłowych postaw w

sytuacji zagrożenia, rozwijanie reakcji na różnorodne sygnały i znaki, rozwijanie

myślenia przyczynowo-skutkowego, rozwijanie ekspresji plastycznej.

Cele szczegółowe:

Dziecko: omawia obrazek i próbuje przewidzieć, co będzie przedstawiał kolejny,

potrai wskazać zachowania, które mogą doprowadzić do pożaru, wie, jakie konse-

kwencje może mieć zabawa niebezpiecznymi przedmiotami, wie, jak należy zacho-

wać się, widząc pożar, doskonali umiejętność malowania, słucha i wykonuje polece-

nia prowadzącego.

Metody: asymilacyjne: opis, rozmowa; sposoby społecznego porozumiewania się: umo-

wa, aprobata; samodzielnego dochodzenia do wiedzy: zabawa ruchowa, zabawa dydak-

tyczna, zagadka; waloryzacyjne: pokaz, obserwacja; praktyczne: metoda ćwiczeń.

Treści dydaktyczne:

Małgorzata Walczak-Sarao’, Danuta Kręcisz, „Wesołe przedszkole. Program wy-

chowania i edukacji przedszkolnej”, WSiP, Warszawa 2009: przestrzeganie zasad

zgodnego współżycia w grupie – s. 27; omawianie obrazków, ilustracji, historyjek

obrazkowych, dostrzeganie zależności, złożoności sytuacji, związków przyczyno-

wo-skutkowych – s. 31; poszerzanie wiedzy na temat tego, co sprzyja, a co zagraża

zdrowiu – s. 40; rozwiązywanie i układanie zagadek słownych – s. 31; podejmowa-

nie działalności plastycznych na tematy dowolne i określone – s. 42.

Uwaga! Uwzględnienie punktu „Treści programowe” w konspekcie nie zawsze jest

wymagane. Czasem wystarczy informacja, że zajęcie realizuje treści podstawy pro-

gramowej. Zależy to od osoby, która będzie zatwierdzać konspekt. Przygotowując

konspekt, należy uwzględnić program wychowania przedszkolnego realizowany

w danym przedszkolu.

Formy pracy: indywidualna, zbiorowa.

Pomoce dydaktyczne: historyjka obrazkowa (trzyelementowa, w załączeniu), arkusz

papieru A3 (dla każdego dziecka), farby wodne do malowania palcami, fartuchy

malarskie (w liczbie odpowiadającej liczbie dzieci).

Deinicje i określenia zjawisk pożarowych:

Pożar – samorzutne, niekontrolowane rozprzestrzenianie się ognia, powodujące stra-

ty (wg Encyklopedii popularnej PWN, s. 621).

W procesie rozwoju pożaru można wyróżnić fazy: wstępną (wzrost albo faza przed-

rozgorzeniowa) – średnia temperatura jest niska, ogień zlokalizowany w sąsiedztwie

miejsca jego inicjacji; swobodnego rozwoju (pożar w pełni rozwinięty albo porozgo-

rzeniowa faza pożaru) – wszystkie palne przedmioty palą się, płomienie wypełniają

całe pomieszczenie, faza ta ma najwyższą temperaturę; stygnięcia – okres spadku

szczytowej wartości temperatury, szybkość spalania maleje.

Rozgorzenie to przejście z fazy I do fazy II, polegające na szybkim rozprzestrzenie-

niu się ognia z obszaru miejscowego spalania na powierzchnię palnych materiałów

znajdujących się w pomieszczeniu.

Zagrożenia w czasie pożaru

Zasadniczym zagrożeniem dla życia ludzi jest dym, a ściślej rzecz biorąc – gazy

pożarowe. Generalnie produktami spalania są CO 2 (dwutlenek węgla) i H 2 O (woda).

W przypadku niedoboru tlenu w otoczeniu (np. w wyniku zużycia we wstępnej fazie

pożaru) produktem spalania jest tlenek węgla (wzór chemiczny CO), zwany potocz-

nie czadem, będący bardzo silną trucizną. Ze względu na powszechne używanie

tworzyw sztucznych, w każdym pożarze należy liczyć się z wystąpieniem produk-

tów ich spalania. Wówczas wydzielają się jeszcze silniejsze niż tlenek węgla związ-

ki azotu (grupy cyjanowe) .

Temperatura pożaru stwarza zagrożenie jako czynnik trwale odcinający drogę

ewakuacji. W tym przypadku zasadniczym zagrożeniem jest promieniowanie ciepl-

ne. Każda przeszkoda (zasłona) od strony pożaru – drzwi, stół, szafa, gruba zasłona

lub ubranie zawieszone jak zasłona – chroni przed promieniowaniem cieplnym.

Marta Brzozowska

Autorka jest pedagogiem wczesnoszkolnym,

pracuje w Biurze Rozpoznawania Zagrożeń KG PSP

Za granicą

Strażacy z Teksasu

str. 42

fot. Jerzy Linder

J anusz W oźniak

ratowniczo-gaśniczy GBA 2/28 wpadł w poślizg

i przewrócił się na bok, a lekki GLBA 1/2,5 ude-

rzył w drzewo, również w wyniku poślizgu.

Trzech strażaków zostało rannych. Traili do

szpitala, a po udzieleniu pomocy zostali wypisa-

ni do domu. Przyczyną wypadku było niedosto-

sowanie prędkości do trudnych warunków jazdy.

Wypadki w górę

Statystyki ostatnich lat pokazują, że rośnie liczba

wypadków i kolizji drogowych pojazdów straży

pożarnej. Przyczyny każdej kolizji, wypadku czy

katastrofy komunikacyjnej są najczęściej złożo-

ne. Tak też jest z wypadkami, w których uczest-

niczą samochody strażackie. Na bezpieczeństwo

jazdy wpływają czynniki zewnętrzne i uzależ-

nione od kierowcy. Pierwsze z nich to np. rodzaj

i stan drogi, warunki atmosferyczne, pora dnia,

zachowanie innych uczestników ruchu (pojaz-

dów i pieszych) oraz stan techniczny samocho-

dów. W tej grupie możemy mieć pewien wpływ

tylko na ten ostatni aspekt. O bezpieczeństwie

jazdy samochodem decyduje również wiedza

i umiejętności praktyczne kierowcy, jego do-

świadczenie, wyobraźnia i stan psychoizycz-

ny. Życie pokazuje, że większość wypadków

drogowych powoduje człowiek, niestety często

kierowca samochodu pożarniczego. I tutaj za-

uważamy braki w regulacjach prawnych doty-

czących doskonalenia techniki jazdy straża-

ków kierowców.

Ukończenie kursu nauki jazdy i zdanie egzami-

nu daje zaledwie podstawowe umiejętności w za-

kresie prowadzenia samochodu i zachowania się

na drodze. Dość często zdarza się, że młodzi, nie-

doświadczeni ludzie są stawiani przed konieczno-

ścią prowadzenia samochodu pożarniczego jako

pojazdu uprzywilejowanego. Kierowcy z wielo-

letnim doświadczeniem nie zdają sobie sprawy ze

swoich nieprawidłowych odruchów i przyzwy-

czajeń czy zachowań na drodze. Nie jest to ich

wina, bo w karierze zawodowej nie zetknęli się

z obowiązkiem lub choćby możliwością zadbania

o rozwój swoich umiejętności jako kierowcy.

Przecież nie można nauczyć się bezpiecznej jazdy

samochodem, czytając artykuły i książki. Oczy-

wiście samodoskonalenie jest obowiązkiem każ-

dego strażaka, w tym kierowcy, jednak nawet

profesjonalne kursy techniki jazdy nie nawiązują

do zagadnień jazdy pojazdem uprzywilejowa-

nym, szczególnie pożarniczym. Ponadto są one

kosztowne i trudno wymagać od strażaków, żeby

sami za nie płacili.

Wiele wypadków drogowych ma miejsce nie

tylko podczas jazdy alarmowej pojazdem uprzy-

wilejowanym do akcji. Spotykamy się także

z wypadkami podczas powrotu z działań. W obu

przypadkach duże znaczenie ma element psycho-

logiczny. Jazda do zdarzenia jest bardzo stresują-

ca – z jednej strony chcemy dotrzeć na miejsce

w jak najkrótszym czasie i skutecznie udzielić po-

mocy, a z drugiej – bezpiecznie dowieźć załogę.

W ypadki drogowe są codziennością.

Niestety, dotyczy to także kolizji

z udziałem samochodów pożarni-

czych. Zdarzenia te bywają tragiczne

dla strażaków i innych uczestników ruchu drogo-

wego. Feralnym miesiącem był luty. W krótkim

czasie zdarzyły się dwa tragiczne wypadki. Do

pierwszego doszło wieczorem 8 lutego w War-

szawie, na skrzyżowaniu al. Jana Pawła II

i ul. Grzybowskiej. Średni samochód ratowniczo-

-gaśniczy GBA 2,5/24, jadący do zdarzenia, więc

używający sygnałów świetlnych i dźwiękowych

jako pojazd uprzywilejowany, zderzył się z samo-

chodem osobowym marki Volvo. W wypadku

uczestniczyło sześć pojazdów. Na miejscu zginęli

dwaj pasażerowie Volvo, rannych zostało sześć

osób, w tym trzech strażaków i kobieta przecho-

dząca przez jezdnię, która po kilku dniach zmarła

w szpitalu. Przyczyną wypadku było niezachowa-

nie ostrożności przez kierowcę samochodu pożar-

niczego podczas przejazdu przez skrzyżowanie na

czerwonym świetle i wymuszenie pierwszeństwa.

Do drugiego zdarzenia doszło w miejscowości

Łężany w powiecie krośnieńskim. Wypadkowi

uległy dwa samochody pożarnicze jadące rano

11 lutego do miejscowego zagrożenia w miejsco-

wości Widacz. Warunki jazdy były bardzo trudne

z powodu śliskiej nawierzchni. Średni samochód

Rozmaitości

PSP w polityce spójności str. 45

fot. Janusz Woźniak (2)



Czas

trwania

Faza zajęć

Czynności prowadzącego

Czynności dzieci

Uwagi

Rozpoczę-

cie

Prowadzący zaprasza dzieci na dywan i wita się z nimi.

Witam dzieci, które lubią słońce. Witam dzieci, które lubią czerwony kolor. Witam dzieci, które

chciałyby zostać strażakami itp. Prowadzący pozdrawia dzieci, machając dłonią.

Popatrzcie na tablicę. Ułożymy dziś historyjkę o chłopcu i dziewczynce, którzy mają tyle lat

co wy. Osoba prowadząca przyczepia do tablicy pierwszy obrazek z historyjki obrazkowej.

Co widzicie na obrazku?

Tak. Na obrazku widzimy dzieci, które próbują zapalić świeczkę.

Czy są przy nich rodzice?

Myślicie, że to, co robią, jest bezpieczne? Czy to jest zabawa odpowiednia dla dzieci?

Dlaczego?

Bardzo dobrze. Czym jeszcze nie powinny bawić się dzieci, a czego nie ma na obrazku?

Tak. Nie wolno bawić się... (prowadzący powtarza to, co wymieniły dzieci). A czy dzieci mogą

bawić się fajerwerkami, papierosami, czy mogą same rozpalać ogniska?

Dzieci, które czują, że dane powitanie mówi

o nich, machają ręką do prowadzącego.

min

Prawo w służbie

Odpowiedzialność majątkowa

komendantów PSP

Rozwinię-

cie

min

Dzieci bawią się zapałką.

Bawią się ogniem. Chłopiec zapala świecz-

kę. Chłopiec i dziewczynka bawią się.

Chłopiec ma zapałkę.

Nie.

Nie. Nie.

Dzieci nie mogą się bawić świeczkami,

bo jest ogień. Mogą coś zrobić. Nie ma

rodziców.

Zapalniczkami. Świeczkami.

Zapałkami. Nie można wkładać rąk

do dziurek. Nie.

3/2011



Bryg. Janusz Woźniak jest zastępcą naczelnika

Wydziału Technicznego KW PSP w Toruniu

str. 46

cd. tabeli na str. 30

3/2011

Historia i tradycje

Eksponaty z Kostrzyna

str. 49

TECHNIKA

Najwięcej ciekawych

rozwiązań, jeżeli chodzi

o zakupione w ubiegłym

roku przez PSP pojazdy,

pojawiło się w kategorii

samochodów specjalnych.

P aweł F rątczak

W łamanym przegubie zamontowano

teleskop o długości 1200 mm



szkodami (pojazdy, balustrady), swobodne prze-

chodzenie nad nimi przez strażaków podczas

akcji, daje też swobodny dostęp do skrytek sprzę-

towych.

Na końcu ostatniego przęsła znajduje się kosz

ratowniczy RK 270, dający możliwość prowadze-

nia działań ratowniczo-gaśniczych, a przede

wszystkim ewakuacji osób z zagrożonych stref

i budynków. Jego maksymalne obciążenie wynosi

270 kg (mogą w nim przebywać trzy osoby).

W pozycji transportowej kosz jest składany, by

nie zwiększać maksymalnej wysokości pojazdu

powyżej złożonych przęseł drabiny. Z kolei

do pozycji roboczej sprawia się go natychmiast po

rozłożeniu podpór. Ma on trzy wyjścia: jedno

od strony mocowania do przęsła drabiny oraz dwa

umieszczone z przodu. Dzięki takiemu rozwiąza-

niu strażak będący operatorem ma ułatwione za-

danie przy dojeździe do parapetu lub balkonu

budynku, z którego przeprowadzana będzie ewa-

kuacja ludzi. Ponadto kosz został wyposażony

w podwójny układ poziomowania. Zasto-sowanie

takiego rozwiązania zapewnia możliwość stałego

utrzymania w poziomie podłogi kosza, nawet

gdyby doszło do uszkodzenia jednego z syste-

mów poziomowania. W razie awarii poziomowa-

nie może się odbywać z wnętrza kosza. To roz-

wiązanie zwiększa również wysokość ratowniczą

przy takiej samej wysokości przęseł. Do kosza

doprowadzona jest instalacja elektryczna, która

zasila gniazda odbiorcze 230 i 400 V. Instalacja

zasilana jest z agregatu prądotwórczego o mocy

6 kVA zamocowanego na obrotnicy, po prawej

stronie. Agregat jest zdalnie uruchamiany z panelu

sterowania stanowiskami (obrotnicy lub kosza),

a także z panelu sterowania rozstawianiem podpór.

Kosz wyposażono również w dwa wielofunk-

cyjne uchwyty do mocowania noszy ratowni-

czych, działka wodno-pianowego lub wentylatora

oddymiającego. Nosze montuje się na specjalnym

stelażu, co pozwala na ewakuację osób rannych

lub o ograniczonej możliwości poruszania się.

Stelaż przewożony jest na platformie roboczej. Na

ostatnim przęśle drabiny zamontowano suchy

pion, umożliwiający skrócenie wężowej linii zasi-

lającej. Jej budowę usprawnia odcinek węża

o dość nietypowej długości 40 m.

Nadwozie drabiny DLK 23-12 CS GL-T zosta-

ło zabudowano w systemie Alu Fire. Ma ono wbu-

dowane oświetlenie pola pracy wokół samocho-

du. Wykonane jest z lekkich proili aluminiowych,

poszycie zewnętrzne z blach aluminiowych oraz

z materiałów kompozytowych, natomiast podłoga

platformy roboczej – z blachy rylowanej, zmniej-

szającej ryzyko poślizgu. Skrytki sprzętowe za-

mykane są wodo- i pyłoszczelnymi żaluzjami

aluminiowymi. Po każdej stronie pojazdu znajdu-

ją się trzy skrytki sprzętowe. Największa wysoka

skrytka jest dostępna z obu stron pojazdu. Drabina

ta traiła do Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej

SGSP w Warszawie.

bezstopniowo za pomocą dwóch

siłowników. Wydłużenie przegu-

bu drabiny do 4,7 m, tj. o 30 proc.,

zwiększyło jej zasięg w stosunku

do tradycyjnego sprzętu z łama-

nym przegubem typu DLK 23-12

CS GL. Ponadto pozwoliło na

zwiększenie jej wysięgu, zwięk-

szenie możliwości pola pracy

w zakresie kątów ujemnych oraz

osiągnięcie większej wysokości

roboczej i ratowniczej.

Wszystkie ruchy drabiny są ko-

rygowane przez elektroniczny sys-

tem stabilizacji drgań Magirus CS.

Za pomocą specjalnych czujników

zainstalowanych na dole i bokach

przęseł są one natychmiast rozpo-

znawane przez główny komputer,

przetwarzane i sta-

bilizowane w u-

łamkach sekund

przez hydrauliczne

wysterowanie ru-

chów przeciwnych.

Rozwiązanie to

sprawdza się np.

w czasie porywi-

stego wiatru lub

w przypadku wy-

stępowania drgań

podczas akcji ra-

towniczej. Urzą-

dzenie ma bardzo

krótki czas spra-

wiania, zaledwie

94,01 sek. Maksy-

malny kąt jego

podniesienia wynosi 75°, a maksymalny kąt

ujemny przy poziomym ustawieniu podwozia to

17°. W razie potrzeby zwiększenia kąta ujemnego

możemy pochylić podwozie za pomocą odpo-

wiedniego ustawienia podpór (osiągamy wtedy

kąt 22°). Drabinę wyposażono w ergonomiczne

stanowisko operatora z pochylanym kolorowym

ciekłokrystalicznym wyświetlaczem pola pracy.

Do ramy pomocniczej zamocowano również

cztery skośne podpory hydrauliczne, które zapew-

niają stabilną pracę. Omawiany pojazd zaopatrzo-

no w najlepszy obecnie na rynku system podpie-

rania Vario ASS. Każda z czterech podpór to

hydraulicznie wysuwana, czworokątna rura tele-

skopowa. Na ich końcu zamontowano talerze

podporowe, automatycznie uruchamiane po wy-

sunięciu podpór i gwarantujące stabilność. Każda

z nich jest sterowana indywidualnie. Skośne wy-

suwanie pozwala na rozstawienie ich pod prze-

Stałe pozycje

Kalejdoskop str. 3

Poglądy i opinie str. 4

Flesz str. 5

Przegląd wydarzeń str. 50, 51, 52, 53

www.poz@rnictw o str. 50

Klub Maniaków Miniatur str. 51

Służba i wiara

Strażackie zakupy AD 2010 – cz. 2

Samochody specjalne

P ośród podnośników i drabin na szczególną

uwagę zasługuje ciężka drabina hydrau-

liczna Iveco Magirus typ DLK 23-12

(DLAK 23-12) CS GL-T z wysięgnikiem

przegubowym. To pierwsze tego typu urządzenie,

które weszło do eksploatacji w PSP. Dotychczas

sprzętami podobnego typu były drabiny Iveco

Magirus typu DLK 23-12 CS GL (z łamanym

przęsłem) na podwoziu Iveco EuroFire 150E28.

Ciężka drabina z wysięgnikiem przegubowym

Drabinę zbudowano na dwuosiowym specjali-

stycznym podwoziu Iveco Magirus MLC

160E30 FF (4x2). Zastosowano w nim spełnia-

jący normę Euro 5 silnik o maksymalnej mocy

220 kW. Do jej przekazywania na tylną oś służy

mechaniczna dziewięciobiegowa (9+1), zsyn-

chronizowana skrzynia biegów. Omawiany

Iveco Magirus ma dwudrzwiową, trzymiejsco-

wą kabinę w układzie 1+2.

Centralnym elementem każdej drabiny, rów-

nież tej, jest obrotnica. Wszystkie ruchy zespo-

łu drabiny wykonywane są hydraulicznie.

Urządzenie jest automatyczne, może być jedno-

cześnie np. podnoszone, wysuwane i obracane.

Jej podnoszenie możliwe jest dzięki dwóm si-

łownikom, zamocowanym dolną częścią do ob-

rotnicy, a górną do przęsła. Drabina obracana

jest za pomocą silnika hydraulicznego, przy

czym ruch obrotowy nie ma ograniczenia.

Zespół drabiny składa się z pięciu wysuwa-

nych przęseł – stalowych kratownic wykona-

nych z proili zamkniętych ze stali drobnokry-

stalicznej. Wysuwanie i wsuwanie drugiego

przęsła następuje za pomocą długiego siłowni-

ka hydraulicznego umocowanego do pierwsze-

go przęsła. Do wysuwania i wsuwania pozosta-

łych przęseł służą liny stalowe pracujące

przeciwbieżnie. Na końcu ostatniego znajduje

się dodatkowe łamane ramię, sterowane hy-

draulicznie. W łamanym przegubie zamonto-

wano teleskop o długości 1200 mm, wysuwany

 Drabina w pozycji

mars zowej

 Jedna ze skrytek sprzętowych

mieści wentylator oddymiajacy

i piłę mechaniczną

 Podczas transportu działko

wodno-pianowe przewożone jest

na obrotnicy

 Jedna z czterech

teleskopowych podpór

systemu Vario ASS

fot. Paweł Frątczak (6)

str. 52



3/2011

To warto przeczytać

str. 52

Pisaliśmy o…

str. 54

36 Najnowsze samochody specjalne

Straż na znaczkach

str. 54

Postscriptum

str. 55

3/2011

Orlęta

z cywilami

Co można

zrobić z zasłu-

-żoną „szkołą

orląt” w Dębli-

nie, z jej mająt-

kiem i kilkusetosobową kadrą, jeśli

na potrzeby MON kształci się w niej

ledwie 400 studentów – pięciokrotnie

mniej niż kiedyś? Aby nie zbankru-

tować, musi zarabiać na kształceniu

cywilów, a tych zapewne przyciągnie

łatwiej, jeśli jej mury opuszczą

z dyplomem Akademii Lotniczej,

a nie Wyższej Szkoły Oicerskiej Sił

Powietrznych. I właśnie akademię

utworzył Sejm z dawnej podchorą-

żówki. Aby uczelnia mogła zwać się

akademią, musi mieć uprawnienia

do nadawania stopnia naukowe-

go doktora w co najmniej dwóch

specjalizacjach. […] Dlatego łączy

się ją z warszawskim Wojskowym

Instytutem Medycyny Lotniczej, który

ma dwa uprawnienia (jedno obecnie

zawieszone) do nadawania dokto-

ratów. Jeśli Centralna Komisja do

Spraw Stopni i Tytułów odwiesi dok-

torskie uprawnienie i AL powstanie,

będzie można w niej bronić doktoratu

z medycyny lub biologii medycznej.

W WIML specjaliści od medycyny

lotniczej kształcić będą ratowników

medycznych, a w przyszłości pielę-

gniarki.

WYDAWCA: Komendant Główny PSP

REDAKCJA: 00-463 Warszawa,

ul. Podchorążych 38,

tel. 22 523 33 06, faks 22 523 33 05

e-mail: pp@kgpsp.gov.pl, www.ppoz.pl

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

Redaktor naczelny: mł. bryg. Bogdan ROMANOWSKI

tel. 22 523 33 07 lub tel. MSWiA 533-07,

bromanowski@kgpsp.gov.pl

Zastępca redaktora naczelnego: kpt. Anna ŁAŃDUCH

tel. 22 523 33 99 lub tel. MSWiA 533-99,

alanduch@kgpsp.gov.pl

Sekretarz redakcji: Agnieszka WÓJCIK tel. 22 523 33 98

lub tel. MSWiA 533-98, awojcik@kgpsp.gov.pl

Elżbieta PRZYŁUSKA tel. 22 523 33 08

lub tel. MSWiA 533-08, eprzyluska@kgpsp.gov.pl

Grafika i fotoedycja: Jerzy LINDER tel. 22 523 33 06

lub tel. MSWiA 533-06, jlinder@kgpsp.gov.pl

Administracja i reklama: Małgorzata JANUSZCZYK

tel. 22 523 33 06, lub tel. MSWiA 533-06,

mjanuszczyk@kgpsp.gov.pl

Korekta: Dorota KRAWCZAK

RADA REDAKCYJNA

Przewodniczący: nadbryg. Janusz SKULICH

Członkowie: st. bryg. Andrzej SZCZEŚNIAK,

st. bryg. Piotr GUZEWSKI, bryg. dr inż. Jerzy RANECKI,

st. bryg. Janusz SZYLAR,

mł. bryg. dr inż. Dariusz WRÓBLEWSKI

fot_01_wsosp.deblin.pl

Armia kobiet

W styczniu po raz pierwszy od czasu

zniesienia obowiązkowej służby woj-

skowej zorganizowano pobór ochotników do

szwedzkich sił zbrojnych. Jak donosi dzien-

nik „Helsingborgs Dagblad”, kobiety stano-

wiły niespełna 10 proc. chętnych. To rozcza-

rowanie dla władz, które starają się ułatwić

paniom służbę w armii. – Jeśli kobieta i męż -

czyzna mają takie same wyniki testów, wybie -

ramy kobietę. Często postępujemy tak, nawet

jeśli mężczyzna osiągnie lepsze wyniki

– mówi Lars Hammarlund, koordynator szko-

lenia podstawowego w siłach zbrojnych.

Choć przyznaje, że kryteria są „dość niskie”,

nie wyklucza ich dalszego obniżenia.

„Rzeczpospolita”

Puste wieżyczki

C harakterystycznym elementem więzien-

nej architektury są strażnicze wieżyczki,

rozmieszczone wzdłuż murów więzień

i aresztów. Od tego roku większość z nich

będzie już pusta, bo w związku z reformą

więziennictwa zmieniają się też reguły ochro-

ny więźniów. Pilnowaniem ich zajmie się

przede wszystkim ochrona wewnętrzna na

oddziałach, wzmocniona 860 etatami strażni-

ków zdjętych z wieżyczek. Tych zaś na poste-

runkach zewnętrznych zastąpi elektronika

i zabezpieczenia mechaniczne.

PRENUMERATA

„Przeglądu Pożarniczego”

i „Dziennika Urzędowego Komendy Głównej

Państwowej Straży Pożarnej”.

Zamówienia na prenumeratę „Przeglądu Po-

żarniczego” oraz „Dziennika Urzędowego KG

PSP” przyjmuje Centrum Usług Wspólnych

ul. Powsińska 69/71, 02-903 Warszawa.

Zamówienia (proszę podać w nich nazwę, adres

i NIP zamawiającego) można składać:

• faksem: 22 694 60 48

• e-mailem: wydawnictwa@cuw.gov.pl

• poprzez stronę internetową:

www.wydawnictwa.cuw.gov.pl.

Numer konta bankowego: Bank Handlowy SA

36 1030 1508 0000 0008 1566 3012.

Cena rocznej prenumeraty w 2011 r.: „Przeglą-

du Pożarniczego” – 120 zł, „Dziennika Urzędo-

wego KG PSP” – 107 zł.

Cena egz. „Przeglądu Pożarniczego” – 10 zł.

Cena egz. „Dziennika Urzędowego KG PSP”

będzie uzależniona od jego objętości.

„Polityka”

Szpik dobrze oddany

W Wojskowym Instytucie Medycznym w Warszawie zostanie otwarty pierwszy ośrodek

dawców szpiku do przeszczepów w Polsce. To efekt nowelizacji ustawy o pobieraniu,

przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek, narządów, zgodnie z którą już nie fundacje,

ale ośrodki mają prowadzić taką działalność. Ośrodki poza rekrutowaniem potencjalnych daw-

ców szpiku mają zapewnić też opiekę w związku z pobraniem od nich szpiku i komórek krwio-

twórczych krwi obwodowej. To oznacza, że osobom, które zgłoszą chęć zostania dawcą szpiku,

ośrodek powinien dostarczyć informacje na temat honorowego dawstwa, dotyczące m.in. moż-

liwości wykonania badań w pobliżu miejsca zamieszkania i potencjalnych zagrożeń.

„Dziennik. Gazeta Prawna”

Reklama w „Przeglądzie Pożarniczym”

Szczegółowych informacji o cenach i o rozmia-

rach modułów reklamowych udzielamy tele-

fonicznie pod numerem 22 523 33 06 oraz na

stronach serwisu internetowego: www.ppoz.pl

Uprawnienia do korekty?

R atownik medyczny po dwóch latach poli-

wicz, szef Pracowni Ratownictwa Medyczne-

go Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Podkreśla, że nie chodzi o natychmiastową

likwidację kształcenia policealnego w tej

dziedzinie, ale o to, by zgodnie z prawem

szkoły policealne dawały jedynie tytuł techni-

ka ratownika medycznego, który będzie się

zdecydowanie odróżniał od tytułu licencjata

uzyskanego na uczelni medycznej.

Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i redakcji tekstów

oraz zmiany ich tytułów. Prosimy o nadsyłanie materiałów

w wersji elektronicznej. Redakcja nie odpowiada za treść

ogłoszeń oraz reklam i nie zwraca materiałów niezamó-

wionych.

Opracowanie techniczne, druk: Centrum Usług Wspólnych

– Wydział Wydawnictw i Poligrafii, ul. Powsińska 69/71,

02-903 Warszawa, tel. 22 694 67 52, faks 22 694 62 06;

www.cuw.gov.pl, e-mail: wydawnictwa@cuw.gov.pl

Nakład 4000 egz.

cealnego studium nie powinien mieć tych

samych uprawnień, co ratownik po trzylet-

nich studiach licencjackich na uczelni me-

dycznej – uważają specjaliści w dziedzinie

medycyny ratunkowej. – Chodzi o istotne róż -

nice w programie nauczania, kadrze, czasie

edukacji. Na przyszłego ratownika na uniwer -

sytecie medycznym czeka 3800 godzin,

w studium 2100 – mówi dr Mariusz Gonie-

Rynekzdrowia.pl

3/2011

WŁASNA DROGA

DO WOLONTARIATU

W UŚCISKU NIEUFNOŚCI

Prof. Piotr Gliński z Instytutu Filozoii

i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz

dr Tadeusz Szawiel z Instytutu Socjolo-

gii Uniwersytetu Warszawskiego w roz-

mowie na stronach biuletynu ministra

nauki i szkolnictwa wyższego „Sprawy

Nauki” (www.sprawynauki.waw.pl):

Marian Harkin, irlandzka deputowana,

liderka grupy ds. wolontariatu

w Parlamencie Europejskim,

w rozmowie z portalem PE

www.europarl.europa.eu na temat

korzyści płynących z wolontariatu:

tąd nie utożsamiały swej działalności z wolon-

tariatem, uświadomi sobie, że są wolontariusza-

mi. Dzięki temu, iż obchodzimy ERW, pojawi

się też więcej informacji o możliwościach zaan-

gażowania się w wolontariat.

– Jakich korzyści spodziewa się pani po

ERW?

– Zależy nam, żeby ERW nie był jednorocz-

nym wydarzeniem, tylko początkiem szerszej

publicznej debaty na temat roli i wartości wo-

lontariatu w praktycznie każdej sferze życia czy

aktywności Polaków. I dał impulsy do różnych

działań wspierających wolontariat i wolontariu-

szy. A na poziomie polityki publicznej zależy

nam na opracowaniu wspomnianej już długofa-

lowej polityki rozwoju wolontariatu. Mam

wielką nadzieję, że gdy porozmawiamy za rok,

będziemy mogli stwierdzić, że ERW spełnił po-

kładane w nim nadzieje.

– Jest tyle palących problemów. Dlaczego

w tej sytuacji poświęcać cały rok wolontariatowi?

– Aż jeden na pięciu Europejczyków pomaga

jako wolontariusz. Dużo, a to oznacza, że jest

to coś, co porusza wielu obywateli. Mówiąc o pa-

lących problemach, mamy często na myśli kryzys

inansowy. I proszę mi wierzyć: ja wiem dużo na

ten temat. Ale to właśnie wolontariat może pomóc

w budowaniu społecznej spójności w obecnej sy-

tuacji ekonomicznej.

– Czy Europejski Rok Wolontariatu może to

zmienić? Jak?

– Myślę, że wolontariat musi znaleźć swoje

miejsce i przestrzeń. I może to być coś zupełnie

innego niż w Wielkiej Brytanii, Francji czy we

Włoszech. Nie chodzi tak bardzo o zmianę podej-

ścia ludzi, ale bardziej o zmianę okoliczności. I ta

zmiana okoliczności może przynieść zmianę na-

stawienia. Europejski Rok Wolontariatu może dać

szansę ludziom z nowych krajów członkowskich

na odkrycie w ich realiach, co dla nich oznacza

wolontariat.

– Jakie są największe bariery rozwoju

społeczeństwa obywatelskiego w Polsce?

Zaszłości historyczne, skutki transformacji,

brak świadomości?

Prof. P. G.: Oczywiście te kulturowo-histo-

ryczne, z czasów PRL, świadomościowe już

w trochę mniejszym stopniu. I obecne – kryzys

kultury, konsumpcjonizm, brak zaangażowania

elit, za małe zainteresowanie edukacją obywatel-

ską, pewnie też bariery inansowe. Wskazałbym

również na różne negatywne zjawiska wewnątrz

sektora, który jakby sam się stworzył, w dużej

mierze dzięki pomocy zagranicznej, i ma pewne

kłopoty sam ze sobą – ale to są drugorzędne

czynniki.

Dr T. Sz.: Sądzę, że nie docenia się czynni-

ków kulturowych. Otóż pewnego rodzaju barierę

dla społeczeństwa obywatelskiego stanowi bar-

dzo charakterystyczna dla Polski siła dwóch in-

stytucji – rodziny i czegoś, co się określa mia-

nem dobrego towarzystwa, w pozytywnym

sensie. Dobre towarzystwo to taka tradycyjna

instytucja inteligencji w Polsce, można ją prze-

śledzić gdzieś od końca XIX w. Obie instytucje

sobie cenimy, ale nie zwracamy uwagi, że ich

ważne cechy mogą nie sprzyjać budowie dobro-

wolnych organizacji. I rodzina, i dobre towarzy-

stwo są z natury ekskluzywne. Natomiast dobro-

wolne organizacje (i partie polityczne) muszą

być inkluzywne, otwarte na zewnątrz. Po drugie,

to problem zaufania społecznego, które ma za-

sadnicze znaczenie dla powodzenia zbiorowych

przedsięwzięć. Polacy ufają rodzinie i przyjacio-

łom. Natomiast poziom zaufania społecznego,

którego wskaźnikiem jest przekonanie, że więk-

szości ludzi można ufać, jest w Polsce jednym

z najniższych w Europie. Ufamy sobie w wą-

skim kręgu, natomiast zazwyczaj w stosunku do

innych naszą pierwszą reakcją jest nieufność.

Trzeci problem to słaba sterowność przez normy.

Jeśli budujemy instytucje, to musimy się podpo-

rządkować normom, działać wedle pewnych

przepisów itd. Tymczasem w rodzinie i w do-

brym towarzystwie cenimy ludzi ze względu na

inne cechy niż przewidywalność i obowiązko-

wość. Z tym wiążą się umiejętności logistyczne.

Budowa organizacji wymaga pewnych cnót, jak

zdolność do długiego odkładania nagród, lojal-

ność w długim okresie, publiczne przywództwo,

czego nie wymaga pozycja w grupie towarzy-

skiej czy w rodzinie, bo te instytucje są w stanie

tolerować i wybaczać wiele. [...]

WOLONTARIAT WYZYSKIEM?

Dr Galia Chimiak z Zakładu Społeczeń-

stwa Obywatelskiego Instytutu Filozoii

i Socjologii PAN w rozmowie z mie-

sięcznikiem publicystyczno-informacyj-

nym „Sprawy Nauki”:

PO ROKU BĘDZIE NAS WIĘCEJ

– [...] zbyt różne działania podciąga się pod

wolontariat i jest to bardzo wygodne. Na

przykład wraz ze wzrostem bezrobocia wśród

młodych ludzi upowszechniły się te bezpłatne

staże, nazywane wolontariatem. Nie zawsze

jest to wolontariat, niektórzy pracodawcy po

prostu wykorzystują młodych będących

w trudnej sytuacji. Potem oni wpisują sobie

ten staż do CV, a następny potencjalny praco-

dawca śmieje się, że kandydatowi nikt nie

chciał dać płatnej pracy...

– Jest taka praktyka, niestety, ale nic na to nie

poradzimy. Dla pracodawcy jest to rzeczywiście

sposób na pozyskiwanie nieodpłatnego pracow-

nika, który, choć ma kwaliikacje, jednak zazwy-

czaj nie ma należytego doświadczenia. Ale po-

patrzmy na to rynkowo, chłodnym okiem. Młody

człowiek, który chciałby mieć ciekawą pracę,

realizować się, jednak woli mieć w CV ten staż,

czasem w świetnej organizacji biznesowej czy

międzynarodowej, niż nie mieć żadnego do-

świadczenia zawodowego i co za tym idzie, mieć

gorsze szanse na dostanie pracy zgodnej z wy-

kształceniem. [...] jeśli ów stażysta wykaże się

odpowiednią wiedzą, zapałem, kwaliikacjami,

predyspozycjami do tego rodzaju pracy, to ma

okazję zademonstrować swoje atuty i może do-

stać etat w tej organizacji.

Aleksandra Krugły z Departamentu Po-

żytku Publicznego Ministerstwa Pracy

i Polityki Społecznej, koordynatorka dzia-

łań związanych z Europejskim Rokiem

Wolontariatu, w wywiadzie dla portalu

organizacji pozarządowych Ngo.pl:

– Jakie działania w ERW planujecie więc

przez cały rok?

– Skupiamy się przede wszystkimi na działa-

niach informacyjnych i promocyjnych. Chcemy

dotrzeć do różnych mediów, także regional-

nych, bardzo zależy nam także na nurcie tzw.

social media, czyli portalach społecznościo-

wych, blogach, stąd też nasza obecność na

Facebooku. [...] Działania w sieci dopełni kam-

pania outdoorowa, prowadzona w głównych

miastach Polski oraz w środkach transportu

miejskiego. [...] Kolejną bardzo ważną kwestią

jest zapewnienie systemowego wsparcia roz-

woju wolontariatu na poziomie państwa. [...]

– Myśli pani, że dzięki obchodom ERW

wzrośnie liczba wolontariuszy w naszym

kraju?

– Na pewno tak, bo już mamy sporo sygna-

łów od organizacji przyjmujących wolontariu-

szy, że jest większe zainteresowanie taką ak-

tywnością. Sądzę też, że wiele osób, które do-

3/2011

NA POCZĄTEK

 Nadbryg. Marek Kowalski, zastępca ko-

mendanta głównego PSP, otrzymał z rąk woje-

wody lubelskiego Genowefy Tokarskiej medal

za profesjonalizm w akcji niesienia pomocy,

ratowania ludzkiego życia i zdrowia oraz do-

bytku przez podległe mu jednostki podczas

powodzi na Lubelszczyźnie w 2010 r., a także

za osobiste zaangażowanie i wkład w koordy-

nację podejmowanych działań.

„Bądź wolontariuszem! Zmieniaj świat i siebie!”

– głosi hasło Europejskiego Roku Wolontariatu. Ambitnie.

Bo jak się dowiadujemy z wywiadu z Martą Gumkowską,

socjolożką ze Stowarzyszenia Klon/Jawor, Polacy nie

garną się do pracy na rzecz organizacji społecznych.

W 2010 roku zaledwie szesnastu na stu z nas poświęciło

swój wolny czas, żeby bezinteresownie pomagać

innym, w dodatku przeznaczamy na to tylko kilkanaście

godzin w roku. Na tle innych krajów europejskich

wypadamy blado.

 W dziewięcioosobowej grupie ekspertów

Unii Europejskiej działających w ramach me-

chanizmu wspólnotowego ochrony ludności

(EUCPT), która udała się do Japonii, znalazł

się mł. bryg. Tomasz Traciłowski – starszy

wykładowca Szkoły Aspirantów PSP w Kra-

kowie, na co dzień pracujący w Wydziale

Szkolenia Specjalistycznych Grup Ratowni-

czych w Nowym Sączu. Głównym zadaniem

zespołu koordynacyjnego jest skonsolido-

wanie oraz skoordynowanie napływającej

do Japonii pomocy europejskiej. Wraz z gru-

pą na miejscu działa również zespół informa-

tyczno-techniczny oraz zespół CBRN, który

odpowiada za rozpoznawanie skażeń radia-

cyjnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa

ekspertom.

Dobra wiadomość jest taka, że jeśli ludzie już zde-

cydują się zaangażować w wolontariat, bardzo często

wybierają ochotnicze straże pożarne, WOPR lub GOPR.

Na szczęście, bo prawda jest taka, że bez wolontariatu

się nie da. OSP to solidny ilar ratownictwa i partner za-

wodowych strażaków, WOPR czuwa nad wodami, GOPR

i TOPR w górach, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy

daje strażakom specjalistyczny sprzęt ratowniczy, PCK

i harcerze wspierają w zabezpieczaniu masowych imprez

i ratownictwie medycznym. Lista wielkich i małych orga-

nizacji specjalizujących się w ratownictwie jest

długa. Niebywałe zjawisko, bo, nie oszukujmy się,

dobroczynność to sport dla wytrwałych. Nie dbamy

o wolontariuszy, nie szkolimy ich, nie zapewniamy

zwolnienia z pracy, nie uznajemy kwaliikacji zdobytych

podczas działania na rzecz organizacji społecznej, nie

wiemy, jak zagospodarować potencjał ochotników.

W efekcie wielu skłonnych do pomocy odchodzi,

bo... nie ma co robić. Szkoda, przecież wolontariat

przynosi korzyści całemu społeczeństwu – materialne

i pozamaterialne, budując silne więzi międzyludzkie.

 KW PSP we Wrocławiu odbyła się odpra-

wa służbowa kadry kierowniczej z udziałem

komendanta głównego PSP gen. brygadiera

Wiesława Leśniakiewicza. Służbową część

tego spotkania poprzedziło przekazanie obo-

wiązków na stanowisku komendanta woje-

wódzkiego.

 W Białymstoku odznaczono i wyróżniono

strażaków uczestniczących w działaniach ra-

towniczych po katastroie kolejowej cystern

w tym mieście. W uroczystościach wziął

udział zastępca komendanta głównego PSP

nadbryg. Piotr Kwiatkowski, wojewoda pod-

laski Maciej Żywno oraz prezydent Białego-

stoku Tadeusz Truskolaski.

Europejski Roku Wolontariatu jest hołdem złożonym

ochotnikom. Dostrzeżono ich pracę, wysiłek, dobroć

serca, ale i problemy. Kampanie medialne i społeczne

zachęcą nas do większego zaangażowania. Dajmy się

uwieść. Bądźmy wolontariuszami! Zmieniajmy świat

i siebie!

 W siedzibie KG PSP odbyło się spotkanie

z udziałem przedstawicieli KW PSP odpo-

wiedzialnych za realizację zadań z zakresu

IT, dotyczące projektów teleinformatycz-

nych realizowanych w Państwowej Straży

Pożarnej. Omówiono na nim stan realizacji

projektu modernizacji SWD-ST, zostały także

przedstawione informacje o stanie realizacji

budowy sieci teleinformatycznej na potrzeby

obsługi numeru alarmowego 112.

3/2011

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: