Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej.doc

Fizjoterapia kliniczna w ChNW

Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej

Częstość występowania nowotworów złośliwych

Nowotwory złośliwe w Polsce są drugą co do częstości przyczyną zgonów:

1. układ krążenia
2. nowotwory złośliwe
3. zgony nagłe
4. choroby zakaźne

·         Liczba zgonów na nowotwory złośliwe wzrasta;   1963 - 34500,   2004 - 89815

              Wynika to przede wszystkim ze:

·         wzrostu liczby ludności (1963 r. = 30,7 mln, 2004 r. = 38,2 mln)

·         procesu starzenia się ludności w Polsce

( 1963 = 6,5%, 2004 = 12,9% powyżej 65 r.ż.)

·         Ryzyko zgonu na nowotwory złośliwe u mężczyzn wzrosło o około 50%, a u kobiet o około 3%

·         Zdecydowany wzrost ryzyka u obu płci występuje po 50 roku życia

Zachorowania i zgony na najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce (2004)

                            KOBIETY

Zachorowania                                                        Zgony

Pierś                                                                                    Pierś

Płuco                                                                                    Płuco

Trzon macicy                                                                      Nowotwory nieokreślone

Okrężnica                                                                      Okrężnica

Skóra                                                                                    Jajnik

Szyjka macicy                                                                      Żołądek

Jajnik                                                                                    Trzustka

Odbytnica                                                                      Szyjka macicy

Żołądek                                                                      Mózg

Trzustka                                                                      Pęcherz żółciowy

Nerka                                                                                    Odbytnica

                                          MĘŻCZYŹNI

Zachorowania                                                        Zgony

Płuco                                                                                    Płuco

Gruczoł krokowy                                                        Nowotwory nieokreślone

Pęcherz moczowy                                                        Żołądek

Okrężnica                                                                       Gruczoł krokowy

Żołądek                                                                      Okrężnica

Skóra                                                                                    Pęcherz moczowy

Odbytnica                                                                      Trzustka

Krtań                                                                                    Krtań

Nerka                                                                                    Nerka

Nowotwory nieokreślone                                          Mózg

Mózg                                                                                    Przełyk

              Między 1963 a 2004 rokiem doszło do najszybszego wzrostu zagrożenia u mężczyzn nowotworami złośliwymi okrężnicy, płuca

              i gruczołu krokowego.

              Natomiast zagrożenie nowotworami żołądka zmniejszyło się o 70%.

              Najbardziej wzrosło zagrożenie u kobiet nowotworami płuca, okrężnicy, jajnika i trzustki.

              Zagrożenie nowotworami żołądka zmalało

              o 80%.

Czynniki  ryzyka

Genetyczne :

·         rodzinna polipowatość jelita grubego (okrężnica, odbytnica),

·         dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego (okrężnica,      odbytnica, żołądek, trzon macicy),

·         dziedziczny rak piersi (pierś, jajnik),

·         zespół BRCA1 (jajnik, pierś)

Czynniki środowiskowe:

·         palenie tytoniu 30%

·         dieta 30%

·         zakażenia 5%

·         czynniki zawodowe 5%

·         zachowania seksualne 4%

·         alkohol 2%

Czynniki fizyczne:

·         promieniowanie ultrafioletowe – rak skóry  i  czerniak złośliwy

·         promieniowanie jonizujące – białaczki, rak tarczycy, rak piersi, płuc, ślinianek

Czynniki wirusowe :

·         wirus brodawczaka ludzkiego HPV- rak szyjki macicy

·         wirus zapalenia wątroby typu B

·         wirus mięsaka Kaposiego

·         wirus białaczki T-komórkowej

Czynniki bakteryjne:

·         zakażenie bakterią Helicobacter Pylori – rak żołądka

Leki hormonalne:

·         hormonoterapia zastępcza – rak macicy, piersi, jajnika

·         antykoncepcja hormonalna – rak piersi

Nowotwory tytoniozależne

·         jama ustna

·         gardło

·         przełyk

·         krtań

·         płuco

·         trzustka

·         nerka

·         pęcherz moczowy

Nowotwory alkoholozależne

·         wątroby

·         jamy ustnej

·         gardła

·         przełyku

·         krtani

·         piersi

Możliwości uniknięcia ryzyka nowotworów złośliwych

·         rezygnacja z palenia tytoniu

·         rezygnacja z picia alkoholu

·         likwidacja narażenia zawodowego

·         podwojenie spożycia owoców i warzyw

·         skuteczny skrining raka szyjki macicy, piersi i jelita grubego

Badania przesiewowe (skrining)
Rekomendacje Unii Europejskiej

·         Rak szyjki macicy – badanie cytologiczne wymazu z ujścia zewnętrznego kanału szyjki macicy u kobiet w wieku 25 – 60 lat z częstotliwością co 3-5 lat

·         Rak piersi – mammografia u kobiet między 50-69 r.życia, co 2-3 lata

·         Rak jelita grubego – badanie stolca na krew utajoną jeden raz w roku lub co 2 lata od 50 r. życia Dodatni wynik testu jest wskazaniem do kolonoskopii

Badania przesiewowe

·         gruczoł krokowy – PSA

·         żołądek – badanie Helicobacter Pylori, badanie radiologiczne, endoskopowe

·         jelito grube – sigmoidostomia

·         jajnik – CA 125, usg z sondą dopochwową

·         szyjka macicy – test HPV

·         płuco – spiralna tomografia komputerowa

·         czerniak skóry – badanie znamion barwnikowych

Wczesna wykrywalność nowotworów

·         Nowotwory we wczesnym stadium zaawansowania mogą nie powodować żadnych objawów klinicznych lub objawy są nieswoiste i słabo wyrażone

·         Nowotwory pełnoobjawowe, łatwe diagnostycznie są już zazwyczaj rzadko uleczalne

·         Stąd konieczność wdrażania standardowych metod diagnostycznych we wszystkich przypadkach mało swoistych objawów, mogących zwiastować nowotwór

·         Kształtowanie świadomości onkologicznej społeczeństwa to znajomość wczesnych objawów choroby nowotworowej i bezwzględna konieczność szukania pomocy medycznej

·         Warunkiem sukcesu jest „ czujność       onkologiczna”, obowiązująca społeczeństwo

i lekarzy

·         Dla lekarzy to poszukiwanie objawów choroby nowotworowej i angażowanie się w diagnostykę wykluczającą lub nie nowotwór złośliwy

7 sygnałów ostrzegawczych o raku

1. Zmiany skóry lub błon śluzowych – niegojące się owrzodzenia, zmiana wyglądu brodawki lub znamienia, pojawienie się guzków o niepokojących cechach (szybki wzrost, krwawienie, sączenie, nieregularne obrysy, obecność strupa).

1. 1. Zaburzenia ze strony układu pokarmowego:

·         trudności w połykaniu

·         uczucie pełności w nadbrzuszu,zgaga, odbijania

·         zaparcia, biegunki, śluz w stolcu

·         krew w stolcu

2. 2. Krwiomocz lub dysuria (parcie na mocz, trudności w oddawaniu moczu).
   3. Krwioplucie, długotrwała chrypka, zmiana charakteru kaszlu lub uporczywy kaszel.
   4. Nieprawidłowe krwawienie lub wydzielina
   5. z dróg rodnych.
   6. Guz (asymetria lub wciągnięcie brodawki) piersi lub innej części ciała, w tym powiększone węzły chłonne.
   7. Ból, osłabienie, chudnięcie.

Etapy postępowania diagnostycznego w onkologii

1. wywiad
2. badanie fizykalne
3. wstępne rozpoznanie
4. badania laboratoryjne
5. zlokalizowanie nowotworu
6. rozpoznanie mikroskopowe
7. określenie stopnia zaawansowania
8. ocena czynników prognostycznych
9. badania związane z wyborem metody leczenia

Określenie stopnia zaawansowania nowotworu

              Zaawansowanie nowotworu określa się w systemie TNM stworzonym przez Pierre’a Denoix w 1940 r.

              Podstawą systemu jest ocena trzech elementów,tj.

              T  =   ocena ogniska pierwotnego

              N =    ocena stanu okolicznych węzłów chłonnych

              M =   obecność przerzutów odległych

T – ocena ogniska pierwotnego

Tx – ognisko pierwotne nie może być ocenione

To – ognisko pierwotne nieobecne

Tis – rak in situ

T1 – guz zwykle do 2 cm śr. ograniczony do               narządu, z którego się wywodzi

...