Wyk7.doc

Wykład 7

•          Środowisko przyrodnicze –

              zespół elementów biotycznych i abiotycznych powiązana ze sobą i wzajemnie na siebie oddziaływujących; całość zbudowana z przestrzennych jednostek przyrodniczych (ekosystemów, geokompleksów, facji)

•          Ekosystem

              1) przestrzennie określony system biocenozy  (komponenty biotyczne i abiotyczne = siedlisko), zajmujący określone miejsce w przestrzeni, w której zachodzi obieg materii i przepływ energii

              2) dowolny układ ekologiczny o nieokreślonej randze taksonomicznej opisujący strukturę, funkcjonowanie i rozwój

•          Geokompleks –

1) relatywnie zamknięty fragment środowiska przyrodniczego, będący układem prawidłowo (zgodnie z prawami przyrody) powiązanych geokomponentów: rzeźba, klimat, geologia, gleby i biokomponentów: rośliny, zwierzęta, stanowiący całość dzięki zachodzącym w nim procesom i współzależnościom budujących go komponentów;

2) przestrzenna jednostka przyrodnicza

•          Facja/ekotop/krajobraz elementarny

              – najmniejsza przestrzenna jednostka  przyrodnicza jednocząca elementy przyrody ożywionej i nieożywionej, cechuje się jednorodną rzeźbą, budową geologiczną, glebą, stosunkami wodnymi, zespołem roślinnym, topoklimatem.

Zakres badań krajobrazowych:

Topiczny – jednostki najmniejsze, homogeniczne, zespół komponentów

Choryczny -  jednostki heterogeniczne różnego szczebla i różnej wielkości

Geosferyczny – obejmuje całą powierzchnię Ziemi

Mikroskala: 1 m2 do 1km2, wymiar czasowy 1-500 lat (populacje, zbiorowiska,  małe zlewnie, sukcesja, geomorfologia dynamiczna, jakość)

Mezoskala: 1 km2 do 10 000 km2; 500 – 10000 lat (duże zlewnie, cykle przyrodnicze, glacjalne, ekosystemy)

Makroskala: 10 000km2-10 00 000 km2; 10 000 -  1 000 000 lat; obszar odpowiada prowincji fizycznogeograficznej, zmiany globalne

Megaskala: zjawiska obejmujące czas geologiczny, w skali globalnej  - dryf kontynentów,  zmiany klimatu, ewolucja biosfery

Krajobraz jako system otwarty i hierarchiczny

1)      sposób uporządkowania  komponentów  (nadrzędne: geologia, rzeźba i podporządkowane: gleba, stosunki wodne, szata roślinna )

2)      sposób uporządkowania jednostek przestrzennych: 

              a) struktury proste: np. fitocenoza i struktury obejmujące np. krajobraz roślinny)

              b) jednostki niższego rzędu - homogeniczne  (jednorodne, geokompleksy);  jednostki  wyższego rzędu - heterogeniczne  (zbudowane z jednostek homogenicznych)

Piętrowość krajobrazu

•          Ułożenie pięter krajobrazowych w zależności od zmieniającej się wysokości  bezwzględnej i względnej.

•          Piętrowe zróżnicowanie środowiska

•          Pionowe zróżnicowanie zbiorowisk górach

•          Ułożenie zjawisk w zależności od zmieniającej się wysokości bezwzględnej (Flis, 1977)

•          Zjawisko prawidłowej zmienności geokompleksów górskich związane ze zmianą wysokości bezwzględnej (Kondracki, Richling,  1983)

•          Zjawisko prawidłowej zmienności środowiska, jego komponentów i cech, związane ze zróżnicowaniem wysokości bezwzględnej  (Balon 1991)

Piętra krajobrazowe

Zorganizowane wewnętrznie geokompleksy wyższego rzędu, których zasięgi i występowanie uzależnione jest od szeregu czynników

•          Piętra komponentów (np. klimat, budowa geologiczna, gleby, zbiorowiska roślinne)

•          Piętra występowania procesów i form (np. żłobki krasowe)

•          Piętra morfogenetyczne (zespołu procesów i form )

Układ pięter zależy od:

-                gradientu areotermicznego

-          sumy opadów atmosferycznych w stosunku do wysokości n.p.m.

-          Rzeźby

-          Ekspozycji

-          Budowy geologicznej

Procedura oceny zagrożenia erozją - erozja potencjalna

1. Na podstawie:

-          mapy utworów powierzchniowych,

-          mapy nachyleń.

2. Szczegóły bonitacji punktowej:

Utwory powierzchniowe

a)      Utwory eoliczne (less), deluwia (lessowe)                            2 pkt

b)      Utwory aluwialne i fluwioglacjalne                            1 pkt

c)       Skały podłoża podczwartorzędowego, gliny                            0 pkt

Nachylenia

a)      Wąwozy, strome stoki                                          6 pkt

b)      Średnie stoki                                                        4 pkt

c)       Łagodne stoki, wierzchowiny                                          2 pkt

d)      Dna dolin                                                        o pkt

Ocena zagrożenia erozją - erozja rzeczywista

1.       Na podstawie:

- mapy erozji potencjalnej,

- mapy użytkowania terenu