750_LECIE_LOKJI_KRAKOWA_PL.pdf

Monety emisji 2007

Narodowy Bank Polski

Rewers: W centralnej cz«æci stylizowane wizerunki: piecz«ci

ksi«cia Boles¸awa Wstydliwego oraz pierwszych s¸w z aktu

lokacyjnego Krakowa w j«zyku ¸aciÄskim. W otoku stylizowany

napis: 750-LECIE LOKACJI KRAKOWA.

Projektant monety: Robert Kotowicz

Monety

Ð 750-lecie

lokacji Krakowa Ð

nomina¸

200 z¸

metal

900/1000Au

stempel

lustrzany

ærednica

27,00 mm

masa

15,50 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

9.600 szt.

Awers: W centralnej cz«æci wizerunek or¸a ustalony dla god¸a

Rzeczypospolitej Polskiej, po bokach or¸a oznaczenie roku emisji:

20-07, pod or¸em stylizowany napis: Zü 200 Zü na tle wizerunku

fragmentu aktu lokacyjnego Krakowa w j«zyku ¸aciÄskim.

W otoku stylizowany napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy:.

Rewers: Z lewej strony stylizowany wizerunek ksi«cia Boles¸awa

Wstydliwego wed¸ug Jana Matejki. Z prawej strony stylizowany

wizerunek piecz«ci ksi«cia i pierwsze s¸owa z aktu lokacyjnego

Krakowa w j«zyku ¸aciÄskim. Poniýej wizerunku ksi«cia stylizowany

napis: 750-LECIE oraz z lewej strony p¸kolem stylizowany napis:

LOKACJI KRAKOWA.

Projektant monety: Robert Kotowicz

nomina¸

2 z¸

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

Ð w

stempel

zwyk¸y

ærednica

27,00 mm

masa

8,15 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

1.200.000 szt.

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, po bokach or¸a oznaczenie roku emisji: 20-07, pod

or¸em napis: Zü 2 Zü, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA,

poprzedzony oraz zakoÄczony szeæcioma pere¸kami. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Rewers: Stylizowany wizerunek fragmentu piecz«ci ksi«cia

Boles¸awa Wstydliwego. W otoku stylizowany napis: 750-LECIE

LOKACJI KRAKOWA, zakoÄczony krzyýykiem.

Na boku: Oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant awersu: Ewa Tyc-Karpiƒska

Projektant rewersu: Robert Kotowicz

Ð w

nomina¸ 10 z¸

metal 925/1000 Ag

stempel lustrzany

ærednica 32,00 mm

masa

14,14 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

58.000 szt.

Awers: Z prawej strony wizerunek or¸a ustalony dla god¸a

Rzeczypospolitej Polskiej na tle stylizowanego fragmentu

Barbakanu. W centralnej cz«æci wizerunek Bramy FloriaÄskiej

oraz z lewej strony oznaczenie roku emisji: 2007. W otoku

stylizowany napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, rozpocz«ty

i zakoÄczony krzyýykami. U do¸u stylizowany napis: Zü 10 Zü.

Pod lew ¸ap or¸a znak mennicy: .

Informacje o sposobie nabycia monet na stronie:

www.nbp.pl

Monety zosta

y wyprodukowane w Mennicy

Polskiej SA

w Warszawie.

Ð w

Monety emisji 2007

W dniu 22 maja 2007 r. Narodowy Bank Polski wprowadza do obiegu

monety upami«tniajce 750-lecie lokacji Krakowa, o nomina¸ach:

si«, ýe tu rezydowa¸ Mieszko II jeszcze za ýycia ojca, Boles¸awa

Chrobrego. Po jego æmierci i po tragicznych wydarzeniach tzw.

reakcji pogaÄskiej oraz niszczcym najedzie ksi«cia czeskiego

Brzetys¸awa Krakw sta¸ si« oærodkiem odrodzenia monarchii

piastowskiej. Tu rezydowali kolejni w¸adcy piastowscy, tu czasowo

znajdowa¸a si« siedziba arcybiskupa Aarona. Dlatego Anonim Gall

okreæli¸ Krakw wraz z Wroc¸awiem i Sandomierzem jako sedes

regni principales (g¸wne siedziby krlestwa). Na mocy statutu

Boles¸awa Krzywoustego dzielnica krakowska mia¸a stanowi

uposaýenie najstarszego w rodzie piastowskim ksi«cia Ð seniora,

co jeszcze bardziej wzmocni¸o pozycj« Krakowa. Pomimo z¸amania

zasady senioratu dzielnica krakowska nie utraci¸a swego

znaczenia. Wiek XII i XIII to okres cig¸ych walk o Krakw, ktry

z czasem sta¸ si« centrum procesw zjednoczeniowych i w¸aænie

tu mia¸y one swj fina¸ w postaci koronacji W¸adys¸awa üokietka.

Po odzyskaniu w¸adzy w Krakowie wp¸yw ksi«ýnej na syna wciý

pozosta¸ duýy, co objawia¸o si« mi«dzy innymi wsplnym

wystawianiem dokumentw, w tym tak waýnego dokumentu, jak

lokacja Krakowa. Duýy wp¸yw na ksi«cia mia¸a rwnieý jego

ma¸ýonka, ksi«ýna Kinga, crka krla w«gierskiego Beli IV.

¥ 200 z¸ Ð wykonan stemplem lustrzanym w z¸ocie,

¥ 10 z¸ Ð wykonan stemplem lustrzanym w srebrze,

¥ 2 z¸ Ð wykonan stemplem zwyk¸ym w stopie Nordic Gold.

5 czerwca 1257 r. ksiý« krakowski i sandomierski Boles¸aw

Wstydliwy wraz z matk ksi«ýn Grzymis¸aw oraz ýon King

wystawi¸ dokument lokacji miasta Krakowa. Sta¸o si« to we wsi

Kopernia po¸oýonej ko¸o Szyd¸owca, a æwiadkami byli biskup

krakowski Pr«dota oraz dostojnicy krakowscy i sandomierscy.

Krakw zosta¸ lokowany na prawie magdeburskim, na ktrym

za¸oýono miasto Wroc¸aw. Dokument okreæla¸ prawa i obowizki

wjtw (ktrym powierzono lokacj«) oraz mieszkaÄcw Krakowa.

Jedni i drudzy otrzymali liczne nadania oraz okresowe zwolnienia

od p¸acenia czynszw i ce¸. Dokument lokacji sta¸ si« podstaw

do organizacji æredniowiecznej gminy miejskiej, z dziedzicznym

wjtem na czele oraz Ð z biegiem czasu Ð z ¸aw miejsk i rad.

Boles¸aw by¸ w¸adc wyrastajcym ponad przeci«tnoæ, o czym

æwiadczy jego polityka zagraniczna i wewn«trzna. Angaýowa¸ si«,

ze zmiennym szcz«æciem, w polityk« paÄstw Europy ærodkowej,

wchodzc w sojusze z W«grami, Czechami i Rusi. Popiera¸

chrystianizacj« Litwy i Jawieýy. Dba¸ o gospodarczy rozwj

swojej dzielnicy Ð w czasie jego panowania odkryto z¸oýa soli

kamiennej w Bochni i Wieliczce, a w¸adca uregulowa¸ zasady

wydobycia tego surowca. Prowadzi¸ aktywn polityk« miejsk,

lokujc nowe miasta lub wyraýajc na to zgod«.

Krakw w czasach Boles¸awa Wstydliwego by¸ waýnym oærodkiem

koæcielnym, siedzib biskupstwa (zajmujcego drugie w hierarchii

miejsce po arcybiskupstwie gnienieÄskim), a takýe kapitu¸y

i licznych zakonw. Na terenie miasta oraz poza jego obr«bem

wznosi¸y si« liczne koæcio¸y i klasztory. Liczb« duchowieÄstwa

krakowskiego szacuje si« w tym czasie na oko¸o 200 osb. Wærd

nich trzeba wymieni biskupw krakowskich 1. po¸owy XIII wieku:

Wincentego zwanego Kad¸ubkiem, Iwo Odrowýa i Pr«dot«,

ktrzy s¸yn«li z poboýnoæci i wykszta¸cenia. Dwaj pierwsi byli

wychowankami zagranicznych uczelni. Sprzyja¸o to rozwojowi

kultury intelektualnej oraz formacji duchowej. Wincenty Kad¸ubek

oraz Pr«dota zmarli w opinii æwi«toæci.

Lokacja z 1257 r., przyczyni¸a si« do rozwoju miasta

i mieszczaÄstwa krakowskiego, zapewniajc mu w krtkim czasie

mocn pozycj« w Polsce dzielnicowej. Stworzy¸a warunki

do przestrzennego rozwoju miasta Ð ælady wczesnej dzia¸alnoæci

s czytelne w uk¸adzie urbanistycznym wsp¸czesnego Krakowa.

Wytyczono wwczas rynek miejski i regularn sie ulic, z czasem

na rynku wzniesiono ratusz, sukiennice, wag« miejsk, z koÄca

XIII wieku pochodz informacje o murach miejskich. Szczeglnie

mocne mury wzniesiono od strony p¸nocnej, tam umieszczono

Bram« FloriaÄsk, ktra sta¸a si« g¸wn bram miejsk. Akt

lokacji Krakowa z 1257 r. wystawiony przez Boles¸awa

Wstydliwego otworzy¸ nowy etap w dziejach miasta.

Dokument uwierzytelniono pi«cioma piecz«ciami: ksi«cia

Boles¸awa, biskupa krakowskiego Pr«doty, kapitu¸y krakowskiej

oraz kasztelana krakowskiego i wojewody, z ktrych zachowa¸y

si« tylko dwie ostatnie. Szczeglnie interesujca jest piecz«

ksi«cia, znana z innych dokumentw, na ktrej widnieje jego

wizerunek z czasw lokacji miasta. Jest to tzw. piecz« piesza

przedstawiajca stojcego w¸adc« Ð rycerza z atrybutami w¸adzy,

w¸czni oraz tarcz z herbem Piastw, nieukoronowanym Or¸em.

Piecz« bardzo dobrze odzwierciedla¸a majestat w¸adcy.

Wystawienie dokumentu lokacyjnego nie oznacza¸o oczywiæcie, ýe

miasto powsta¸o ãna surowym korzeniuÓ. Pierwotnie centrum

osadnictwa znajdowa¸o si« na wzgrzu wawelskim, na ktrym

sta¸y siedziba ksiý«ca, katedra oraz siedziba biskupa

krakowskiego i kapitu¸y. Z biegiem czasu osadnictwo zacz«¸o si«

przenosi na podgrodzie, gdzie powsta¸a osada zwana Oko¸em.

O jej znaczeniu æwiadcz wykopaliska archeologiczne oraz

budowle sakralne Ð aý pi« koæcio¸w, z ktrych trzy istniej

do dzisiaj. Kolejny etap osadnictwa obj¸ tereny ssiadujce

z Oko¸em od p¸nocy. W czasie panowania Leszka Bia¸ego

w okolicy koæcio¸w Dominikanw, Franciszkanw i Wszystkich

åwi«tych powsta¸a pierwsza gmina miejska, o czym æwiadcz

wyst«pujce w rd¸ach wzmianki o so¸tysie krakowskim.

Kolejnym etapem kszta¸towania si« organizmu miejskiego

Krakowa by¸a lokacja dokonana przez Boles¸awa Wstydliwego.

W tej atmosferze dosz¸o w czasie panowania Boles¸awa

Wstydliwego do rozwoju kultu biskupa krakowskiego Stanis¸awa

i skutecznych staraÄ o jego kanonizacj«, ktra nastpi¸a w 1253 r.

By¸o to wydarzenie o ogromnym znaczeniu nie tylko dla Krakowa

i Ma¸opolski, lecz dla ca¸ej Polski Ð æwi«ty biskup szybko sta¸ si«

patronem dzia¸aÄ zjednoczeniowych, a nast«pnie patronem

odrodzonego krlestwa. G¸wnym miejscem jego kultu by¸

Krakw.

dr Zenon Piech

Instytut Historii UJ

Droga Boles¸awa Wstydliwego do panowania w Krakowie by¸a

d¸uga i burzliwa. Gdy jego ojciec Leszek Bia¸y zgin¸

zamordowany skrytobjczo w Gsawie (1227), ksiý« mia¸

zaledwie p¸tora roku. Jego dzieciÄstwo up¸yn«¸o w cieniu

cig¸ych walk o Krakw prowadzonych pomi«dzy piastowskimi

krewniakami. Sytuacja zmieni¸a si« dopiero w 1243 r., gdy

pokona¸ najpowaýniejszego konkurenta do w¸adzy, stryja Konrada

Mazowieckiego, i ostatecznie obj¸ ojcowski tron. W tych

dzia¸aniach systematycznie wspiera¸a go matka, ksi«ýna

Grzymis¸awa oraz cz«æ ma¸opolskiego moýnow¸adztwa.

Rozwj przedlokacyjnego Krakowa by¸ zwizany z jego

dominujc pozycj w monarchii pierwszych Piastw. Przypuszcza

Wszystkie monety emitowane przez NBP s prawnym ærodkiem

p¸atniczym w Polsce.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: