dz_nike_pl.pdf

Monety emisji 2007

Narodowy Bank Polski

Monety

Ð DZIEJE ZüOTEGO Ð

5 z¸ z 1928 r. (Nike)

nomina¸ 10 z¸

metal 925/1000 Ag

stempel lustrzany

ærednica 32,00 mm

masa

nomina¸

2 z¸

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

stempel

zwyk¸y

ærednica

27,00 mm

14,14 g

masa

8,15 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

52.000 szt.

wielkoæ emisji (nak¸ad)

900.000 szt.

Awers: Z prawej strony wizerunek awersu monety 5 z¸ z 1928 r.,

z lewej strony stylizowany wizerunek popiersia Nike z k¸osami

zboýa. Poniýej wizerunek or¸a ustalony dla god¸a

Rzeczypospolitej Polskiej. Z prawej strony or¸a napis: 10 Zü.

Powyýej or¸a oznaczenie roku emisji: 2007. U do¸u p¸kolem

napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lew ¸ap or¸a znak

mennicy: .

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, po bokach or¸a oznaczenie roku emisji: 20-07, pod

or¸em napis: Zü 2 Zü, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA,

poprzedzony oraz zakoÄczony szeæcioma pere¸kami. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Ð w

Rewers: Z prawej strony wizerunek rewersu monety 5 z¸ z 1928 r.

Z lewej strony stylizowany motyw roælinny. U do¸u p¸kolem

napis: DZIEJE ZüOTEGO.

Rewers: Z prawej strony wizerunek rewersu monety 5 z¸ z 1928 r.

W tle stylizowane k¸osy zboýa. Z lewej strony p¸kolem napis:

DZIEJE ZüOTEGO.

Na boku: Oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant monety: Andrzej Nowakowski

Projektant awersu: Ewa Tyc-KarpiÄska

Projektant rewersu: Andrzej Nowakowski

Informacje o sposobie nabycia monet na stronie:

www.nbp.pl

Monety zosta¸y wyprodukowane w Mennicy Polskiej SA

w Warszawie.

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Ð w

Monety emisji 2007

W dniu 18 kwietnia 2007 r. Narodowy Bank Polski

wprowadza do obiegu monety z serii ãDzieje Z¸otegoÓ,

przedstawiajce monet« 5 z¸ z 1928 r., o nomina¸ach:

rwn 13,5 grama. Takie parametry mia¸a moneta

o nominale 5 z¸otych, ktrej prbne egzemplarze

pojawi¸y si« w 1927 r. Ich masowa produkcja

rozpocz«¸a si« rok pniej. Z siedmiu projektw

wybrano jeden.

Warto zauwaýy, ýe w Polsce mi«dzywojennej monety

by¸y waýnym elementem obiegu pieni«ýnego. W 1928 r.,

gdy ãNikeÓ wchodzi¸a do obiegu, na monety

przypada¸o oko¸o 9% wartoæci obiegu, z czego

na monety srebrne ponad 5%. W 1932 r., gdy ãNikeÓ

zacz«¸a wychodzi z obiegu, monety stanowi¸y oko¸o

24% obiegu, z czego srebrne oko¸o 17%. W nast«pnych

latach, juý bez udzia¸u ãNikeÓ, wartoæ monet

przekracza¸a nawet 29%, a samych monet srebrnych

zbliýy¸a si« do 24% ca¸oæci obiegu pieni«ýnego.

¥ 10 z¸ Ð wykonan stemplem lustrzanym w srebrze,

¥ 2 z¸ Ð wykonan stemplem zwyk¸ym w stopie

Nordic Gold.

Nowa pi«cioz¸otwka mia¸a na rewersie posta Nike,

bogini zwyci«stwa, kroczcej w prawo. Doszukiwano

si« w tym symbolicznego upami«tnienia rzdw

sanacji, rozpocz«tych po przewrocie majowym Jzefa

Pi¸sudskiego w 1926 r. Zwracano teý uwag« na zwizki

monety z jej prawdopodobnym pierwowzorem, ktrym

mia¸y by amerykaÄskie monety p¸dolarowe

i dolarowe, okreælane mianem ãWalking LibertyÓ.

Seri« ãDzieje Z¸otegoÓ zapocztkowano w 2004 r.,

w osiemdziesit rocznic« reformy walutowej

W¸adys¸awa Grabskiego, powstania Banku Polskiego SA

i wprowadzenia z¸otego do obiegu pieni«ýnego

(w miejsce zniszczonej przez hiperinflacj« marki

polskiej).

Obieg pieni«ýny obs¸ugiwa¸ gospodark«, ktra by¸a

bardzo podatna na wahania koniunktury. Od po¸owy lat

dwudziestych wida by¸o wyrane oýywienie. Wzrost

popytu krajowego, a takýe zagranicznego, dost«pnoæ

kredytu i przyp¸yw kapita¸u zagranicznego przyczyni¸y

si« do wzrostu produkcji i inwestycji. Jednak juý

od 1929 r. sytuacja ulega¸a zmianie Ð zmniejsza¸y si«

zamwienia, zwi«ksza¸o bezrobocie. Spadek aktywnoæci

gospodarczej post«powa¸ szybko. To by¸ pocztek

najwi«kszego kryzysu. Popyt spada¸, wi«c spada¸y teý

ceny i rozkr«ca¸a si« spirala deflacyjna. W 1932 r. kryzys

osign¸ dno. Pienidz zosta¸ poddany zawirowaniom

cyklu koniunkturalnego. Gdy pi«cioz¸otwka z ãNikeÓ

wchodzi¸a do obiegu pieni«ýnego, jej si¸a nabywcza

wynosi¸a oko¸o 18 dzisiejszych z¸otych. Potem

minimalnie obniýy¸a si« wobec niewielkiego wzrostu

cen. Wraz z pog¸«biajcym si« kryzysem i szybkim

spadkiem cen si¸a nabywcza monety ros¸a. Gdy w 1932 r.

ãNikeÓ zacz«¸a wychodzi z obiegu pieni«ýnego, jej si¸a

nabywcza przekracza¸a 27 dzisiejszych z¸otych. Jednak

podczas kryzysu zapewne niewielu by¸o w posiadaniu

choby jednej ãNikeÓ.

Wærd przepisw z 1924 r. porzdkujcych polski

system monetarny znalaz¸a si« ordynacja mennicza,

ktra przewidywa¸a emisj« monet o nominale

5 z¸otych. Mia¸y to by monety srebrne o ci«ýarze

25 gramw i prbie ã750Ó, czyli o zawartoæci srebra

18,75 grama. W mennicy warszawskiej szybko podj«to

prace nad monetami prbnymi o takim nominale.

W 1925 r. monety pi«cioz¸otowe z wyobraýeniem

Konstytucji by¸y gotowe. Niestety, okaza¸o si«, ýe

zosta¸y wybite z wyýszej prby srebra Ð ã900Ó (zamiast

obowizujcej ã750Ó). Innymi s¸owy, pi«cioz¸otwka

mia¸a wartoæ 6 z¸otych. Z tej niewielkiej (oko¸o

dwutysi«cznej) emisji wybrano 100 sztuk i nadano im

rang« monet pamitkowych, dodajc monogramy

ãS. W. Ð W. G.Ó Ð prezydenta Stanis¸awa Wojciechowskiego

i premiera W¸adys¸awa Grabskiego oraz dat« 3 maja 1925 r.

W ten sposb powsta¸y unikatowe, bardzo

poszukiwane przez kolekcjonerw, numizmaty Polski

mi«dzywojennej.

Awers monety z Nike uznano za wzorcowy. Widnia¸o

na nim god¸o paÄstwowe w kszta¸cie ustawowym.

Wyrýnia¸o to monet« spoærd innych wyst«pujcych

w wczesnym obiegu pieni«ýnym.

Zwracano teý uwag« na wznios¸ treæ umieszczon

na boku monety z Nike. Umieszczono tam ¸aciÄski

napis: SALVS REIPVBLICAE SVPREMA LEX (dobro

Rzeczypospolitej najwyýszym prawem).

D¸ugotrwa¸y brak pi«cioz¸otwek w obiegu

pieni«ýnym spowodowa¸, ýe ich emisja by¸a dla

mennicy warszawskiej zadaniem naglcym.

W zwizku z ograniczonymi moýliwoæciami

produkcyjnymi konieczne okaza¸o si« skorzystanie

z pomocy mennic zagranicznych. Przez ca¸y okres

emisji monet z Nike (lata 1928Ð1932) wybito

niespe¸na 24 miliony sztuk, z czego oko¸o 40%

w mennicy warszawskiej i oko¸o 60% w mennicach

angielskiej, belgijskiej oraz wiedeÄskiej. ûywot

ãNikeÓ formalnie koÄczy¸a kolejna ordynacja

mennicza z 1932 r. Ponownie zmniejszono zawartoæ

kruszcow, co w przypadku pi«cioz¸otwki oznacza¸o

obniýenie ci«ýaru do 11 gramw oraz,

przy utrzymaniu prby ã750Ó, zmniejszenie

zawartoæci srebra do 8,25 grama. ãNikeÓ zdarza¸o si«

spotka w obiegu pieni«ýnym jeszcze w 1934 r.

dr Grzegorz Wjtowicz

Narodowy Bank Polski

Z powyýszego powodu w polskim obiegu pieni«ýnym

przez pewien czas brakowa¸o pi«cioz¸otwki. Z kolei

sytuacja ekonomiczna wymusi¸a obniýenie parytetu

z¸otego w z¸ocie i jednoczesne zmniejszenie zawartoæci

srebra w monetach. Nowa ordynacja mennicza z 1927 r.

dla monet pi«cioz¸otowych przewidywa¸a ci«ýar

18 gramw i prb« ã750Ó, a wi«c zawartoæ srebra

Wszystkie monety emitowane przez NBP s prawnym

ærodkiem p¸atniczym w Polsce.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: