HTML

Ang. HyperText Markup Language Pl.hipertekstowy język znaczników, to język składający się ze znaczników (ang. tags) stosowany do pisania stron WWW. HTML jest teoretycznie aplikacją SGML-a.

Historia

Wraz z rozwojem sieci WWW, a zwłaszcza jej upowszechnianiem, pojawiła się potrzeba dołączania do tekstów tabel, grafiki i plików multimedialnych, w wyniku czego zaczęły powstawać kolejne wersje HTML-a. Wersje te były rozwijane przez firmy produkujące przeglądarki stron WWW, bez wzajemnych konsultacji, co doprowadziło do częściowej niekompatybilności wersji HTML-a zaimplementowanych w przeglądarkach różnych producentów.

Próbą odpowiedzi na tę sytuację było stworzenie W3C czyli World Wide Web Consortium, organizacji która zajmuje się ustanawianiem wspólnych standardów HTML-a, a także innych spraw związanych z pisaniem stron WWW. Jego pierwsza wersja została opracowana przez Tima Berners-Lee w 1989 roku, który w tym czasie był konsultantem do spraw oprogramowania pracującym dla CERN. Pierwotnie składał się on z kilkunastu znaczników umożliwiających wyświetlanie tekstu wraz z odsyłaczami do innych tekstów. Rewolucyjność pomysłu polegała na tym, że użytkownik przeskakujący do innego tekstu nie musiał w ogóle wiedzieć gdzie fizycznie znajduje się interesujący go tekst. Była to tzw. zerowa wersja HTML. Kolejne "oficjalne" wersje HTML-a są uzgadnianie przez szeroką dyskusję ekspertów i przedstawicieli zainteresowanych firm i następnie definiowane za pomocą SGML-a. Pierwszą taką oficjalną wersją HTML-a był HTML 2, którego niewątpliwym sukcesem było to, że wszystkie ważniejsze przeglądarki takie jak Internet Explorer i Netscape są w zasadzie z nim zgodne.

Drugą wersją HTML-a, którą udało się uzgodnić w trakcie tzw. wojny przeglądarek, czyli ostrej i nie zawsze uczciwej konkurencji między Microsoftem i Netscape, była wersja 3.2.

Ostatnią wersją HTML-a jest wersja 4.01, która próbuje wydzielić zarządzanie wyglądem strony do kaskadowych arkuszy stylów (CSS). HTML 4.01 okazał się jedynie częściowym sukcesem w dziedzinie standaryzacji, gdyż wsparcie dla CSS w większości przeglądarek było przez wiele lat niepełne i zawierało wiele mniejszych i większych niekompatybilności. Niekompatybilności te stają się jednak z czasem coraz mniejsze, i pisanie stron obsługiwanych poprawnie przez wiele przeglądarek jest łatwiejsze niż w czasach wojen edytorowych.

Do najpopularniejszych przeglądarek należą (za OneStat.com - dane ze stycznia 2007):Internet Explorer, Mozilla Firefox, Opera, Safari i Netscape. Jednak oprócz nich istnieje również wiele innych.

Struktura dokumentu

Dokument HTML jest zwykłym dokumentem tekstowym o ustalonym kodowaniu znaków składającym się z elementów/tagów/znaczników.

Element zwykle składa się z trzech części:

·         znacznika początkowego (w formie <znacznik>)

·         zawartości elementu (tekst lub inne elementy)

·         znacznika końcowego (w formie </znacznik>)

Elementy mogą też mieć przypisane atrybuty precyzujące znaczenie danego elementu. Atrybuty wraz z ich wartościami wpisuje się wewnątrz znacznika początkowego (<znacznik atrybut="wartość">). Niektóre elementy nie muszą, a niektóre wręcz nie mogą posiadać znacznika końcowego (np. element br służący do rozpoczęcia nowego wiersza tekstu).

Element główny każdego dokumentu HTML jest html. Element główny zawiera dwa kolejne elementy: head (nagłówek dokumentu) i body (zasadnicza treść dokumentu).
Element head zawiera tytuł strony oraz informacje dodatkowe niewidoczne w dokumencie, takie jak autor, data, słowa kluczowe, itp. Wewnątrz elementu body zawarte są wszystkie pozostałe elementy, mogące zawierać tekst, wstawiać grafikę, itp. Na początku dokumentu, poza elementem html powinna się jeszcze znaleźć informacja o zastosowanym typie dokumentu, wskazująca użytą wersję HTML.

Elementy i atrybuty HTML-a z założenia służą logicznemu uporządkowaniu tekstu. HTML 4.01 w dwóch ze swoich odmian (Transitional - "przejściowa" i Frameset - z ramkami) zawiera elementy i atrybuty o których wspomniano powyżej. W3C zdecydowanie odradza korzystania z tych elementów i poleca stosowanie HTML w wersji Strict (ścisłej), niezawierającej elementów formatujących, lub w najlepszym przypadku poprawnego składniowo oraz logicznie XHTML.

Zazwyczaj mimo to wykorzystywane są także te znaczniki, pomimo groźby złego wyświetlenia oraz zmniejszenia czytelności tak skonstruowanej strony w wielu sytuacjach. Przykładem może być wypracowanie (tytuł, wprowadzenie, rozwinięcie z nagłówkami dla każdego rozdziału, zakończenie). Do wizualnego lub urządzeniowego formatowania dokumentów służy język CSS.

Przyszłość

Obecnie W3C zaprzestało rozwoju HTML (będącego aplikacją SGML) i postanowiło dostosować język do XML. W wyniku powstał XHTML, dla którego istnieje tryb zgodności z HTML, który to umożliwia wyświetlenie kodu XHTML w przeglądarkach zgodnych z HTML 4. Zmiana ta ma zapewnić większą rozszerzalność i dostępność języka. Z tego powodu właśnie XHTML jest obecnym zalecanym standardem tworzenia stron WWW. Trwają prace nad wersją 2.0, w przeciwieństwie do 1.0 wnoszącą wiele zmian.

Kolory

Definicje kolorów przydają się w takich poleceniach jak np. <body bgcolor="kolor">...</body> lub <font color="kolor">...</font> i w wielu innych. W miejsce wyrazu "kolor" należy wpisać o jaką barwę nam chodzi. Można to zrobić na dwa sposoby: podać słowną nazwę jednego z szesnastu kolorów podstawowych (patrz pierwsza część tabeli) lub odpowiednik dowolnego koloru w kodzie szesnastkowym (HEX).

A teraz mała powtórka z fizyki (proszę, nie uciekaj jeszcze od komputera, to będzie baaardzo krótka powtórka :-). Każdą barwę można utworzyć mieszając w odpowiednich proporcjach trzy kolory podstawowe: czerwony, zielony i niebieski (RGB - od angielskich słów: Red - czerwony, Green - zielony, Blue - niebieski). Nasycenie każdego z kolorów zapisujemy w definicji barwy w postaci: #RRGGBB, gdzie: RR - nasycenie koloru czerwonego; GG - nasycenie zielonego; BB - nasycenie niebieskiego (znak # oznacza, że definiujemy kolor w kodzie HEX). Wszystkie składowe muszą być podane w systemie szesnastkowym i poprzedzone znakiem #. Im większa liczba, tym jaśniejszy kolor. Zauważ, że liczba musi się składać z sześciu cyfr, nawet jeśli są to same zera! Przypominam, że w systemie szesnastkowym (HEX) jest szesnaście podstawowych cyfr: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F. Przykładowo: liczba B5 zapisana w kodzie HEX, oznacza w systemie dziesiętnym 181 (11*16 + 5 = 181). Konwersji DEC -> HEX (i odwrotnie) można dokonać np. w windows'owskim Kalkulatorze (trzeba włączyć widok profesjonalny).

Oczywiście w tabeli poniżej nie zostały umieszczone wszystkie kolory, ponieważ całkowita ilość kolorów możliwych do uzyskania tą metodą wynosi: 16 777 216. Aby otrzymać inne barwy, wystarczy zmienić niektóre cyfry w zapisie (HEX). Najlepsze rezultaty (widoczne różnice) można otrzymać, zmieniając pierwszą, trzecią lub piątą cyfrę (w kolejności od lewej strony).

Body i meta

Znaczniki <body>...</body> oraz <meta /> określają pewne informacje na temat strony jako całości. Polecenie BODY powinno wchodzić w skład każdego dokumentu HTML. Stanowi ono właściwą treść, czyli tzw. ciało, w którym zawierają się wszystkie inne znaczniki, dotyczące formatowania, a także zwykły tekst. Podając dodatkowe atrybuty dla znacznika BODY, można określić niektóre cechy wyglądu całej strony, takie jak kolor tła oraz tekstu lub szerokość marginesów. W jednym dokumencie może się znajdować tylko jeden znacznik <body> - zaraz po nagłówku strony (<head>...</head>).

Natomiast znacznik <meta /> stanowi tzw. metainformację, pozwalającą określić pewne ogólne wiadomości, dotyczące dokumentu, m.in. sposób kodowania znaków, opis zawartości strony, jej autora czy język, w którym została napisana. Metainformacje nie wpływają bezpośrednio na wygląd dokumentu, lecz cechy które podają, są równie ważne. Chociaż nie są one wymagane, warto je stosować, ponieważ może to np. pomóc w odszukaniu strony przez wyszukiwarki sieciowe. Każdy dokument powinien zawierać obowiązkowo przynajmniej deklarację strony kodowej, bez której polskie litery na stronie mogą zostać błędnie wyświetlone! W pojedynczym dokumencie znajduje się zwykle kilka znaczników <meta /> - każdy dotyczy innej wiadomości - wszystkie muszą znajdować się wewnątrz nagłówka strony (<head>...</head>). Ponadto w tym rozdziale opisane zostaną również inne przydatne znaczniki, które można umieścić w nagłówku dokumentu, opisujące sam dokument, a nie wyświetlające jakieś treści.

Oczywiście nie ma obowiązku stosowania dokładnie wszystkich atrybutów BODY oraz META, które zostały przedstawione w tym rozdziale. Autor strony powinien sam wybrać te, które mu odpowiadają lub przekazują według niego ważne informacje. Jednak nigdy nie należy zapominać o wstawianiu deklaracji strony kodowej, natomiast podanie tytułu strony jest wręcz obowiązkowe! Zaleca się również wpisanie opisu zawartości strony oraz wyrazów kluczowych.