HB-Leningrad 1941-1944-Dzieszyński R.pdf

(4545 KB) Pobierz
248817303 UNPDF
248817303.002.png
248817303.003.png
WST Ę P
Bitwa o Leningrad stanowi jedno z wa Ŝ niejszych wydarze ń w dziejach
II wojny ś wiatowej. Toczyły si ę tutaj walki na ogromn ą skal ę i z wielk ą
zaci ę to ś ci ą . Przez 900 dni broniło si ę trzymilionowe miasto, drugie pod
wzgl ę dem znaczenia w Zwi ą zku Radzieckim. Jego obrona miała du Ŝ y
wpływ na ogólny wynik wojny. Dokonała si ę ona za straszliw ą cen ę
Ŝ ycia blisko miliona mieszka ń ców i zniszczenia miasta.
Leningrad był jednym z głównych celów uderze ń wojsk niemieckich
na Zwi ą zek Radziecki. 5 grudnia 1940 roku generał Franz Haider, szef
sztabu Naczelnego Dowództwa Wojsk L ą dowych, na naradzie
wy Ŝ szych dowódców niemieckich sił zbrojnych wygłosił referat oparty
na studiach nad planem wojny ze Zwi ą zkiem Radzieckim, nazywanym
wtedy „Otto", i na rezultatach gier wojennych po ś wi ę conych temu
tematowi. Plan przewidywał uderzenia zgrupowa ń niemieckich na
wojska radzieckie ustawione na skrzydłach, a wi ę c na Kijów i
Leningrad, co miałoby nast ą pi ć przed rozpocz ę ciem natarcia na
Moskw ę . Plan został przyj ę ty i podpisany przez Hitlera 17 grudnia 1940
roku, zyskuj ą c now ą nazw ę „Barbarossa".
Dlaczego wła ś nie Leningrad miał sta ć si ę jednym z pierwszych celów
uderzenia niemieckiego?
Przede wszystkim miasto to miało ogromne znaczenie dla Zwi ą zku
Radzieckiego. W ś wiadomo ś ci Rosjan, zwłaszcza starszego pokolenia,
Leningrad — to druga stolica ZSRR, du Ŝ y o ś rodek przemysłowy i
kulturalny, wa Ŝ ny port i baza wojenna na Bałtyku, „pomost" do pa ń stw
skandynawskich, bardzo wa Ŝ ny w ę zeł komunikacyjny, ł ą cz ą cy
ś rodkow ą Rosj ę z obszarami północnymi. Gdyby wi ę c Niemcom udało
si ę opanowa ć Leningrad, byłby to ogromny
248817303.004.png
6
uszczerbek dla potencjału gospodarczego Zwi ą zku Radzieckiego. Ponadto
zostałyby przeci ę te linie komunikacyjne ł ą cz ą ce Moskw ę z Murma ń skiem
i Archangielskiem — wa Ŝ nymi portami morskimi, a tak Ŝ e Niemcy
odepchn ę liby pa ń stwo radzieckie od Bałtyku. Dlatego dowództwo
hitlerowskie tak uparcie d ąŜ yło do zdobycia tego miasta.
Zaj ę cie Leningradu miało dokona ć si ę wspólnie z Finlandi ą . W
grudniu 1940 roku Niemcy zawarły z ni ą porozumienie w sprawie udziału
w wojnie przeciwko Zwi ą zkowi Radzieckiemu. Nastawione
nacjonalistycznie koła rz ą dz ą ce w Finlandii nie mogły zapomnie ć , Ŝ e w
wyniku niedawnej wojny ze Zwi ą zkiem Radzieckim, trwaj ą cej od 30
wrze ś nia 1939 roku do 12 marca 1940 roku, granica fi ń sko-radziecka została
przesuni ę ta o 150 kilometrów na północny zachód od Leningradu,
Zwi ą zek Radziecki przej ą ł Przesmyk Karelski z Wyborgiem, północne
wybrze Ŝ e jeziora Ładoga z Sortaval ą , zachodni ą cz ęść Półwyspu
Rybackiego oraz w formie dzier Ŝ awy na 30 lat półwysep Hanko i
przylegaj ą ce do niego wyspy. Wojna ta była spowodowana d ąŜ eniami sił
imperialistycznych chc ą cych przekształci ć Finlandi ę w baz ę agresji na pół-
nocne obszary Zwi ą zku Radzieckiego. Ale reakcyjni przywódcy fi ń scy nie
potrafili wyci ą gn ąć wniosków z niepomy ś lnych dla swej armii działa ń
wojennych i pałali Ŝą dz ą odwetu. Trzecia Rzesza w razie pomy ś lnego
wyniku działa ń wojennych obiecywała Finlandii Półwysep Kolski, Kareli ę
Wschodni ą i Obwód Leningradzki.
Do zdobycia Leningradu dowództwo hitlerowskie przeznaczyło znaczne
siły:
na Dalekiej Północy stała armia „Norwegia", w składzie czterech
dywizji niemieckich i dwóch fi ń skich. Miała uderza ć w kierunku na
Murma ń sk, Kandałaksz ę i Ucht ę ;
na południe od jezior Oulu a Ŝ do Zatoki Fi ń skiej miała działa ć armia
fi ń ska, w składzie czternastu dywizji piechoty, dwóch brygad piechoty i
brygady kawalerii, wspartych 77 samolotami niemieckiej 5 Floty
Powietrznej oraz 222 samolotami fi ń skimi;
z Prus Wschodnich od Bałtyku a Ŝ po Gołdap miała naciera ć Grupa
Armii „Północ", składaj ą ca si ę z 16 i 18 armii, licz ą cych ł ą cznie
dwadzie ś cia trzy dywizje, oraz z 4 grupy pancernej w składzie trzech
dywizji pancernych i tylu Ŝ zmechanizowanych, w sumie 600 czołgów.
Wspierało j ą 66 samolotów 1 Floty Powietrznej. Uderzaj ą c z rejonu Tyl Ŝ y
na Dyneburg — Opoczk ę — Psków, siłami 4 grupy pancernej oraz
zgrupowa ń uderzeniowych 16 i 18 armii powinna porozcina ć front wojsk
radzieckich, skierowa ć jednostki pancerne w rejon Pskowa i nie dopu ś ci ć
do odej ś cia zdolnych do walki oddziałów Armii Czerwonej z obszaru
nadbałty-
248817303.005.png
7
ckiego na wschód. Wykonanie tych zada ń stworzyłoby Grupie Armii
„Północ" dogodne warunki do uderzenia na Leningrad.
W przeddzie ń agresji na ZSRR została wysłana depesza do Rad
Wojennych Leningradzkiego, Zachodniego, Kijowskiego i Odeskiego
Okr ę gów Wojskowych podpisana przez ludowego komisarza obrony
marszałka Siemiona Timoszenk ę i szefa Sztabu Generalnego Armii
Czerwonej Gieorgija ś ukowa. W depeszy informowano, Ŝ e 22—23
czerwca 1941 roku jest mo Ŝ liwa napa ść Niemców, która mo Ŝ e
rozpocz ąć si ę od działa ń prowokacyjnych. Wojska okr ę gów powinny
by ć w gotowo ś ci bojowej do odparcia ewentualnego zaskakuj ą cego
uderzenia Niemców lub ich sojuszników. Polecono w niej, aby w nocy
z 21 na 22 czerwca obsadzi ć punkty ogniowe rejonów umocnionych na
granicy pa ń stwowej, przed ś witem tego dnia roz ś rodkowa ć na
lotniskach polowych lotnictwo, w tym tak Ŝ e jednostki lotnicze
rodzajów sił zbrojnych, i dokładnie je zamaskowa ć . Wszystkie
jednostki powinny osi ą gn ąć gotowo ść bojow ą , a wojska utrzymywa ć
w stanie roz ś rodkowanym. Nale Ŝ ało doprowadzi ć do gotowo ś ci
bojowej obron ę przeciwlotnicz ą , ale nie powoływa ć na razie
rezerwistów, a tak Ŝ e poczyni ć przygotowania w zakresie zaciemnienia
miast i obiektów. Poza tym dowódcy wymienionych okr ę gów nie
powinni podejmowa ć Ŝ adnych innych przedsi ę wzi ęć bez specjalnego
zarz ą dzenia.
Plan radzieckiej obrony granicy pa ń stwa na kierunkach uderze ń
armii fi ń skiej i niemieckiej Grupy Armii „Północ” przewidywał udział
wojsk Leningradzkiego Okr ę gu Wojskowego i Nadbałtyckiego
Wydzielonego Okr ę gu Wojskowego. Pierwszy, składaj ą cy si ę z 7, 14,
23 armii, miał osłania ć granic ę fi ń sk ą od Półwyspu Rybackiego a Ŝ do
Zatoki Fi ń skiej na długo ś ci 1200 kilometrów. Półwyspu Hanko miała
broni ć 8 samodzielna brygada piechoty. Nadbałtycki Wydzielony
Okr ę g Wojskowy, składaj ą cy si ę z 8 i 11 armii, miał rozwin ąć swoje
siły na granicy z Prusami Wschodnimi na długo ś ci 300 kilometrów i
osłania ć kierunek na Ryg ę , Dyneburg, Wilno. Dwie dywizje piechoty
miały broni ć wybrze Ŝ a bałtyckiego od Tallinna do Lipawy, a 3
samodzielna brygada piechoty — wysp Sarema i Hiuma.
Nadszedł 22 czerwca 1941 roku. Dzie ń napa ś ci hitlerowskich
Niemiec na Zwi ą zek Radziecki mo Ŝ na oczywi ś cie potraktowa ć jako
pierwszy dzie ń bitwy o Leningrad, ale byłoby to du Ŝ e uproszczenie.
Wprawdzie celem natarcia Grupy Armii „Północ" było rzeczywi ś cie
zaj ę cie Leningradu, to jednak trzeba sobie zdawa ć spraw ę , Ŝ e wojska
jej musiały pokona ć du Ŝą przestrze ń i stoczy ć wiele wyczerpuj ą cych
walk z jednostkami Armii Czerwonej, aby stan ąć pod tym miastem.
248817303.001.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin