Sanskryt-Lekcja-14.pdf

Lekcja 14: odmiana rzeczownikowa na -i

agni (m) ogień

vāri (n) woda

stuti (f) pochwała

agni ḥ

vāri

stuti ḥ

Acc

agni m

vāri

stuti m

agni nā

vāri ṇā

stut yā

agn aye

vāri ṇe

stut aye stut yai

Abl

agn eḥ

vāri ṇaḥ

stut eḥ stut yāḥ

agn eḥ

vāri ṇaḥ

stut eḥ stut yāḥ

agn au

vāri ṇi

stut au stut yām

agn e

vāri vār e

stut e

agn ī

vāri ṇī

stut ī

Acc

agn ī

vāri ṇī

stut ī

agni bhyām

vāri bhyām

stuti bhyām

agni bhyām

vāri bhyām

stuti bhyām

Abl

agni bhyām

vāri bhyām

stuti bhyām

agn yoḥ

vāri ṇoḥ

stut yoḥ

agn yoḥ

vāri ṇoḥ

stut yoḥ

agn ī

vāri ṇī

stut ī

agn ayaḥ

vār īṇi

stut ayaḥ

Acc

agn īn

vār īṇi

stut īḥ

agni bhiḥ

vāri bhiḥ

stutib hiḥ

agni bhyaḥ

vāri bhyaḥ

stuti bhyaḥ

Abl

agni bhyaḥ

vāri bhyaḥ

stuti bhyaḥ

agn īnām

vār īṇām

stut īnām

agni ṣu

vāri ṣu

stuti ṣu

agn ayaḥ

vār īṇi

stut ayaḥ

Słowotwórstwo: rzeczowniki odczasownikowe:

√ + -ti - nomina actionis (nazwy czynności), głównie f.

√dṛś - dṛṣṭi - widzenie, ogląd

√stu - stuti - pochwała, hymn

- półsamogłoski ściągają się:

√yaj - iṣṭi - ofiara

√gam - gati - droga, ruch, chodzenie

√vac - ukti - wypowiedź

- nieliczne są r.m.:

√dhū (5PĀ) potrząsać, pobudzać -

dhūti - agitator

√pā (4Ā) panować, rządzić - pati -

- sandhi przydechowych:

√vṛdh - vṛddhi - wzrost

√budh - buddhi - intelekt,

- ruchoma nosówka wypada:

√man - mati - myśl, rozum

rozumienie

władca

Lekcja 14: odmiana rzeczownikowa na -i

Ćwiczenia

1. yasminvane munayo vasanti bhaktyā ca devaṃ pūjayanti tasminrātrau hi sarve’tithayo rakṣitāḥ ||

2. iha bhūmau na kaścittuṣṭiṃ labhate duḥkhamapīti buddhasya gautamasya dr̥ṣṭiḥ | tasyāṃ dṛṣṭyāṃ

caritvā muktiṃ labhedhvam ||

3. yeṣām matiḥ śuciste sarveṣu kaviṣu śreṣṭhā bhavanti te r̥ṣayaḥ | devasya vacanaṃ śrutvā te

janebhyo loke vedamānayan ||

4. bho vīra tava śaktyā saha sarve’rīndhorituṃ samarthā bhavāmaḥ | tasmāttava rakṣanāmarthayāmaḥ

sukhena jīvitum ||

5. tadramaṇīyaṃ vanaṃ dṛṣṭvā nr̥ po’vadatkecana munayo’tra vasantīti | vayamatra na kecidmr̥ gān

mr̥ gyeyuriti tasmāt ||

6. lokasya duḥkhaṃ kṣāntasya kathamānande jīvasi sarvadā ca tuṣṭiṃ labhase | agniṃ yaje sa ca

mama bhaktau tuṣyati sukhaṁ māmānayatīti ||

7. śrutiṃ smr̥ tiṃ cāpaṭhamanyā dr̥ṣṭīśca kiṃtu na kasmiṃścitpustake sukhamavinde | paṇḍitānāṃ

vidyāṃ tyaktvā bhaktyāḥ puṇyaṃ mārgaṃ careyam ||

8. kasmādudyāne kusumāni na bhavanti | maline vāriṇi na kānicana vardhanti śucinyapīti | vari

yajñena kṣālaya ||

9. yadi tava hr̥ dayaṃ matiśca śucīni na bhavatastarhi śrutau hi satyaṃ na vindasi | puṇyeṣu hi

duṣkr̥ tāṇi tyakteṣu satyaṃ teṣaṃ hr̥ dayāni praviśati ||

10. agninā ye prāsādamadahanye cāsibhirdāsīradhūryaṃste nr̥ pasyārayo bhavanti | nr̥ pasya tuṣṭiṃ

labdhuṃ tānajayadvīraḥ ||

Śankara, Śārīrakamīmāṃsābhāṣya , 1.3.28. (fragment):

kathaṃ punaravagamyate śabdātprabhavati jagaditi /

pratyakṣānumānābhyām /

pratyakṣaṃ śrutiḥ, prāmāṇyaṃ pratyanapekṣatvāt /

anumānaṃ smr̥ tiḥ, prāmāṇyaṃ prati sāpekṣatvāt /

te hi śabdapūrvo sr̥ṣṭiṃ darśayataḥ /

„ete iti vai prajāpatirdevānasr̥ jatāsr̥ gramiti manuṣyānindava iti pitr̥ṃstiraḥ pavitramiti grahānāśava iti

stotraṃ viśvānīti śastramabhisaubhagetyanyāḥ prajāḥ” iti śrutiḥ /

tathānyatrāpi „sa manasā vācaṃ mithunaṃ samabhavat” ityādinā tatratatra śabdapūrvikā sr̥ṣṭiḥ

śrāvyate /

* āsr̥ gram - od ā √ sr̥ j, „wylewać, oblewać”, jakaś forma przeszła („zostali wylani”?)

* śrāvyate - od √ śru „słyszeć”, caus. w stronie biernej („jest powiedziane”)

Lekcja 14: odmiana rzeczownikowa na -i

Słowniczek

agni (m) – ogień, bóg ognia

atithi (m) – gość, przybysz

anapekṣatva (n) - niezależność

anumāna (n) - wnioskowanie, rozumowanie

prajāpati (m) - Pradźapati, bramiński bóg-stwórca

pratyakṣa (n) - naoczność, percepcja

prāmāṇya (n) - autorytatywność, wiarygodność,

prawomocność (bycie pramaną)

abhisaubhagā (f) - błogosławieństwo

ari (m) - wróg

asi (m) – miecz

ādi (m) - początek; ifc: i tym podobne

bhakti (f) – pobożność, oddanie

bhūmi (f) – ziemia

mati (f) – inteligencja, umysł, myśl

manas (n) - umysł (I.sg.: manasā )

ā+√nī (1P) ānayati – przyprowadzić, przynieść,

dostarczyć

āśava (n) - szybkość

indu (m) - kropla, kropka, punkt

malina (mfn) – brudny, nieczysty, splamiony (dosł. i

moralnie), ciemny, bury, czarny

mithuna (m,n) - para, połączenie, zjednoczenie

mukti (f) - wyzwolenie

udyāna (n) – park, ogród

r̥ṣi (m) – riszi, wieszcz

kavi (m) – poeta

graha (m) - tutaj: naczynie na somę

muni (m) – mnich, święty asceta

√mr̥ g (4P) mr̥ gyati - ścigać, śledzić, polować,

poszukiwać

rātri (f) – noc

jagat (n) - świat

tiras - przez (+Acc.)

tuṣṭi (f) – zadowolenie, satysfakcja

vāc (f) - mowa

vāri (n) – woda

√vid (6PĀ) vindati, -te – znaleźć, odkryć, posiąść

śakti (f) – moc, siła

√ dr̥ś (10PĀ) (caus.) darśayati, -te - ukazywać,

śuci (mfn) – jasny, czysty, lśniący, święty

śruti (f) – to co usłyszane, objawienie (Wedy)

samartha (mfn) - zdolny (do) (+ G., D., L., Inf.)

sāpekṣatva (n) - zależność (od czegoś innego)

demonstrować, dowodzić

dr̥ṣṭi (f) – widzenie, ogląd, teoria, doktryna

pavitra (n) - filtr (z trawy, do przelewania somy)

pitr̥ (m) - ojciec, pl: przodkowie

puṇya (mfn) - czysty, dobry, święty

sr̥ṣṭi (f) - stworzenie

smr̥ ti (f) – pamięć, tradycja

hr̥ daya (n) - serce

pūrva (mfn) - wcześniejszy, pierwszy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: