Czechy bogactwo historii.pdf

Bogactwo historii

Magiczny splot

Kiedykolwiek europejskie narody wyruszały na swoje wędrówki, ich

drogi przecinały się na niewielkim obszarze, dziś zwanym Republiką

Czeską. Od wczesnego średniowiecza tu krzyżowały się stare szlaki

handlowe z surowej północy na słoneczne południe. Na początku

millenium dotarło tu z zachodu chrześcijaństwo, zaś pod jego koniec

ze wschodu komunizm. Przez sześć stuleci było to samodzielne

królestwo czeskie, przez trzy kolejne wieki obszar ten znajdował

się pod panowaniem Habsburgów, a od roku 1918 jest republiką.

Do światłej europejskiej historii, a także do centrum światowej sztuki

i wydarzeń społecznych Czechy dostały się w XIV wieku za panowania

czeskiego i niemieckiego króla oraz cesarza rzymskiego Karola IV,

a w wieku XVI za czasów Rudolfa II. W roku 1989 świat aplaudował

czechosłowackiej „aksamitnej rewolucji” z charyzmatycznym

dramaturgiem Václavem Havlem na czele, która położyła kres

trwającym pół wieku socjalistycznym eksperymentom.

Odnosili tu sukcesy sławni budowniczowie niemieckich katedr

romańskich, którzy we własnym kraju stracili zamówienia wskutek

rodzącego się gotyku, zarazem jednak w Czechach zadomowił się

gotyk francuski. Włoscy architekci, malarze i rzeźbiarze renesansowi

i barokowi, którzy przekroczyli Alpy, aby znaleźć dla siebie nową

przestrzeń twórczą i dobrze płatną pracę, wstępowali w służby czeskiej

arystokracji i duchowieństwa, a zaskoczeni mistrzostwem czeskich

budowniczych i rzemieślników wznieśli wspólnie wspaniałe zamki

i zatykające dech w piersiach świątynie katolickie. Świadectwem tego

jest kilka tysięcy zabytków architektonicznych - zamków i pałaców,

budowli sakralnych czy całych historycznych miast, jak również

dwanaście pereł wpisanych na listę UNESCO.

Wiele miast i całe połacie kraju nie raz pustoszyły wojenne pożogi

i jeszcze bardziej niszczycielskie ideologie, a rzesze wygnańców

uchodziły stąd przed szaleństwem czasów, niosąc jednak ze sobą

w świat iskrę czeskiej inspiracji, czy był to humanistyczny duch

Jana Amosa Komeńskiego, graika Václava Hollara, ilmy Miloša

Formana czy tenis Martiny Navrátilovej. Supernowoczesne testy DNA

potwierdziły to, co znawcy historii dotychczas tylko przypuszczali:

mieszkańcy Czech, Moraw i Śląska tworzących Republikę Czeską,

to w 51 % Słowianie, a resztę znaków genetycznych odziedziczyli

po przodkach romańskich, germańskich, żydowskich, ugroińskich

i południowokaukaskich.

1. Pamiętna góra Říp - symboliczne miejsce, gdzie biorą początek

czeskie dzieje. Jak głosi stara legenda, praojciec Czech wybrał

na ojczyznę dla swego ludu piękną krainę roztaczającą się wokół

2. Rotunda na szczycie pochodzi z zarania czeskiej państwowości

zwiedzających wykopaliska archeologiczne i znakomite

muzeum Anthropos w Brnie.

Zwolennicy tajemniczości i zagadek dają pierwszeństwo

magicznej kultowej górze w Beskidach o prastarej

celtyckiej nazwie Radhošť, skąd moc nad piorunami

i błyskawicami miał mieć Radegast, słowiański

odpowiednik gromowładnego Zeusa. Inne legendy mówią

o tajemniczej jasnowidzącej księżnej Libuszy, córce

legendarnego praojca Czechów, która w zaraniu dziejów

z dzikiej skały nad Wełtawą przepowiadała w transie

nieśmiertelną sławę Pradze, siedzibie przyszłych pokoleń.

Nieposkromioną fantazję zwróconą ku brzaskowi dziejów

narodu czeskiego przelał na swoje olbrzymie płótna także

sławny czeski artysta secesyjny Alfons Mucha. Cykl tych

obrazów, „Słowiańska Epopeja”, wystawiony jest na zamku

w Morawskim Krumlowie.

Dawno,

dawno temu...

W odróżnieniu od atrakcyjnych czeskich modelek

jak Eva Herzigová, Karolina Kurková czy Petra

Němcová, reprezentujących w świecie słynną

urodę czeskich dziewcząt, mierząca zaledwie

11,5 cm gliniana igurka Wenus Wiestonickiej ma

idealne miary, jak 30 000 lat temu wyobrażał je

sobie prawieczny mężczyzna - łowca mamutów.

Sławne znalezisko archeologiczne (1925) pochodzi

z południowych Moraw, gdzie naukowcy stale

odkrywają poruszające świadectwa dawnej

przeszłości. Należą do nich niezliczone znaleziska

z czasów najstarszego państwa zachodnich Słowian

z IX w. (Wielkie Morawy; Moravia Magna - łac.):

kości, ceramika, ozdoby, broń i niezwykłe sprzęty

szamańskie z rytualnych grobów fascynują

1. Wiestonicka Wenus - najstarsza na świecie ceramiczna

igurka przedstawiająca ludzką postać

2. Najstarszej historii zasiedlenia Moraw i całego

kontynentu europejskiego poświęcone są ekspozycje

Pawilonu Anthropos Morawskiego Muzeum Regionalnego

w Brnie

3. Wyszehrad - siedziba legendarnej księżnej Libuszy

4. Unikatowe malowidła ścienne w rotundzie św.

Katarzyny w Znojmie wyobrażają najstarszych czeskich

władców

5. Trzymetrowa rzeźba boga Radegasta na górze Radhošť

gorliwymi chrześcijanami. W imię czystej chrześcijańskiej

prawdy oddał życie na stosie najsławniejszy czeski

duchowny Mistrz Jan Hus, wielki reformator kościoła XV

wieku, inspirowany przez Johna Wicklifa. Męczeńska

śmierć Jana Husa zapoczątkowała jedną z największych

burz religijnych średniowiecza, wojny husyckie. Katolicki

ład świata kościół ponownie wszczepiał czeskiemu

społeczeństwu zwłaszcza w czasach baroku, przeznaczając

zawrotne sumy na budowę monumentalnych kościołów,

klasztorów, kompleksów pielgrzymkowych i na ich

okazały wystrój z cennymi organami włącznie, jak również

na rozwój wszystkich rodzajów sztuki. Światły cesarz Józef

II w swej reformie z roku 1781 znacznie ograniczył wpływ

kościoła katolickiego, otwierając szeroko drzwi nowoczesnej

oświacie ludu, nauce i technice. Powściągliwe podejście

większości społeczeństwa czeskiego do religii ma swe

historyczne źródło m. in. w problemach narodowościowych

XIX wieku, gdy w monarchii austro-węgierskiej katolicyzm

stanowił element oicjalnej ideologii państwowej, a później

wpłynął na to obowiązkowy socjalistyczny ateizm. Dziś,

w kraju o największej koncentracjji zabytków sakralnych,

za jakimkolwiek wyznaniem opowiada się zaledwie jedna

trzecia mieszkańców.

Tradycje

chrześcijańskie

Znajdujący się w sercu Moraw barokowy zespół

pielgrzymkowy Křtiny (Chrzciny), szczytowe dzieło

genialnego czeskiego architekta Jana Santiniego,

przypomina jedno z miejsc, gdzie pierwsi

chrześcijańscy misjonarze Cyryl i Metody mieli

chrzcić pogan. Obaj greccy apostołowie, później

uznani za świętych i patronów Europy, przybyli tu w

863 roku na zaproszenie wielkomorawskiego księcia

Rostislava, aby odprawiać nabożeństwa, nauczać

nowej religii i głosić wiarę w języku słowiańskim.

Bazylikę w Velehradzie, ich legendarnej siedzibie,

papież w 1985 roku obdarował symboliczną Złotą

Różą, najwyższym wyróżnieniem, którym mogą

się pochlubić już tylko Częstochowa, Lourdes

i Guadalupe.

Zachodnie terytorium słowiańskie, Czechy, było

dawniej pod wpływem łacińskiego kleru z sąsiednich

Niemiec. Pierwsi czescy władcy stali się już

1. Kaplica pielgrzymkowa św. Sebastiana na wzgórzu

Svatý Kopeček koło Mikulova

2. Křtiny koło Brna: mariański kościół pielgrzymkowy,

szczytowe dzieło barokowe architekta J. B. Santiniego

3. Obraz tablicowy Panny Marii Deszczowej z połowy

XIV wieku w Pradze na Wyszehradzie

4. Poświęcona przez papieża bazylika w Velehradzie

należy dziś do najświętszych miejsc wiary katolickiej

na ziemiach czeskich

5. Święty Domek (Svatá chýše) w praskiej Lorecie należy

do najliczniej odwiedzanych miejsc pielgrzymkowych

6. Rzeźba św. Wojciecha i jego brata Radima w Libicy

nad Cidliną przypomina początki chrześcijaństwa w

słowiańskiej Europie środkowej

T h e To u c h e o f mag i c

Żydzi zamieszkiwali we wszystkich historycznych

miastach Czech, przez długie wieki w izolacji

od świata chrześcijańskiego, kierując się własnymi

prawami i prowadząc odmienny sposób bycia osnuty

legendami i tajemniczą mistyką, w większości żyjąc

w biedzie, choć niektórzy z nich byli bajkowo bogaci.

Zwłaszcza atmosfera sławnego getta praskiego ze

spuścizną renesansowego myśliciela rabiego Jehudy

Löw ben Bezalela i jego Golema, sztucznego człowieka

wymodelowanego z gliny i ożywionego dzięki głębokiej

znajomości kabały, inspirowała wielu literatów

do wytworzenia magicznego obrazu miasta w mieście.

Od XIX wieku ortodoksyjna wewnętrzna i zewnętrzna

pętla zaczęła się rozluźniać, a ze współżycia Czechów,

Niemców i mówiących po niemiecku Żydów wyrosły

sławne osobistości nowoczesnej literatury żydowskiej:

Gustav Meyrink, Franz Werfel, Max Brod i Franz Kaka...

Dzieje Żydów były naznaczone niestety także

nietolerancją, poniżeniem, przemocą i pogromami.

Na obszarze Czech miały one swą tragiczną

kulminację w latach drugiej wojny światowej, gdy

naziści deportowali 84 % czeskich Żydów do obozów

koncentracyjnych, w większości przez „zbiorczy

i przejściowy” obóz w Terezínie, gdzie oprócz Żydów

czeskich i niemieckich byli internowani także Austriacy,

Holendrzy, Duńczycy, Węgrzy i Słowacy, łącznie około

140 000 osób.

Kultura żydowska

Dawna legenda głosi, że na obszarze dzisiejszych Czech jeszcze

przed przybyciem Słowian osiedlili się Żydzi, rzekomo wkrótce

potem, gdy Rzymianie zrównali z ziemią jerozolimską świątynię

(rok 70). Historycznie udokumentowane są gminy żydowskie w

X wieku. Dzielnica żydowska w Trzebiczu została wpisana na listę

UNESCO jako pierwszy zabytek żydowski poza terytorium

Izraela, inne wchodzą w skład większych kompleksów miejskich

(na przykład unikatowym zabytkiem na terenie Starego Miasta

w Pradze jest najstarszy w Europie Stary Cmentarz Żydowski,

liczący 12 000 nagrobków, oraz jedna z najstarszych żydowskich

budowli na świecie, Synagoga Staro-Nowa z XIII wieku).

1.,2.,3. Stary Cmentarz Żydowski w Pradze jest jednym

z najważniejszych zabytków żydowskich na świecie

4. Synagoga Staro-Nowa i Ratusz Żydowski są trzonem dawnego

praskiego getta

5. Synagoga Nowa w Třebíču pochodzi z roku 1669

6. Napisy na ścianach Synagogi Pinkasa w Pradze przypominają

oiary holokaustu spośród Żydów czeskich i morawskich

7. Synagoga Wielka w Pilźnie jest drugą co wielkości synagogą w

Europie i trzecią na świecie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: