1

Prawo
Prawo autorskie

Informacje ogólne

Prawo autorskie, zbiór norm prawnych, których przedmiotem jest zapewnienie ochrony twórczości naukowej, literackiej i artystycznej. W znaczeniu podmiotowym to uprawnienia majątkowe i osobiste autora do stworzonego przezeń dzieła. Prawa osobiste twórcy nigdy nie wygasają i nie mogą zostać przeniesione na inne osoby, natomiast prawa majątkowe są zbywalne i dziedziczne lecz wygasają z upływem określonego czasu.

Prawo autorskie zabrania dokonywania bez zgody autora skrótów, przeróbek, przekładów itp., strzeże przed plagiatem.

Prawo autorskie zostało ukształtowane w XIX w., uregulowane przez międzynarodową umowę podpisaną w Bernie w 1866, tzw. konwencję berneńską oraz genewskiej konwencji powszechnej z 1952 (uaktualnienie w 1971). Polska jest stroną obu konwencji od 1919. Najnowsze przepisy o prawie autorskim wprowadzono w Polsce w 1994.

Plagiat, przypisywanie sobie autorstwa cudzego dzieła (lub jego fragmentów). Kradzież może dotyczyć różnych elementów, np. fabuły, kluczowego pomysłu itp. Przed plagiatem chroni prawo autorskie oraz kodeks cywilny.

USTAWA

z dnia 4 lutego 1994 r.

o prawie autorskim i prawach pokrewnych

(Dz. U. z dnia 23 lutego 1994 r.)
(sprost.: z 1994, Nr 43, poz. 170, zm. z 1997 r. Nr 43, poz. 272 i Nr 88, poz. 554, z 2000, Nr 53, poz. 637)

Rozdział 1
Przedmiot prawa autorskiego
[Art. 1 - 7]

Art. 1. 1. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
2) plastyczne,
3) fotograficzne,
4) lutnicze,
5) wzornictwa przemysłowego,
6) architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
7) muzyczne i słowno-muzyczne,
8) sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
9) audiowizualne (w tym wizualne i audialne).
3. Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nie ukończoną.
4. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.
Art. 3. Zbiory, antologie, wybory, bazy danych są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeżeli zawierają nie chronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów.

Rozdział 2
Podmiot prawa autorskiego
[Art. 8 - 15]

Art. 8. 1. Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej.
2. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.
 

3. Dopóki twórca nie ujawnił swojego autorstwa, w wykonywaniu prawa autorskiego zastępuje go producent lub wydawca, a w razie ich braku - właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.

Art. 9. 1. Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie. Domniemywa się, że wielkości udziałów są równe. Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie wkładów pracy twórczej.
2. Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców.
3. Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. W przypadku braku takiej zgody każdy ze współtwórców może żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeka uwzględniając interesy wszystkich współtwórców.
4. Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia prawa autorskiego do całości utworu. Uzyskane świadczenie przypada wszystkim współtwórcom, stosownie do wielkości ich udziałów.
5. Do autorskich praw majątkowych przysługujących współtwórcom stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych.

Art. 10. Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w celu wspólnego rozpowszechniania, każdy z nich może żądać od pozostałych twórców udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie tak powstałej całości, chyba że istnieje słuszna podstawa odmowy, a umowa nie stanowi inaczej. Przepisy Art. 9 ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.

Art. 11. Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy, a do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie - ich twórcom. Domniemywa się, że producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do tytułu.

Art. 12. 1. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
2. Jeżeli pracodawca, w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu.
3. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu pracodawca nabywa własność przedmiotu, na którym utwór utrwalono.

Art. 13. Jeżeli pracodawca nie zawiadomi twórcy w terminie sześciu miesięcy od dostarczenia utworu o jego przyjęciu, nieprzyjęciu lub uzależnieniu przyjęcia od dokonania określonych zmian w wyznaczonym w tym celu odpowiednim terminie, uważa się, że utwór został przyjęty bez zastrzeżeń. Strony mogą określić inny termin.

Art. 14. 1. Jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany.
2. Instytucja naukowa może, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać z materiału naukowego zawartego w utworze, o którym mowa w ust. 1, oraz udostępniać ten materiał osobom trzecim, jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało postanowione w umowie.

Art. 15. Domniemywa się, że producentem lub wydawcą jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.

Rozdział 7

Przepisy szczególne dotyczące programów komputerowych

Art. 74. 1. Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.
2. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie.
3. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.
4. Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, z zastrzeżeniem przepisów Art. 75 ust. 2 i 3, obejmują prawo do:
1) trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody uprawnionego,
2) tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała,
3) rozpowszechniania, w tym najmu, programu komputerowego lub jego kopii.

Art. 75. 1. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, czynności wymienione w Art. 74 ust. 4 pkt 1 i 2 nie wymagają zgody uprawnionego, jeżeli są niezbędne do korzystania z programu komputerowego zgodnie z jego przeznaczeniem, w tym do poprawiania błędów przez osobę, która legalnie weszła w jego posiadanie.
2. Nie wymaga zezwolenia uprawnionego:
1) sporządzenie kopii zapasowej, jeżeli jest to niezbędne do korzystania z programu komputerowego. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, kopia ta nie może być używana równocześnie z programem komputerowym,
2) obserwowanie, badanie i testowanie funkcjonowania programu komputerowego w celu poznania jego idei i zasad przez osobę posiadającą prawo korzystania z egzemplarza programu komputerowego, jeżeli, będąc do tych czynności upoważniona, dokonuje ona tego w trakcie wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania lub przechowywania programu komputerowego,
3) zwielokrotnianie kodu lub tłumaczenie jego formy w rozumieniu Art. 74 ust. 4 pkt 1 i 2, jeżeli jest to niezbędne do uzyskania informacji koniecznych do osiągnięcia współdziałania niezależnie stworzonego programu komputerowego z innymi programami komputerowymi, o ile zostaną spełnione następujące warunki:
a)czynności te dokonywane są przez licencjobiorcę lub inną osobę uprawnioną do korzystania z egzemplarza programu komputerowego bądź przez inną osobę działającą na ich rzecz,
b)informacje niezbędne do osiągnięcia współdziałania nie były uprzednio łatwo dostępne dla osób, o których mowa pod lit. a),
c)czynności te odnoszą się do tych części oryginalnego programu komputerowego, które są niezbędne do osiągnięcia współdziałania.
3. Informacje, o których mowa w ust. 2 pkt 3, nie mogą być:
1) wykorzystane do innych celów niż osiągnięcie współdziałania niezależnie stworzonego programu komputerowego,
2) przekazane innym osobom, chyba że jest to niezbędne do osiągnięcia współdziałania niezależnie stworzonego programu komputerowego,
3) wykorzystane do rozwijania, wytwarzania lub wprowadzania do obrotu programu komputerowego o istotnie podobnej formie wyrażenia lub do innych czynności naruszających prawa autorskie.

Art. 76. Postanowienia umów sprzeczne z Art. 75 ust. 2 i 3 są nieważne.

Art. 77. Do programów komputerowych nie stosuje się przepisów Art. 16 pkt 3-5, Art. 20, 23, 27, 28, 30, 49 ust. 2 oraz Art. 56, 60 i 62.

 

Art. 771. Uprawniony może domagać się od użytkownika programu komputerowego zniszczenia posiadanych przez niego środków technicznych (w tym programów komputerowych), których jedynym przeznaczeniem jest ułatwianie niedozwolonego usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń programu.

Rozdział 14

Odpowiedzialność karna

Art. 115. 1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.
3. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w inny sposób niż określony w ust. 1 lub 2 narusza cudze prawa autorskie lub prawa pokrewne określone w Art. 16, Art. 17, Art. 18, Art. 19 ust. 1 lub 2, Art. 20 ust. 1 i 2, Art. 40 ust. 1 lub 2, Art. 86, Art. 94 ust. 2 i Art. 97,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 116. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.
4. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 117. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom w celu rozpowszechnienia utrwala lub zwielokrotnia cudzy utwór w wersji oryginalnej lub w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 118. 1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedmiot będący nośnikiem utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu rozpowszechnianego lub zwielokrotnionego bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom nabywa lub pomaga w jego zbyciu albo przedmiot ten przyjmuje lub pomaga w jego ukryciu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 5.
3. Jeżeli na podstawie towarzyszących okoliczności sprawca przestępstwa określonego w ust. 1 lub 2 powinien i może przypuszczać, że przedmiot został uzyskany za pomocą czynu zabronionego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 1181. 1. Kto wytwarza przedmioty przeznaczone do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem lub zwielokrotnianiem utworu bądź też służące do nielegalnego odbioru nadawanych programów, przeznaczonych dla zamkniętego grona odbiorców, uzyskujących do nich dostęp po zapłaceniu wynagrodzenia usługodawcy, albo dokonuje obrotu takimi przedmiotami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
 

2. Kto posiada, przechowuje lub wykorzystuje przedmioty, o których mowa w ust. 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 119. Kto uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie prawa do kontroli korzystania z utworu, artystycznego wykonania, fonogramu lub wideogramu albo odmawia udzielenia informacji przewidzianych w Art. 47, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 120. (skreślony).

Art. 121. 1. W wypadku skazania za czyn określony w Art. 115, 116, 117, 118 lub 1181, sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa, chociażby nie były własnością sprawcy.
2. W wypadku skazania za czyn określony w Art. 115, 116, 117 lub 118, sąd może orzec przepadek przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa, chociażby nie były własnością sprawcy.

Art. 122. Ściganie przestępstw określonych w Art. 115, Art. 116 ust. 1, 2 i 4, Art. 117 ust. 1, Art. 118 ust. 1, Art. 1181 oraz Art. 119 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 1221. W sprawach o przestępstwa określone w Art. 115-119 pokrzywdzonym jest również właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

Art. 123. Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, może wyznaczyć sądy rejonowe właściwe do rozpoznawania spraw o przestępstwa, o których mowa w Art. 115-119 - na obszarze właściwości danego sądu okręgowego.

Prawo autorskie
Michał Paluchowski

Internet jest miejscem, gdzie z łatwością można zdobyć materiały na interesujący nas temat. Można ściągnąć ciekawe teksty, skopiować zdjęcia i grafiki. Tutaj właśnie pojawia się problem poszanowania praw autorskich, bo jaka jest gwarancja, że osoba która ściągnie czyjąś pracę nie wykorzysta jej pod własnym nazwiskiem?

Prawo autorskie zostało stworzone aby chronić autorów przed kradzieżami i wykorzystaniem bez pozwolenia dzieł przez nich stworzonych. Odnosi się przede wszystkim do tekstów, zdjęć, muzyki i innych sztuk wizualnych, np. grafiki. Nie obejmuje swoim zakresem nazw, pomysłów oraz niektórych obrazków logo.

Powstaje więc pytanie: kiedy moja praca jest chroniona przez prawo autorskie? Odpowiedź: z wyjątkiem powyższych przypadków praca podlega ochronie od momentu jej stworzenia. Nie wymaga to zgłaszania prac do urzędu lub specjalnego oznaczania, jakkolwiek bardzo pomocne np. w przypadku spraw sądowych jest wyraźne zaznaczanie, że dana praca podlega ochronie prawnej. Każda strona z danej witryny powinna zawierać odpowiedni tekst, jak np.

Strona jest własnością XXX. Wszystkie prawa zastrzeżone.
lub lepiej po angielsku:
copyright © to XYZ, all rights reserved.

Znaczek prawa autorskiego wstawia się w HTML'u jako ©.
Dodatkowo słowo copyright może być odnośnikiem do strony ze szczegółowymi wyjaśnieniami na ten temat.

Dozwolone jest jednakże wykorzystanie niewielkich fragmentów z danego tekstu. Można na przykład wziąć zdanie lub dwa z tego artykułu i zacytować gdzie indziej pod warunkiem, że autor cytatu zostanie jasno określony.

Tu przechodzimy do problemu fizycznej ochrony prac. Niestety nie ma żadnej możliwości zapobiegnięcia skopiowania przez kogoś rysunku z twojej witryny, przeglądnięcia kodu źródłowego lub skopiowania tekstu. Można co prawda za pomocą odpowiednich skryptów zapobiec możliwości kliknięcia prawym przyciskiem, ale i tą metodę łatwo jest obejść. Jest jednak pewien sposób ochrony obrazków. Specjalne firmy mogą nanieść na twój obrazek znak wodny i później przeglądać sieć w poszukiwaniu grafik z tym znakiem. Wszystko za odpowiednią cenę. Więcej o tego typu usługach można dowiedzieć się ze strony http://www.digimarc.com.

Można też na włąsną rękę poszukiwać skradzionych tekstów, wpisując w wyszukiwarkach charakterystyczne dla twoich prac fragmenty. Często strony są kradzione w całości, bez zmieniania nagłówków. Można wtedy dodać do znaczników META odpowiedni, nic nie znaczący kod, np. 1245a i później szukać go w metawyszukiwarkach.

Skoro wiemy jak nie zostać okradniętym, trzeba też powiedzieć jak samemu nie wejść w konflikt z prawem. Najbardziej skutecznym sposobem jest tworzenie własnych prac. Jeżeli chciałbyś wykorzystać czyjąś pracę po pierwsze zdobądź na to pozwolenie jej autora, po drugie napisz kilka słów podziękowania dla niego. Jeżeli nie możesz odnaleźc autora lepiej nie ruszaj prac.

Należy też pamiętać, że modyfikowanie czyjejś pracy i podpisywanie własnym nazwiskiem także jest wbrew prawu. Jeżeli już się zdaży, że twoja praca zostanie ukradziona postępuj w tej kolejności:

1. Napisz do właściciela witryny prośbę o usunięcie twojej pracy z jego strony. Jeżeli tak się nie stanie w ciągu 24 - 72 godzin przejdź do kroku drugiego.
2. Skontaktuj się z firmą, na której serwerze znajduje się strona. Skargi tego typu najczęściej zgłasza się pod adresy z początkiem "abuse", np. abuse@wlasciciel_serwera.pl. W przypadku braku reakcji przejdź do kroku trzeciego.
3. Wynajmij prawnika aby wysłał list do autora i firmy hostingowej z wyjaśnieniem twojego stanowiska i możliwych konsekwencji. Ten krok najczęściej skutkuje, jeżeli jednak tak się nie stanie przejdź do kroku czwartego.
4. Pozwij autora i właściciela serwera.

Nie mam wykształcenia prawniczego, dlatego w sprawach szczegółów należy skontaktować się z odpowiednim, dyplomowanym prawnikiem.
 

Michał Paluchowski jest CEO, właścicielem i redaktorem vortalu NetHut.pl. Jego ulubionym tygodnikiem jest Wprost, a na co dzień z przyjemnością czyta Gazetę Wyborczą. Jest zakochany w muzyce i komputerach, czasem nieco ekscentryczny. Zawsze otwarty na nowe znajomości.
10 najczestszych, mylnych pogladow o prawie autorskim

Autor: Brad Templeton
Tlumaczenie: Adam Morawiec

Niniejszy tekst stanowi probe wyjasnienia pewnych blednych pogladow na temat prawa autorskiego, z ktorymi dosc czesto mozna spotkac sie w Sieci. Omowione zostaly rowniez kwestie dotyczace prawa autorskiego w odniesieniu do tekstow publikowanych w grupach dyskusyjnych USENETu.

1) "Jesli nie ma notki o prawie autorskim, to dany utwor nie jest chroniony tym prawem."

Nieprawda. Moze w przeszlosci tak bylo, ale obecnie wiekszosc liczacych sie panstw przestrzega tzw. Konwencji Bernenskiej o Prawie Autorskim. Na przyklad w USA wszystkie przejawy oryginalnej i indywidualnej tworczosci, ktore powstaly po 1 kwietnia 1989, sa objete ochrona prawa autorskiego bez wzgledu na to, czy widnieje na nich odpowiednia notka czy nie.

Ilekroc wiec ma sie do czynienia z jakimkolwiek przejawami indywidualnej dzialalnosci innych osob, to nalezy zalozyc, ze nie wolno ich powielac, chyba ze wie sie, ze jest inaczej. Sa oczywiscie stare dziela, ktore niezauwazenie utracily ochrone w ramach prawa autorskiego [tzw. dziela martwej reki], ale szczerze mowiac nawet w takich przypadkach nie warto ryzykowac, jesli sie nie wie na pewno.

To prawda, ze umieszczenie odpowiedniej notki wzmacnia ochrone, ostrzegajac ludzi i pozwalajac ewentualnie uzyskac w sadzie wieksze lub dodatkowe odszkodowanie, ale umieszczanie jej nie jest konieczne. Jesli jakis material wyglada na chroniony prawem autorskim, powinno sie zalozyc, ze jest on tym prawem rzeczywiscie chroniony. Ma to na przyklad zastosowanie do wszelkiego rodzaju ilustracji. Nie wolno wiec skanowac zdjec z czasopism i umieszczac ich w Sieci. Nie powinno sie rowniez publikowac w Sieci materialow nieznanego pochodzenia.

Poprawna forma notki o prawie autorskim wyglada nastepujaco:               "Copyright [daty] by [autor/wlasciciel]"

Zamiast slowa "Copyright" mozna tez uzyc litery C w kolku, ©, natomiast znak "(C)" nie ma mocy prawnej. Zwrot "All Rights Reserved" ["Wszelkie prawa zastrzezone"] bywal wymagany w niektorych krajach, ale dzis nie jest juz potrzebny.

2) "Nie robie tego dla korzysci materialnej, wiec nie naruszam prawa autorskiego." Nieprawda. Osiaganie korzysci moze wplywac na wysokosc odszkodowania przyznawanego przez sad, ale to wlasciwie jedyna roznica. Samo rozpowszechnianie bez zezwolenia narusza prawo autorskie -- a jesli przy tym cierpi wartosc handlowa oryginalu, to nalezy sie liczyc z wysokim odszkodowaniem.

3) "Materialy opublikowane w ramach USENETu stanowia wlasnosc publiczna." Nieprawda. Dzisiaj nic juz nie jest wlasnoscia publiczna, o ile wlasciciel nie oswiadczy explicite inaczej(*). Explicite, a wiec np. w nocie, w ktorej autor/wlasciciel wyraznie stwierdza "Przekazuje niniejszy utwor na wlasnosc publiczna." To musza byc dokladnie te albo bardzo podobne slowa. Niektorzy sadza, ze publikujac jakis material w ramach USENETu jego autor domyslnie udziela powszechnej zgody na kopiowanie go w bardzo szerokim zakresie. Inni uwazaja, ze USENET to siec do automatycznego przechowywania i przesylania, gdzie cale tysiace kopii sa wykonywane z polecenia (a nie tylko za zgoda) autora. Rzecz jest dyskusyjna, lecz nawet jesli tylko ci pierwsi maja racje (choc w opinii piszacego te slowa wszyscy powinnismy modlic sie o to, zeby tak nie bylo), to autorzy domyslnie udzielaja zgody na "takie kopiowanie, jakiego mozna sie spodziewac, gdy publikuje sie jakis material w USENECie" i w zadnym razie nie oznacza to, ze autor oddal swoj utwor do swobodnego uzytku publicznego. Co wiecej, trudno sobie wyobrazic, zeby domniemana zgoda miala byc wazniejsza od jawnie wyrazonego ograniczenia, znanego kopiujacemu. Powyzsze rozumowanie opiera sie w pierwszej kolejnosci na zalozeniu, ze osoba publikujaca dany material miala w ogole prawo to uczynic. Jesli tak nie jest, to wszystkie kopie sa pirackie i zadana domniemana zgoda czy teoretyczne ograniczenie prawa autorskiego nie moga miec zastosowania. (*) Prawo autorskie moze wygasac po bardzo dlugim czasie, skutkujac przejsciem jakiegos materialu na wlasnosc publiczna, i moga sie tu pojawiac subtelne kwestie zwiazane z wczesniej obowiazujacymi wersjami prawa autorskiego. Tym niemniej, subtelnosci te na pewno nie pojawia sie w przypadku oryginalnego tekstu publikowanego w ramach USENETu. Zauwazmy w tym miejscu, ze przekazanie jakiegos materialu na wlasnosc publiczna oznacza calkowita rezygnacje z przyslugujacych praw. Nie mozna przekazac czegos czesciowo na wlasnosc publiczna, np. jako "wlasnosc publiczna do niekomercyjnego wykorzystania". Jesli utwor zostal przekazany na wlasnosc publiczna, to wystarczy, ze ktos zmieni np. tylko jeden bajt i juz moze podpisac ten nowy utwor swoim nazwiskiem.

4) "To co zrobilem to byl dozwolony uzytek!" Nie bedziemy tu wchodzic w szczegoly tego, czym jest tzw. dozwolony uzytek (szczegolowe dyskusje mozna znalezc w wielu innych miejscach), ale dobrze jest wiedziec, ze: "Dozwolone uzycie" jest wyjatkiem w prawie autorskim, ktory stworzono po to, by umozliwic komentowanie, parodie, podawanie wiadmosci, badania naukowe i nauczanie dotyczace utworow chronionych prawem autorskim, bez wymagania zgody autora.

...