Łukasz Michalik 2 Męska
Porównaj poglądy myślicieli odrodzenia, oświecenia na zdrowie i sprawność fizyczną.
Myślicielami w okresie Odrodzenia którzy oscylowali wokół zdrowia i sprawności fizycznej byli Guarino de Verona, Vittorino da Feltre, Petro Paulo Vergerio, Mercurialis, Archange Tuccaro. W Polsce był to Wojciech Oczko i Sebastian Petrycy. Okres Odrodzenia jest okresem gdzie rozwija się kultura humanistyczna. Jej istotą było zainteresowanie doczesnym życiem człowieka, indywidualnym i społecznym, jego dążeniami i potrzebami. Piękno i radość życia doczesnego przeciwstawiano średniowiecznej wizji życia jako oczekiwania śmierci. Reakcji przeciw średniowiecznemu teologizmowi towarzyszyło wzrastające zainteresowanie kulturą starożytną grecko-rzymską. Dorobek myśli greckiej i rzymskiej obfitował w osiągnięcia praktycznie użyteczne w nowych warunkach ekonomicznych i społecznych. Powstają wtedy nowe koncepcje wychowania i myśli pedagogicznych w Europie. Jednym z nich był Petro Paulo Vergerio. Uważał że obowiązkiem rodziców jest dać swoim synom wszechstronne wykształcenie w takich naukach i sztukach, które w życiu przynieść mogą rzetelny pożytek Powinno się już od najmłodszych lat obserwować dziecko i patrzeć na jego uzdolnienia. Aby móc pokierować rozwojem dziecka odpowiednio według jego talentów. Od najmłodszych lat dziecko musi uprawiać skakanie, bieganie, jazdę konną, pływanie, strzelanie z łuku itd. Powinno uczyć się systematycznie ale trzeba uważać aby się tą pracą nie przeciążyć. Napisał dzieło „Książeczkę o szlachetnych obyczajach i studiach wyzwolonych” gdzie krytykował system wychowania w klasztorach.
Założyciel szkoły w Mantui Vittorino da Feltre uważał że nie powinno się strofować dzieci więc zlikwidował kary cielesne i przymus. Uważał że nauczanie powinno być oparte na odpowiednich metodach nauczania i dostosowane do indywidualnych możliwości każdego dziecka. Ważne znaczenie w jego szkole miało wychowanie fizyczne. Przypisywał ćwiczeniom fizycznym właściwości lecznicze jako środek zapobiegający niektórym chorobom. Poprzez ćwiczenia wyrabiał wśród dzieci odporność fizyczną. Uważał że dzieci powinny mieć zajęcia na powietrzu co miało je hartować na całe życie. Obok ćwiczeń fizycznych były wykładane nauki Platona i Arystotelesa. Szkoła w Mantui miała rysy pedagogiki humanistycznej. Podobną szkołę założył w Ferrarze Guarino de Verona. Nauka polegała na uczeniu się języków klasycznych i lekturze starożytnych klasyków. Jednak obok tych nauk ważną rolę w nauczaniu uczniów odgrywały zajęcia wychowania fizycznego. Program ćwiczeń fizycznych był bardzo szeroki. Znajdowały się tam zajęcia z sprawności wojskowych, polowania, pływania i tańca oraz bardzo znane wycieczki krajoznawcze wokół szkoły. W tym okresie na nowo zostaje odkryta gimnastyka. Wielu lekarzy upatruje w niej walory lecznicze opierając się na starożytnych myślicielach. Największym osiągnięciem traktującym o gimnastyce jest dzieło Mercurialisa „O sztuce gimnastycznej”. Miało na celu przestawienie gimnastyki jako sztuki słynnej u starożytnych ale dziś już nie znanej. Sam Mercurialis studiował medycynę w Padwie. Był bardzo znanym lekarzem, który przez 7 lat studiował starożytne pisma aby dokładnie opanować pojęcia gimnastyki antycznej. Jego zamierzeniem było przedstawienie sztuki gimnastycznej; zobrazowanie rodzajów, miejsca, form i skutków wszystkich starożytnych ćwiczeń. Chciał aby powstały gimnazja i palestry na wzór tych greckich. Swoje rozważania zawarł w 6 tomowym dziele. W trzech pierwszych księgach opisuje sposoby ćwiczeń i ich wykonywanie tak jak to wyglądało w starożytności. Wyróżnia tam takie ćwiczenia jak bieg, skok, ćwiczenia równoważne, jazdę konną, grę w piłkę, zapasy, , pływanie i polowanie. W kolejnych 3 tomach opisuje walory lecznicze gimnastyki. Opiera się w nich na starożytnych myślicielach i pokazuje jakie ćwiczenia powinny być stosowane aby były pomocne w leczeniu. Trzeba zauważyć że Mercurialis nie praktykował ćwiczeń które opisywał. Nigdy nie ćwiczył aby poznać zasady działania danego ćwiczenia. Archange Tuccaro napisał „Trzy dialogi o skokach i woltyżerce”. Tuccaro w swoim dziele, podobnie jak Mercurialis omawia ćwiczenia fizyczne jakie stosowane były w starożytności. Do każdego z ćwiczeń starał się rysować ryciny aby dokładnie pokazać dany ruch. Szczególną uwagę przewiązał do skoku kubistycznego. Pod koniec swojego dzieła opisuje walory lecznicze gimnastyki, ich wpływ na organizm, siłę i sprawność fizyczną. Jednak Tuccaro nie opierał się na starożytnych a na Mercurialisie którego dzieło znał bardzo dobrze i się nim w głównej mierze posiłkował. W Polsce jednym z przedstawicieli był Sebastian Petrycy który w głównej mierze opierał się na Arystotelesie i jego poglądach pedagogicznych. Uważał że wychowanie ma znaczenie dla kształtowania zasad moralnych każdego człowieka. Uważał że państwo powinno opracować program nauczania i dobrać odpowiednią kadrę nauczycieli. Udzielał rodzicom rad jak wychowywać dzieci. Uważał że dzieci powinny już od najmłodszych lat mieć kontakt z ćwiczeniami fizycznymi a w późniejszym okresie powinny uprawiać skoki, biegi, gry w piłkę i pływanie. Jako pierwszy próbował określić wychowanie fizyczne dziewcząt. W Polsce nie można zapomnieć o Wojciechu Oczce wybitnym lekarzu który był na dworze Stefana Batorego. Autor dzieła „O różnych przypadłościach ciała ludzkiego”. Tak jak i Mercurialis uważa że medycyna zapobiega chorobom a nie jest lekarstwem na nie gdy już wystąpią. Jego dzieło nie jest specjalnie o ćwiczeniach fizycznych jednak Oczko przypisuje im ważną rolę i stawia je na pierwszym miejscu. Docenia i uzasadnia ich znaczenie w zachowaniu zdrowia opierając się na Galenie, greckim lekarzu z 2 wieku który uzasadniał rolę ćwiczeń cielesnych w zachowaniu zdrowia.
W epoce Renesansu było wielu myślicieli którzy starali się wyrazić swoje poglądy na temat wychowania fizycznego i wpływu ćwiczeń na zdrowie. Byli to Jan Amos Komeński, John Lock, Jan Jacques Rousseau, Johannes Bernhard Basedow, Christian Salzmann, Johann Christoph Friedrich GutsMuths. W XVII wieku zaczyna się wielki rozrost przemysłu i handlu co jest szczególnie widoczne w Anglii. Siłą sprawczą tych procesów był rozwój nauki, szczególnie w dziedzinie nauk przyrodniczych, matematycznych, technicznych, medycyny itd. Liczba odkryć naukowych o bezpośrednich zastosowaniach do technologii przemysłowej i do życia człowieka uległa szybkiemu przyspieszeniu. Według współczesnych obliczeń w wieku XVIII jedenastokrotnie zwiększyła się liczba odkryć naukowych, o bezpośrednich konsekwencjach praktycznych, w porównaniu do całego dotychczasowego postępu w nauce, z wiekiem XVII włącznie. Zjawiskom tym towarzyszyło wzmożenie społecznego prestiżu nauki i oświaty do tego stopnia, iż cała epoka nazwana została epoką Oświecenia. Nauka o wychowaniu wkracza w nowy rozdział reform wychowawczych i pedagogicznych. Jednym z wielkich reprezentantów tego okresu jest Jan Amos Komeński, czeski pedagog opracował oryginalne i założenia metodologiczne i programowe dla powszechnego systemu oświatowego, jednolitego dla wszystkich ludzi, bez względu na płeć, wyznanie, narodowość i pozycję społeczną. Napisał dzieło o tytule „Wielka dydaktyka” w którym pisze o potrzebie wychowania i urządzenia szkoły, rozwija w niej swój system dydaktyczny. Opisuje nauki jakie mają być wykładane oraz zasady moralno-społeczne jakimi powinien kierować się człowiek w życiu. Opisuje dokładnie urządzenie szkoły i zwraca uwagę na nauczycieli. Wielką wagę przywiązywał do poznania świata poprzez zmysły. Uważał że człowiek w szkole powinien przygotowywać się do życia także pod względem fizycznym bo i one jest pełne wyzwań wymagających tężyzny fizycznej. Rodzice powinni zajmować się dziećmi w kwestiach fizycznych już od życia płodowego. Uważał że szkoła powinna obok mieć place zabaw i drogi do spacerów gdzie młodzież mogła by się spełniać fizycznie. Szkoła powinna organizować dzieciom zajęcia z gier i zabaw na wolnym powietrzu. Komeński uważa że dzieci zajęć na wolnym powietrzu powinny traktować jako czas na rozrywkę i dobrą zabawę a nie jako obowiązek. Nowe tendencje widać także w działalności Johna Locke’a, angielskiego polityka, filozofa i lekarza który większość swoich przemyśleń zawarł w dziele „Myśli o wychowaniu”. Opracował model młodego gentlemana. W swoich poglądach oparł troski o zdrowie czyli hartowanie młodego organizmu, odpowiednie odżywianie, ubieranie, sen i opdoczynek. Chłopiec powinien dużo biegać i zajmować się zabawami na wolnej przestrzeni. Do ćwiczeń praktycznych Locke zalicza taniec, władanie bronią i jazdę konną. We Francji najbardziej interesujące poglądy epoki oświecenia głosił Jan Jacques Rousseau. Jedną z najważniejszych ksiąg jakie napisał Rousseau jest „Emil czyli o wychowaniu”. Uważa w nim że dziecko nie powinno mieć narzuconych obowiązków i wymogów, powinno rozwijać się w własnym tempie i żadne czynniki zewnętrzne nie powinny tego procesu przyspieszać. Powinno dać dziecku jak najwięcej wolności i ruchu. Najważniejsze w początkowych latach dziecka rozwijać zdrowie i zmysły dziecka a dopiero później umysł i zasady moralne. „Emil” wywarł bardzo poważny wpływ na powszechną opinię Francji. Główne nauki zawarte w tym dziele sprowadzały się do tego że dziecko ma swoje prawa naturalne, które starsi muszą uszanować, wychowanie musi się zaczynać od samego urodzenia, pierwszeństwo w wychowaniu ma zdrowie i zmysły, dziecko ma prawo do swobody, naturalne siły i zdolności dziecka należy rozwijać przez wspieranie jego samodzielności. Od Emila zaczyna się w Europie filozofia wychowania.
W Niemczech rozwija się ruch filantropistów. Basedow stworzył szkołę w Dessau gdzie opierając się na poglądach „Emila” stworzył program nauczania. Dzieci miały kształcić się za pomocą doznań empirycznych i własnych przemyśleń. Sprzyjać temu miały zajęcia ruchowe na wolnym powietrzu. Na podobnych zasadach swoją szkołę w Schnepfenthal stworzył Salzmann, gdzie uczniowie ćwiczyli się w praktycznym zastosowaniu nabywanych wiadomości. W obu tych szkołach wychowanie fizyczne zostało uznanie nie tylko za ważny środek wychowawczy, ale awansowane zostało do rzędu obowiązującego przedmiotu nauczania. Zwłaszcza było to widoczne w szkole Salzmanna, głownie dzięki GutsMuths’owi który wprowadził do zajęć gimnastykę. Ćwiczenia fizyczne, czyli gimnastyka, miały wg GutsMuthsa dać młodzieży: zdrowie, radosne usposobienie ducha, zahartować ciało, rozwijać siły fizyczne, uczyć męstwa i zręczności, zwiększać wrażliwość zmysłów i sił umysłowych. GutsMuths ćwiczenia zalecał przeprowadzać w różnych warunkach atmosferycznych i terenowych, miały bowiem przyzwyczajać do znoszenia bólu, niewygód i zmęczenia, dlatego winny zawierać pewien element niebezpieczeństwa i ryzyka, aby kształtować odwagę i samodzielność. Organizował także dla swoich podopiecznych wycieczki podczas których brali udział w różnych grach i zabawach.
Główną różnicą jak występuję pomiędzy okresem Odrodzenia i Oświecenia jest taka że w epoce Odrodzenia najważniejszy były myśli humanistyczne i zafascynowanie epoką antyku. Myśliciele opierali swoją wiedzę o osiągnięcia dawnych filozofów i lekarzy z starożytności. Stawiali ich na piedestał jako prawdziwe prawdy objawione którymi ludzie powinni się kierować w życiu. Myślenie twórcze i swobodne nie istniało prawie wcale. Rozmyślania nad prawami działania organizmu i związanym z tym działań medycznych opierających się na własnych doznaniach widzimy dopiero w Oświecenie. Wtedy dopiero pedagodzy zaczynają szukać własnej drogi w myśleniu i dochodzą do własnych prawd. Nie są zamknięci w opieraniu się na poglądach starożytnych acz jednak w swoich dziełach posiłkują się ich wiedzą do dojścia do własnych rozwiązań. Podobieństwem jakie jest zauważalne między tymi dwoma okresami jest chęć usystematyzowania nauczania i wprowadzenie go do szkoły. W obu epokach myśliciele przykładali wielką rolę szkoły w wychowaniu młodego człowieka w zasadach moralnych, społecznych, naukach jak i ćwiczeniach fizycznych oraz hartowania organizmu co miało zapobiec chorobom które mogły by się pojawić w życiu. W obu okresach szkoła spełnia ośrodek gdzie ma powstać człowiek doskonały, istny ideał, wszechstronnie wyćwiczonego fizycznie i umysłowo człowieka.
Laska89