NARZĄD SŁUCHU
1. Ucho zewnętrzne
a) małżowina uszna
- zebranie i skierowanie fali akustycznej do przewodu słuchowego zewnętrznego
- udział w powstawaniu tzw. cienia akustycznego (lokalizacja kierunku źródła)
b) przewód słuchowy zewnętrzny
- ochrona dla błony bębenkowej przed urazami mechanicznymi i przed wysychaniem (obecność włosków i wydzieliny woskowej)
- właściwości rezonacyjne
c) błona bębenkowa
- oddziela ucho zewnętrzne od ucha środkowego
- miejsce przyczepu młoteczka
2. Ucho środkowe (jama bębenkowa)
a) młoteczek
b) kowadełko
c) strzemiączko
3. Ucho wewnętrzne (ślimak)
ŚLIMAK
Ślimak składa się z wrzecionka, wokół którego nawinięte jest 2,5 zwoja kanału spiralnego ślimaka. Blaszka spiralna kostna oraz więzadło spiralne ślimaka razem z blaszką podstawną dzielą ślimak na:
1. Schody przedsionka - wypełnione przychłonką (skład podobny do płynu zewnątrzkomór- kowego, a więc o wysokim stężeniu Na+ i niskim K+)
2. Schody bębenka - wypełnione przychłonką
3. Przewód ślimakowy - ślepo zakończony, wypełniony śródchłonką (skład podobny do płynu wewnątrzkomórkowego, a wiec o niskim stężeniu Na+ i wysokim K+)
a) błona podstawna
b) błona przedsionkowa Reissnera
c) narząd Cortiego z komórkami rzęsatymi
d) błona pokrywająca
Rolą ślimaka w procesie słyszenia jest zamiana energii mechanicznej fal dźwiękowych (naprzemienne zagęszczenia i rozchodzenia w otaczającym środowisku) na potencjały czynnościowe we włóknach nerwowych nerwu słuchowego. Zakodowane w postaci odpowiedniego wzorca impulsy nerwowe przekazywane są do ośrodków słuchowych w mózgowiu za pośrednictwem drogi słuchowej.
W ślimaku stwierdza się obecność potencjału spoczynkowego oraz występowanie potencjałów zmieniających się pod wpływem bodźców dźwiękowych. Są to tzw. potencjały mikrofonowe ślimaka. Potencjał spoczynkowy jest wynikiem dużej różnicy potencjałów pomiędzy śródchłonką mającą ładunki dodatnie (+80mV) a komórkami naładowanymi ujemnie (-80mV).
PRZEWODZENIE BODŹCÓW AKUSTYCZNYCH
Pierwszym etapem przewodzenia fal dźwiękowych jest ich zbieranie i kierowanie do przewodu słuchowego zewnętrznego. Bierze w tym udział małżowina uszna, jednakże utrata małżowin usznych nie upośledza zasadniczo słyszenia. Przewód słuchowy zewnętrzny służy prawdopodobnie jako modulator i rezonator dźwięków, zwłaszcza o wysokiej częstotliwości, oraz do ochrony błony bębenkowej przed zbyt intensywnymi dźwiękami. Fale dźwiękowe dochodząc do błony bębenkowej wprowadzają ją w drgania. Błona bębenkowa jest pierwszym przetwornikiem dźwięków zmieniającym ich energię na mechaniczną energię ruchu kosteczek ucha środkowego. Układ tych kosteczek stanowi rodzaj dźwigni, zmieniający stosunkowo duże wychylenia błony bębenkowej na mniejsze, ale za to silniejsze ruchy podstawki owalnej strzemiączka w okienku owalnym ślimaka, a ponadto zwiększa on czułość ucha na bodźce akustyczne o niskiej częstotliwości. Ruch rękojeści młoteczka wywołany drganiami połączonej z nią błony bębenkowej przenosi się przez układ kosteczek na strzemiączko, którego podstawka zamocowana w okienku przedsionka przekazuje te drgania przychłonce w schodach przedsionka. Przemieszczenia mechaniczne podstawki strzemiączka są przekazane przychłonce, powodując jej przemieszczenia hydrauliczne w schodach przedsionka. Przemieszczenia te poprzez osklepek zostają przekazane zawartości schodów bębenka, poprzez wychylenia błony bębenkowej wtórnej zamykającej okienko ślimaka. Każdy ruch podstawki strzemiączka w okienku owalnym w jedną stronę jest połączony z ruchem błony bębenkowej wtórnej w okienku okrągłym dokładnie w kierunku przeciwnym. W wyniku ruchów podstawy strzemiączka w okienku owalnym, płyny ucha wewnętrznego ulegają też przesunięciom i wywołują przy tym drgania błony podstawnej, na której spoczywa narząd Cortiego zawierający receptory słuchowe w postaci komórek rzęsatych.
Przetwarzanie bodźców akustycznych na impulsy nerwowe w narządzie spiralnym tłumaczy teoria fali biegnącej Bekesy`ego. Drgania błony podstawnej biegną jako fale wzdłuż tej błony aż do osklepka, a ich amplituda wzrasta w miarę jej przemieszczania się. Po osiągnięciu wartości maksymalnych fala załamuje się, a w śródchłonce pojawiają się prądy wirowe. Pojawienie się fal biegnących powoduje wychylenie się błony podstawnej i przytwierdzonych do tej błony komórek rzęsatych i odchylenia rzęsek w stosunku do pokrywającej je błony siatkowatej. Wywołuje to zmiany potencjału komórek rzęsatych albo w kierunku hiperpolaryzacji albo depolaryzacji. W momencie depolaryzacji otwierają się kanały dla Ca2+, umożliwiając wnikanie jonów Ca2+ do komórek rzęsatych i uwalnianie mediatora synaptycznego pobudzającego włókno nerwu słuchowego. Wywołane potencjały czynnościowe przekazywane są dalej droga słuchową do wyższych ośrodków podkorowych i do kory słuchowej.
Sylwinka761