Z perspektywy równości płci. Ramy koncepcyjne, metodologia i przykłady dobrych praktyk (2005).pdf

Tytu∏ orygina∏u:

Gender mainstreaming

Wszelkie prawa do publikacji w j´zyku angielskim i francuskim

zastrze˝one przez Rad´ Europy

Przek∏ad opublikowany w oparciu o umow´ z Radà Europy.

Pe∏nà odpowiedzialnoÊç za treÊç publikacji ponosi wydawca polski.

Ok∏adka: Maciej Konopka / Brandy

Opracowanie graficzne: Maciej Konopka / Brandy

Sekretariat Pe∏nomocnika Rzàdu

do Spraw Równego Statusu Kobiet i M´˝czyzn

Warszawa 2005

z perspektywy równoÊci p∏ci

Przedmowa do wydania polskiego

Idea wdra˝ania „perspektywy kulturowej to˝samoÊci p∏ci” pojawi∏a si´

w 1985 r. na Trzeciej Âwiatowej Konferencji na Rzecz Kobiet ONZ w Nairobi, choç

sama problematyka równoÊci p∏ci, zw∏aszcza zaÊ g∏´bokich przyczyn dyskryminacji

kobiet, obecna jest w ˝yciu publicznym od dziesiàtków lat, a przynajmniej od czasu

gdy dostrze˝ono wyraênà ró˝nic´ mi´dzy tak zwanà p∏cià biologicznà a p∏cià kultu-

rowà. Dostrze˝ono te˝ fakt, ˝e role kobiet i m´˝czyzn w znacznym stopniu okreÊlane

sà przez kultur´ oraz ˝e problem to˝samoÊci p∏ci jest wypadkowà siatki spo∏ecz-

nych, historycznych i kulturowych relacji, które niezale˝nie od swojej z∏o˝onoÊci po-

wodujà, ˝e kobieca innoÊç, choçby nie wiem jak zachwalana, zwiàzana jest z gor-

szym po∏o˝eniem spo∏ecznym kobiet tylko dlatego, ˝e sà kobietami. Dostrze˝ono

te˝, ˝e zmiana tej sytuacji wymaga nie tylko dzia∏aƒ politycznych czy legislacyjnych,

lecz równie˝ nowego spojrzenia na kulturowo wyznaczone zale˝noÊci kobiet i m´˝-

czyzn, których przyczyny sà niekiedy bardzo g∏´boko ukryte w stereotypach, Êwia-

topoglàdach, sposobach badania Êwiata, prze˝ywania go, dochodzenia do prawdy,

podejmowania decyzji itp. Aby wi´c rzeczywiÊcie rozpoznaç problem dyskrymina-

cji p∏ci (a dotyczy on – choç w innych zakresach – równie˝ m´˝czyzn) i skutecznie

z nim walczyç, dà˝àc do rzeczywistego wyrównania praw, szans, mo˝liwoÊci kobiet

i m´˝czyzn, trzeba przyjàç poznawczà „perspektyw´ kulturowej to˝samoÊci p∏ci”.

Od czasu Trzeciej Âwiatowej Konferencji na Rzecz Kobiet w Nairobi wiele kra-

jów oraz organizacji mi´dzynarodowych podj´∏o wysi∏ek opracowania szczegó∏o-

wych za∏o˝eƒ strategii wdra˝ania perspektywy p∏ci oraz jej przystosowania do swo-

ich potrzeb. Âwiadczy to o tym, jak wa˝ny to problem. Niniejsza publikacja ma go

jeszcze teoretycznie rozjaÊniç oraz wskazaç na konsekwencje i zastosowania prak-

tyczne, przede wszystkim jednak spowodowaç, by perspektywa owa zosta∏a w∏à-

czona w dzia∏ania resortów administracji publicznej i wszystkich tych instytucji ˝y-

cia publicznego, które mogà przeciwdzia∏aç krzywdzàcym przejawom nierównoÊci.

Niniejsza publikacja, opracowana pod auspicjami Rady Europy, skierowana jest

przede wszystkim do decydentów dzia∏ajàcych na wszystkich poziomach w∏adzy

–odcentralnego po poziom gminy, jak te˝ do cz∏onków gremiów decyzyjnych par-

tii politycznych, partnerów spo∏ecznych i organizacji pozarzàdowych. Mimo ˝e

od daty jej pierwszego wydania up∏yn´∏o ju˝ kilka lat, publikacja nie straci∏a na ak-

z perspektywy równoÊci p∏ci

tualnoÊci i nadal mo˝e z powodzeniem pe∏niç rol´ swoistego podr´cznika dotyczà-

cego za∏o˝eƒ strategii wdra˝ania perspektywy kulturowej to˝samoÊci p∏ci oraz do-

brych praktyk w tym zakresie. Jej celem jest przedstawienie zarówno teoretycz-

nych zagadnieƒ dotyczàcych wdra˝ania perspektywy p∏ci, jak i aspektów

praktycznych: narz´dzi i technik przydatnych w realizacji strategii.

Przedmowa

Dzia∏alnoÊç Rady Europy na rzecz równego statusu kobiet i m´˝czyzn stanowi

nieod∏àcznà cz´Êç jej misji, którà jest ochrona i promocja demokracji pluralistycz-

nej, praworzàdnoÊci oraz fundamentalnych praw i wolnoÊci cz∏owieka.

Trzecià cz´Êç opracowania stanowià przyk∏ady dobrych praktyk, które zosta∏y

zaktualizowane i uzupe∏nione o te dzia∏ania, które, w momencie publikacji angiel-

skiej wersji, nie zosta∏y jeszcze podj´te.

Jednym z zadaƒ, przed jakimi stoi Rada Europy, jest wypracowanie sposobów

i Êrodków s∏u˝àcych zniesieniu istniejàcych przeszkód i sprostaniu przysz∏ym wy-

zwaniom na drodze do osiàgni´cia pe∏nej równoÊci kobiet i m´˝czyzn w ca∏ej Euro-

pie. Rada Europy pe∏ni rol´ forum dla publicznej debaty, a zarazem agendy rozpo-

wszechniajàcej informacje dotyczàce tych najwa˝niejszych dla budowania

demokratycznej Europy zagadnieƒ.

Angielski termin gender mainstreamingobecny w tytule orygina∏u, jak i wie-

lu dokumentach politycznych ostatnich czasów, nie pozwala na dos∏owne t∏uma-

czenie tego poj´cia, dlatego w przek∏adzie na j´zyk polski niekiedy u˝ywane sà

terminy opisowe: „wdra˝anie perspektywy kulturowej to˝samoÊci p∏ci”,

„zintegrowana stratega na rzecz równego statusu kobiet i m´˝czyzn“ oraz „zinte-

growane wdra˝anie perspektywy p∏ci”, niekiedy korzystamy równie˝ z jego an-

gielskiego brzmienia, usprawiedliwiajàc to faktem, ˝e w pewnych kontekstach

termin ten wszed∏ ju˝ w j´zykowy uzus.

Zdefiniowanie i wdra˝anie dzia∏aƒ promujàcych równoÊç le˝y w gestii Komitetu

Sterujàcego ds. Równego Statusu Kobiet i M´˝czyzn (CDEG – Steering Committee

for Equality between Women and Men). Cz∏onkowie komitetu sà coraz bardziej prze-

konani o koniecznoÊci podkreÊlania problemu zrównania statusu kobiet i m´˝czyzn

z prespektywy ich potrzeb i interesów oraz wk∏adu w popraw´ funkcjonowania spo-

∏eczeƒstwa. Tylko pe∏ne uczestnictwo reprezentantów wszystkich grup spo∏ecz-

nych – kobiet i m´˝czyzn – s∏u˝y wzmocnieniu demokracji, promocji i skutecznej

ochronie praw cz∏owieka.

Styczeƒ 2005 r.

Magdalena Âroda

Pe∏nomocnik Rzàdu ds.

Równego Statusu Kobiet i M´˝czyzn

W ostatnich dziesi´cioleciach nastàpi∏ wprawdzie post´p w dziedzinie równo-

Êci p∏ci, ale w wielu sferach ˝ycia kobiety sà nadal dyskryminowane. Konieczne jest

zatem wprowadzenie nowych metod i strategii promowania równoÊci. Jednym

z tych nowych rozwiàzaƒ jest zintegrowana strategia wdra˝ania perspektywy p∏ci

(gender mainstreaming).

Komitet Sterujàcy powo∏a∏ Grup´ Specjalistów, której zleci∏ opracowanie meto-

dologii w∏àczania perspektywy równoÊci p∏ci do g∏ównego nurtu dzia∏aƒ politycz-

nych i przygotowanie projektu zaleceƒ z przyk∏adami dobrych praktyk dla krajów

cz∏onkowskich Rady Europy. Grupa Specjalistów zakoƒczy∏a prac´ na poczàt-

ku 1998 r. i przedstawi∏a Raport Koƒcowy CDEG. Komitet Ministrów Rady Europy

dobrze oceni∏ raport i przyjà∏ zalecenia zintegrowanej strategii na rzecz równego sta-

tusu kobiet i m´˝czyzn dla paƒstw cz∏onkowskich (patrz s. 115). Z uznaniem spotka∏

z perspektywy równoÊci p∏ci

si´ tak˝e apel skierowany do wszystkich komitetów sterujàcych Rady Europy, któ-

ry zach´ca do inspirowania si´ raportem w przysz∏ej dzia∏alnoÊci (patrz s. 117).

Spis treÊci

Przedmowa do wydania polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Wst´p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Cz´Êç I: Co to jest strategia w∏àczania perspektywy p∏ci

Na czym polega równoÊç p∏ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Czy nadal sà problemy z równoÊcià p∏ci w Europie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Co to jest w∏àczanie perspektywy równoÊci p∏ci i jaka jest geneza tej strategii? . . . . . . 21

Jak gender mainstreaming odnosi si´ do szczególnych dzia∏aƒ na rzecz równoÊci p∏ci? . 25

Jakie trudnoÊci mogà towarzyszyç w∏àczaniu perspektywy równoÊci? . . . . . . . . . . . . . 27

Dlaczego w∏àczanie perspektywy równoÊci p∏ci jest tak wa˝ne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Cz´Êç II: Metodologia w∏àczania perspektywy równoÊci

Jakie sà niezb´dne przes∏anki i warunki w∏àczania perspektywy równoÊci? . . . . . . . 35

Kiedy, co i gdzie w∏àczaç do g∏ównego nurtu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

Jakie sà dost´pne techniki i narz´dzia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

Kim sà potencjalni uczestnicy i jakie role mogà pe∏niç? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Cz´Êç III: Zintegrowana strategia w∏àczania perspektywy równoÊci w praktyce

Konstruowanie planu dzia∏aƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Dobre praktyki w zakresie programów wprowadzania perspektywy równoÊci p∏ci . . 68

Dobre praktyki w zakresie instrumentów w∏àczania perspektywy p∏ci

do g∏ównego nurtu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102

ANEKS I

Rekomendacja nr R(98) 14 Komitetu Ministrów w sprawie zintegrowanej strategii

na rzecz równego statusu kobiet i m´˝czyzn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

ANEKS II

Apel Komitetu Ministrów do komitetów sterujàcych Rady Europy w sprawie strategii

w∏àczania perspektywy równoÊci p∏ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

ANEKS III

Sk∏ad Grupy Specjalistów ds. W∏àczania Perspektywy P∏ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: