Socjologia problemów społecznych - notatki egzamin.doc

Margaret Mead

1.       Typologia kultur – charakterystyka i zasadnicze zjawiska (np. ciągłość kulturowa)

1 przeszłość; kultury postfiguratywne – czyli nieocenieni przodkowie

- dzieci uczą się głównie od rodziców

- społeczeństwa pierwotne, wąskie grupy religijne i ideologiczne enklawy są głównie postfiguratywne

- zmiany zachodzą wolno i są tak trudne do zauważenia, że dziadkowie nie marzą, by życie ich wnuków było inne niż ich własne

- przeszłość dorosłych jest przyszłością młodych’ wzmacnia to stabilność systemu

- przekonanie wyrażane przez członków starszego pokolenia w każdym ich zachowaniu, że ich sposób życia nie ulega zmianom, że jest odwiecznie ten sam – bez względu na to, czy w rzeczywistości jest to prawda czy nie

- brak zmian i skuteczne wdrażanie każdego dziecka do bezwzględnego uznania form kulturowych

- kultury te istnieją również np. wśród ludów koczowniczych, które wędrują 2 razy do roku; nielicznych grup arystokracji

- członkostwo w grupie dostępne jest raczej tylko przez urodzenie i wyjątkowo nadawane tym, którzy się o nie ubiegają, wymaga totalnej i bezwarunkowej identyfikacji

- wymagają obecności 3 generacji (dziadkowie- ojcowie- dzieci)

- ciągłość kulturowa – przekazywana z pokolenia na pokolenie; jest zachowana poprzez wyparcie z pamięci wszystkiego, co zakłóca poczucie tożsamości i trwałości

- główna przyczyna trwałości kultury – niepodważalność  jego nieuświadomiony charakter, bezwzględny sposób przekazywania

- zmiany są w zasadzie niemożliwe – zachodzą bardzo rzadko

- przekaz tylko w formie ustnej

- bezczasowość – nie ma lat, tylko cyklicznie powtarzające się obyczaje

- nie ma sprzeciwu – jest posłuszeństwo

- spotykając inną kulturę podkreśla swoją inność

- zerwanie z grupą jest bardzo trudne, nawet po zmianie myślimy o pierwszej

- wszystko co się dzieje już się kiedyś działo, daje to poczucie bezpieczeństwa

- przykłady – plemiona afrykańskie, śląska rodzina z tradycjami, wielopokoleniowa rodzina wiejska z tradycjami

2 teraźniejszość; kultury kofiguratywne – czyli odnalezieni rówieśnicy

- dominującym wzorem dla członków społeczeństwa jest zachowanie rówieśników

- starsi nadal odgrywają rolę podstawową w tym sensie, że określają formy i granice, w których kofiguracja może wystąpić w zachowaniu młodych

- bierze początek z rozpadu systemu postfiguratywnego. Przyczyny mogą być takie: kataklizm, pojawienie się nowych technologii, osiedlenie w nowym kraju, wynik podboju, wynik przewrotu religijnego, przemiany rewolucyjne

- zwiększa się dystans między pokoleniami, brak porozumienia

- starsi żyją nowych wartościach, ale w nie nie wierzą

- osoby starsze zostają same w domach lub umieszczane są w placówkach. Rodzice i dzieci przeprowadzają się do własnych domów

- rodzina jest bardziej elastyczna, otwarta na zmiany, dynamiczna

- przykłady: nowa fala emigracji, zakłady typu zamkniętego (przedszkole, więzienie, oddziały zamknięte w szpitalu)

3 przyszłość; kultura prefiguratywna – kultura zagadkowych dzieci

- rozłam międzypokoleniowy - utrata zaufania do dawnych wzorów, gdzie rodzice nie wiedzą już jak powinni uczyć własne dzieci

- rozwój techniki i medycyny

- zmiana stylu życia – kobieta staje się aktywna, robi karierę, mężczyzna zaczyna pomagać w domu

- starsi uczą się od dzieci

- zjawisko globalnej wioski – to co dzieje się u nas już po chwili informacja o tym dociera na drugi koniec świata.  Mamy wspólnotę informacji, ale też zagrożeń

- dominuje jedno pokolenie – pokolenie dzieci

- w ramach pokolenia występują duże rozłamy

- każdy z nas jest inny, ale wszyscy mamy takie same dążenia, ludzie nastawieni są na konsumpcję

- o tym co było nie można zapomnieć, trzeba nauczyć się budować pomost między pokoleniami – trzeba nauczyć się dialogu

- osoby starsze są bardziej zamknięte, wycofane niż osoby młode

Robert Merton

2.       Pojęcie anomii, dewiacji, podstawowe pojęcia

Koncepcje etiologiczne – poszukują przyczyny dlaczego ludzie popełniają czyny dewiacyjne

Dewiacja – zachowanie niezgodne z normą i/lub wartością społeczną. W ujęciu Mertona zachowanie dewiacyjne nie jest czymś nienormalnym lub „patologicznym”, lecz stanowi oczekiwany rezultat pewnych napięć w strukturach: społecznej i kulturowej. Wg niego zachowanie dewiacyjne jest normalne w tym sensie, że stanowi normalne tj. oczekiwane i poniekąd racjonalne działanie

Struktura społeczna – zorganizowany zespół społecznych zależności, w które uwikłani są w różny sposób członkowie społeczeństwa lub grupy

Struktura kultowa – zespół kierujących zachowaniem wartości normatywnych, wspólnych członkom określonego społeczeństwa czy grupy.

Element struktury kulturowej – kulturowo zdefiniowane cele (cele kulturowe są zazwyczaj powiązane i tworzą hierarchię wartości, cechuje je więc pewien stopień integracji. Owe rzeczy warte zabiegów to cele dominujące), usankcjonowane środki służące do realizacji kulturowo określonych celów (normy instytucjonalne; określają sposoby postępowania uznane za dopuszczalne w realizacji tych celów).  We właściwie funkcjonującym społeczeństwie cele kulturowe i instytucjonalne środki służące do ich realizacji są harmonijnie ze sobą powiązane. Jednak równowaga może ulec zachwianiu à dwa idealne, biegunowe typy społeczeństwa:

a)      Społeczeństwo, w którym cele są ważniejsze niż wiodące do nich środki – społeczeństwo, w którym „wszystkie chwyty są dozwolone”, w którym cel kulturowy staje się tak ważny, że uświęca wszelkie sposoby (normy instytucjonalne) jego realizacji

b)      Działania, które służyły realizacji zamierzeń, stają się celem samym w sobie, a konformizm staje się wartością podstawową. Innymi słowy cele kulturowe stają się nieistotne, wyparte ze świadomości zbiorowej czy zapomniane przez nią, liczy się natomiast ścisłe przestrzeganie rytuałów. Społeczeństwo takie można określić jako tradycyjne lub „święte”, ponieważ wachlarz kulturowo aprobowanych zachowań jest bardzo wąskie

Właściwie zintegrowana kultura – członkowie społeczeństwa czerpią satysfakcję zarówno z realizacji wymogów kulturowych, jak i z przestrzegania instytucjonalnych sposobów prowadzących do ich realizacji.

Struktura społeczeństwa – nie wszyscy mają równe szanse w rywalizacji. Jednostki usytuowane na wyższych szczeblach drabiny hierarchii społeczne są wyraźnie uprzywilejowane we współzawodnictwie, a jednostki zajmujące dolne szczeble mają znacznie mniejsze szanse zrealizowania celów wyznaczanych przez kulturę.

Cele usankcjonowane  przez kulturę – najwyżej plasuje się sukces, osiągnięcia, wspinanie się po kolejnych szczeblach drabiny społecznej przez „robienie pieniędzy”, zdobywanie wykształcenia, zawodu, popularności (cele sukcesu – odwoływanie się do desygnatów materialnych)

Teoria anomii –brak równowagi między postrzeganą istotnością celów i środków kulturowych sprzyja „chodzeniu na skróty”, sięganiu po nie aprobowane, nieinstytucjonalne (np. nielegalne) środki.

Sukces – relatywizowanie pozycji osiągniętej przez jednostkę względem innych. 3 zasady : wszyscy powinni dążyć do tych samych celów, obecne, widoczne niepowodzenie jest tylko przystankiem na drodze do ostatecznego sukcesu, autentyczną porażką jest wyłącznie ograniczenie lub wyzbycie się ambicji

Anomia – załamanie zdarzające się w strukturze kulturowej, występujące zwłaszcza wtedy, kiedy istnieje silna rozbieżność pomiędzy normami i celami kulturowymi a społecznie ustrukturowanymi możliwościami działania członków grupy zgodnie z tymi normami

3.       Typy adaptacji – charakterystyka i geneza wykształcenia się poszczególnych typów przystosowania

5 typów przystosowania się jednostek do sytuacji dysharmonii między elementami struktury kulturowej oraz między strukturą kulturową a strukturą społeczną. Odnoszą się te typy do ról społecznych pełnionych przez jednostki w różnorodnych sytuacjach, nie zaś do charakterów czy typów osobowości

Konformizm – akceptowanie zarówno celów kulturowych jak i zinstytucjonalizowanych środków służących do ich realizacji. Reakcje konformistyczne muszą być dominujące, by system społ. Mógł właściwie funkcjonować. Jednostki dążą do osiągnięcia kulturowo wyznaczonych celów przestrzegając jednocześnie norm określających sposoby ich realizacji. Czynny typ przystosowania, dostosowania się do społeczeństwa. Konformistę społeczeństwo lubi i szanuje. To dzięki jego wysiłkom wszystko toczy się tak, jak należy.

Innowacja – dążenie do osiągnięcia kulturowo usankcjonowanych celów, jednakże przy wykorzystywaniu nieinstytucjonalnych  (tj. zabronionych, nieetycznych) środków. Dążą do realizacji tych samych celów-wartości co konformistyczni członkowie społeczeństwa, odrzucają jednak konformistyczne środki prowadzące do ich realizacji. Ten typ adaptacji oznacza, że jednostka została zsocjalizowana w sposób niepełny. Występuje we wszystkich warstwach społecznych np. w wyższych przejawia się głównie w przestępczości typu white-collar. Pojawia się wszędzie tam, gdzie struktura kulturowa kładzie nadmierny nacisk na jakikolwiek rodzaj sukcesu. Innowator bywa czasami doceniany za swą przebiegłość i spryt. Jest on przynajmniej aktywny, coś mu się chce, do czegoś dąży. Czynny typ

Rytualizm – odrzucenie celów wyznaczonych przez kulturę przy jednoczesnej akceptacji środków instytucjonalnych, czyli norm postępowania. Oznacza redukcję aspiracji, lub nawet całkowitą rezygnację z aspiracji do uzyskania sukcesu życiowego przy jednoczesnym niemal kompulsywnym trzymaniu się norm instytucjonalnych np. formalista, urzędas (epitety określające komponenty roli społecznej rytualisty). Jest to bierny typ przystosowania. Dla rytualisty bezpieczniejsze są małe ambicje, gdyż duże stwarzają poczucie zagrożenia i wywołują frustrację. Rytualista wyżej ceni bezpieczeństwo i spokój. Merton uważał, że rytualny typ przystosowania jest szczególnie częsty w tych społeczeństwach, w których status społeczny jednostki jest w dużej mierze uzależniony od jej własnych osiągnięć. Rytualista przynajmniej nie przeszkadza, jego zaś nadmierny konformizm bywa czasami pomocny w umacnianiu systemu. Dlaczego? – M. poszukiwał odpowiedzi w specyficznym typie socjalizacji, który charakteryzuje warstwy niższe-średnie. Odznacza się on dużym naciskiem na podporządkowanie, skrupulatność, odpowiedzialność i uległość. Jednostki cechuje swoiste przekonformizowanie, które sprawia, że ludzie poddani tak surowemu treningowi socjalizacyjnemu nie potrafią przełamać silnie zinternalizowanych zakazów naruszania norm instytucjonalnych. Aby zatem zredukować stan napięcia, rezygnują oni z aspiracji, skoro moralność nie pozwala sięgnąć po nonkonformistyczne środki, a usytuowanie warstw niższych-średnich w strukturze społecznej sprawia, że szansa realizacji podstawowych wymogów kulturowych w sposób konformistyczny są w nich niewiele większe niż w warstwach niższych.

Wycofanie – polega na odrzuceniu zarówno celów wyznaczanych przez kulturę, jak i instytucjonalnych środków służących do realizacji tych celów. Jednostki są członkami społeczeństwa jedynie formalnie – znajdują się w nim, lecz do niego nie należą, ponieważ nie podzielają systemu wartości tego społeczeństwa. Jest to najrzadszy i najbardziej potępiany rodzaj reakcji na stan anomii. Jednostki przystosowane przez wycofanie nie dość, że bezproduktywnie obciążają resztę społeczeństwa, które w swej przytłaczającej większości zmierza ku lepszej przyszłości, to na dodatek negują jego podstawowe wartości.  Mówiąc o jednostkach, które się wycofują King Merton miał na uwadze takie kategorie ludzi jak: psychotycy, narkomani, alkoholicy, włóczędzy, hippisi. Najbardziej drastyczną formą wycofania jest samobójstwo. Reakcja wycofania jest prawdopodobna wówczas, gdy jednostka głęboko zinternalizowała zarówno cele kulturowe, jak i zinstytucjonalizowane środki służące do ich realizacji, jednakże jej pozycja w strukturze społecznej jest taka, że nie ma ona szans na realizację wymogów kulturowych. Internalizacja norm uniemożliwia tej jednostce sięgnięcie po środki nonkonformistyczne. Wówczas konflikt jest rozwiązywany przez jednoczesne odrzucenie obydwu elementów struktury kulturowej – celów i środków. Ucieczka jest całkowita, konflikt wyeliminowany i jednostka staje się człowiekiem odspołecznionym. Bierny typ

Bunt – odrzucenie zarówno dotychczasowych celów kulturowych, jak i zinstytucjonalizowanych środków służących do ich realizacji przy jednoczesnym dążeniu do wprowadzenia nowych celów kulturowych i nowych form instytucjonalnych. Wyprowadza ludzi na zewnątrz otaczającej struktury społecznej, aby tworzyli wizję i próbowali realizować strukturę nową, zupełnie przekształconą. Zakłada to wyobcowanie z panujących celów i wzorców, które uznawane są za czysto arbitralne. Ma grupowy, zorganizowany charakter. Do buntu dochodzi wówczas, gdy system instytucjonalny postrzegany jest jako przeszkoda w realizowaniu uznawanych społecznie celów. Jest charakterystyczny dla nowo wyłaniających się warstw lub klas społecznych, którym zastany system nie daje możliwości rozwoju adekwatnych do ich aspiracji.(Renegat – osobnik, który odrzuca panujące wartości, choć jemu samemu się powiodło, łamie on bowiem solidarność danej grupy czy klasy społecznej ostentacyjnie podważając jej ideały) czynny typ

Chicagowska szkoła ekologii społecznej

4.       Twórca, podstawy teoretyczne

Teoria zróżnicowanych powiązań E.H. Sutherlanda jest uważana za ukoronowanie istotnego etapu rozwoju orientacji kulturowej – jest głęboko zakorzeniona w tradycji szkoły chicagowskiej. Wpływy szkoły uwidaczniają się również w teoriach podkultur. 2 zasadnicze źródła inspiracji teorii zróżnicowanych powiązań, która stanowi zwieńczenie dorobku szkoły chicagowskiej w dziedzinie dewiacji społecznej – prace chicagowskich ekologów społecznych, koncepcja konfliktu kultur Thorstena Sellina.

Darwinizm społeczny Parka - twórcą chicagowskiej szkoły ekologii społecznej był Robert E.Park. Uważał, że społeczności ludzie rządzą się tymi samymi prawami, co społeczności zwierząt czy roślin. Główne cechy społeczności: organizacja terytorialna, powiązanie z zajmowanym obszarem oraz trwałe więzy symbiotycznych zależności między jednostkami. Autor uważał, że walka o przestrzeń i dostęp do światła, którą obserwuje się w środowisku botanicznym, znajduje swe odpowiedniki w środowisku ludzkim, w szczególności w miastach. Walka, współpraca i konkurencja prowadzą do wytwarzania się w miastach specyficznej struktury przestrzennej, podobnie jak to ma miejsce w społecznościach zwierząt i roślin. Uważa, że osoby słabsze, mniej zaradne czy uzdolnione są spychane do najgorszych dzielnic, tak zwanych stref przejściowych, przylegających do centrum przemysłowo-handlowego. Tam najczęściej osiedlają się nowo przybyli emigranci, którzy z biegiem czasu przenoszą się do lepszych dzielnic, ulokowanych bliżej peryferii miasta czy wręcz na tereny podmiejskie. Proces ten nazywa się sukcesją.

5.       Strefy Chicago (wg E. Burgessa) – kolejność, fazy tworzenia, charakterystyka

Ekologiczna analiza Chicago Burgessa.  Badanie potwierdzające słuszność koncepcji Parka przeprowadził jego uczeń i współpracownik, Ernest W. Burgess. Stwierdził on istnienie na terenie Chicago 5 stref, czyli obszarów wyraźnie różniących się składem mieszkańców, a także charakterem zabudowy i pełnionych funkcji.  Strefy te można porównać do kształtu fali powstającej na wodzie po wrzuceniu kamienia

Strefa I – wewnętrzna – centrum przemysłowo – handlowe

Strefa II – przejściowa – to obszar, który zmienia się z dzielnicy mieszkaniowej na przemysłowo-handlową w związku z rozrastaniem się centrum

Strefa III – obszar mieszkań robotniczych, który zamieszkują głównie ludzie opuszczający strefę przejściową

Strefa IV – zamieszkują ją przedstawiciele warstw średnich

Strefa V – strefa prywatnych rezydencji o wysokim standardzie (dzielnica willowa)

W analizie Burgessa centralną rolę odgrywa strefa przejściowa, której występowanie uważał on za nieuchronny skutek rozwoju metropolii i związanej z nim ekspansji przemysłu na tereny dzielnic przylegających do centrum. Strefa przejściowa to strefa zamieszkana przez ludzi, którzy z takich czy innych powodów przegrali walkę o byt i dostali się do niej niejako w drodze naturalnej selekcji.

8 Faz poszczególnych przekształceń stref

Faza I – faza własności domów jednorodzinnych o ścisłych więzach łączących społeczność

Faza II – faza najmu, w której następuje osłabienie wspólnoty sąsiedzkiej, opuszczanie domów i wynajmowanie

Faza III - faza inwazji biznesu – pojawiają się zakłady pracy, nowe sklepy, instytucje

Faza IV – faza pokoi do wynajęcia – wynajmuje się pokoje osobom, które podejmują pracę

Faza V – faza napływu grup rasowych i narodowościowych o niskim statusie kulturowym przypisanym

Faza VI – faza „wkraczania” przestępczości i występku

Faza VII – faza chaosu społecznego – skoro jest przestępczość, to pojawia się chaos

Faza VIII – faza w której biznes i przemysł „obejmują dzielnicę w całkowite posiadanie”

6.       Wyniki badań strefy przejściowej zespołu C. Shawa oraz późniejsze wnioski Shawa i McKaya

Clifford R. Shaw – tak jak Burgess ustalił, że przestępczość w dzielnicach Chicago maleje wraz ze wzrostem ich od odległości od centrum. Największe nasilenie przestępczości, zarówno nieletnich, jak i dorosłych, zaobserwowano w strefie przejściowej, którą znamionował stan dezorganizacji społecznej oraz inne cechy, już wcześniej podkreślane przez Burgessa, m.in. duża gęstość zabudowy, przeludnienie, relatywne ubóstwo, niedostateczne wyposażenie sanitarne, brak urządzeń rekreacyjnych, mieszany skład ludności. Zespół kierowany przez Shawa stwierdził, że wysoki wskaźnik przestępczości w strefie przejściowej Chicago pozostawał bez zmian przez kilkadziesiąt lat mimo zasadniczych zmian składu etnicznego tych obszarów (odp. Czynnikach kulturowych)

Dwie orientacje:

I – reprezentowana przez Parka i Burgessa  i współpracowników – czynniki ekologiczne uważali za różne od kulturowych i do tych I przykładali większą wagę. Czynniki ekologiczne (środowiska fizycznego), to m.in. zmiany sposobu mieszkania, zwiększanie się gęstości zaludnienia, ekspansja przemysłu. Uważali, że przestępczość jest wynikiem naturalnego procesu rozwoju miasta, a strefa przejściowa stanowi ostoję dla tych, którzy przegrali walkę o byt, nieuchronnie towarzyszącą rozwojowi wielkich miast

II – reprezentowana przez Shawa i jego współpracowników – obejmowała czynniki kulturowe –z jednej strony twierdził, że przestępczość nieletnich jest ściśle związana ze zjawiskami zachodzącymi w procesie rozwoju miasta, z drugiej strony przyczyn przestępczości w dzielnicach przejściowych upatrywał w osłabieniu kontroli społecznej, wynikającym z inwazji biznesu i przemysłu na te tereny.

Stwierdzono, że gdy przenoszono całe zbiorowości ze slumsów do innych dzielnic o znacznie wyższym standardzie, poziom dewiacji w tych dzielnicach gwałtownie wzrastał oraz pewne mniejszości etniczne, żyjące w dość hermetycznych gettach, cechowała niska przestępczość, mimo że mieszkały w strefie przejściowej (wśród Japończyków)

Wspólna praca Clifforda Shawa i Hery’ego D. McKaya

Transmisja kulturowa – dzieci żyjące w dzielnicach przestępczych są w większej mierze narażone na oddziaływanie różnorodnych, sprzecznych standardów i form zachowania. Ich podstawy i nawyki będą kształtowane w stopniu odpowiadającym zakresowi uczestnictwa w grupie o danym charakterze i identyfikacji z nią. Fakt utrzymywania się wysokiego poziomu przestępczości w dzielnicy przylegającej do przemysłowo-handlowego centrum Shaw i McKay także interpretowali w kategoriach transmisji kultury. Z map przedstawiających rozkład przestępców w kolejnych okresach wynika, że te same obszary charakteryzowała koncentracja tj. młodzi przestępcy z tych obszarów mają kontakt nie tylko z innymi przestępcami, którzy są ich rówieśnikami, lecz także z przestępcami w starszym wieku, którzy z kole mieli w dzieciństwie kontakt  z przestępcami starszymi od nich itd. (przekazywane z pokolenia na pokolenie).

Shaw i McKay uważali, że choć w dzielnicach przestępczych także dominuje konformistyczny system wartości, to jednak funkcjonuje tam również dewiacyjny system wartości o dużej sile oddziaływania. Natomiast , w dzielnicach, w których przestępczość jest niska, takiego konkurencyjnego systemu wartości bądź w ogóle nie ma, bądź też nie jest on na tyle silny i rozpowszechniony, by móc wywrzeć istotny wpływ na zachowana młodzieży.

Krytyka szkoły Chicagowskiej - brak wspólnej koncepcji, ekologia społeczna nie skupiała się na problematyce stricte ekologicznej, nie sprecyzowano kierunku zależności między przestępczością a warunkami ekologicznymi.

Teoria konfliktu kultur Sellina

7.       Zasadnicze dyrektywy metodologiczne Sellina

Norma zachowania – integralna część koncepcji Sellina stanowią postulaty metodologiczne. Sellin przeciwstawił się traktowaniu norm prawno karnych jako jedynej jednostki analizy w kryminologii (Ew. socjologii przestępczości). Stwierdził, że wszystko czego ustawodawstwo danego kraju w danej chwili zabrania, będzie dozwolone w jakimś czasie w przyszłości, jeśli nie założymy całkowitej stagnacji społecznej. Autor uważał przyjmowanie kodeksowych definicji przestępstw za jednostkę analizy socjologicznej za sprzeczne z „fundamentalnymi kryteriami nauki”. Uważał, że badacz problemów społecznych musi mieć pełną swobodę w zakreślaniu swego obszaru badawczego. Zdaniem Sellina podstawową jednostką analizy w socjologii przestępczości winna być norma zachowania.  O istotności normy decydują sankcje – jej wysokość – im wyższa sankcja tym ważniejsza norma.

8.       Społeczeństwo wg Sellina (konflikt kultur)

Ujmował społeczeństwo jako konglomerat różnorodnych kultur, grup i społeczności hołdujących odmiennym wartościom i przestrzegających innych norm postępowania.

Konflikt kultur – naturalny skutek zróżnicowania społecznego, a więc istnienia nieskończonej liczby grup społecznych, z których każda ma swoje własne definicje sytuacji życiowych, własne interpretacje zależności społecznych, własną nieznajomość wartości społ. Innych grup lub błędne rozumienie tych wartości. Zdaniem Sellina to, co w jednej grupie jest traktowane jako zachowanie dewiacyjne, w innej grupie o innej kulturze może być tolerowanym lub nawet zalecanym sposobem postępowania. W jego koncepcji społ. Składa się z samych podkultur: etnicznych, terytorialnych, warstwowych, pokoleniowych.

Konflikt norm – ma miejsce gdy odmienne reguły zachowania kierują różnymi sytuacjami życiowymi

Zdaniem Sellina nieuchronny konflikt wartości i norm postępowania wywołuje zachowania dewiacyjne.

Wewnętrzny konflikt kultur – rozgrywa się w psychice jednostki, ma miejsce, gdy jednostka przyswaja normy zachowań pochodzące z różnych źródeł, których wartości i normy zachowania pozostają ze sobą w sprzeczności

Zewnętrzny konflikt kultur – konflikt o charakterze grupowym, ma miejsce w sytuacji zderzenia się odmiennych „kodeksów kulturowych”. Zderzenie następuje w 3 typach sytuacji: 1) odmienne kodeksy kulturowe zderzają się na granicy sąsiad...