Czy to boli serce.doc

Czy to boli serce?
artykuł lek. med. Ewy Klamczyńskiej

Często, kiedy odczuwamy ból zlokalizowany w klatce piersiowej, jesteśmy skłonni sądzić, że to boli serce.

Wielu osobom towarzyszy wówczas uczucie niepokoju, wręcz przerażającego strachu przed śmiercią. Przyczyną bólów mogą być oczywiście choroby układu sercowo-naczyniowego, ale nie tylko. Większość dolegliwości bólowych, mimo że niektóre z nich imitują bóle serca, nie ma z nim ani z jakąkolwiek jego chorobą nic wspólnego. Nie znaczy to jednak, że można je lekceważyć.

Przyczyn bólów zlokalizowanych w klatce piersiowej, powszechnie przypisywanych sercu, może być wiele. Można tu wymienić choroby płuc, schorzenia ścian klatki piersiowej, przełyku, jamy brzusznej, a także urazy czy wreszcie stan psychiczny chorego.

Należy podkreślić, że każdy, choćby wymyślony i nieprawdziwy, "ból serca" jest objawem jakiejś choroby, którą trzeba leczyć. Aby sprecyzować przyczynę bólu, należy określić kilka jego cech: lokalizację, promieniowanie, charakter, czas trwania, częstość występowania, czynniki nasilające i przynoszące ulgę, zjawiska towarzyszące pojawieniu się bólu.

Bóle związane z wysiłkiem fizycznym

·         Pojawiają się zwykle u osób słabych fizycznie, nie przyzwyczajonych do wysiłku. Mogą też wystąpić po długotrwałym kaszlu lub wymiotach.

·         Ich charakter może czasami imitować dolegliwości wieńcowe, tymczasem są to głównie bóle pochodzące z mięśni klatki piersiowej.

·         Typową cechą bólu jest jego nasilanie się przy ruchach i ustępowanie wkrótce po zaprzestaniu wysiłku.

·         Nie wymagają leczenia, a jedynie wypoczynku.

Ból wieńcowy

·         Typowym jego umiejscowieniem jest środkowa, zamostkowa część klatki piersiowej. Może promieniować do szyi i żuchwy, do ramion, między łopatki oraz do lewej kończyny górnej. Ma charakter uciskający, dławiący, opasujący. Często chorzy skarżą się na uczucie ciężaru za mostkiem.

·         Trwa krótko, najczęściej kilka minut i ustępuje po odpoczynku lub podaniu leków rozszerzających naczynia.

·         Jest zazwyczaj związany z wysiłkiem lub stresem, które wyzwalają i nasilają bóle.

·         Silne, długotrwałe bóle, nie ustępujące wkrótce po zażyciu leków mogą sugerować zawał mięśnia sercowego, który wymaga natychmiastowej, fachowej pomocy w warunkach szpitalnych.

Bóle czynnościowe - tzw. nerwica serca

·         Można je scharakteryzować prosto - serce nie jest chore, a boli.

·         Psychogenne tło rzutuje bezpośrednio na dramatyczny opis dolegliwości bólowych. Chory określa je jako kłujące, zlokalizowane często na koniuszku serca.

·         Oprócz bólu, pacjenci skarżą się na kołatanie serca, dławienie w gardle, drętwienie, mrowienie i ziębnięcie kończyn.

·         Bóle są niezależne od wysiłku fizycznego.

·         Często, gdy pacjent jest czymś intensywnie zajęty, wcale nie odczuwa dolegliwości.

·         Po postawieniu diagnozy bóle leczymy środkami uspokajającymi i psychoterapią.

Urazy klatki piersiowej i złamania żeber

·         Objawiają się jako dokuczliwe, długotrwałe, najczęściej jednostronne bóle, nasilające się przy kaszlu, głębokich wdechach, ruchach klatki piersiowej, ucisku na mostek lub miejsce urazu.

·         Wskazane jest wykonanie rtg. klatki piersiowej w celu wykluczenia obecności krwiaka i odmy opłucnowej. Po wykluczeniu tych powikłań można stwierdzić, że bóle są dokuczliwe, ale niegroźne dla pacjenta.

·         W leczeniu stosuje się środki przeciwzapalne i przeciwbólowe, np. Tramal, Majamil, Naproxen.

Półpasiec

·         Ból występuje zwykle po jednej stronie klatki piersiowej, na obszarze unerwionym przez zajęty chorobowo nerw.

·         Ma charakter piekący, może się utrzymywać przez wiele tygodni, a niekiedy napadowo nawraca jako dokuczliwy nerwoból półpaścowy.

·         Trudności diagnostyczne co do przyczyn bólu mogą pojawić się na początku, do momentu wystąpienia zmian skórnych pod postacią pęcherzyków wypełnionych surowiczym płynem.

·         Podaje się leki przeciwwirusowe, np. Acyclovir, przeciwbólowe i przeciwzapalne, np. Olfen.

Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa

·         Ból może mieć charakter miejscowy. Jednak w razie ucisku korzeni nerwowych w miejscu ich przechodzenia przez otwory międzykręgowe może dawać tzw. objawy korzeniowe, czyli pojawiać się w miejscach odległych od punktu ucisku unerwianych przez uciśnięty nerw.

·         Bóle miejscowe nie są zazwyczaj bardzo dokuczliwe. Natomiast bóle korzeniowe (jednostronne lub całej klatki piersiowej) bywają długotrwałe, niezwykle silne.

·         Nasilają je ruchy, kaszel, a nawet głębokie wdechy.

·         Chorym podaje się niesterydowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz środki redukujące wzmożone napięcie mieśni szkieletowych, np. Mydocalm, Baclofen, Myolastan.

Zator płuc

·         Jest chorobą znacznie częstszą niż to się rozpoznaje. Przyczyną jest zamknięcie jednej z tętnic płucnych przez zakrzep, który przywędrował z krwią.

·         Ból w klatce piersiowej pojawia się nagle, może promieniować w kierunku podprzeponowym, towarzyszy mu duszność, przyspieszona czynność serca, kaszel, krwioplucie i niepokój.

·         Leczenie - tylko w warunkach szpitalnych.

·         Gdy zawiodą metody zachowawcze, konieczne jest leczenie operacyjne - embolektomia płucna.

·         Zatorom płucnym należy zapobiegać przez: wczesne uruchamianie po zabiegach operacyjnych i zawale mięśnia serca, intensywne leczenie zakrzepowego zapalenia żył i chirurgiczne leczenie żylaków.

Choroba refluksowa

·         Bóle związane są z zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej do przełyku dalszego.

·         Przyczyną jest niesprawność zwieracza przełyku.

·         Ból ma charakter pieczenia za mostkiem (tzw. zgaga), w nadbrzuszu, w okolicy międzyłopatkowej, a niekiedy na szyi.

·         Bólowi mogą towarzyszyć puste odbijania, nudności, wymioty, trudności w połykaniu.

·         Nasila go płaskie ułożenie ciała i nachylanie się, zwłaszcza po posiłkach.

·         Niewielkie dolegliwości można usunąć przez normalizację masy ciała, małe, skąpotłuszczowe posiłki, unikanie jedzenia późnym wieczorem, wysokie ułożenie klatki piersiowej podczas snu.

·         Bardziej dokuczliwe dolegliwości wymagają leczenia farmakologicznego. Najbardziej skutecznymi lekami są inhibitory pompy protonowej (np. Controloc, Losec, Polprazol).

·         Jeśli nie dają spodziewanych rezultatów, stosuje się dodatkowo leki przyspieszające opróżnianie żołądka i jego motorykę (np. Metoclopramid, Gasprid).

·         Gdy leczenie zachowawcze nie pomaga, należy rozważyć możliwość leczenia chirurgicznego.

Tętniak rozwarstwiający aorty

·         Ból może być niewielki lub też w ogóle nie występować, jeśli nie doszło do ostrego rozwarstwienia ścian aorty. Zmianę stwierdza się przypadkowo podczas badania rtg. lub usg. serca.

·         W typowym przypadku tętniaka rozwarstwiającego początek choroby objawia się nagłym i silnym bólem zamostkowym, który może promieniować do pleców i kończyn górnych.

·         Często towarzyszą mu objawy wstrząsu.

·         Metodą leczenia jest tylko pilny zabieg chirurgiczny.

Zapalenie opłucnej

·         Jest najczęściej przejawem choroby płuc toczącej się równolegle (np. zapalenie płuc, gruźlica, choroba nowotworowa).

·         Niekiedy przyczyną zapalenia opłucnowej jest uraz.

·         Ból jest jednostronny, kłujący, nasila go kaszel, wdechy i ruch klatki piersiowej, a nawet ucisk podczas badania. Bywa tak silny, że pacjent oddycha szybko, ale płytko, oszczędzając zajętą zapaleniem połowę klatki piersiowej.

·         Chorobie towarzyszy gorączka i różnie nasilony kaszel.

·         Leczenie jest uzależnione od choroby podstawowej.

Odma opłucnowa - samoistna

·         Jej przyczyną jest przedostanie się powietrza do wnętrza jamy opłucnej. Odma samoistna u osób młodych powstaje najczęściej z przyczyn nieznanych, natomiast u osób z chorobami płuc powodem jest pęknięcie pęcherza rozedmowego.

·         Objawy dużej odmy bywają gwałtowne i zagrażające życiu, a niewielkiej odmy prawie zupełnie niezauważone przez chorego.

·         Typowymi objawami jest nagły, kłujący ból w klatce piersiowej, nagła duszność i suchy kaszel.

·         Mała odma opłucnowa wymaga jedynie leczenia spoczynkowego, ale w warunkach szpitalnych. Chory powinien leżeć na boku po stronie odmy, co sprzyja rozprężaniu płuca. Duże odmy leczy się stosując stały drenaż jamy opłucnowej.

·         Osoby, które przebyły odmę powinny unikać wysiłków fizycznych oraz lotów na dużych wysokościach.

Zdążyć przed zawałem

Stabilna choroba wieńcowa, w której bóle w klatce piersiowej wywołane są przez określony wysiłek fizyczny i dobrze reagują na leki, może być leczona ambulatoryjnie. Natomiast niestabilna, kiedy bóle nasilają się, trwają długo, a skuteczność leków wieńcowych maleje, wymaga bezwzględnie hospitalizacji - ponieważ w tym przypadku istnieje zagrożenie zawałem.
Przyczyną choroby wieńcowej mogą być różne, jednak podstawowym czynnikiem ryzyka jest miażdżyca.
Aby zmniejszyć to ryzyko, a w konsekwencji zagrożenie zawałem mięśnia sercowego, konieczne jest podjęcie na czas działań profilaktycznych.
Należy do nich:

·         zakaz palenia papierosów

·         normalizacja wagi ciała

·         regularne ćwiczenia fizyczne

·         prawidłowe leczenie cukrzycy, hipercholesterolemii, nadciśnienia tętniczego,

·         unikanie stresów.

Do profilaktyki choroby wieńcowej, jeśli nie ma przeciwwskazań (np. choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, uczulenie na salicylany) należy również regularne przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego. Na naszym rynku farmaceutycznym występuje on pod różnymi nazwami: Acard, Acesan, Apyrin, Polopiryna, Aspiryna, Cardiopiryna, Galocard itp.

Może go sobie zaordynować każdy pacjent (pamiętając o przeciwwskazaniach) w dawce 75-150mg na dobę, czyli najczęściej 1 tabletkę któregoś z wymienionych preparatów dziennie.

Natomiast diagnostykę, czyli badania potwierdzające lub wykluczające chorobę wieńcową, a więc: ekg., echokardiografię, próby wysiłkowe, SPECT, czyli próbę wysiłkową z użyciem izotopów, 24-godzinny zapis ekg. metodą Holtera, koronografię i inne badania zaleca i interpretuje lekarz. On też dobiera leki, ich dawki, śledzi dynamikę choroby i nadzoruje leczenie.