bentos.pdf

BENTOS

Definicja:

Bentos - ogół organizmów zwierzęcych i roślinnych, zamieszkujących dno zbiorników

wodnych, przytwierdzonych lub osiadłych na nim, albo zamieszkujących osady denne.

Królestwo: zwierzęta

Typ: parzydełkowce

Gromada: Stułbiopławy (HYDROZOA) Stułbiopławy (HYDROZOA) Zwierzęta o symetrii

promienistej, o miękkim workowatym ciele, długości maksymalnie do kilku mm, z

widocznymi (w powiększeniu) licznymi długimi, cienkimi czułkami, pojedyncze lub

kolonijne.

Za typowego pod względem budowy ciała przedstawiciela tej gromady można jednak uznać

stułbię płową (Hydra vulgaris) - pospolity krajowy gatunek słodkowodny. Stułbie te żyją na

dnie i na roślinach wodnych w stawach, jeziorach i rzekach. Mają one postać polipów

wielkości 1--3 mm. Na górnym odcinku ciała znajduje się wieniec czułków (ramion)

okalających otwór gębowy. Otwór ten prowadzi do obszernej jamy gastralnej zwanej jamą

chłonąco-trawiącą. Stułbie prowadzą życie osiadłe. Przyczepione są do podłoża dolnym,

rozszerzonym końcem ciała, tzw. stopką. Mogą też poruszać się, krocząc" wygięte w łuk na

stopce i ramionach lub przytwierdzając się na przemian to stopką, to ramionami.

Ciało stułbi jest zbudowane z dwóch warstw komórek - epidermy i gastrodermy. W skład

epidermy wchodzą komórki nabłonkowo-mięśniowe i rozrzucone wśród nich komórki

czuciowe i parzydełkowe. Gastrodermę tworzą komórki nabłonkowo-mięśniowe.

Występujące w epidermie (szczególnie licznie na ramionach) komórki parzydełkowe, będące

rodzajem komórek gruczołowych, służą do obezwładniania ofiar za pomocą zawartej w

parzydełkach toksycznej cieczy.

Stułbie są drapieżne. Żywią się pierwotniakami i drobnymi zwierzętami (małymi

skorupiakami, larwami owadów). Ofiary chwytane są ramionami, obezwładniane

parzydełkami i kierowane przez otwór gębowy do jamy chłonąco - trawiącej, gdzie ulegają

trawieniu - najpierw pozakomórkowemu, następnie wewnątrzkomórkowemu.

Rozmnażanie stułbi odbywa się bezpłciowo lub płciowo. Bezpłciowo stułbie rozmnażają się

przez pączkowanie: powstawanie młodych osobników przez uwypuklenie się ciała osobnika

macierzystego. Po wykształceniu własnego otworu gębowego nowo powstała stułbia odrywa

się od osobnika macierzystego, by rozpocząć samodzielne życie. Rozmnażanie płciowe

występuje zwykle jesienią, a także w związku z pogorszeniem się warunków środowiska

(temperatury i zasobności pokarmowej). Na ciele stułbi tworzą się wówczas gonady w formie

dwojakiego rodzaju nabrzmień: stożkowatych (w górnej części polipa, pod ramionami) -

wypełnionych plemnikami, i półkulistych (w dolnych partiach ciała) - zawierających po

jednej dużej komórce jajowej. Gamety powstają z komórek interstycjalnych w epidermie.

Stułbia płowa jest obojnakiem; wśród stułbiopławów występują też gatunki

rozdzielnopłciowe. Zapłodnienie następuje wewnątrz organizmu macierzystego, który

wkrótce potem ginie. Otoczona grubą osłoną zygota zimuje, a wiosną rozwija się w młodego

polipa.

Hydra sp.

Hydra vulgaris Hydra sp

Hydra

vulgaris

Domena: eukarioty

Królestwo: zwierzęta

Typ: czułkowce

Gromada: Mszywioły Mszywioły (BRYOZA)

Gromada wodnych bezkręgowców z typu czułkowców, często traktowana jako oddzielny typ;

znane od ordowiku, współcześnie ok. 4 tys. gat.; tworzą osiadłe lub pełzające kolonie, okryte

galaretowatą lub chitynową osłoną; w budowie pojedynczego osobnika rozróżnia się: część

głowową (polipid), zaopatrzoną w aparat czułkowy (lofofor) dookoła otworu gębowego, oraz

część tylną (cystyd) łączącą się z pniem kolonii; obojnaki, rozwój ze swobodnie pływającą

larwą (cyfonautes); bezpłciowo rozmnażają się przez pączkowanie lub statoblasty ; tworzą

mszyste powłoki na roślinach i przedmiotach podwodnych w przybrzeżnej strefie, gł. mórz

tropik. oraz wód słodkich (np. rozpiórek, Plumatella repens ).

Kształt kolonii bardzo zróżnicowany (drzewkowaty, wydłużony, buławkowaty), różna też ich

konsystencja, (galaretowate, skórzaste etc.), kolonie galaretowate mogą się bardzo powoli

poruszać. Roztarte nie pachną jodem. Pod niewielkim powiększeniem (ok. 10x) widać

pojedyncze osobniki, tkwiące w chitynowych rurkach i zaopatrzone w wieniec czułków.

BRYOZA

(kolonia)

BRYOZA

(szkielet

kolonii)

Plumatella

fungosa

(schemat

budowy)

rozpiórek

Plumatella

repens

rozpiórek

Plumatella

repens

GĄBKI (PONIFERA)

Typ: Gąbki (PONIFERIA)

Rząd: (CORNACUSPONGIA)

Gromada: (INCALCAREA) gąbki nie wapienne

Rodzaj: Ephydatia

Rodzaj: Spongilla

Gąbki słodkowodne nie mają określonego kształtu. Ich forma zależy od podłoża, na którym

porastają. Mogą tworzyć warstwę o grubości kilku centymetrów z licznymi naroślami i

odgałęzieniami. Ephydatia jest bardziej płaska, Spongilla ma liczne gałązkowate wyrostki.

Wielkość kolonii jest bardzo zmienna. Barwa żółtozielona zależna od koloru detritusu

unoszącego się w wodzie. Na powierzchni gąbki widoczne mogą być dość szerokie (2-3 mm)

oscula, u żywych osobników w postaci niewielkich rurek lekko wystających ponad

powierzchnię. Widać wyraźnie, że każdy otwór otoczony jest jedną komórką. Ponad

powierzchnię gąbki wystają liczne zakończenia igieł szkieletalnych.

Spongilla sp.

(kolonia)

Epydatia

fluviatilis

Spongilla

lacustris

Spongilla

lacustris

Mięczaki (Mollusca)

Ślimaki (Gastropoda)

Należą do typu mięczaków (Mollusca) . Gromada ta liczy około 90 tys. gatunków. Mają

pojedynczą skorupę, zwykle zwiniętą spiralnie, która w razie potrzeby służy za schronienie

dla reszty ciała, tj. nogi wraz z głową. Ślimaki poruszają się za pomocą silnie rozwiniętej

podeszwowatej nogi, wydzielającej obficie śluz, dzięki czemu następuje zmniejszenie tarcia

między nogą a podłożem. Oprócz nogi w ciele ślimaka odróżnić można głowę zaopatrzoną w

czułki (tzw. "różki"), oczy oraz otwór gębowy i wór trzewiowy, okryty muszlą.

Najpospolitszym ślimakiem żyjącym we wszystkich rodzajach naszych wód (stawy, rzeki)

jest błotniarka (Lymnaea stagnalis) , należąca, tak jak zatoczek i rozdętka, do rodziny

ślimaków płucodysznych. Posiada stożkowato skręconą muszlę. Wyróżnia się niebywałą

żarłocznością; przywleczona do akwarium może zniszczyć w krótkim czasie wszystkie

rośliny. Niektóre gatunki (np. b. moczarowa (Galba truncatula) mogą być żywicielami

pośrednimi niebezpiecznych pasożytów. Innym rozpowszechnionym ślimakiem jest rozdętka

(Physa gyrina) , charakteryzująca się bardzo dużą płodnością, z tego względu zawleczona

wraz z roślinnością lub planktonem do akwarium może stać się plagą. W środowisku

słodkowodnym żyje zatoczek (Planorbarius corneus) o skorupie średnicy do 4 cm, zwiniętej

w jednej płaszczyźnie. Jest gatunkiem jajorodnym, odżywiającym się drobnymi wodorostami.

Wymienione ślimaki mają jamę płucną, która umożliwia im oddychanie tlenem

atmosferycznym, dlatego też zaliczy się je do ślimaków płucodysznych. Są jednak gatunki

oddychające za pomocą skrzeli powietrzem rozpuszczonym w wodzie. Są to ślimaki

skrzelodyszne. Do nich należy żyjąca w jeziorach, stawach i rzekach żyworódka (Viviparus

viviparus) . Jej muszla zwinięta spiralnie dochodzi do 4 cm.

Oddycha skrzelami, przebywając w słodkich wodach stojących i płynących, zarośniętych

roślinami, o mulistym dnie. Żyworódka jest rozdzielnopłciowa, przy czym zaznacza się u niej

dymorfizm płciowy. U ślimaka tego zachodzi zjawisko żyworodności. Młode rodzą się

uwolnione od błony jajowej i od razu pełzają jak osobniki dorosłe.

Błotniarka

Lymnaea

stagnalis

Rozdętka

Physa gyrina

Zatoczek

Planorbarius

corneus

Żyworódka

Viviparus

viviparus

Małże (Bivalvia ).

Jest to gromada mięczaków obejmująca zarówno gatunki morskie, jak i słodkowodne (około

15 tys.) o ciele zróżnicowanym na worek trzewiowy i nogę, całkowicie okrytym dwoma

fałdami płaszcza, w której znajduje się para skrzel, i wytworzoną przez płaszcz dwuklapową

muszlą. Żerując na dnie oczyszczają one nieco wodę z zawiesin organicznych, niszcząc

jednak urządzone podłoże i wykopując rośliny wysuwaną ze skorup mięsistą nogą. Ponadto

zużywają duże ilości tlenu, a ich larwy, zwane glochidiami, przytwierdzają się za pomocą

specjalnych haczyków i gruczołów bisiorowych do płetw i skóry ryb, pasożytując na nich

przez okres jednego do dwu miesięcy, po czym porzucają żywiciela, opadają na dno i

rozpoczynają samodzielny tryb życia. Z tych względów małże nie nadają się do trzymania w

zbiornikach z rybami. Jedynie dopuszczalne w sadzawkach są racicznice (Dreissena

polymorpha) . Ich larwy nie pasożytują na rybach, wolno pływając dają początek nowym

koloniom. Są to niewielkie - ok. 2-3 cm długości małże, prowadzące osiadły tryb życia,

świetnie oczyszczają wodę z organicznych cząstek i drobnych, pływających glonów.

Pospolitymi i często spotykanymi na całym niżu Polski w wodach stojących i wolno

płynących o dnie piaszczystym i mulistym są: szczeżuja Anadonta cygnea i skójka (Unio

pictorum) . Są to rozdzielnopłciowe małże, niepożądane w sadzawkach. Jedynie w przypadku

hodowli różanki trzeba na czas rozmnażania umieścić je w sadzawce. Ich dwupłatowe skrzela

służą jako komory lęgowe dla ikry.

Racicznica

Dreissena

polymorpha

Szczeżuja

Anadonta

cygnea

Skójka

Unio pictorum

Skójka

Unio pictorum

(glonhidium)

Skójka

Unio pictorum

(glonhidium

na skrzelach)

Skójka

Unio pictorum

(glonhidium -

cysta)

Skorupiaki (Crustacea)

Kiełż zdrojowy (Gammarus pulex) .

Jest to drobny słodkowodny skorupiak denny, należący do podgromady pancerzowców

(Malacostraca) rzędu obunogów (Amphipoda) . Bytuje głównie w płynących wodach o

piaszczystym dnie, występuje również w wodach stojących. Ten pospolity gatunek

skorupiaka dorasta do 2 cm długości. Jest dosyć pospolity w naszych wodach, stanowiąc

doskonałe pożywienie dla ryb. Odżywia się częściami roślinnymi, napastując również

mniejsze zwierzęta w odne.

Gammarus

pulex

Gammarus

pulex

Gammarus

pulex

samiec +

samica

Ośliczka wodna (Asellus aquaticus) .

Często spotykanym zwierzęciem słodkowodnym, występującym w stojących lub wolno

płynących wodach, gdzie pełza po dnie, odżywiając się szczątkami roślin jest ośliczka wodna,

należąca do tej samej gromady, co kiełż, rzędu równonogów (Isopoda) . Dorasta do 15 mm

długości. Należy jednak uważać, aby nie posiadały one na grzbiecie czerwonych pasów i

kropek, gdyż świadczy to o tym, iż są nosicielami pasożytów szkodliwych dla ryb .

Asellus

aquaticus

Asellus

aquaticus

Asellus

aquaticus

Asellus

aquaticus

na muszli

Viviparus

viviparus

Rakowce, raki (Malacostraca)

Rakowce, Raki ( Decapoda )

Są przedstawicielami gromady skorupiaków, dzielącej się na dwie podgromady: pancerzowce

( Malacostraca ) - organizmy o wyższym stopniu rozwoju, żyjące w wodach morskich,

słodkich i na lądzie; są skorupiakami o stałej liczbie segmentów, i członowce ( Entomostraca )

- drobne zwierzęta niżej uorganizowane, z których wiele wchodzi w skład planktonu.

Podgromada pancerzowców dzieli się na kilka rzędów, z których wyodrębniamy rząd

dziesięcionogów ( Decapoda ). Do rzędu tego, dzielącego się na dwa podrzędy: (Natantia) -

pływające i (Repetantia) - pełzające, należą raki. Są to jedni z największych w naszych

wodach przedstawiciele gromady skorupiaków. Ich ciało okryte jest twardym dobrze

rozwiniętym pancerzem barwy brunatnej, zgniłozielonej lub błękitnej, pokrywającym część

przednią, jednolitą, zwaną głowotułowiem i tylną, członowaną, zwaną odwłokiem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: