KPA – ROZDZIAŁ VII: ORGAN PROWADZĄCY POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE
ORGAN PROWADZĄCY POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE
ZDOLNOŚĆ PRAWNA ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
§ jest zespół przesłanek decydujących o zdolności do podejmowania czynności procesowych w postępowaniu administracyjnym
§ zdolność prawną organów administracji publicznej wyznaczają normy prawa procesowego.
§ wyróżnia się ogólną i szczególną kompetencję organów administracji publicznej
û Ogólna kompetencja to zdolność prawna organów administrujących do załatwienia spraw administracyjnych w danym układzie postępowania
û kompetencja szczególna to zdolność prawna organów administrujących do załatwienia konkretnej sprawy administracyjnej w określonym układzie postępowania
KOMPETENCJA OGÓLNA ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
§ Kompetencję ogólną organów administracji publicznej ustanawia art. 1 pkt 1 i 2 k.p.a.
Kompetencję ogólną do prowadzenia postępowania administracyjnego mają:
1. organy administracji rządowej.
1) ministrowie
§ Prezes Rady Ministrów i wiceprezesi Rady Ministrów pełniący funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej
§ ministrowie kierujący określonym działem administracji rządowej
§ przewodniczący komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów
§ kierownicy centralnych urzędów administracji podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra
2) terenowe organy administracji rządowej.
§ wojewodowie à
§ w województwie wojewodzie przysługuje domniemanie kompetencji w zakresie administracji rządowej w województwie; go kompetencji wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, niezastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji
§ działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży prowadzący postępowanie administracyjne w imieniu wojewody lub we własnym imieniu
§ organy administracji niezespolonej
2. organy jednostek samorządu terytorialnego
§ organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin
§ organy związków powiatów,
§ wójtowie, burmistrze (prezydenci miast),
§ starości, marszałkowie województw
§ kierownicy służb, inspekcji straży działający w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa
§ samorządowe kolegia odwoławcze
Ustawa o samorządzie powiatowym i samorządzie województwa expressis verbis nie przyznaje pozycji ustrojowej organu jednostek samorządu terytorialnego staroście czy marszałkowi województwa, jednak zakres kompetencji ; przyznanych w przepisach prawa materialnego do orzekania w sprawach administracyjnych jest podstawą do ustalenia, że jest to organ administracji publicznej.
3. innym organom państwowym, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w art. 1 pkt 1 k.p.a. à np.
§ Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej à nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego".
§ Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji à jest organem właściwym w sprawach koncesji
Na podstawie art. 5 § 2 pkt 4 k.p.a. do tych organów stosuje się przepisy k.p.a. regulujące kompetencje ministra (np. art. 150 § l, art. 157 § l, art. 161 § l) oraz przepisy k.p.a. regulujące rozwiązania szczególne, np. jednoinstancyjność postępowania (art. 127 § 3)
4. inne podmioty, które na podstawie ustaw lub porozumień zostały powołane do załatwienia spraw indywidualnych w drodze decyzji.
§ okręgowe rady adwokackie à mają kompetencje do podejmowania uchwał w sprawie wpisu na listę adwokatów oraz uchwał o skreśleniu z listy adwokatów oraz aplikantów adwokackich.
§ wojewoda na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, może powierzyć, w drodze porozumienia, prowadzenie niektórych spraw z zakresu swojej właściwości. w tym wydawanie decyzji administracyjnych gminom i powiatom, a także związkom gmin i powiatów, położonych na terenie województwa". Na podstawie art. 96 ust. 3 wojewoda w drodze porozumienia, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, może powierzyć wydawanie decyzji kierownikom instytucji kultury wyspecjalizowanych w opiece nad zabytkami.
postępowanie podatkowe:
Kompetencja ogólna do prowadzenia postępowania podatkowego w trybie unormowanym o.p. została przyznana:
1. naczelnikowi urzędu skarbowego, naczelnikowi urzędu celnego,
2. wójtowi, burmistrzowi (prezydentowi miasta), staroście, marszałkowi województwa,
3. dyrektorowi izby skarbowej, dyrektorowi izby celnej jeżeli na podstawie odrębnych przepisów są organami I instancji,
4. ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych w sprawach
§ stwierdzenia nieważności decyzji,
§ wznowienia postępowania,
§ zmiany lub uchylenia decyzji lub
§ stwierdzenia jej wygaśnięcia — z urzędu.
Minister do spraw finansów publicznych jest właściwy w sprawach:
1) porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych
2) interpretacji postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz innych ratyfikowanych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej;
3) informacji przekazanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Kompetencję ogólną do wykonywania orzeczenia administracyjnego w sprawach indywidualnych mają zarówno organy
§ monokratyczne
§ kolegialne
KOMPETENCJA SZCZEGÓLNA ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Kompetencję szczególną organów administracji publicznej wyznaczają dwie instytucje:
§ właściwość
§ wyłączenie ze sprawy
właściwość organów administracji publicznej
§ jest to zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym.
§ można wyróżnić dwa rodzaje właściwości (kryterium: podstawa nabycia)
a) właściwość ustawową, tj. wynikającą wprost z przepisu ustawy
û właściwość rzeczowa
û właściwość miejscowa
û właściwość instancyjna
b) właściwość delegacyjną, czyli wynikającą z delegacji, a to ze względu na przekazanie danej sprawy lub czynności procesowej w sprawie jednemu organowi administracji publicznej przez drugi organ administracji publicznej
właściwość rzeczowa
§ jest to zdolność prawna organów administracji publicznej do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii.
§ w k.p.a. znajduje się odesłanie à „Właściwość rzeczową ustala się według przepisów określających zakres ich działania"; w naszym systemie prawnym o właściwości organu do rozpoznawania i załatwiania określonej kategorii spraw stanowią jednak nie przepisy normujące zakres działania, a przepisy prawne regulujące kompetencje, które są zawarte w ustawach o charakterze materialno-prawnym Nie można zatem ustalić właściwości rzeczowej na podstawie przepisów samej ustawy ustrojowej; à Właściwość rzeczową trzeba zatem ustalać na podstawie przepisów ustaw materialnoprawnych oraz tych przepisów ustaw ustrojowych, które dotyczą kompetencji organów administracji publicznej.
§ podstawą ustalenia właściwości rzeczowej są przepisy ustaw materialnoprawnych
» decyzję o ustaleniu lokalizacji drogi, na wniosek Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, wydaje wojewoda à ustawa z 10.IV.2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych
» dodatek mieszkaniowy przyznaje, na wniosek osoby uprawnionej do dodatku mieszkaniowego, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji administracyjnej [...] à ustawa z 21.VI.2001 r. o dodatkach mieszkaniowych
postępowanie podatkowe
§ artykuł 16 o.p. stanowi: „Właściwość rzeczową organów podatkowych ustala się według przepisów określających zakres ich działania" à zakres działania urzędów skarbowych i izb skarbowych reguluje ustawa z 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych
ý Do zakresu działania naczelników urzędów skarbowych należy:
1) ustalanie lub określanie i pobór podatków oraz niepodatkowych należności budżetowych, jak również innych należności, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem podatków i należności budżetowych, których ustalenie lub określenie i pobór należy do innych organów
2) rejestrowanie podatników oraz przyjmowanie deklaracji podatkowych [...]
ý Do zakresu działania dyrektorów izb skarbowych należy:
1) nadzór nad urzędami skarbowymi
2) rozstrzyganie w II instancji w sprawach należących w I instancji do urzędów skarbowych
3) 4) wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach".
Przepisy o zakresie działania urzędów i izb skarbowych mogłyby być podstawą do ustalenia właściwości rzeczowej, gdyby właściwość rzeczowa była przyznana wyłącznie naczelnikom urzędów skarbowych.
Z art. 13 § l o.p. wynika, że organem podatkowym jest stosownie do właściwości też
1. naczelnik urzędu celnego
2. wójt
3. burmistrz (prezydent miasta),
4. starosta,
5. marszałek województwa.
Dlatego też art. 5 ust. 6 i 7 ustawy o urzędach i izbach skarbowych nie stanowi samoistnej podstawy do ustalenia właściwości rzeczowej naczelnika urzędu skarbowego, jak i dyrektora izby skarbowej. Podstawę taką stanowią przepisy ustaw materialno-prawnych.
» podatek od nieruchomości za rok podatkowy od osób fizycznych [...] ustala, w drodze decyzji, organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania [...] à ustawa z 26.VI.1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z art. 21 § 3 o.p.
§ od ustanowionej reguły ustalenia właściwości rzeczowej organów podatkowych Ordynacja podatkowa wprowadza wyjątki, przyznając delegację ustawową ministrowi do spraw finansów publicznych do określenia właściwości rzeczowej organów podatkowych (art. 22 § 6 o.p., art. 48 o.p., art. 67 § 3 o.p.) à w wykonaniu lej delegacji ustawowej Minister Finansów wydał rozporządzenie z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych29, które reguluje w rozdziale 4: „Właściwość rzeczową organów podatkowych w sprawach związanych ze stosowaniem ulg w spłacie zobowiązań podatkowych". Przy ustaleniu właściwości rzeczowej należy uwzględnić zakres zadań i terytorialny zasięg działania organów podatkowych, określonych na podstawie odrębnych przepisów o wprowadzeniu programów pilotażowych, o których mowa w art. 5 ust. la i l b ustawy o urzędach i izbach skarbowych (art. 15 § 2 o.p.).
§ wyznaczona przepisami ustaw materialnoprawnych właściwość organów administracji publicznej może być zmieniona w wyniku zawierania przewidzianych ustawami ustrojowymi porozumień.
§ WOJEWODA może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów z obszaru województwa, a także kierownikom państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych funkcjonujących na obszarze województwa (ust. l). Powierzenie następuje na podstawie porozumienia wojewody odpowiednio z zarządem jednostki samorządu terytorialnego, właściwym organem innego samorządu lub kierownikiem państwowej osoby prawnej albo innej państwowej jednostki organizacyjnej, o której mowa w ust. l (ust. 2)". Porozumienie podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym
» wojewoda może zawierać porozumienia w zakresie należącym do jego właściwości. Jeżeli zatem przepisy prawa materialnego przyznają kompetencję kierownikom służb, inspekcji, straży, np. wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. to zawarcie takiego porozumienia dopuszczalne jest, jeżeli tak stanowi ustawa
§ GMINY mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych";
§ POWIAT może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej (ust. l). Powiat może zawierać porozumienia w sprawie powierzenia zadań publicznych z jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego, a także z województwa, na którego obszarze znajduje się terytorium powiatu (ust. 2
§ ...
prawozaoczne