KONFERENCJA KRYMSKA JA�TA, 4 � 11 lutego 1945 r. EDYCJA KOMPUTEROWA: WWW.ZRODLA.HISTORYCZNE.PRV.PL MAIL: HISTORIAN@Z.PL MMIII� Pierwsze posiedzenie w Pa�acu Liwadyjskim 4 lutego 1945 r. Stalin prosi Roosevelta, aby dokona� otwarcia posiedzenia. Roosevelt o�wiadcza, �e ani prawo, ani historia nie przewiduj�, �e powinien on otwiera� posiedzenia. Jedynie przypadkowo otwiera� on obrady r�wnie� w Teheranie. Roosevelt poczytuje sobie za wielki zaszczyt otwarcie obecnej narady. Przede wszystkim pragnie wyrazi� wdzi�czno�� za okazan� mu go�cinno��. Roosevelt m�wi, �e przyw�dcy trzech mocarstw ju� dobrze rozumiej� si� nawzajem, a to wzajemne zrozumienie wzrasta. Wszyscy oni pragn� jak najszybszego zako�czenia wojny oraz trwa�ego pokoju. Dlatego te� uczestnicy narady mog� przyst�pi� do swych nieoficjalnych rozm�w. Roosevelt uwa�a, �e trzeba rozmawia� szczerze. Do�wiadczenie wykazuje, �e szczero�� w rokowaniach umo�liwia szybsze osi�gni�cie pomy�lnych rozwi�za�. Uczestnicy narady b�d� mieli przed sob� mapy Europy, Azji i Afryki. Jednak dzisiejsze posiedzenie po�wi�cone jest sytuacji na froncie wschodnim, gdzie wojska Armii Czerwonej tak pomy�lnie posuwaj� si� naprz�d. Roosevelt prosi, aby kto� zreferowa� sytuacj� na froncie radziecko-niemieckim. Stalin odpowiada, �e mo�e zaproponowa�, aby sprawozdanie z�o�y� zast�pca szefa sztabu generalnego Armii Czerwonej, genera� armii Antonow. Antonow: �1. Wojska radzieckie w okresie 12�15 1 Pa�ac Liwadyjski by� siedzib� delegacji Stan�w Zjednoczonych, a tak�e miejscem oficjalnych spotka� przyw�dc�w trzech mocarstw uczestnicz�cych w konferencji. stycznia przesz�y do ofensywy na froncie d�ugo�ci 700 km, od rzeki Niemen do Karpat. Wojska genera�a Czerniachowskiego naciera�y na Kr�lewiec. Wojska marsza�ka Rokossowskiego � wzd�u� p�nocnego brzegu Wis�y, odcinaj�c Prusy Wschodnie od centralnych region�w Niemiec. Wojska marsza�ka �ukowa � na po�udnie od Wis�y, w kierunku na Pozna�. Wojska marsza�ka Koniewa � na Cz�stochow�, Wroc�aw. Wojska genera�a Pi�trowa � w pasie Karpat, na Nowy Targ. G��wne uderzenie zosta�o wykonane przez grup� wojsk Rokossowskiego, �ukowa i Koniewa na froncie Ostro��ka� Krak�w szeroko�ci 300 km. 2. Ze wzgl�du na nie sprzyjaj�ce warunki atmosferyczne operacj� t� zamierzano rozpocz�� pod koniec stycznia, kiedy spodziewano si� poprawy pogody. Zwa�ywszy, �e operacj� t� traktowano i przygotowywano jako operacj� o decyduj�cym znaczeniu, chciano j� przeprowadzi� w bardziej sprzyjaj�cych warunkach. Jednak�e, ze wzgl�du na niepokoj�c� sytuacj� powsta�� na froncie zachodnim w zwi�zku z ofensyw� Niemc�w w Ardenach, Naczelne Dow�dztwo wojsk radzieckich wyda�o rozkaz rozpocz�cia ofensywy nie p�niej ni� w po�owie stycznia, nie czekaj�c na popraw� pogody2. 2 Warto przypomnie� list Churchilla do Stalina z 6 stycznia 1945 r.: �Walki na zachodzie s� bardzo ci�kie i w ka�dej chwili Dow�dztwo Naczelne mo�e by� zmuszone do podj�cia wa�nych decyzji. Wie Pan z w�asnego do�wiadczenia, jak niepokoj�ca jest sytuacja, gdy trzeba broni� bardzo szerokiego frontu po przej�ciowej utracie inicjatywy. Dla genera�a Eisenhowera jest rzecz� 3. Ugrupowanie przeciwnika po osi�gni�ciu przez wojska radzieckie rzek Narew i Wis�a by�o najbardziej g�ste na �rodkowym odcinku frontu, poniewa� uderzenie z tego odcinka wyprowadza�o nasze wojska najkr�tsz� drog� ku �ywotnym o�rodkom Niemiec. Aby stworzy� sobie bardziej korzystne warunki do ofensywy, radzieckie Naczelne Dow�dztwo postanowi�o rozci�gn�� to centralne ugrupowanie przeciwnika. W tym celu przeprowadzono operacj� pomocnicz� przeciwko Prusom Wschodnim oraz kontynuowano dzia�ania zaczepne na W�grzech w kierunku Budapesztu. Obydwa te kierunki stanowi�y bardzo s�aby punkt Niemc�w, tote� szybko zareagowali na nasz� ofensyw� przerzuceniem si� na skrzyd�a kosztem �rodkowego odcinka frontu; tak wi�c z 24 dywizji pancernych, jakie znajdowa�y si� na naszym froncie i stanowi�y podstawow� si�� uderzeniow� Niemiec, 11 dywizji pancernych przerzucono na kierunek budapeszte�ski, 6 dywizji pancernych � do Prus Wschodnich (3 dywizje pancerne znajdowa�y si� w Kurlandii) i w ten spos�b na �rodkowym odcinku frontu pozosta�y tylko 4 dywizje pancerne. bardzo po��dan� i potrzebn�, by w og�lnych zarysach wiedzia�, jakie s� wasze plany, poniewa� to oczywi�cie ma wp�yw na wszystkie jego i nasze najwa�niejsze decyzje... B�d� wdzi�czny, gdyby zechcia� Pan poda� mi, czy mo�emy liczy� na wielk� ofensyw� rosyjsk� na froncie Wis�y lub gdziekolwiek indziej w ci�gu stycznia, oraz inne dane, kt�re b�dzie Pan uwa�a� za stosowne. Uwa�am spraw� za piln�". Ju� nast�pnego dnia Stalin odpowiedzia�: �Uwzgl�dniaj�c sytuacj� naszych aliant�w na froncie zachodnim Kwatera G��wna Naczelnego Dow�dztwa postanowi�a w przyspieszonym tempie zako�czy� przygotowania i nie zwa�aj�c na warunki atmosferyczne, rozpocz�� szerokie dzia�ania zaczepne przeciwko Niemcom na ca�ym froncie centralnym, nie p�niej ni� w drugiej po�owie stycznia" (patrz: �Korespondencja", t. I, ss. 294�295). Zamierzony przez Naczelne Dow�dztwo cel zosta� osi�gni�ty. 4. Stosunek si� na kierunku g��wnego uderzenia. Na froncie od Ostro��ki do Krakowa, to znaczy na kierunku naszego g��wnego uderzenia, przeciwnik posiada� blisko 80 dywizji; my�my za� utworzyli zgrupowanie z takim wyliczeniem, by uzyska� przewag� nad przeciwnikiem: w piechocie � ponad dwukrotn� (oko�o 180 dp3), w artylerii, czo�gach i lotnictwie � przyt�aczaj�c�. Na odcinku prze�amania frontu doprowadzono do nasycenia artyleri�, kt�re wynosi�o 220�230 dzia� (76 mm i wi�cej) na jeden kilometr frontu. 5. Ofensywa zosta�a rozpocz�ta w nader niesprzyjaj�cych warunkach (du�e zachmurzenie, mg�a), co ca�kowicie eliminowa�o dzia�alno�� lotnictwa oraz ogranicza�o artyleryjsk� obserwacj� do stu metr�w. Dzi�ki dobrze przeprowadzonemu wst�pnemu rozpoznaniu oraz pot�nej ofensywie artyleryjskiej system ogniowy przeciwnika zosta� obezw�adniony, a jego umocnienia zniszczone. Okoliczno�� ta pozwoli�a naszym wojskom na posuni�cie si� w pierwszym dniu ofensywy o 10�15 km, to znaczy na ca�kowite prze�amanie ca�ej obrony przeciwnika na g��boko�ci taktycznej. 6. Wyniki ofensywy: a) Do 1 lutego, to znaczy w ci�gu 18 dni natarcia, wojska radzieckie na kierunku g��wnego uderzenia posun�y si� o blisko 500 km. Tak wi�c przeci�tne tempo posuwania si� wynosi�o 25�40 km na dob�. b) Wojska radzieckie osi�gn�y rzek� Odr� na odcinku od Kostrzyna (na p�noc od Frankfurtu) i bardziej na po�udnie oraz opanowa�y �l�ski rejon przemys�owy. 3 dp � dywizja piechoty. c) Przeci�te zosta�y g��wne drogi ��cz�ce zgrupowanie przeciwnika w Prusach Wschodnich z centralnymi o�rodkami Niemiec. W ten spos�b, opr�cz zgrupowania w Kurlandii (26 dywizji), izolowane zosta�o zgrupowanie przeciwnika w Prusach Wschodnich (do 27 dywizji); okr��ono i zniszczono kilka odr�bnych zgrupowa� Niemc�w (w rejonie �odzi, Torunia, Poznania, Pi�y i innych, og�em do 15 dywizji). d) Prze�amane zosta�y silnie umocnione niemieckie pozycje obronne w Prusach Wschodnich � w kierunku na Kr�lewiec i Gi�ycko. e) Rozbito 45 dywizji niemieckich, przy tym nieprzyjaciel poni�s� straty: je�c�w � oko�o 100 000 os�b zabitych � oko�o 300 000 os�b Razem do 400 000 os�b 7. Prawdopodobne dzia�ania przeciwnika. a) Niemcy b�d� broni� Berlina, w zwi�zku z czym postaraj� si� powstrzyma� posuwanie si� wojsk radzieckich na rubie�y rzeki Odry, organizuj�c tu obron� z wycofuj�cych si� jednostek oraz odwod�w, przerzucanych z Niemiec, Europy zachodniej i W�och. Dla obrony Pomorza nieprzyjaciel postara si� wykorzysta� swoje zgrupowanie w Kurlandii, przerzucaj�c je drog� morsk� za Wis��. b) Niemcy b�d� prawdopodobnie najsilniej os�ania� kierunek wiede�ski, wzmacniaj�c go wojskami dzia�aj�cymi we W�oszech. 8. Przerzucanie wojsk przeciwnika: a) na naszym froncie pojawi�o si� ju�: z centralnych rejon�w Niemiec � 9 dywizji z frontu zachodnioeuropejskiego � 6 dywizji z W�och � 1 dywizja 16 dywizji b) w toku przerzucania znajduj� si�: 4 dywizje pancerne 1 dywizja zmotoryzowana 5 dywizji c) Prawdopodobnie zostanie jeszcze przerzuconych do 30�35 dywizji (kosztem frontu zachodnioeuropejskiego, Norwegii, W�och oraz odwod�w znajduj�cych si� w Niemczech). Tak wi�c, na naszym froncie mo�e dodatkowo pojawi� si� 35�40 dywizji. 9. Nasze postulaty: a) Przyspieszy� przej�cie wojsk sojuszniczych do ofensywy na froncie zachodnim, czemu bardzo sprzyja obecna sytuacja: 1) pora�ka Niemc�w na froncie wschodnim; 2) pora�ka zgrupowania Niemc�w, nacieraj�cych w Ardenach; 3) os�abienie si� niemieckich na zachodzie w zwi�zku z przerzuceniem ich rezerw na wsch�d. Po��dane jest rozpocz�cie ofensywy w pierwszej po�owie lutego. b) Uderzeniami lotnictwa na linie komunikacyjne przeszkodzi� nieprzyjacielowi w przerzucaniu jego wojsk na wsch�d z frontu zachodniego, z Norwegii oraz z W�och; w szczeg�lno�ci sparali�owa� w�z�y Berlin i Lipsk. c) Nie pozwoli� nieprzyjacielowi na wycofanie swoich wojsk z W�och". Tekst informacji Antonowa zosta� wr�czony w formie pisemnej Rooseveltowi i Churchillowi. Stalin zapytuje, czy nie ma pyta�. Roosevelt m�wi, �e chcia�by si� dowiedzie�, co rz�d radziecki zamierza zrobi� z niemieckimi parowozami, wagonami i liniami kolejowymi. Czy rz�d radziecki zamierza przeku� niemieckie tory kolejowe na szersze? Antonow odpowiada, �e ze wzgl�du na to, �e �rodki transportu i parowozy pozostawione przez Niemc�w nie nadaj� si� prawie do u�ytku, trzeba b�dzie niemieckie tory kolejowe na szeregu g��wnych tras poszerzy�. Roosevelt o�wiadcza, �e jego zdaniem by�oby dobrze, gdyby sztaby sojusznik�w wsp�lnie om�wi�y t� spraw�, albowiem obecnie wojska sojusznik�w szybko zbli�aj� si� do siebi...
marszalek1