KSIĘSTWO WARSZAWSKIE
W Europie trwała wojna. W 1806 roku Anglia, Prusy i Rosja związały kolejną IV koalicję antyfrancuską. Wojska Napoleona rozbiły jednak armię pruską, a sam cesarz wkroczył do Berlina. Napoleon starał się zjednać sobie polaków, którymi chciał się posłużyć w walkach z nieprzyjaciółmi Francji. Nakazał wezwać do Berlina organizatorów legionów polskich we Włoszech: J.Wybickiego i J.H.Dąbrowskiego. Zamiarem jego było wykorzystanie autorytetu, jakim cieszyli się wśród rodaków, w celu szybkiego stworzenia oddziałów na terenie Wielkopolski. Nastąpiło to, po ich przybyciu do Poznania w 1806 roku. Napoleon, chcąc pozyskać polaków do wojny z Rosją, 14 stycznia 1807 roku powołał w zajętej przez francuzów Warszawie Komisję Rządzącą. Była ona organem władzy na wyzwolonych ziemiach polskich. Jej prezesem został Stanisław Michałowski. Wkrótce wodzem mianowano Józefa Poniatowskiego. Utworzono trzy legie pod dowództwem generałów: Józefa Poniatowskiego, Henryka Dąbrowskiego i Józefa Zajączka. Łącznie liczyły 30 tys. żołnierzy. W czerwcu wojska francuskie pokonały pod Frydlandem armię rosyjską. Miesiąc później (7 lipca) zawarto pokój w Tylży, narzucając Rosji blokadę kontynentalną (zakazano wymiany handlowej z Anglią). Na jego mocy Napoleon utworzył Księstwo Warszawskie, w którego skład weszły ziemie z drugiego i trzeciego zaboru pruskiego z Warszawą, Poznaniem i Toruniem. Na czele Księstwa, które obejmowało obszar 140 km kwadratowych z około 2,7 ml mieszkańców, stanął król saski-Fryderyk August Wetlin. 22 lipca 1807 roku Księstwo Warszawskie otrzymało swoją konstytucję. Jej tekst przygotowano w Dreźnie. Główne postanowienia to:
à zniesienie poddaństwa chłopów
à wprowadzenie równości wszystkich wobec prawa
à poszerzanie kręgu uprawnionych do udziału w wyborach
à powierzenie władzy ustawodawczej sejmowi
à powierzenie silnej władzy wykonawczej monarsze, który miał też duże możliwości inicjatywy ustawodawczej.
O sytuacji chłopów mówił dodatkowo dekret z 21 grudnia 1807 roku. Choć byli oni wolni, gospodarstwo i ziemia pozostały własnością dziedzica. W 1808 wprowadzony został Kodeks Napoleona podkreślający znaczenie własności prywatnej. Dużą część wojsk Księstwa przymusił do obsadzenia twierdz pruskich. Około 8 tys. żołnierzy skierował do walk z Hiszpanami. W 1809 roku Austria wraz z Anglią, Hiszpanią i Portugalią utworzyła V koalicję antyfrancuską i rozpoczęła działania wojenne skierowane przeciwko Napoleonowi. Gdy Austriacy wkroczyli do Księstwa Warszawskiego, książę Józef Poniatowski miał do dyspozycji 12 tys. ludzi. Na czele armii wroga stał arcyksiążę Ferdynand d’Este. Dysponował on 30 tys. zbrojnych. 19 kwietnia doszło do bitwy pod Raszynem. Wobec liczebnej przewagi wroga książę Józef wycofał się po bitwie do Warszawy, a następnie oddał ją bez walki i przeszedłszy na wschodnią stronę Wisły, ruszył na czele swoich wojsk do Galicji. Zajął Lublin, Zamość, Sandomierz oraz Kraków. Austriacy wycofali się, obawiając się przerwania swoich linii komunikacyjnych. Powiększono obszar Księstwa do 140 tys. km kwadratowych z 4,3 ml ludności. Stan armii podwojono, wzrósł, zatem do 60 tys. żołnierzy. Na początku 1812 roku zerwane zostały stosunki francusko-rosyjskie. Armie Napoleona w liczbie 670 tys., (z czego 100 tys. to Polacy) przekroczyła granicę rosyjską kierując się na Moskwę. Wystawienie przez Księstwo Warszawskie stu tysięcznej armii do pomocy, stanowiło dla polaków wielkie obciążenie. Do najważniejszej bitwy tej wojny doszło 7 kwietnia 1812 roku pod Borodino. Obie strony poniosły duże straty. Francuzi zajęli Moskwę, ale nie mogąc zapewnić wojsku wyżywienia i odpowiednich miejsc na kwatery, Napoleon rozkazał odwrót. Armia polska utraciła około 70% żołnierzy. Maszerując jej śladem, wojska rosyjskie wkroczyły do Księstwa na początku roku 1813. Książę Józef Poniatowski odbudował swe wojsko i z V korpusem polskim udał się za cesarzem Napoleonem. Zginął pod Lipskiem w październiku 1813 roku. W czasie bitwy Napoleon Bonaparte mianował Józefa marszałkiem Francji. Po klęsce Napoleona car Aleksander, pragnąc pozyskać względy polaków wysuwał plany odbudowy naszego kraju z pomocą Rosji. Księstwo Warszawskie znalazło się pod jego panowaniem. Przygotowanie projektu nowej konstytucji rosyjski władca zlecił A.J.Czartoryskiemu. Ostateczna decyzję dotyczącą przyszłości Księstwa miał podjąć kongres wiedeński w 1815 roku. Legenda Napoleona wciąż jednak żyła. Polacy oczekiwali od niego, że pomoże im wyzwolić ojczyznę i przywróci zabrane w wyniku rabunków ziemie. Księstwo Warszawskie było tylko zalążkiem Polski. Napoleon nie użył nawet jej nazwy. Mimo to mit napoleoński głoszący niezwyciężalność wielkiego wodza zakładał, iż z jego pomocą nasz kraj odzyska niepodległość.
NAPOLEON BONAPARTE (1769-1821)
Cesarz francuzów 1804-14 i w 1815, król Włoch 1805-1814. Dowódca rewolucyjnej amii we Włoszech (1796-97) i w Egipcie (1798-99). 9 XI 1799 (18 brumaire’a wg kalendarza rewolucyjnego) dokonał zamachu stanu obejmując władzę jako I konsul. Zawarł konkordat z papieżem kreorgan, zawarł operat państwowy i prawny (Kodeks Napoleona), zachował wiele ze zdobyczy rewolucji dążąc zarazem do władzy absolutnej. W 1806 roku blokadę kontynentalną Anglii (nieskuteczną), zrobił koalicję państw europejskich (bitwy pod Austerlitz i Jenną), zajął Prusy, pobił cara Aleksandra I pod Friedlandem i zawarł z nim pokój w Tylży w 1807 roku. Z ziem pruskich utworzył Księstwo Warszawskie. Trony europejskie obsadził swoimi braćmi i siostrami. W 1809 pokonał Austrię, w 1810 poślubił córkę cesarza austriackiego Marię Ludwikę. Wyprawa na Moskwę w 1812 i zagłada armii położyła kres jego panowaniu (bitwa pod Lipskiem w 1813). Abdykował w IV 1814 zesłany na włoską wyspę Elbę, w III 1815 ponownie objął rządy (Sądni). Po klęsce pod Waterloo (VI 1815) został wywieziony przez Anglików na Wyspę św. Heleny, gdzie zmarł.
JAN HENRYK DĄBROWSKI (1756-1818)
Generał. Uczestnik insurekcji kościuszkowskiej 1794, wstawił się podczas obrony Warszawy, przedarł się na tytuły wojsk pruskich z pomocą dla powstańców wielkopolskich. W 1797 we Włoszech stworzył oddziały polskie, które walczyły u boku armii francuskiej (Legiony Dąbrowskiego). Uczestnik kampanii napoleońskich w 1806-07, w 1809 i 1812. W Królestwie Polskim był senatorem-wojewodą.
JÓZEF PONIATOWSKI (1763-1818)
Książę, bratanek Stanisława Augusta, marszałek Francji. Początkowo służył w armii austriackiej od 1789 roku w armii polskiej. W 1792 roku stoczył wygraną bitwę pod Zieleńcami. Wódz naczelny armii Księstwa Warszawskiego, w 1809 odznaczył się w bitwie z Austriakami pod Raszynem. W 1813 w czasie bitwy narodów pod Lipskiem mianowany marszałkiem Francji: raniony, utonął w czasie przeprawy przez Elsterę, osłaniając odwrót armii napoleońskiej.
cysia27