HISTORIA POLS do roku 1'7 Wydanie pi�te pop WARSZA` WYDAWNICTWA SZKOLNE I PEDAGOl Kalina Zarzycka Indeksy opracowa�y Barbara Konczerewicz El�bieta Zarzycka Redaktor merytoryczny Barbara Konczerewicz Redaktor techniczny Krystyna Milewska Korektor Jolanta Syska ISBN 83-02-04285-4 0 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiezne Warszawa 1985 Warszawa 1990 Wydawnictwa Szkolne i Pedago�czne Wydanie pi�te poprawione Nak�ad 99.870+ 130 egz. Arkuszy wydawniczych 35,43; dmkarskich 20+7 map Oddano do sktadania 31.07.1989 r. Podpisano do druku w pa�d�emiku 1990 r. Druk uko�czono w grudniu 1990 r. Papier offset. kl. III, 70 g, rola 70 cm. Zam�wienie nr 5385/839-840 7aklady Graficme im. KEN w Bydgoszczy SPIS TRE�CI pocz�tki Polski Najazd Mongo��w.. . Ksajobraz naturalny ziem polskich... 7 Problem krzy�acki.... Ziemie polskie w czasach najdawniejszych.... g Rozw�j gospodarczy ziem polskich. Najstars�e osadnictwo s�owia�skie.. 11 Kolonizacja wiejska.. Organizacja terytorialna...... 12 Lokacje miast.Mieszcza�stwo. Podstawy gospodarcze pa�stw s�owia�skich.. 15 Znacz k i ki ro � �j organiza ji k ci Najdawniejsze organizacje pa�stwowe na zie- Pocz�t i szta owania si� s an ski.. miach polskich..... 15 Przes�anki zjednoczenia pa�stwa pol� Organizacja pa�stwa Mieszka I 16 Pr�by zjednoczenia Pols-ki w drugl Stosunki polityczne w Europie Wschodniej X w. 1g XIII w.. Chrzest Polski.. 19 Odnowienie Kr�lestwa Polskiego... Polityka Mieszka I... 20 Walka W�adys�awa �okietka o jed Pocz�tki panowania Boles�awa Chrobrego.... 22 stwa. Zjazd gnie�nie�ski... 22 Rozw�j kultury polskiej Pa�stwo polskie na pocz�tku XI w... 24 Wojny Boles�awa Chrobrego.. 24 Kryzys monarchu piastowskiej 26 Zj��oczone Kr�lestwo Polskie Upadek i odbudowa pa�stwa Piast�W. 27 Wojny �okietka w ko�cowej fazie ; wania.... Sytuacja Polski w po�owie XIV w. . Zmiauy ustroju pa�stwa Dzia�alno�� dyplomatyczna Kazimi Pa�stwo polskie w czasach prawa ksi���cego.. 29 kiego.Walka o �l�sk i Pomorze : Monarchia Boles�awa Szczodrego... 29 Opanowanie Rusi.... Walka o w�adz� i jedno�� pa�stwa. . 30 Rewindykacje terytorialne na zacho Wojna z Niemcami w 1109r. 32 nocy Podb�j Pornorza.... 33 Terytorialne i gospodarcze podstaw Ekspansja Polski a nowa organizacja ko�ciel- polskiego.. na. 34 polityka gospodarcza i skarbowa.. Os�abienie Polski W latach trzydziestych XII w. 34 Refornty administracyjne i s�dowe. Geneza rozbicia dzielnicowego 35 Ustawodawstwo Kazimierza Wielkie Testament Boles�awa Krzywoustego. 36 Wojsko.Walka o umocnienie w�ad Wygnanie W�adys�awa II.. . 37 nej. Organizacja monarchii wczesnopiastowskiej.. 39 Akademia Krakowska.Poj�cie Kor Przemiany gospodarcze i spo�eczne w XI- stwa Polskiego.Rozw�j kultury -XII w. . 41 Rz�dy w�gierskie i przywilej koszycl Rozw�j kultury polskiej.... � Walka o tron po �mierci Ludwika ' go. Rozbicie dzielnicowe Pog��bianie si� rozbicia dzielnicowego. 4R U�a pol5ko-litewska Walki o tron krakowski na prze�omie XII i Kszta�towanie si� pa�stwa litewskie� XIII w.... 50 Przyczyny unii polsko-litewskiej.. 1� poa Unia horodelska Podstawy gospodarcze pa�stw jagiello�skich. . Rozw�j przywilej�w szlacheckich Polityka wewn�trzna pa�stwa polskiego i pro- blem husycki w pierwszej po�owie XV w. . . Zwyci�stwo oligarchii. Rozpad unu i jej pono- wienie Stosunki polsko-krzy�ackie po Grunwaldzie Wojna trzynastoletnia i odzyskanie Pomorza. Przemiany spo�eczne w pierwszej po�owie XV w. Miejsce Polski w Europie w XV w Kultura polska XV w. Kszta�towanie si� Rzeczypospolitej szlacheckiej Stosunki gospodarcze Polski na prze�omie XV i XVI w. . . . onutni gv��vuaini iviwai�.i.uv-ya i Handel, produkcja i pieni�dz. . Stosunki spo�eczne w miastach. Kierunki polityki polskiej w drugiej po�owie XV w. i na pocz�tku XVI w. Rozw�j politycznych i gospodarczych przywile- j�w szlacheckich. Walka z magnateri�. . Kr�l, szlachta, magnateria w walce o w�adz� w pierwszej po�owie XVI w. . . . Ruch egzekucyjny. . . Litwa i jej stosunek do Polski. Wojny z pa�stwem moskiewskim i Tatarami. . Polska a Prusy. Intlanty i polityka ba�tycka. . Polityka dynastyczna Jagiellon�w. Wojny o Mo�dawi�, stosunki z Turcj� i Habs- burgami. . . �l�sk, Pomorze i Mazowsze. . . Wielonarodowo�ciowe pa�stwo szlacheckie Unia lubelska. Obszar i ludno�� Rzeczypospolitej. . . Kr�l, senat, izba poselska. . . . . Wojsko Skarbowo��. . S�downictwo Ko�ci� Nar�d szlachecki. . . . . Odrodzenie w Polsce. . O�wiata i nauka Przyczyny i kierunki reformacji Kontrreformacja w Polsce. . . . . l0l 102 102 105 107 108 110 111 114 115 121 125 127 128 130 133 135 137 13R 140 142 144 145 149 Pierwsza wolna elekcja. . Elekcja Batorego i wojna gda�ska Wojna Batorego z Rosj� Wzrost znaczenia magnaterii. . . . Pocz�tki rz�d�w Zygmunta III. Geneza konflik- t�w ze Szwecj� i Rosj� Sprawy mo�dawskie. . . Problem Ukrainy Wojny ze Szwecj� Ekspansja na ziemie rosyjskie. . . Stosunki z Turcj�. Powstanie kozackie. . . . . Wojna domowa i rozw�j kontrreformacji Stosunki gospodarcze w pierwszej po�owie XVII w Rozw�j sarmatyzmu i kultura baroku. . . Kryzys Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w. Najazd szwedzki Kryzys w polityce wewn�trznej. . . Upadek gospodarczy po wojnach po�owy XVII w Wojny z Turcj�. Walki stronnictw i upadek zna- czenia mi�dzynarodowego Polski. . . . . . . . . Wzrost znaczenia oligarchu magnackiej. Upadek gospodarczy. . Kultura schy�ku XVII w. Elekcja Augusta II. . . . . Ruchy ch�opskie Wojna domowa na Litwie. Sprawa Prus. . Wojna p�nocna Reformy sejmu "niemego Polska w czasach saskich Rolnictwo i handel w dobie saskiej. . . Manufaktury magnackie Miasta w czasach saskich Obozy polityczne Podw�jna elekcja 1733 r. Stosunki polityczne za panowania Augusta III Sytuacja mi�dzynarodowa Polski Reformy sejmu konwokacyjnego i elekcja Stani- s�awa Augusta Kultura czas�w saskich. Starania o napraw� pa�stwa r�ci waay iv�uivi 17 173 Sejm 1773r.i jego reformy.. 75 Polityka stronnictwa kr�lewskiego i uk�ad si� w 176 Polsce przed Sejmem Wielkim. ... Pocz�tki przebudowy wsi polskiej... 177 Rozw�j miast I 80 Rozw�j manufaktur I 81 W�adza wykonawcza w okresie rz�d�w Rady 182 Nieustaj�cej I 84 Reforma o�wiatowa 186 Ideologia o�wieceniowa..... 187 Kultura okresu O�wiecenia. 189 195 203 ?07 209 211 217 219 220 221 22? 223 226 228 230 23I 234 236 237 239 240 241 Reformy pierwszych lat panowania Stanis�awa Augusta. . . . . . . 24H Interwencja rosyjska. . . . . . 250 254 255 256 259 261 262 263 265 266 Walka o niepodleg�o��. Upadek Rzeczypospolitej szlacheckiej Stosunki mi�dzynarodowe w dobie Sejmu Wiel- kiego. . . . . 27 I Obozy polityczne i pocz�tki dzia�alno�ci sej- mu.. .27I 1'olska w roku dzia�ania konstytucji racja targowicka. . . Wojna polsko-rosyjska 1792 r. . . . . Drugi rozbi�r Polski. . Przygotowania powsta�cze. . . Wybuch Powstania Ko�ciuszkowski� Polityka w�adz powsta�czych Wojna z Prusami i walki pod Warsz Upadek powstania. . . Trzeci rozbi�r Polski. Wskaz�wki bibliograficzne. Zestawienie najwa�niejszych dat. . Pa�stwo polskie w liczbach. . . . . Indeks os�b. . Indeks nazw geograficznych i etnicz Tablice genealogiczne. 4 I POCZ�TKI POLSKI Krajobraz naturalny ziem polskich Mo�liwo�ci �ycia i dzia�ania ludzi na zie- miach polskich w znacznej mierze okre�la- ne by�y przez warunki geograficzne. Ogro- mny wp�yw na uformowanie si� krajobrazu wywar�y zlodowacenia plejstoce�skie (epo- ki lodowcowe) trwaj�ce oko�o miliona lat, do 8 tysi�clecia p.n.e. W tym czasie mia�y miejsce zapewne cztery wi�ksze ozi�bienia powoduj�ce wzrost lodowc�w (okresy gla- cjalne) oraz kolejne ocieplenia klimatu (o- kresy interglacjalne). Najstarszy glacja� (tzw. podlaski, do oko�o 600-500 tys. lat p.n.e.) prawdopodobnie dotar� od p�noc- nego wschodu do linii dolnego Bugu, Wis�y w rejonie Zakroczymia i dzisiejszej Zatoki Gda�skiej. Glacja� tzw. krakowski (do o- ko�o 230 tys. lat p.n.e.) zaj�� najwi�kszy obszar - a� do Sudet�w i Karpat. Nast�p- ny glacja� - tzw. �rodkowopolski (od oko- �o 150 tys., do oko�o 105 tys. lat p.n.e. tzw. Riss) - opar� si� o G�ry �wi�tokrzyskie i o Sudety, wreszcie ostatnie zlodowacenie- tzw. ba�tyckie (od oko�o 28 tys. do oko�o 15 tys. lat p.n.e. tzw. Wurm) - dotar�o do linu przebiegaj�cej mniej wi�cej od Augus- towa do Poznania i G�ogowa. Lodowiec wymodelowa� zajmowany przez siebie obszar, pozostawiaj�c moreny denne i czo�owe ora...
kabus15