1. Piaget- poznawczy: zmysly- konkret- abstrakcja
2. Freud- psychoerotyczny
3. Erickson- przez kryzysy= dezintegracje oraz ponowna integracje= rozwiazanie wew. konfliktow
4. Jung- indywiduacja- jednoczenie przeciwienstw
2. Wizualizacja podrozy- spotkania przewodnika (swojego wew. Uzdrowiciela) przekazujacego skarb
3. Glina- robienie skarbu z zamknietymi oczami- zdjecia
4. Ze skarbu wykluwa się Uzdrowiciel lub robienie wspolnie 1 Chirona- zdjecia
MECHANIZMY WPŁYWU TERAPEUTYCZNEGO
UCZESTNICTWO UCZUCIOWE
Było smaszno, a jaszmije smukwijne
Świdrokrętnie na zegwniku wężały,
Peliczaple stały smutcholijne
I zbłąkinie rykoświstąkały.
‘Ach, Dżabbersmoka strzeż się, strzeż!
Szponów jak kły i tnących szczęk!
Drżyj, gdy nadpełga Banderzwierz
Lub Dżubdżub ptakojęk!’
W dłoń ujął migbłystalny miecz,
Za swym pogromnym wrogiem mknie…
Stłumiwszy gniew, wśród Tumtum drzew
W zadumie ukrył się.
Gdy w czarsmutśleniu cichym stał,
Płomiennooki Dżabbersmok
Zagrzmudnił pośród srożnych skał,
Sapgulcząc poprzez mrok!
Raz-dwa! Raz-dwa! I ciach! I ciach!
Miecz migbłystalny świstotnie!
Łeb uciął mu, wziął i co tchu
Galumfująco mknie.
‘Cudobry mój; uściśnij mnie,
Gdy Dżabbersmoka ściął twój cios!
O wielny dniu! Kalej! Kalu’!
Śmieselił się rad w głos.
"' To wydaje się bardzo ładne ', powiedziałą kiedy skończył, ale to jest raczej trudne do zrozumienia!' (Widzisz nie chciała się przyznać, że nie mogła zrozumieć tego w ogóle )".
"Jakoś to wydaje się napełniać moją głowę pomysłami - tylko że ja nie wiem dokładnie czym one są! Jakkolwiek, ktoś zabił coś: to jasne, w każdym razie ..."
Metafora- przeniesienie jednej nazwy na inną, Przenośnia, inna forma wyrazu tej samej treści.
Metafora pozwala na ukazanie innej perspektywy lub głębi wyrażanej treści. Metafora pojawia się w literaturze, baśniach, mitach, snach, zabawie.
Psychoterapia- proces otwierania przed klientem szerszej przestrzeni wyborów w kwestii zachowań czy reakcji emocjonalnych.
Psychologiczna funkcja metafory wiąże się z jej zdolnością do wiązania obrazów z emocjami i ideami, przecierając szlaki od sfery nieświadomej do świadomości.
Zalety metafory:
1. Neurologiczne- lewa- słowa, logika, analiza, prawa półkula- emocje, obrazy, synteza Myslenie na wczesniejszym, glebszym etapie rozwoju
2. Nawiązanie kontaktu, zwłaszcza z dziećmi, podtrzymanie zainteresowania, bawią
3. Otwartość wyboru klienta. Elastyczność- kanały dla różnego rodzaju komunikatów
4. Podświadomy przekaz, komunikacja z os. Myślącymi obrazowo (dzieci- etap myślenia obrazowego) Przeformułowanie- nadanie nowej nazwy Np. anoreksja= post przed kobiecością
5. Mniej zagrażające bo pośrednio. Komunikat do drugiej osoby ale w cudzysłowie, nie bezpośrednio. Zachowanie relacji terapeutycznej.
Rodzaje metafor:
1. Slowne: porównania, opowieści, bajki, mity
2. Przedmioty lub miejsca metaforyczne (np. puste krzesło, pusta kartka papieru w liście= symbol sekretu, milczenia)
3. Artystyczne- przeformułowanie doświadczenia klienta w innej modalności zmysłowej
4. Zadania metaforyczne (rytuały)
Metafory artystyczne- SZTUKA
„Co rozumieć przez in-spirację? To uruchomienie kontaktu między nieświadomością i racjonalną stroną umysłu. Artysta dotyka treści nieświadomych i dokonuje ich przekładu”
Pomieszanie wewnętrzne i zewnętrzne- rzeczywiste/nierzeczywiste (projekcja i identyfikacja,) w sposób niekontrolowany. Pęka granica. Wew, zew + to, co między, granica.
Mistyk i chory psychicznie sa w tym samym oceanie nieswiadomosci- tylko mistyk w nim plywa a chory tonie.
Wieloznaczne pojęcie, idea, obraz zawierające treści należące do różnych wymiarów. Symbol jest wieloznaczny i dlatego jest w stanie wyrazić niewyrażalne, także wyrazić treści podświadomości. Struktura symbolu jest bipolarna – posiada on swoją konstruktywną i destruktywną stronę, zawiera całe potencjalne bogactwo dziedziny, której dotyczy, nie dając się w pełni zwerbalizować W kompozycję symbolu wbudowane zostały elementy pochodzące z róznych funkcji psychicznych, elementu racjonalnego, ale i irracjonalnego
Wg Junga najistotniejszą cechą symbolu jest łączenie przeciwnych biegunów rzeczywistości, czyli własność transcendentna, symbol jest najlepszym środkiem przedstawiania skomplikowanych przeciwstawnych stanów psychicznych, konfliktów wewnętrznych i rozwiązywania ich, integracji (procesu indywiduacji= rozwoju).
np. wąż lub krzyż jako symbole życia i śmierci, znak tao jako symbol dopełniania się bieguna aktywnego (twórczego, męskiego, jang) i bieguna pasywnego (receptywnego, in).
W jednym symbolu- np. obrazie przeciwieństwa mogą się zjednoczyć. Leczą rozszczepienie i kierują energię przeciwieństw w nowe łożysko. Zahamowanie energii życiowej zostaje usunięte i może ona teraz płynąć z nową siłą do nowych celów.
np.obraz mandali motywuje człowieka do dążenia ku pełni i jedności; często jest wiązany z i doświadczeniami religijnymi i mistycznymi
JUNG Archetyp (z gr. arche - początek) – symbole nieswiadomosci zbiorowej
pierwotny symbol wyobrażenie i wzorzec zachowania, niosący ze sobą znaczny ładunek emocjonalny, którego źródłem są utrwalone w psychice zapisy powtarzających się przez wiele pokoleń doświadczeń, instynktownych reakcji na określone sytuacje- tzw. nieświadomości zbiorowej. Możemy je wychwycić w mitach, snach, wizjach.
Zdaniem Junga nieświadomość zbiorowa zawiera wiele różnorodnych archetypów, np.: archetyp narodzin, odrodzenia śmierci, mocy, jedności, archetyp bohatera, dziecka, Boga, demona, zwierzęcia, archetyp wody (symbol maternalny; uzależnienia), drzewa (symbol osobowości, nieświadomości), ognia (wypalenie, oczyszczenie) etc.
Archetypy wg Junga:
Cienia – uosobienie strony człowieka nieznanej przez niego; im wiekszy jego obszar, tym bardziej rzadzi zachowaniem;
Animy/Animusa – kobiecy aspekt osobowości mężczyzny/męski aspekt osobowości kobiety; funkcjonują jako zbiorowe wyobrażenie kobiety lub mężczyzny, przyczyniając się (m.in.) do zrozumienia osób płci przeciwnej;
Wielkiej Matki – symbol natury, zwłaszcza w jej namacalnym, rzeczowym aspekcie, uosobienie matki, bogini-żywicielki, macierzyństwa, nieśmiertelności, jedności życia i śmierci;
Starego Mędrca – symbol pierwiastka duchowego, mądrości kultury, uosobienie mędrca, wewnętrznego, duchowego przewodnika;
Jaźni – obraz pełni i doskonałości człowieka; archetyp jaźni stanowi cel działań ludzkich, motywuje człowieka do dążenia ku pełni i jedności; często jest wiązany z obrazem mandali i doświadczeniami religijnymi i mistycznymi; postacie takie jak Jezus Chrystus czy Budda stanowiłyby tu przykład rozwiniętych wyobrażeń tego archetypu.
Mit - symboliczna opowieść traktująca o powstaniu świata, wizji jego końca o otaczającym ludzkość świecie, opisująca historię bogów, demonów, legendarnych bohaterów oraz historię stworzenia człowieka. Próbowała ona dać wyjaśnienie odwiecznych zagadnień bytu ludzkiego, życia i śmierci, dobra i zła, sensu ludzkiego życia.
Np. mit o kosmicznym jaju- prace „Co się ze mnie wykluwa”
CHIRON-Archetyp wewnętrznego uzdrowiciela
Mitologiczny Chiron należał do najzacniejszych i najmądrzejszych z centaurów. Grecy wyobrażali sobie centaury, jako potwory - pół ludzie, pół konie. Ich górna część ciała miała postać ludzką, podczas gdy dolna, poniżej pasa końską. Centaury żyły w górach i w lasach, żywiły się najczęściej mięsem, a ich obyczaje miały wyjątkowo dziki charakter. W odróżnieniu od innych centaurów Chiron nie zachował ich dzikości, Był wielkim przyjacielem ludzi, odznaczał się rozsądkiem, uczynnością i mądrością. Często dostrzega się w nim starego mędrca znającego się na myślistwie, zajmował się także wróżbiarstwem, gimnastyką oraz medycyną. Odkrył również tajemnice muzyki i potrafił za pomocą kilku dźwięków uzdrawiać chorych, ponadto uczył on sztuki wojennej, polowania i etyki. Do groty u stóp góry Pelion w Tesalii, w której mieszkał ów centaur, schodzili się po poradę i opiekę bogowie, bohaterowie i ludzie.
Centaur ten również wychowywał i nauczał Achillesa oraz Asklepiosa, przyszłego boga-lekarza. Wyjaśniał mu wszelkie tajemnice medycyny i objawiał liczne sekrety sztuki uzdrawiania. Podczas rzezi centaurów, dokonanej przez Heraklesa, Chiron, który stał u boku herosa, został przez niego przypadkowo ciężko zraniony strzałą nasączoną śmiertelną krwią Hydry. Cierpiący Chiron wyciągnął strzałę ze swego ciała i wrzucił ją do rzeki. Rzeka ta stała się cuchnąca, a ryby w niej złowione nie nadawały się do spożycia. Chiron chcąc zmniejszyć swój ból, zatruł jednocześnie rzekę. Rzeka zaś jest symbolem nie tylko życia, lecz również przemijania i upływu czasu. Poza tym, jego rana była tak poważna, iż centaur ten nie mógł znaleźć sposobu na jej uleczenie. Chiron próbował zastosować różne maści, ale rany zadane strzałami Heraklesa nie dawały się uleczyć. Skrył się więc w swej grocie i pragnął śmierci, nie mógł jednak umrzeć, gdyż był nieśmiertelny. Wreszcie Prometeusz, który urodził się jako śmiertelny, zgodził się odstąpić mu swoje prawo do śmierci. W ten sposób Chiron znalazł wybawienie. Zeus, doceniwszy wybór Chirona, po dziewięciu dniach od śmierci, umieścił centaura w gwiazdozbiorze Strzelca.
Planetoida Chiron reprezentuje naszego wewnętrznego przewodnika. Prowadzi również ku wewnętrznemu odrodzeniu i współegzystencji z kosmicznymi energiami wszechświata. Pozwala także znaleźć sposób na uleczenie własnego życia, stając się równocześnie swoistym strażnikiem mądrości.
Reprezentuje w astrologii bezczasowość, czas bowiem nie jest już czynnikiem pozwalającym wzrastać i rozwijać się. Aby móc naprawdę dotknąć transcendencji, Chiron poprzez naukę bycia “Tu i Teraz”, ukazuje drogę doświadczenia bezczasowości, jako bytu nie uwarunkowanego cierpieniem.
Planetoida Chiron, reprezentuje ona także zasadę holistycznej katalizacji, polegającej na przyspieszeniu licznych procesów zachodzących w psycho-emocjonalnych sferach osobowości człowieka. Niemniej w negatywnym ujęciu może mieć ona związek z zaniedbaniem lub niepowodzeniem w dokonywaniu szeroko rozumianej syntezy.
Chiron reprezentuje także perfekcyjność w przyswajaniu i syntetyzowaniu rozmaitych obszarów wiedzy oraz dyscyplinę w rozwijaniu licznych umiejętności. Związany jest także ze zdolnością harmonizowania naturalnych instynktów z wysoką kulturą i cywilizacją oraz ze spirytualną transformacją prowadzącą do coraz wyższego poziomu rozwoju duchowego. W destruktywnym wariancie wyraża on frustrację wynikającą z utraty poczucia jedności z samym sobą, która prowadzi najczęściej do konfliktu pomiędzy naturalnymi popędami (id) i kulturowymi ograniczeniami (superego).
Na poziomie biologicznym Chiron pomaga zachować równowagę zdrowia. Związany jest on z rehabilitacją, a także stosowaniem różnych procesów leczniczych i uzdrawiających, opiekuje się systemem immunologicznym oraz snem, jako sposobem szczególnej regeneracji będącą równocześnie drogą kontaktu z istotami duchowymi.. Manifestacja Chirona - “otwarta rana” - może się przejawiać w postaci chronicznych (chironicznych?) chorób i nieszczęść, jak również nieustannym zmaganiem się z własnym zdrowiem.
Na poziomie społecznym Chiron personifikuje nauczyciela i mistrza różnorodnych dziedzin i przedmiotów, ma on również związek z osobą uzdrowiciela. Chiron wiąże się ze środowiskiem, ekologią oraz wszelką ochroną. Niemniej może on także uosabiać swoistego outsidera, który choć pozostaje na uboczu społeczeństwa, zawsze jest pomocny wielu ludziom. Chiron stara się także integrować społeczną odpowiedzialność z osobistą wolnością. Jednak w negatywnym ujęciu wiąże się on z dzikusem oraz ludźmi pozbawionymi kontroli nad własnymi instynktami, a także niszczycielami ludzi i ziemi. Ofiary przemocy i brutalności oraz tragiczni outsiderzy to też personifikacje tej planetoidy.
RYTUAŁ PRZEJŚCIA (rites de passage), inicjacji.
Proces przemiany wewnętrznej, tożsamości osoby spowodowany jest spontanicznym, stymulowanym od wewnątrz rozwojem osoby. W jego wyniku jednostka opuszcza świat społecznych interakcji w poszukiwaniu prawdy, idąc za wewnętrznym, mniej lub bardziej uświadamianym głosem. Towarzyszy temu kryzys tożsamości, bo człowik ten nie jest już tym, kim był, ale jeszcze nie jest tym, kim ma się stać. Już umarł, ale jeszcze się nie narodził. Jest wtedy w fazie liminality, w stanie zawieszenia między, w procesie przejścia ziemią niczyją do innego świata, w ciemności.
W trakcie wędrówki w poszukiwaniu samego siebie tułacz przeżywa inicjację czyli zapoznaje się, zaznajamia się z czymś dotąd nieznanym w sobie, wgłębia się, wtajemnicza. Spotyka swój cień oraz symbole i archetypy kolektywnej nieświadomości. W ten sposób uzyskuje nową świadomość, nową wewnętrzną duchową wiedzę. Inicjacja to tyle, co proces duchowego dojrzewania, inicjowany człowiek, który poznał misteria, jest „tym, kto wie”.
Np. robienie masek i zabawa noworoczna przejście, zmiana osobowości- symbolizowana zmiana maski.
ALICJA w KRAINIE CZARÓW
Najpierw droga jest prosta, nieoczekiwanie jednak otwiera się w niej studnia bez dna. Nie ma odwrotu.
„W dół, w dół, w dół.Czy ten upadek nigdy się nie skończy? – Ciekawe ile już mil spadłam do tego czasu? (...) Pewnie zbliżam się już do środka ziemi.
Alicja wcale się nie potłukła i w jednej chwili zerwała się na nogi: spojrzała w górę, ale było tam całkiem ciemno; przed nią zaś otwierał się następny długi korytarz, którym czmychał pospiesznie ledwo już widoczny Biały Królik. Nie było chwili do stracenia: Alicja pognała jak wiatr i udało się jej usłyszeć, co powiedział Królik, zanim zniknął za rogiem: «Na moje uszy i wąsiki, ależ robi się późno!» Skręcając za róg, Alicja biegła tuż za Królikiem, a jednak znikł jej z oczu: znalazła się w długiej, niskiej komnacie, oświetlonej rzędami lamp wiszących u sufitu.
Zad dla grupy- narysować Upadek do Króliczej Nory
Alicja po drugiej stronie lustra
„A kimże ty jesteś? (...)
-Ja...ja prawie nie wiem, proszę pana, kim jestem w tej chwili...oczywiście wiem, kim byłam wstając dzisiaj rano, ale wydaje mi się, że od tego czasu musiałam się przemienić parę razy.(...) nie jestem sobą (...) posiadanie tylu różnych rozmiarów w ciągu dnia jest naprawdę bardzo kłopotliwe.(...) gdy przemieni się pan w poczwarkę...okryje to pan pewnego dnia wie pan...a później w motyla”
„JEZYK WE MGLE”
Cechy bohatera?
Jak sobie poradził z sytuacją?
Zakończenie bajki?
Bettelheim „Cudowne i pożyteczne”- a raczej- pożytek z uroku (oczarowania, zaklecia).
1.Bajka mówi językiem obrazów, metafory o podświadomych konfliktach, lękach dziecka, problemach rozwojowych tj: lęk przed separacją, uzyskanie niezależności od rodziców, poczucie mniejszej wartości, inicjacja seksualna.
2. Dobro-zło- ekstrema by widziało różnicę
3. Dziecko nie zadaje sobie pytania czy chce być dobre czy złe ale do kogo się upodobnić (konstrukcja tożsamości, identyfikacja
4. Nadzieja, że da się przejść kryzys, nawet najsłabszy może sobie poradzić w trudnych chwilach jeśli jest wytrwały.
5. Identyfikacja i rytuał przejścia- przechodzenie przez nie wraz z bohaterem bajki. Śmierć. „I żyli długo i szczęśliwie- współczesne bajki nie mówią o neg. i smutnych stronach życia- powodzenie Harrego Pottera. Bettelheim str 51.
Lęki, konflikty,
...
myszirokez