v Teoria Cannona-Barda
Þ Zaliczana do centralnej teorii emocji, która jako podstawę emocji traktuje zmiany w mózgu.
Þ Cannon sformułował koncepcję, zgodnie z którą emocje są procesami zachodzącymi w jądrach wzgórza. Stąd określa się ją jako talamiczną teorię uczuć.
Þ Wg niej siedliskiem emocji są ośrodki podkorowe. Ich pobudzenie nadaje poznawczym czynnościom kory emocjonalny komponent, gdyż we wzgórzu organizują się reakcje emocjonalne.
Þ Punktem wyjścia dla teorii były wyniki badań eksperymentalnych, w których kotom usuwano korę mózgową. Koty te żyły przez długi czas po operacji, ale bardzo często pojawiały się u nich nieskoordynowane ataki.
w Hipoteza: ośrodkiem emocji jest wzgórze, kora zaś działa jako struktura hamująca emocje powstające we wzgórzu.
w Uszkodzenie kory mózgowej powoduje uwolnienie się wzgórza spod jej funkcji kontrolnej, stąd też zachowanie sterowane jest w znacznym stopniu przez afekty. Aktywność na obwodzie ma znaczenie drugoplanowe.
w Pobudzenie emocjonalne ma charakter rozlany i niespecyficzny, dlatego też nie może być źródłem generowania różnorodnych stanów emocjonalnych.
Þ Decyzja o tym, czy dany S zostanie skierowany do wzgórza (by uruchomić cały proces emocjonalny), musi być podejmowane stosunkowo wcześnie. Gdyby tak nie było, każdy S człowieka reagowałby w sposób emocjonalny, co nie byłoby przystosowawcze.
Þ Zmiany cielesne zachodzą zbyt wolno, aby mogły poprzedzać reakcję emocjonalną.
Þ Spowodowanie samych zmian fizjologicznych w organizmie nie skutkuje reakcjami emocjonalnymi.
Þ Homeostaza – równowaga chwiejna, zachowanie równowagi nie jest celem organizmu, ale środkiem do osiągnięcia innych celów.
Þ Przejawy emocji dają się zintegrować i rozumieć, gdy przyjmiemy, że przygotowują organizm na wysiłek – sens adaptacyjny. Stąd teorię nazywa się także teorią mobilizacyjną.
Þ Zmiany fizjologiczne oraz świadome odczuwanie emocji są niezależne i jedynie występują niemal w tym samym czasie.
Emocje są wyłącznie poznawczymi zdarzeniami: „Boję się, ponieważ wiem, że wilki są niebezpieczne”
WYDARZENIE Þ INFORMACJA DO WZGÓRZA, KORY, CIAŁA Þ REAKCJA INSTRUMENTALNA I OCENA WYDARZENIA PRZEZ KORĘ Þ EMOCJA
v Dwuczynnikowa teoria emocji Schachtera-Singera
Þ Weryfikacja hipotezy Jamesa: Nie każde pobudzenie fizjologiczne traktowane jest jako emocja.
Þ Warunkiem powstania emocji było pobudzenie fizjologiczne, którego pojawienie się można wyjaśnić odwołaniem się do czynników sytuacyjnych.
Þ Emocje były wynikiem interakcji pewnych procesów występujących wewnątrz organizmu z informacjami docierającymi ze środowiska oraz informacjami zarejestrowanymi w doświadczeniu jednostki.
Þ Emocje powstają w wyniku dwóch powiązanych, lecz niezależnych operacji poznawczych – oceny zdarzenia i oceny reakcji fizjologicznych. Intensywność emocji uwarunkowana jest przez indywidualną ocenę reakcji fizjologicznych. Nieinterpretowane reakcje fizjologiczne powodują wzrost intensywności reakcji emocjonalnej.
Þ Eksperyment:
w Podawanie adrenaliny osobom badanym:
- I gr. poinformowana o wynikach;
- II gr. wprowadzona w błąd (pieczenie, swędzenie skóry);
- III gr. nie poinformowana;
w Osoby te następnie oczekiwały 20 min. Z pomocnikiem eksperymentatora w dwóch kontekstach sytuacyjnych:
- Sytuacja rozbawienia – wskaźnik aktywności (im wyższy tym wyższa aktywność, a więc silniejsze zaangażowanie w sytuację);
- Sytuacja rozłoszczenia – wskaźnik gniewu (ujemny biegun skali odpowiada reakcjom gniewu, dodatni reakcjom pozytywnym);
w Wyniki: Nieswoiste objawy są interpretowane w zależności od kontekstu sytuacyjnego.
Þ Napady paniki – podobne do reakcji przy fobiach w wstrząsie pourazowym. Silne pobudzenie emocjonalne, aktywizacja sympatycznej części autonomicznego układu nerwowego.
Þ Konsekwencje utajonego afektu:
- niespójność ocen związana z funkcjonowaniem prawej i lewej półkuli;
(prawa półkula – emocjonalna – ściśle związana ze strukturami podkorowymi, a emocje to proces adaptacji do środowiska. Najważniejsze do przetrwania są afekty (-), dlatego PP zawsze „widzi gorszą” stronę medalu.
Lewa półkula – językowa – analityczne przetwarzanie danych – funkcjonowanie językowe – nadzieja, że wszystko będzie dobrze – „widzi dobrą” stronę medalu).
v Dysfunkcjonalność emocji – przyczyny:
Þ Nasilona częstość, natężenie i czas trwania emocji (-) – ważne: lęk, złość; zmniejszona częstość, słabsze natężenie i krótki czas trwania emocji (+).
Þ Wstrząs pourazowy – wyuczony sposób reagowania strachem, lękiem. U podstaw powstawania wstrząsu leżą SS niezwykłe, silne, uraz daleko wykraczający ponad to, czego doświadczamy w życiu codziennym. Takie wydarzenia utrwala pamięć błyskowa. Zapamiętywanie w sposób bardziej trwały na skutek wzrostu poziomu adrenaliny.
Þ Warunkowanie kontekstowe (Le Doux) – wystarczy przywołać fragment kontekstu, aby przywołać pamięć o przeżytym zdarzeniu i (-), związaną z nim emocją.
Þ skłonność do przeżywania afektu negatywnego:
w Neurotyczność, wrażliwość emocjonalna:
- Chroniczny lęk,
- Głęboko (-) obraz świata,
- Strach przed życiem,
- Widzi życie w czarnych barwach,
- Przyszłość jest beznadziejna,
- Depresja, wrogość, pesymizm,
- Ciągłe napięcie, zagrożenie, niezadowolenie,
- Koncentracja na rzeczach (-),
- Niska samoocena,
- Wysoki poziom stresu psychologicznego,
- Drażliwość, niechęć, zazdrość, nieśmiałość,
- Podatność na emocje (-),
- Zdrowie somatyczne (spadek odporności, bóle głowy, mięśni, sprzyja alergiom),
- Aktywność prawej półkuli,
- Nadmierna aktywność ciała migdałowatego.
Þ Dziedziczność cechy – 60-80% (nawet do 90%); skrajne poziomy cech są bardziej dziedziczne, geny odpowiadają za 40% wskaźników cechy reszta to środowisko.
Þ Geny odpowiedzialne za poziom serotoniny; wysoki wzmaga lęk, niepokój, depresję – tzw. model klasyczny.
Þ Za wzrost poziomu serotoniny odpowiada krótsza wersja odcinka DNA (1/3 ludzi ma krótszą wersje DNA).
v Nastroje
Þ długotrwałe, nieintencjonalne stany afektywne:
- nieintencjonalne Þ nie są zawsze skierowane na konkretny obiekt; „jestem zły, smutny”;
Nastrój może być odpowiedzą na coś, ale znacznie bardziej może być efektem stanu fizycznego naszego organizmu.
- Nastrój może być efektem przynależności do określonej grupy społecznej.
- Nastroje mają rozlany charakter – wykraczają poza ramy jednego kontekstu.
- Są konsekwencją wydarzeń, długotrwałe.
- Zmieniają się, np. pod wpływem pogody (emocje nie).
- Mogą się kumulować.
- czas trwania – emocje trwają krótko, nastrój może trwać nawet wiele dni.
- Nastrój odnosi się do egzystencjalnego tła naszego życia. Jeżeli coś zdarzyło się nagle, reagujemy emocją.
- Nastrój jest przemożny – trudno go pokonać, zmienić.
- Emocje mają wyraźniejszą ekspresję.
- Emocje związane są przede wszystkim z działaniem, nastroje są związane bardziej z procesami poznawczymi (odpowiadają za selekcję informacji).
Lazarus: „Doświadczamy emocji, nastrój jest ich tłem, sprzyja znakom emocji”.
Þ Nastrój pozytywny podwyższa plastyczność, proces twórczego myślenia, zwiększa próg akceptacji, sprzyja pomysłowości.
Þ Nastrój dla osoby jest źródłem informacji.
Þ Nastrój depresyjny – rozlany afekt negatywny, o treści smutku, niepokoju i przygnębienia, któremu towarzyszy zgeneralizowany brak celów i uogólniony brak skłonności do podejmowania działań lub realizowania (nawiązywania) kontaktów z otoczeniem
v Sentymenty:
Þ intencjonalne zjawiska afektywne, względnie stałe afektywne dyspozycje do emocjonalnego reagowania na poszczególne obiekty lub ich klasy (miłość, nienawiść, fobie itd.).
- Fobia – silny, nieuzasadniony, nieracjonalny, obsesyjny (bezustannie zaprzątający świadomość) nie dający się opanować standardowymi mechanizmami samokontroli emocjonalnej lęk, odczuwany wobec pewnych przedmiotów lub w pewnych sytuacjach. Najczęściej – przestrzeni, zwierząt lub sytuacji społecznych (fobia szkolna). Wg behawiorystów fobie są zachowaniami nabytymi wskutek niekorzystnych doświadczeń o oddźwięku zwielokrotnionym nieodpowiednimi reakcjami otoczenia lub brakiem poczucia bezpieczeństwa. Konkurencyjne wyjaśnienia przyjmują, że niektóre fobie są gatunkowo ułatwione.
Þ Większość sentymentów to efekt uczenia się i doświadczenia osoby, niektóre mogą mieć podstawy biologiczne i wrodzone, mogą być powszechne wśród ludzi.
Þ Sentyment jest podstawą przeżywania emocji (często o tej samej nazwie) w momencie, gdy wydarzy się coś z wiązanego z obiektem.
Þ Emocje i sentymenty oddziałują na siebie.
Þ Z sentymentami związana jest tendencja do działania.
Þ Sentymenty można opisać jako pragnienia.
Þ Emocje i nastroje traktujemy jako procesy, sentyment jest pewną trwałą własnością osoby.
Þ Sentyment może stanowić rdzeń postawy, gdzie postawa jest też zjawiskiem afektywnym.
Þ Postawa – złożona organizacja procesów regulacyjnych, o charakterze względnie trwałej dyspozycji do spostrzegania, oceniania i reagowania wobec obiektu. Oprócz komponentu afektywnego zawiera komponent poznawczy i behawioralny.
v Kierowanie nastrojem (element samoregulacji)
Þ Thayer, Newman: „Nastrój to centralny element zachowania i kierowanie nastrojem stanowi podstawę wielu codziennych czynności”.
Þ Model dwuskładnikowy nastroju:
- Centralnie sterowany stan uogólnionego pobudzenia cielesnego, któremu towarzyszy jako świadoma komponenta uczucie energii / zmęczenia oraz uczucie napięcia / spokoju i rozluźnienia.
Stan układu krążenia i napięcia mięśni szkieletowych.
- Komponenta aktywna (+/-)
Þ Regulacja nastroju – modulowanie poziomem energii / napięcia, i utrzymanie ich na optymalnym poziomie.
- dobry nastrój – zmniejsza się napięcie, wzrasta poczucie energii.
- zły nastrój – zwiększony poziom napięcia, niska energia.
Zależność kulturowa
Þ Ocena S – złożony proces; podlegają jej różne aspekty S.
Þ Pięciofazowa sekwencja oceny S:
- identyfikacja (nowość S);
- (+) lub (-) ...
collet666