!Fiodor Dostojewski - Bracia Karamazow.pdf - Fiodor Dostojewski - Bracia Karamazow - zck68

FIODOR DOSTOJEWSKI

BRACIA KARAMAZOW

(Tłumaczył Aleksander Wat)

Annie Grigoriewnie Dostojewskiej

Zaprawd ę , zaprawd ę mówi ę wam: Je ś li ziarno

pszeniczne wpadłszy w ziemi ę nie obumrze, samo

zostawa; lecz je ś li obumrze, wielki owoc przynosi.

Ewang. ś w. Jana, XII, 24

OD AUTORA

Przyst ę puj ą c do Ŝ yciorysu mojego bohatera, Aleksego Fiodorowicza Karamazowa,

odczuwam niejakie zakłopotanie. Bo i w rzeczy samej: chocia Ŝ Aleksego Fiodorowicza

nazywam moim bohaterem, wiem przecie Ŝ sam, Ŝ e Aleksy Fiodorowicz nie jest wcale

człowiekiem wybitnym, tote Ŝ przewiduj ę nieuniknione pytania w rodzaju: czym Ŝ e wyró Ŝ nia si ę

ów Aleksy Fiodorowicz, Ŝ e ś go pan sobie pasował na bohatera? Co wła ś ciwie zdziałał? Kto o

nim wie i co? Czemu Ŝ to ja, czytelnik, mam traci ć czas na poznawanie faktów z jego Ŝ ycia?

Ostatnie pytanie jest najfatalniejsze, poniewa Ŝ mam na nie tylko jedn ą odpowied ź :

„Mo Ŝ e sami dowiecie si ę z powie ś ci.” No, a je ś li ludzie przeczytaj ą powie ść i nie zobacz ą

tego, nie zgodz ą si ę z tym, Ŝ e mój Aleksy Fiodorowicz jest godny uwagi? Mówi ę o tym,

poniewa Ŝ z Ŝ alem przewiduj ę ten wypadek. Według mnie Aleksy Fiodorowicz zasługuje na

uwag ę , ale bardzo w ą tpi ę , czy potrafi ę tego dowie ść czytelnikowi. Chodzi o to, Ŝ e Aleksy

Fiodorowicz jest co prawda działaczem, ale nieokre ś lonym i niewyklarowanym. Zreszt ą

trudno w takich czasach jak nasze wymaga ć od ludzi jasno ś ci. Jedno chyba jest niew ą tpliwe:

mój bohater jest człowiekiem dziwnym, a nawet dziwacznym. Dziwno ść za ś czyja ś i

dziwaczno ść raczej przeszkadzaj ą , ni Ŝ pomagaj ą w skupieniu na tym kim ś uwagi, zwłaszcza

gdy wszyscy d ąŜą do ł ą czenia szczegółów i staraj ą si ę znale źć bodaj jakikolwiek wspólny sens

w powszechnym bezsensie. A dziwak to w wi ę kszo ś ci wypadków szczegół, i raczej

odosobniony. Prawda?

Otó Ŝ je ś li nie zgadzacie si ę z t ą ostatni ą tez ą i odpowiecie: „nieprawda” albo: „to nie

zawsze prawda”, wówczas nabior ę mo Ŝ e wi ę kszego przekonania o doniosło ś ci mojego

bohatera Aleksego Fiodorowicza. Bo nie tylko dziwak „nie zawsze” jest odosobnionym

szczegółem, ale przeciwnie, nieraz ma w sobie rdze ń jakiej ś cało ś ci, pozostałych za ś ludzi

jego epoki - wszystkich innych - jaki ś przygodny wiatr nie wiadomo dlaczego oderwał od

niego na krótk ą chwil ę ...

Zreszt ą nie wdawałbym si ę w te bardzo nieciekawe i m ę tne wyja ś nienia, zacz ą łbym

zwyczajnie i po prostu bez wst ę pu: spodoba si ę , to i tak przeczytaj ą , lecz w tym bieda, Ŝ e mam

jeden Ŝ yciorys, a powie ś ci dwie. Zasadnicza jest druga powie ść - działalno ść mojego

bohatera w naszych czasach, w obecnej, bie Ŝą cej chwili. Pierwsza za ś powie ść dotyczy

zdarze ń , które rozegrały si ę trzyna ś cie lat temu, i wła ś ciwie nie jest nawet powie ś ci ą , lecz

epizodem z wczesnej młodo ś ci mojego bohatera. Nie mog ę jednak tej powie ś ci pomin ąć , bez

niej bowiem druga powie ść byłaby w wielu miejscach niezrozumiała. Ale wskutek tego

pierwotne moje kłopoty jeszcze si ę zwi ę kszaj ą : je Ŝ eli nawet ja sam, autor Ŝ yciorysu, uwa Ŝ am,

Ŝ e tak skromny i nieznaczny bohater mo Ŝ e nie zasługuje nawet na jedn ą powie ść , czemu wi ę c

przynosz ę dwie powie ś ci? I jak sobie wytłumaczy ć takie zuchwalstwo z mojej strony?

Nie mog ą c sobie poradzi ć z rozwi ą zaniem tych kwestii, zostawiam je bez odpowiedzi.

Oczywi ś cie wnikliwy czytelnik ju Ŝ dawno si ę domy ś lił, Ŝ e do tego wła ś nie od samego pocz ą tku

zmierzałem, i tylko d ą sał si ę na mnie, Ŝ e marnotrawi ę słowa i drogi czas. Na ten zarzut

odpowiem szczegółowo: marnotrawiłem słowa i drogi czas po pierwsze, przez grzeczno ść , a

po drugie, z przebiegło ś ci: ,,B ą d ź co b ą d ź , jako ś tam z góry o czym ś uprzedzałem.” Co wi ę cej,

po namy ś le zaczynam si ę nawet cieszy ć , Ŝ e moja powie ść rozpadła si ę sama przez si ę na dwie

powie ś ci, zł ą czone „zasad ą jedno ś ci”; poznawszy bowiem pierwsz ą , czytelnik sam b ę dzie

mógł oceni ć , czy warto zasiada ć do drugiej. Ma si ę rozumie ć , czytelnik nie ma wzgl ę dem

autora Ŝ adnych zobowi ą za ń , mo Ŝ e rzuci ć ksi ąŜ k ę nawet po dwóch stronicach i nigdy ju Ŝ jej

nie otwiera ć . Ale istniej ą przecie Ŝ i tacy delikatni czytelnicy, którzy zechc ą na pewno

przeczyta ć j ą do ko ń ca, aby ustrzec si ę omyłek przy wydawaniu bezstronnej oceny; do nich

autor zalicza na przykład wszystkich rosyjskich krytyków. Wzgl ę dem tych wła ś nie czytelników

uspokoiłem swoje sumienie: pozwalam im bez ujmy dla ich dokładno ś ci i lojalno ś ci odrzuci ć

t ę ksi ąŜ k ę po przeczytaniu pierwszego epizodu. Otó Ŝ i cała przedmowa. Ch ę tnie przyznaj ę , Ŝ e

jest zb ę dna, ale skoro j ą napisałem, to niech ju Ŝ sobie zostanie. A teraz do rzeczy.

CZ ĘŚĆ PIERWSZA

KSI Ę GA PIERWSZA

DZIEJE PEWNEJ RODZINKI

FIODOR PAWŁOWICZ KARAMAZOW

Aleksy Fiodorowicz Karamazow był trzecim z kolei synem ziemianina z naszego

powiatu, Fiodora Pawłowicza Karamazowa, którego tragiczny i niewyja ś niony zgon był w

swoim czasie, czyli dokładnie trzyna ś cie lat temu, szeroko omawiany (i dzi ś jeszcze

wspomina si ę u nas o tym); do tej sprawy wróc ę jeszcze w stosownym miejscu, a teraz po-

wiem o tym „ziemianinie” (jak go u nas nazywano, mimo Ŝ e wi ę ksz ą cz ęść Ŝ ycia sp ę dził poza

swym maj ą tkiem) tylko tyle, Ŝ e był to dziwny typ, dosy ć zreszt ą rozpowszechniony, typ

człowieka nie tylko wyuzdanego i nikczemnego, ale w dodatku zbzikowanego. Nale Ŝ ał

jednak do tego rodzaju zbzikowanych półgłówków, którzy doskonale umiej ą obrabia ć swoje

interesiki maj ą tkowe i nic ponadto ich nie zajmuje. Fiodor Pawłowicz zacz ą ł na przykład od

niczego, maj ą teczek miał male ń ki, jadał po cudzych domach, kroił na rezydenta, a tymczasem

zaraz po jego ś mierci okazało si ę , Ŝ e posiadał w gotówce około stu tysi ę cy rubli. Był przy tym

w ci ą gu całego swego Ŝ ycia jednym z najbardziej postrzelonych wartogłowów w całym

naszym powiecie. Powtarzam: to nie była bynajmniej głupota: wi ę kszo ść tych półgłówków

jest do ść rozumna i chytra; to był brak rozs ą dku, i to jaki ś osobliwy, narodowy.

Fiodor Pawłowicz był dwukrotnie Ŝ onaty i miał trzech synów - najstarszego, Dymitra

Fiodorowicza, z pierwszej Ŝ ony, i dwóch młodszych, Iwana i Aleksego, z drugiej. Pierwsza

mał Ŝ onka Fiodora Pawłowicza pochodziła z do ść znanego i bogatego szlacheckiego rodu

Miusowów, równie Ŝ obywateli naszego powiatu. Nie b ę d ę si ę zbytnio rozwodził, jak to si ę

stało, Ŝ e posa Ŝ na panna, w dodatku rozumna i dzielna, jak to cz ę sto si ę u nas trafia w

obecnym pokoleniu, ale co pojawiło si ę ju Ŝ w pokoleniu poprzednim, mogła wyj ść za takiego

„hetk ę -p ę telk ę ”, jak wówczas powszechnie nazywano u nas Fiodora Pawłowicza. Znałem

przecie Ŝ tak ą pann ę z wcze ś niejszego, „romantycznego” pokolenia, która przez kilka lat

Ŝ ywiła zagadkow ą miło ść do pewnego pana i cho ć mogła go najspokojniej w ś wiecie

po ś lubi ć , ubrdała sobie przeró Ŝ ne urojone przeszkody, a Ŝ wreszcie pewnej burzliwej nocy

skoczyła do gł ę bokiej i bystrej rzeki z wysokiego brzegu, przypominaj ą cego urwisko, i

zgin ę ła jedynie z własnego kaprysu, tylko po to, by sta ć si ę podobn ą do Szekspirowskiej

Ofelii; mo Ŝ na by nawet powiedzie ć , Ŝ e gdyby urwisko, które od dawna sobie upatrzyła i

!Fiodor Dostojewski - Bracia Karamazow.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: