SPIS TREŚCI
1. STRESZCZENIE……………………………………………………………………3
2. SŁOWA KLUCZOWE……………………………………………………………...5
3. WSTĘP……………………………………………………………………………….6
4. ANATOMIA I BIOMECHANIKA KRĘGOSŁUPA……………………………...8
4.1. Budowa kręgosłupa…………………………………………………………....8
4.2. Aparat mięśniowy kręgosłupa………………………………………………..13
4.3. Unerwienie i unaczynienie kręgosłupa……………………………………….15
4.4. Biomechanika kręgosłupa…………………………………………………….17
5. OSTRY ZESPÓŁ KORZENIOWY………………………………………………..20
5.1. Aspekt historyczny……………………………………………………………20
5.2. Jednostka chorobowa………………………………………………………….21
5.3. Objawy kliniczne……………………………………………………………...24
6. CEL PRACY…………………………………………………………………………29
7. DIAGNOSTYKA I LECZENIE……………………………………………………30
7.1. Badanie kliniczne……………………………………………………………..30
7.2. Badanie radiologiczne………………………………………………………...35
7.3. Fizjoterapia……………………………………………………………………36
7.3.1. Kinezyterapia………………………………………………………….36
7.3.2. Fizykoterapia………………………………………………………….38
7.4. Farmakoterapia………………………………………………………………..39
7.5. Psychoterapia i edukacja pacjenta…………………………………………….39
7.6. Leczenie operacyjne…………………………………………………………..40
8. PODSUMOWANIE…………………………………………………………………41
9. PIŚMIENNICTWO…………………………………………………………………43
1. STRESZCZENIE
Kręgosłup jest bardzo skomplikowaną strukturą, zarówno anatomicznie jak i biomechanicznie. Aparat kostny, więzadłowy oraz powiązane z nimi mięśnie stanowią jedną funkcjonalną całość. Wystarczy uszkodzenie, bądź zużycie chociażby jednego elementu tej „kolumny”, aby nasze życie uległo zmianie, zmieniło się w cierpienie.
Bóle kręgosłupa u większości chorych są spowodowane zaburzeniami czynnościowymi kręgosłupa, który poddany jest szczególnym obciążeniom statycznym i dynamicznym.
Bóle w obrębie kręgosłupa mogą być spowodowane chorobami lub przeciążeniem kręgosłupa, które jest bardzo powszechne u osób pracujących fizycznie i umysłowo. Do najczęstszych schorzeń kręgosłupa należą choroba dyskowa, zwyrodnienia, urazy. Choroba dyskowa jest chorobą krążka międzykręgowego, potocznie zwanego „dyskiem”. Jest o tarczka umieszczona pomiędzy kręgami, która może ulec degeneracji lub jej część centralna może przemieścić się z okolicy międzytrzonowej w obręb kanału kręgowego i wywołać ucisk na korzenie. Zmiany zwyrodnieniowe mogą mieć postać wyrośli kostnych (osteofitów) na trzonach kręgów, które drażniąc sąsiednie tkanki powodują ból.
Unerwienie kręgosłupa jest bardzo bogate, zatem ucisk lub drażnienie jego elementów, a zwłaszcza korzeni nerwowych wywołuje objawy bólowe o różnym natężeniu.
W ciągu całego życia około 80% pacjentów doświadcza objawów bólowych w obrębie kręgosłupa. U osób młodych są one najczęściej spowodowane przeciążeniem wynikającym z charakteru wykonywanej pracy. Największy problem stanowią jednak bóle u osób w wieku pomiędzy 40-50 rokiem życia, gdzie jest to moment największej aktywności życiowej, lecz niestety krążki międzykręgowe ulegają już stopniowemu odwodnieniu, co osłabia ich funkcję amortyzującą.
Leczenie u pacjentów z ostrym zespołem korzeniowym kręgosłupa, niezależnie od umiejscowienia, zależy od okresu choroby, obrazu neurologicznego i obejmuje: kinezyterapię, fizykoterapię, farmakoterapię, psychoterapię oraz edukację pacjenta, dotyczącą patomechanizmu choroby, ergonomii pracy i wypoczynku oraz stylu życia. W ostrym zespole korzeniowym obowiązuje bezwzględny reżim łóżkowy, trwający od 3-5 dni. Natomiast, jeżeli po upływie około 3 tygodni reżimu łóżkowego objawy bólowe i neurologiczne nie ustępują, bierze się pod uwagę leczenie operacyjne. Podstawowym celem zastosowania kompleksowego leczenia usprawniającego jest przede wszystkim usunięcie objawów bólowych, poprzez odciążenie struktur w obrębie segmentu ruchowego, a więc uciśniętych korzeni nerwowych.
Kręgosłup jest jednym z najważniejszych elementów organizmu ludzkiego i musimy dbać o niego przede wszystkim sami. Bardzo ważne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie stabilizujące kręgosłup. Pamiętajmy, że człowiek zdrowy, to człowiek szczęśliwy.
2. SŁOWA KLUCZOWE
Ø krążek międzykręgowy
Ø przepuklina jądra miażdżystego
Ø zmiany zwyrodnieniowe (osteofity)
Ø bóle korzeniowe
Ø zespół rwy kulszowej
Ø zespół rwy ramiennej
Ø górny i dolny zespół korzonkowy
Ø choroba dyskowa
Ø objaw Laseque’a
3. WSTĘP
Funkcjonowanie organizmu człowieka uzależnione jest od wielu czynników środowiska zewnętrznego. Jednakże dominującą rolę przypisuje się własnej aktywności ruchowej. Obecnie rozwój techniki, automatyzacja pracy w coraz większym stopniu zmniejszają potrzebę działania, wywierając ujemny wpływ na budowę i czynności narządu ruchu. Tak, więc przystosowanie się człowieka do życia we współczesnej cywilizacji prowadzi do wielu zmian w obrębie kręgosłupa z równoczesnym osłabieniem elementów dynamicznych, które stanowią fizjologiczną barierę w tej części ciała ludzkiego.
Kręgosłup jest wyjątkowo skomplikowaną strukturą, zarówno anatomicznie jak i biomechanicznie. Elementy kostne, aparat więzadłowy i związane z nimi mięśnie stanowią jedną funkcjonalną całość. Wystarczy uszkodzenie, bądź zużycie chociażby jednego elementu np. krążka międzykręgowego, stawów międzywyrostkowych, czy zaburzenie wewnątrzrdzeniowego krążenia krwi, aby nasze życie uległo zmianie, zmieniło się w cierpienie.
Większość objawów bólowych w obrębie kręgosłupa jest spowodowana nie tylko chorobami, lecz również jego przeciążeniem. Nadwaga i siedzący tryb życia to czynniki, które sprzyjają dolegliwościom. U młodych osób są najczęściej spowodowane przeciążeniem wynikającym z charakteru wykonywanej pracy. Największy problem stanowią jednakże bóle u ludzi w wieku między 40-50 rokiem życia. Jest to moment największej aktywności życiowej, lecz niestety krążki międzykręgowe ulegają już stopniowemu odwodnieniu i stwardnieniu, co znacznie osłabia ich funkcję amortyzującą. Zaniedbane dolegliwości w obrębie kręgosłupa wynikające chociażby z trybu życia mogą doprowadzić do zmian zwyrodnieniowych krążka międzykręgowego, które w połączeniu z mechanicznymi przeciążeniami kręgosłupa mogą doprowadzić do wystąpienia przepukliny jądra miażdżystego. Ten rodzaj patologii określany jest mianem „przedwczesnego” lub „patologicznego starzenia się”, który może spowodować upośledzenie unerwienia w obrębie kręgosłupa. Zmiany te umiejscawiają się najczęściej w najbardziej ruchomych odcinkach kręgosłupa (szyjnym i lędźwiowo-krzyżowym), a więc w miejscach narażonych najbardziej na różnego rodzaju urazy, zużycie chrząstki, czy przeciążenia.
W ciągu całego życia u około 80% dorosłych pacjentów obserwuje się występowanie dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa. Charakter dolegliwości jest zróżnicowany, mogą to być: bóle przeszywające, tępe, czy wywołujące uczucie pieczenia. Należy pamiętać, że ból jest jedynie objawem zmian w obrębie kręgosłupa i może być odczuwany zarówno centralnie, jak i po obu jego stronach.
Rehabilitacja w połączeniu z farmakoterapią pozwala na uzyskanie u większości pacjentów zdecydowanej poprawy, niekiedy remisji i ustąpienia objawów, co umożliwia przywrócenie zaburzonej sprawności dając szansę na powrót do pracy zawodowej i życia społecznego. Rola rehabilitacji w tej grupie chorób jest niezastąpiona.
Problem bólów w obrębie kręgosłupa przybrał w obecnych czasach cechy choroby społecznej i stał się przedmiotem troski nie tylko lekarzy, ale również ekonomistów, czy działaczy państwowych. Liczba osób dotkniętych objawami bólowymi kręgosłupa niepokojąco wzrasta wraz z przemianami cywilizacyjnymi i poprawą stylu życia.
Należy pamiętać, że kręgosłup mamy tylko jeden i musimy przede wszystkim dbać o niego sami.(5,14)
4. ANATOMIA I BIOMECHANIKA KRĘGOSŁUPA
4.1. Budowa kręgosłupa
Kręgosłup jest najbardziej istotnym składnikiem układu kostnego i stanowi oś szkieletu. Położony jest w linii pośrodkowej ciała i jest jego osią mechaniczną. Kręgosłup jest elementem podporowym, dźwiga ciężar ciała, spełnia funkcję amortyzującą, ponadto jest ochroną dla rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych.
Kształt kręgosłupa jest esowaty i zmienia się wraz z wiekiem człowieka, ponadto zmienia się w zależności od stanu ruchowego, a także naszego samopoczucia. U człowieka dorosłego odcinek szyjny jest wygięty ku przodowi, nazywa się to lordozą odcinka szyjnego, w części piersiowej wygina się ku tyłowi - co określamy kifozą piersiową, wreszcie w części lędźwiowej wygina się znowu ku przodowi stanowiąc lordozę lędźwiową. Te wygięcia kręgosłupa istotnie wpływają na jego funkcję podporową i amortyzującą (Rys.1).
Rys.1. Schemat kręgosłupa człowieka.(13)
Kręgi z kolejnych odcinków kręgosłupa różnią się budową, rozmiarami i kształtem, ale typowy kręg zbudowany jest z trzonu, który przejmuje większą część przeciążeń i przytwierdzonego do niego od strony grzbietowej łuku kręgowego. Pomiędzy trzonem, a łukiem kręgowym znajduje się otwór kręgowy. Otwory kręgowe tworzą razem kanał kręgowy, biegnący przez całą długość kręgosłupa. W kanale kręgowym położona jest część ośrodkowego układu nerwowego – rdzeń kręgowy. Tylna powierzchnia trzonu, stanowiąca jednocześnie przednią ścianę otworu kręgowego jest miejscem, gdzie leżą otwory, przez które przechodzą żyły podstawno-kręgowe, kierujące się do splotów żylnych kręgowych wewnętrznych, znajdujących się w obrębie kanału kręgowego. Łuk kręgowy w miejscach odejścia od trzonu jest znacznie od niego niższy i nosi nazwę nasady łuku kręgowego. Występują tutaj dwa wcięcia kręgowe: górne płytsze i dolne głębsze. W wyniku nakładania się jednego kręgu na drugi wcięcie dolne górne kręgu uzupełnia wcięcie górne kręgu dolnego. Tworzy się w ten sposób otwór międzykręgowy, przez który przebiegają naczynia i nerwy. Dalszy odcinek łuku kręgowego stanowi ...
siewek