J. Łotman Postać i charakter
- obraz charakterystyczny buduje się jako realizacja schematu kulturowego i znaczących odchyleń od niego. Odchylenia tworzą rozrzut prawdopodobieństwa zachowania bohatera;
- s. 359 ta istota człowieka, która w kulturze danego typu jawi się jako pewna, jedynie możliwa norma zachowania, w tekście artystycznym realizowana jest jako określony zbiór możliwości częściowo tylko realizowany w jego granicach;
- aby charaktery mogły być sobie przeciwstawne, muszą być porównywalne (przeciwstawne w różny sposób mówią o tym samym, mogą mieć podobny wygląd, znajdować się w podobnych sytuacjach itp.);
- bohater może być dany w opisie innej postaci (wtedy charakteryzuje się i mówiącego i mówionego;
- charakter postaci można budować przez połączenie podobnych charakterystyk w jedną wiązkę;
- by osiągnąć nieoczekiwane zachowanie bohatera – 1) charakter budowany nie jako jedna możliwość działania, ale jako zbiór możliwości, 2) dynamika dzięki rozwojowi tekstu, czytelnik nie zna całości języka obrazu;
- obraz jednolity na abstrakcyjnym poziomie, a na poziomach niższych dzielący się na pewną liczbę podstruktur daje możliwość czynów prawidłowych i nieoczekiwanych.
Współcześnie:
- widz nie rozumie połączenia dynamiki ciała z uśmiechem twarzy z rzeźb starożytnych na przykład;
- w sztuce XX wieku bohater może mieć 2 imiona, może się rozpadać na wiele postaci.
Różne typy kodów artystycznych odnoszą się różnie do zmiany postaci – w bajce i hagiografii średniowiecznej są 2 grupy postaci – 1) przechodzące przeobrażenie zewnętrzne (potwór przemienia się w pięknego mężczyznę, zwierzę w człowieka) lub wewnętrzne (grzesznik w świętego), 2) niezmienne.
Swiderka