PODSTAWY PROJEKTOWANIA
Literatura podstawowa:
3. Dobrzański T., Rysunek techniczny, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1998,
ZIELENI I ZWIĄZEK SZKÓŁKARZY POLSKICH
Literatura uzupełniająca:
1. Brian Bagnall Jak rysować i malować Penta ; Warszawa 1994
2. Smith R. Szkoła rysowania i malarstwa. Muza S.A. 1994
3. Seneta W. Dolatowski J. Dendrologia Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004
4. Bugała W., 1979 Drzewa i krzewy dla terenów zieleni PWRiL Warszawa
5. Neufert E. Podręcznik projektowania architektoniczno-budowlanego. Arkady Warszwa 2006
6. Pokorski J., Siwiec A., 1998 Kształtowanie terenów zieleni WSiP Warszawa
7. Bartosiewicz A. Urządzanie terenów zieleni WSiP Warszawa 1998
8. Haber Z. Kształtowanie terenów zieleni z elementami ekologii Wyd. AR Poznań 2001
9. Praca zbiorowa pod red. W. Niemirskiego – Urządzanie terenów zieleni. PWT, Warszawa 1959
10. Orzeszek-Gajewska B., Kształtowanie terenów zieleni w miastach PWN, Warszawa 1982
11. Wiliams R., Projektowanie ogrodów przydomowych PWRiL Warszawa 1998
12. Willimas R., Piekne ogrody, Arkady, Warszawa 1996,
13. Brooks J. Projektowanie ogrodów Wiedza i Życie 2004
14. Brooks J. Wielka księga ogrodów Wiedza i Życie 2004
15. Brooks J., Wielka księga małych ogrodów, Wiedza i Życie, Warszawa 1993,
16. Newbury T., Sztuka projektowania ogrodów Elipsa, Warszawa 2005
17. Swift P., Szymanowski J., Przestrzeń wokół domu, Arkady, Warszawa 1998
18. Wirth P. Ogród krok po kroku KDC 2003
19. Böhm A., Wnętrze w kompozycji krajobrazu, Politechnika Krakowska im. T. Kościuszki, Kraków 1998
20. Allison J., Woda – ozdoba ogrodu, ELEW-KOROPRINT, Warszawa 1993
21. Wilson A., Ogrody projekty i realizacje Arkady 2005
Czasopisma:
Kwietnik. Wyd. Prószyński i Ska, Warszawa
Ogrody ogródki zieleńce Wyd. Agora SA, Warszawa
Mój piękny ogród Wyd. Burda Polska, SP. z.o.o.
Działkowiec Wyd. Działkowiec
Murator: numery specjalne: Urządzamy ogród 1/2003 Urządzamy ogród 1/2004
WYKŁAD I
Tereny zieleni, są to obszary głównie w aglomeracjach miejskich, (również w krajobrazie otwartym), planowo obsadzane roślinnością dla poprawy estetyki i funkcji biologicznej środowiska.
Składają się z zieleni obejmującej parki, zieleńce, ciągi komunikacyjne, obiekty sportowe itp. składniki objęte klasyfikacją terenów zieleni, a w szerokim pojęciu tereny zieleni obejmują również obszary krajobrazu otwartego wraz z jego zasobami (wody, lasy, drogi) i inne elementy tworzące krajobraz w tym parki wiejskie (podworskie, przypałacowe, rezydencjonalne - prawie wszystkie zabytkowe) oraz parki krajobrazowe i narodowe wykorzystywane dla turystyki i nauki
Tereny zieleni mogą być:
• ogólnodostępne (parki, zieleńce, bulwary, lasy komunalne),
• zamknięte lub o dostępności ograniczonej (ogrody działkowe, zieleń zakładów przemysłowych),
• o przeznaczeniu specjalnym (ogrody dydaktyczne: botaniczne, arboreta, zoologiczne, cmentarze) przy czym tereny zieleni o przeznaczeniu specjalnym zalicza się zwykle do ogólnodostępnych.
KLASYFIKACJA TERENÓW ZIELENI
Podstawą planowania i urządzania terenów zieleni jest ich klasyfikacja. Obejmuje pięć zasadniczych kategorii, w których z kolei występują różne rodzaje zieleni pełniące określone funkcje i zadania: kulturalno-społeczne, gospodarczo-społeczne i techniczne.
Opracowana na podstawie danych Instytutu Urbanistyki i Architektury wg. A.Zielonko
I Tereny zieleni otwarte (dostępne) wypoczynku biernego i czynnego
TERENY ZIELENI WYPOCZYNKU BIERNEGO
• parki spacerowo-wypoczynkowe,
• zieleńce,
• bulwary i promenady.
TERENY ZIELENI WYPOCZYNKU CZYNNEGO
• parki ludowe (parki kultury i wypoczynku),
• lasy komunalne (parki leśne),
II Tereny zieleni specjalnego przeznaczenia
TERENY DOSTĘPNE (OTWARTE)
• pasy zieleni izolacyjnej,
• zieleń towarzysząca komunikacji (ulice, drogi, koleje, komunikacja lotnicza, wodna),
TERENY OGRANICZENIE DOSTĘPNE
• ogrody dydaktyczne (botaniczne, dendrologiczne, etnograficzne, zoologiczne, ośrodki kultury ogrodniczej i wystawy ogrodnicze)
• pracownicze ogrody działkowe,
• cmentarze (komunalne, parafialne, wojskowe),
• parki i ogrody zabytkowe.
III Tereny zieleni towarzyszące różnym obiektom:
• zabudowie osiedlowej i indywidualnej,
• obiektom dziecięcym (place gier i zabaw, żłobki, przedszkola, ogrody jordanowskie, ośrodki wczasów świątecznych, ośrodki półkolonijne),
• szkołom,
• wyższym uczelniom,
• obiektom usług kulturalno-społecznych,
• obiektom kultury i sztuki,
• obiektom służby zdrowia,
• obiektom opieki społecznej,
• obiektom kultury fizycznej,
• obiektom usługowo-handlowym i przemysłowym,
• obiektom usług techniczno-gospodarczych.
IV Tereny gospodarki ogrodniczej, rolniczej i leśnej:
• gospodarstwa ogrodnicze oraz szkółki drzew i krzewów ozdobnych,
• gospodarstwa produkcyjne (warzywnicze, sadownicze i kwiaciarskie)
• gospodarstwa rolniczo-hodowlane,
• lasy produkcyjne.
V Tereny zieleni wypoczynkowo-wycieczkowe i turystyczne:
• bazy i ośrodki wypoczynkowe lądowe, przyleśne i przywodne,
• lasy komunalne (parki leśne)
• parki narodowe.
Park - to duży obszar zieleni o powierzchni od kilku, do kilkunastu niekiedy do kilkudziesięciu (lub więcej) ha. Wielkość parku zależy od jego lokalizacji i administracyjnej przynależności do dzielnicy (park dzielnicowy do 5 ha), miasta (park miejski do 20 ha).
Park kultury o zróżnicowanym programie i powierzchni powyżej 100 ha jest parkiem rozrywki (parki ludowe).
Parki krajobrazowe i narodowe jako wielkoprzestrzenne obiekty zieleni krajobrazu otwartego służą głównie potrzebom turystyki i nauki.
Według projektu najnowszej klasyfikacji wyróżnia się około 40 różnych rodzajów i podrodzajów parków. Jednakże cytowana, uproszczona klasyfikacja parków według prof. A Zielonki, - (cyt. za Niemirskim) obejmująca pięć grup wszystkich składników terenów zieleni wydaje się bardziej logiczna, prosta i zrozumiała, aczkolwiek nie jest całkowicie uporządkowana, gdyż niektóre składniki np. parki powtarzają się w różnych grupach.
Zieleniec - Zwany także skwerem (od ang. square) to obszar o powierzchni nie większej niż 2 ha, zaliczany jest już do małych obiektów terenów zielni. Zieleńce mogą mieć charakter spacerowy lub wypoczynkowy, zawsze jednak pełnią funkcję ozdobną lub dekoracyjną. Szczególnie należy je stosować w starej, wadliwej i intensywnej zabudowie jako uzupełnienie zieleni na terenach mieszkaniowych. Zasięg obsługi nie powinien przekraczać 300 m.
Bulwary i promenady - Są to szerokie, spacerowe ulice lub aleje (15 do 18 m) obsadzane szpalerami drzew i krzewów, lokalizowane w reprezentacyjnych częściach miast (promenady) lub wzdłuż wybrzeży z widokiem na morze, jezioro, rzekę (bulwary). Często od strony lądu osłonięte są efektowną architekturą budynków z ogrodami, zieleńcami lub parkiem. Ze względu na przeznaczenie spacerowo-wypoczynkowe powinny mieć charakter ulic spokojnych, o słabym ruchu lokalnym, możliwie ciągłych, o małej liczbie skrzyżowań z przejazdami poprzecznymi.
Pasy zieleni izolacyjnej - Zakłada się zarówno na terenie miasta, jak i w strefie podmiejskiej. Służą do oddzielania dzielnic przemysłowych od mieszkaniowych – funkcja higieniczno-sanitarna, która polega na tłumieniu hałasów, zatrzymywaniu kurzu i wyziewów przemysłowych, tworzeniu zapór przeciwwiatrowych, przeciwpożarowych itp. Szerokość pasa waha się w granicach od 100 do 2000 m.
Zieleń towarzysząca komunikacji ulicznej (miejskiej) - W doborze gatunków do obsadzania ulic należy uwzględniać odporność na trudne warunki glebowe i ekologiczne jakie towarzyszą zieleni ulicznej. Średnia odległość między drzewami wzdłuż ulic powinna mieścić się w zakresie 9 - 12 m zależnie od siły wzrostu gatunku użytego do obsadzania ulic. Gatunki do obsadzeń ulicznych winny charakteryzować się małymi wymaganiami w stosunku do żyzności podłoża, dużą tolerancją na zasadowość gleby (odporność na alkalizację) i zasolenie, odpornością na suche i przegrzane powietrze miast, odpornością na zanieczyszczenia powietrza. Do gatunków zaliczanych do odpornych na sumę tych uciążliwości należą: głogi, robinie, platany, klony, lipy, jarzębiny, leszczyna turecka.
Zieleń towarzysząca komunikacji drogowej (drogi: powiatowe, wojewódzkie, szybkiego ruchu i autostrady) - Trasom tym towarzyszą rzędy drzew przydrożnych (w likwidacji od roku 1972), nowe nasadzenia przenoszone są na zewnętrzną stronę przydrożnych rowów gdzie powinny być obsadzane rzędami i podsadzone krzewami tworzącymi pasy przeciwśniegowe i przeciwwydmowe.
Odpowiednio komponowana zieleń wysoka - przez rozbijanie monotonii widoków z dróg - podnosi pełni także funkcję estetyczne i bezpieczeństwa.
Zadanie to realizowane są przez:
• tworzenie drobnych zalesień i kęp z drzew o powierzchni 0,1 - 1,0 ha na obszarach pól w sąsiedztwie dróg do głębokości 1 km od drogi,
• tworzenie prześwitów między kępami z wglądem w krajobraz otwarty,
• zamykanie wnętrz lub przesłanianie obiektów nieciekawych.
Zieleń towarzysząca komunikacji kolejowej to zieleń towarzysząca torowiskom w krajobrazie otwartym i zieleń otaczająca stacje kolejowe.
Zieleń torowisk:
- żywopłoty przeciwśnieżne w miejscach gdzie przy szybkości wiatru 4 - 10 m/ sek następuje przenoszenie śniegu,
- żywopłoty przeciwpiaskowe - gdzie przenoszenie piasku (erozja wietrzna) następuje przy szybkości wiatru powyżej 20 m/sek.
Zieleń towarzysząca komunikacji wodnej: Służy do umacniania skarp, nasypów i wykopów przy sztucznych kanałach. Ponadto jest czynnikiem zespalającym wodę z krajobrazem. Przy naturalnych ciekach i rozlewiskach odpowiednio zaprojektowana utrzymuje w równowadze bilans wodny gleby i powietrza, zapobiega powodziom oraz zbyt szybkiemu wyparowywaniu wody.
Ogrody botaniczne,- to obiekty dydaktyczne o charakterze parkowym ze zbiorami roślinności z różnych stref klimatycznych zebranych na jednym obszarze zwykle z podziałem na strefy pochodzenia lub siedliska naturalne. W podobny sposób jak ogrody botaniczne powstawały również arboreta,- ogrody o charakterze parkowym w których dominuje roślinność drzewiasta nad którą prowadzone są badania. Arboreta pełnią funkcję obiektów dydaktycznych dla wydziałów leśnych wyższych uczelni i PAN.
Ogrody zoologiczne - wywodzą się od zwierzyńców, w których od średniowiecza możnowładcy trzymali dzikie zwierzęta w ogrodzonych obszarach lasów, gdzie urządzano polowania. Obecnie zwierzyńce są obszarami ochrony zwierząt. Ogrody zoologiczne są to placówki naukowo-dydaktyczne o charakterze parkowym z ograniczoną dostępnością
Skansen- synonim park etnograficzny, historyczny, architektoniczny itp. Pierwszy skansen (budownictwa, etnografii, historii upraw i oręża) powstał na obszarze twierdzy Djurgarden w Sztokholmie w 1850 roku. Skanseny zazwyczaj występują w krajobrazie otwartym. Towarzyszy im zwykle zieleń.
Pracownicze ogrody działkowe - Motto,: „ zielone płuca dla miast, zdrowa żywność i rekreacja dla miliona działkowiczów na 44 tys. hektarów”.
Jest to stosunkowo młody element terenów zieleni POD. Powstały w końcu XIX wieku w okresie szczytowego rozwoju kapitalistycznego przemysłu - jako forma premiowania zasłużonych pracowników fabryk. Do terenów zieleni zaliczone zostały dopiero w 1958 r
Pracownicze ogródki działkowe mogą być:
• stałe, z prawem użytkowania bez ograniczeń czasowych,
• czasowe, przydzielane na okres 3-10 lat.
POD zlokalizowane na obszarach administracyjnych miast są tymczasowe, a zlokalizowane 2 km od granic miasta stałe.
Podstawą działalności użytkowników działek jest Regulamin Pracowniczych Ogródków Działkowych.
Cmentarze komunalne dzielone są na kwatery rozgraniczane drogami i zielenią. Obszar kwater winien umożliwić lokalizację 100-150 grobów. Miejsca grzebalne zajmują zwykle do 50 % powierzchni, zieleń 35 %, drogi 15 %, pozostała przestrzeń to miejsca na kaplicę i zabudowania gospodarcze związane z obsługą cmentarza. Drogi główne (utwardzone) winny mieć szerokość 5 m, drogi boczne (żwirowe) 3 m, a drogi wewnętrzne dzielące kwatery grzebalne 2 m, przejścia między grobami 0,3 m a wzdłuż rzędów grobów 0,5 m.
Oprócz cmentarzy komunalnych powszechne są też cmentarze parafialne (wyznaniowe) podlegające administracji kościelnej rożnych wyznań.
Tradycyjne miejsce grzebalne zajmuje powierzchnię: 2,0 x 1,0 (obowiązująca głębokość grobu x 1,7 m), odstęp podłużny (boczny) między grobami wynosi 0,3 m, a odstęp między rzędami grobów 0,5 m.
Miejsce grzebalne dla pochówku w urnach po kremacji wynosi 1,0 x 1,0 m.
...
paulinka87.22