Proudhon 1.pdf

PIERRE JOSEPH PHOUDHON

(1809—1865)

Wybór pism

Tom I

Wstęp

Jana Garewicza

Dygitalizacja

hooltaj

KSIĄŻKA i WIEDZA-1974

Tłumaczyli:

JADWIGA BORNSTEIN, HALINA MOBTIMER,

BARBARA SIEROSZEWSKA, BOLESŁAW

WSCIEKLICA

Redaktor

ALEKSANDRA BARANOWSKA

Redaktor techn. K. Woroniecki

Korektorzy: S. Snopek i Z. Kołodziejczyk

Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa—Książka—Ruch".

Wydawnictwo „Książka i Wiedza". Warszawa, styczeń 1974 r.

Wyd. I. Nakład 1500 + 260 egz. Obj. ark. wyd. 34,6. Obj. ark.

druk. 50,0 (43,0). Papier druk. sat. kl. III, 65 g, 84X108 cm.

Oddano do składania 8.XII.1972 r. Podpisano do druku

w grudniu 1973 ir. Druk ukończono w styczniu 1974 r.

Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego". Warszawa,

ul. Miedziana 11/13. Zam. 284/73. R-22.

WSTĘP

KOLEJE ŻYCIA P.J. PROUDHONA

Jakkolwiek oceni się działalność Proudhona, o życiu

jego na pewno nie da się powiedzieć, że toczyło się

gładko i spokojnie. Inteligentny, nieprzeciętnie

uzdolniony, porywający pisarz, człowiek obdarzony

urokiem i darem jednania sobie ludzi, Proudhon stale był

ze światem w wojnie, stale z wszystkimi skłócony,

wcielona opozycja wobec wszystkiego, co uznane, wobec

każdego dogmatu. W walkach, jakie toczył, nie chodziło

nigdy o zniszczenie osobistych przeciwników, o korzyści

lub ambicje, stale zaś o zasady i ich konsekwencje

praktyczne. Należał do ludzi, którzy zawsze idą pod

prąd i czynią to w sposób prowokacyjny. Epatował

klerykałów, czyniąc z Mojżesza obrońcę równości, i

ateistów, powołując się na Pismo święte. Stypendium

przyznane przez uniwersytet w Besancon nie tylko

wykorzystał dla napisania rozprawy o tożsamości

własności i kradzieży, ale na domiar złego zadedykował ją

czcigodnym akademikom, wyrażając nadzieję, że staną się

na równi z nim heroldami i propagatorami równości.

Odżegnał się od rewolucji lutowej w chwili

powszechnego entuzjazmu i sam jeden wystąpił w Izbie

Deputowanych w obronie pokonanych robotników w

dniach czerwcowych. W momencie gdy cała Francja

solidaryzowała się z walką Włochów o zjednoczenie,

Proudhon ogłaszał artykuły kwestionujące jego wartość, a

w roku 1863 stwierdzał, że rozbiory Polski były aktem

w pełni praworządnym i zgodnym z interesami postępu,

był wcielonym zaprzeczeniem. Zwalczał własność

prywatną i własność wspólną, Boga i bezbożność,

autokratyzm i demokrację, zachowawczość i

wywrotowość. Płacił za swoje poglądy nędzą, więzieniem

i wygnaniem, a mimo to pomawiano go o oportunizm.

Celestyn Bougle, wielki znawca socjalizmu, nazwał go

Proteuszem; i rzeczywiście myśl jego skrzy się i mieni

wszystkimi barwami, wprawiając w zakłopotanie

interpretatorów, zarazem jednak sprawiając, że jako je-

den z nielicznych socjalistów dziewiętnastowiecznych

interesuje wciąż jeszcze nie tylko badaczy i działa na

wyobraźnię ludzi naszej epoki — jego portrety na

zbuntowanej Sorbonie w maju 1968 roku są tego wy-

mownym dowodem.

Zajmował się wszystkimi formami życia społecznego

i wypowiadał we wszystkich dziedzinach nauk

społecznych. Filozofia, najszerzej pojęta socjologia,

ekonomia, lingwistyka, religioznawstwo, politologia —

wszystko mieściło się w obrębie jego zainteresowań. 26

tomów, łącznie około 7000 stron obejmuje zbiorowe

wydanie jego pism z roku 1868. Do tego dochodzi 14

tomów korespondencji, bynajmniej nie kompletnej,

zapoczątkowana dopiero edycja notatek, kilkadziesiąt

zeszytów dzienników lektury. Jeśli uwzględnić, że do

czterdziestego niemal roku życia pracował ponadto zawo-

dowo jako drukarz i prokurent handlowy, a w późniejszym

okresie kilka lat spędził w więzieniu, podziw ogarnia

wobec tego ogromu pracy. Myśli przez niego

wypowiadane odznaczały się przy tym dużą

oryginalnością i płodnością, nawet jeśli poprawność

rozumowania niejedno pozostawiała do życzenia,

wypowiadane zaś bywały w formie tak błyskotliwej, że

słusznie zalicza się go dziś nie tylko do myślicieli, ale i

do wybitnych pisarzy.

Proudhon całe życie był postacią kontrowersyjną,

pozostał nią też po śmierci. Doczekał się interpretacji

zupełnie przeciwstawnych i ocen, które różniły się

krańcowo. Systematyczny wykład jego poglądów

nastręcza ogromne trudności i zawsze obarczony jest su-

biektywizmem: kiedy ma się do czynienia z tezami

sprzecznymi, nieuniknione jest eksponowanie pewnych

dzieł, pewnych wypowiedzi z niekorzyścią dla innych.

Prezentując poglądy Proudhona będziemy się zatem

starali wyjaśnić przede wszystkim, jakie przesłanki

legły u podstaw tych sprzeczności wewnętrznych i w

jakim sensie dzieło Proudhona stanowi mimo wszystkich

niekonsekwencji jednolitą całość.

I. FILIUS FABRI

Pierwsze dziesięciolecie rządów Ludwika Filipa nale-

ży do najpłodniejszych okresów w dziejach francuskie-

go piśmiennictwa. Nieograniczona swoboda wypowiedzi

przyniosła powódź pism, w których wyrażano stosunek

do przeszłości, opisywano i oceniano teraźniejszość

i tworzono niezliczone wizje przyszłości, rysującej się

niezależnie od różnicy ujęć z reguły niemal w świetla-

nych barwach. Przewrotu dokonanego nie kwestiono-

wano, żądano natomiast nieraz doprowadzenia go do

końca, lecz zawartą w tych żądaniach groźbę dla istnie-

jącego ustroju uświadomić miało dopiero Stowarzysze-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: