Suliga Jan Witold - Tarot. Karty, ktore wroza(1).pdf

(640 KB) Pobierz
TAROT
Jan Witold Suliga
TAROT
Karty, Które Wróżą
Wydawnictwo Łódzkie
TAROT
Spośród różnych systemów wróżbiarskich spotykanych w Europie
najczęściej mamy do czynienia z astrologia, chiromancją, a także z karto-
1
mancją, czyli wróżeniem za pomocą kart. W przeciwieństwie jednak do dwóch
pierwszych systemów, tajniki kartomancji są mało znane, aczkolwiek sama
sztuka wróżbiarska należy do bardzo popularnych. W zwulgaryzowanej for-
mie uprawiają ją Cyganki, profesjonalne i nieprofesjonalne wróżki używające
zwykłych kart do gry. Mało, kto zdaje sobie sprawę, iż system ten jest zaled-
wie cieniem innego systemu, a mianowicie niezwykle ciekawej i mającej kil-
kusetletnią tradycję tarotowej kartomancji.
Stykamy się z kartami niemal codziennie, ale tak naprawdę niewielu z
nas zna ich genezę, symbolikę i treści zakodowane w wyobrażeniach trefli,
kierów, pików i kar. Kto z nas wie, czemu mówi się czasami „stawiać kabałę"
— zamiast,,wróżyć"? Dlaczego wróżkę nazywamy „kabalarką"? Nasza wiedza o
kartach jest odwrotnie proporcjonalna do ich powszechności i w gruncie rze-
czy nie wiemy o nich nic poza tym, że istnieją spełniając najrozmaitsze funk-
cje, w tym również wróżbiarskie. Równie niewielu ludzi w Polsce orientuje się,
iż, od co najmniej pięciuset lat, obok wspomnianych tu kart, istnieją w Euro-
pie karty, Tarota, tworzące system wróżbiarski i będące symbolicznym, ob-
razkowym zapisem wiedzy tajemnej.
Talia Tarota składa się z 78 kart i podzielona jest na dwie zasadnicze
części, zwane „arkanami" od łacińskiego słowa arcanum — wtajemniczenie.
Część pierwsza to Major Arkana (Wielkie Wtajemniczenie). Zawiera ona 22
karty (atuty) oznaczone numerami od 0 do 21, przy czym do XVI wieku przy-
jęło się numerować je cyframi starorzymskimi, gdzie zamiast IV występuje
IIII, zamiast IX—VIIII, analogicznie w wypadku czternastki (XIIII) l dziewięt-
nastki (XVIIII). Major Arkana otwiera karta Głupiec (numer 0), a kończy karta
Świat (numer XXI). Pozostałe karty przedstawiają sobą całą gamę symboli i
postaci. Pod obrazkami widnieją napisy — tytuły kart. W XVI wieku przewa-
żały nazwy włoskie, później francuskie i angielskie (patrz tabela l).
Część druga — Minor Arkana (Małe Wtajemniczenie) — to 56 kart
podzielonych na cztery kolory. W tradycyjnym Tarocie kolory te są sym-
bolizowane przez wyobrażenia buław, kielichów, —oczy i denarów (monet), od
których wywodzą się odpowiednio: trefle, kiery, piki i kara. Na każdy kolor
składają się: dziesięć blotek oznaczonych rzymskimi cyframi od asa (numer I)
do dziesiątki (numer X) oraz cztery karty Figuralne — król, królowa, rycerz i
giermek. Najprawdopodobniej na przełomie wieków XVIII i XIX z Minor Arka-
nów wyłoniły się współczesne karty do gry i ukształtowała się odrębna talia,
w której wyobrażam rycerza i giermka zastąpiła postać waleta.
Tarot narodził się między wiekami XIII i XIV. Jego pochodzenie nie
jest do końca wyjaśnione. Zdaniem Samuela Wellera Singera, dziewięt-
nastowiecznego okultysty, sztuka gry w karty przywędrowała do Europy wraz
z Saracenami, o czym świadczy najstarsza nazwa kart do gry — naipu lub
nahipu, zbliżona do arabskiego słowa nahi, napa i nabaa — prorok, wieszcz.
Inni badacze szukają korzeni Tarota w Indiach przypuszczając, że dotarł on
do naszego kręgu kulturowego dzięki Cyganom, którzy opuściwszy w X wieku
2
Subkontynent Indyjski przywędrowali przez Iran, Mezopotamię i Egipt do
krajów basenu Morza Śródziemnego, w czasie, kiedy w Italii księża i mnisi z
rosnącym przerażeniem przyglądali się nowej grze hazardowej — grze w kar-
ty.
W XV wieku karty te otrzymały we Włoszech nazwę tarocchi. Istnieją
dowody na to , że już wówczas wróżono tymi kartami, a także, jak wspominał
włoski poeta i satyryk Piętro Aretiono, używano ich do celów magicznych.
Zapewne z tego powodu władze kościelne dość szybko doszły do wniosku, że
tylko Szatan mógł coś podobnego wymyślić, i nazwały karty tarocchi Biblią
Szatana. W ten sposób piętnaste- i szesnastowieczni wróżbici znaleźli się w
godnym towarzystwie heretyków, kacerzy, alchemików i czarownic, na wła-
snej skórze doświadczając sprawiedliwości Świętego Oficjum.
Z biegiem lat stosy przygasły, zaś inny diabelski wynalazek — druk
— sprawił, że karty do gry rozpowszechniły się we wszystkich państwach Eu-
ropy. W tym czasie uformowała się ikonografia Tarota (dla kart tych przyjęła
się francuska nazwa tarot) rozpropagowana przez drukowane w Marsylii, a
potem w innych miastach Francji oraz w Hiszpanii i Szwajcarii talie kart,
zwane,,tarotem marsylskim".
Na rozwój ówczesnej ikonografii Tarota miały głównie wpływ ezoteryki
alchemiczna i hermetyczna oparte na systemach filozoficznych Theo-
phrastusa Paracelsusa (1493—1541) i Jakuba Boehmego (1575—1624), jak
również ezoteryczna praktyka tajnego stowarzyszenia różokrzyżowców, ope-
rująca alchemiczno-astrologiczną doktryną powiązaną z żydowską i chrześci-
jańską kabałą oraz mistycznymi interpretacjami legend arturiańskich traktu-
jących o dziejach rycerzy Okrągłego Stołu i o poszukiwaniu świętego Graala.
W Major Arkanach znajdujemy, więc typowe dla szesnastowiecznej
alchemii wyobrażenia przedstawiające transmutację metali i ukazujące po-
szczególne etapy alchemicznego operatio (działania) zmierzające do wyprodu-
kowania kamienia filozoficznego. Takie karty jak Kochankowie, Demon,
Słońce, Moc i wiele innych przypominają ryciny z alchemicznych traktatów
Rosarium Philosophorum czy Theatrum Chemicum Britanicum, opisujących
językiem symboli proces powstawania kamienia filozoficznego i wszystkie fa-
zy duchowej oraz materialnej alchemii. Na niektórych kartach z tamtych cza-
sów zachowały się magiczne formuły i anagramy, których rozumienie przy-
sparza nam nieco kłopotu.
W XVIII wieku Tarotem zainteresowali się wolnomularze i masoni,
będący pod silnym wpływem rozwijającej się judeochrześcijańskiej kabały.
Kabała była religijno-filozoficznym systemem żydowskim, który na-
rodził się w III w. n.e. w Palestynie, swój rozkwit osiągnął w wieku XIII w
Hiszpanii, by po sławetnym wygnaniu Żydów z Półwyspu Iberyjskiego po-
nownie narodzić się m. in. w Polsce w ramach millenarystycznego, mistycy-
zującego ruchu Chasydów. Kabaliści zdecydowanie odrzucali fabularną stro-
nę Biblii. Zwoje Tory spisane były w alfabecie hebrajskim, każdej literze od-
3
powiadała określona cyfra. Należało przeniknąć przez literacką warstwę
Księgi i zagłębić się w jej wewnętrzne treści. Istotną rolę w tym systemie od-
grywały mitologa, numerologia, magia, symbolika liter, zawarte w świętych
księgach kabały — Sefer ba-Zohar (Księga Blasku) i Sefer Jetzirah (Księga
Stworzenia)
Podobnie jak starożytna gnoza, kabała ujmowała istotę Boga w
dwóch aspektach: Boga samego w sobie, o którym nic nie można powiedzieć,
i Boga w akcie stworzenia kosmosu, emanującego z siebie byty, eony, zwane
Sefirotami. Każdy z Sefirotów reprezentuje jakiś aspekt Boga, razem zaś two-
rzą Drzewo Życia złożone z l0 Sefirotów połączonych 22,,mistycznymi ścież-
kami" — rodzajami kanałów czy też dróg wpływów jednego Sefirotu na drugi.
Ścieżki te oznaczano na diagramach wyobrażających Drzewo 22 literami al-
fabetu hebrajskiego.
Idea ta znalazła swoje odbicie w renesansowej filozofii hermetycznej
kontrami różokrzyżowców. Później przejęły je loże masońskie i osiemnasto-
wieczni różokrzyżowcy, do których należał m. in. Johann Wolfgang Goethe
(1749—1832).
Ważnego przełomu w ezoterycznej i kabalistycznej interpretacji Ta-
rota dokonał francuski pisarz Court de Geblin żyjący u schyłku XVIII wieku
w Paryżu. W swojej książce Świat prymitywny głosił, iż studia nad kabałą i
księgami starożytnego Egiptu doprowadziły go do przekonania, że Major Ar-
kana wzorowane są na egipskich symbolach magicznych i obrazują herme-
tyczną wiedzę kapłanów, gnostyków, alchemików i kabalistów, zapisaną
pierwotnie w Księdze Thotha.
Po śmierci Geblina koncepcję tę rozbudował jego uczeń, perukarz Al-
liette, który przybrawszy imię Etteilli zasłynął jako jeden z największych
wróżbitów. Obok,,tarota marsylskiego" pojawił się Tarot sygnowany jego
imieniem, a potem liczne odmiany Tarota czerpiące wzory z ikonografii egip-
skiej. Wizerunek Papieża został zastąpiony przez postać Wielkiego Hierofan-
ta, Cesarzowa przekształciła się w boginię Kyble, Papieżyca — w boginię Izis
itd.
W wiekach XIX i XX śladami Etteilli podążyli okultyści z Elphiasem
Levim, Oswaldem Wirthem, Papusem, Mac Gregory Mathersem, Arturem
Edwardem Waitem na czele. Oni to utworzyli odwołujące się do tradycji daw-
nych różokrzyżowców związki i zakony — Hermetyczny Zakon Złotego Świtu,
Zakon Budowniczych Adytum, Kościół Światła, Stowarzyszenie Filozoficzne,
Starożytny i Mistyczny Zakon Rosae Crucis, w których symbolika Tarota
pełniła i do dziś pełni niebagatelną rolę.
Tarot przestał ostatecznie służyć do gry. Zastąpił go z powodzeniem
tarok — talia kart mylona często z Tarotem, zbliżona doń strukturalnie i
używająca podobnej symboliki kolorów. Być może właśnie z taroka wyewolu-
owały współczesne talie kart brydżowych czy pokerowych, składające się z 52
kart oraz 2 lub 4 dżokerów. Sam Tarot wzbogacił się tymczasem o nowe ele-
4
menty: astrologiczne znaki, ezoteryczne symbole różnych kultur, litery alfa-
betu hebrajskiego. Medytacje nad kabalistycznym Drzewem Życia sprawiły,
że tarociści powiązali litery hebrajskiego alfabetu i 22 mistyczne ścieżki
Drzewa z 22 kartami Major Arkanów uznając, że karty te symbolizują relacje
zachodzące między Sefirotami. Wraz z rozwojem mistycznej i humanistycznej
astrologii Tarot przekształcił się w system wiedzy tajemnej, w której, według
Mac Gregora Mathersa, skrywa się „absolutna, hierograficzna nauka oparta
na alfabecie, w którym wszyscy bogowie są literami, litery — ideami, idee —
numerami, numery — symbolami doskonałymi".
W XX wieku Biblia Szatana, przedmiot ataków szesnastowiecznych
inkwizytorów, ostatecznie odsłoniła swoje oblicze. Okazała się ona skarbnicą
wiedzy ludzkiej przekazywanej z pokolenia na pokolenie i wciąż odkrywanej
na nowo. Wielu pisarzy, jak Jan Potocki, Thomas S. Eliot, Edgar Allan Poe
pozostawało pod wpływem mistycznych znaczeń Tarota i poświęcało mu ob-
szerne fragmenty swoich dzieł. Karty Tarota malowali wielcy artyści — Sa-
lvadore Dali, Jean Berthole. Używali go do celów medytacyjnych indyjscy jo-
gini i guru, np. Radżnisz Sai Baba i jego następcy. Tarot doczekał się na-
ukowej analizy badaczy preferujących jungowską koncepcję psychoanalizy.
Zapełnił skarbce kolekcjonerów sztuki. I nie myśmy go znaleźli. To On nas
znalazł."
Założycielka Stowarzyszenia Wewnętrznego Światła, współpracu-
jącego z Hermetycznym Zakonem Złotego Świtu, Dion Fortunę (1891— 1946)
stwierdziła kiedyś:,, Drzewo Życia, astrologia i Tarot to nie trzy mistyczne
systemy, lecz trzy aspekty jednego i tego samego systemu i każdy z osobna
jest niezrozumiały. Tylko wtedy, gdy studiujemy astrologię, biorąc za pod-
stawę Drzewo, otrzymujemy całościowy system filozoficzny. To samo dotyczy
systemu przepowiedni Tarota i samego Tarota z jego czytelnymi interpreta-
cjami, dającymi klucz do Drzewa w powiązaniu z ludzkim życiem" .
Każdy tarocista tworzył własne wyobrażenia o Tarocie. W XVI wieku
dostrzegano w nim narzędzie Szatana. Etteilla i Court de Geblin dopatrzyli
się w nim związków z ezoteryką staroegipską. Ich zdaniem, słowo tarot, któ-
rego etymologia była nieznana już w XV wieku, pochodzi od egipskiego słowa
tar — droga, ścieżka, oraz od słowa ro, ros, rog — król, królewski. Tarot, we-
dług nich, to,,królewska droga" prowadząca do zrozumienia tajemnic świata i
do przepowiadania przyszłości. W 1929 roku Nancy Fuliwood doszła do
wniosku, że owa „królewska droga" składa się z siedmiu ścieżek, wiodących
nas do siedmiu domów: „domu Ducha Świata", „domu Serca Świata", „domu
Materialnego Zdrowia", „domu Mocy Inspiracji", „domu Mocy Uniwersalnej
Miłości", „domu Mocy Nadziei", „domu Słowa".
Podziały te, a było ich wiele, uwzględniają przede wszystkim ezo-
teryczną, mistyczną stronę Biblii Szatana. Tymczasem Tarot to nie tylko za-
pis hermetycznej wiedzy, me tylko „demoniczna biblia". Tarot łączy w sobie
szereg elementów i funkcji: daje impuls do mistycznych przeżyć i doświad-
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin