METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO
- metoda ta opracowana została w latach 60-tych XX w., przez angielską nauczycielkę Weronikę Scherborne. Bazowała ona na teorii i praktyce szkoły labanowskiej i stymulacji rozwoju dziecka poprzez nawiązywanie więzi emocjonalnych z innymi dziećmi
- z teorii Labana wywodzi się współczesna koncepcja wychowania fizycznego. Aktualne trendy w wychowaniu fiz., wskazują na takie specyficzne ich cechy, jak odchodzenie od ruchu odwzorowanego, wykonywanego na komendę, na rzecz ruchu podejmowanego zgodnie z własną inicjatywą, fantazją i doświadczeniem
- założeniem gimnastyki twórczej R. Labana jest wiązanie ruchu z takimi elementami jak: słowa, rytm i muzyka
- terapeuta podczas zajęć nawiązuje do pór roku, ważnych wydarzeń, wykonuje znane dzieciom piosenki i wierszyki. To bogactwo form ruchowych oraz sposobów organizacji zajęć stwarza dzieciom możliwość twórczego działania. Sprzyja temu atmosfera towarzysząca zajęciom: swoboda, humor, śmiech. Dziecko nie odwzorowuje czynności, ale samo je wymyśla.
- w twórczej gimnastyce Labana akcent jest położony nie na efekt, ale na sposób wykonania i tworzenia ruchu. Dziecko podczas tych zajęć jest jednocześnie aktorem i autorem.
ZAKRES ZASTOSOWAŃ:
- metoda ta upowszechniana jest w Polsce od przełomu lat 70-tych i 80-tych XX wieku
- Weronika Sherborne opracowała swoją metodę z myślą o dzieciach z głębokim upośledzeniem umysłowym. Zdaniem autorki metoda może przyczynić się do rozwoju tych dzieci w 2 ważnych dziedzinach: wykształcenie obrazu samego siebie oraz nawiązania kontaktów społecznych
- efektywność metody skłoniła autorkę do rozszerzenia jej na inne przypadki zaburzeń nie tylko dziecięcych, ale także dotyczących dorosłych pacjentów. W czasach obecnych terapia znajduje również zastosowanie w pracy z dziećmi, u których rozwój psychoruchowy został zaburzony w wyniku: zespołu Downa, autyzmu, MPD, dezintegracji sensorycznej oraz uszkodzenia aparatu słuchu i wzroku. Wykorzystywana jest też jako metoda terapeutyczna u dzieci z tzw. normą intelektualną, przejawiających zaburzenia w zakresie sfery emocjonalnej i społecznej: dzieci nadpobudliwe ruchowo, nieśmiałe, lękliwe, nerwicowe. Program Weroniki Sherborne jest też pomocny w poszerzaniu doświadczeń psychologicznych i społecznych osób zainteresowanych własnym rozwojem. W zakresie profilaktyki może być dobrą formą pomocy dzieciom, młodzieży, dorosłym w różnych sytuacjach trudnych. Zapobiega powstawianiu zaburzeń, jeśli włączymy ją w program: przygotowania dziecka mającego pójść do przedszkola, przygotowania dziecka rozpoczynającego naukę szkolną, zajęć integrujących klasę, przygotowania rodzin adopcyjnych i zastępczych do przyjęcia dziecka.
PODSTAWOWE GRUPY ĆWICZEŃ
c druga grupa ćwiczeń: obejmuje ruchy kształtujące związek jednostki z otoczeniem. Celem jest wykształcenie orientacji w przestrzeni, by na tej podstawie mógł wytworzyć się związek między człowiekiem a tym, co go otacza. Ćwiczenia odbywają się w parterze (prowadzi to do wytworzenia kontaktu z podstawą i daje poczucie stabilności). Ćwiczenia polegają na przemieszczaniu się po podłożu w różnych pozycjach, np. na pośladkach czy brzuchu
c trzecia grupa ćwiczeń: opiera się na ukształtowanym wcześniej poczuciu zaufania do siebie i otoczenia. Można wtedy zacząć nawiązywać kontakty z drugą osobą poprzez ruch wiodący do wytworzenia związku z drugim człowiekiem – zachęcenie uczestników do nawiązywania pozytywnych stosunków z innymi osobami, opartych na wzajemnym poznaniu i zrozumieniu potrzeb partnera oraz wzajemnego zaufania.
Wymienione grupy ćwiczeń są kolejnymi etapami rozwoju dziecka. Ilość osób biorących w nich udział stopniowo wzrasta. Początkowo ćwiczenia prowadzone są w parach, potem w trójkach i większych grupach. To stopniowanie jest odzwierciedleniem nawiązywania przez człowieka stosunków z innymi ludźmi. Ze względu na związki międzyludzkie Sherborne wyróżnia następujące grupy ruchów:
h ruch „Z” – są to ćwiczenia, w których jeden partner jest bierny i poddaje się partnerowi aktywnemu. Ten zaś powinien wykazać postawę opiekuńczą, która wymaga zrozumienia potrzeb i możliwości partnera. Ćwiczenia te budują zaufanie i zrozumienie.
h ruch „PRZECIW” – ma uświadomić uczestnikom ich własną siłę przy współdziałaniu z partnerem. Partner, który broni się, daje możliwość osobie atakującej wypróbowanie swojej siły. Atakujący może rozwinąć w sobie wrażliwość na możliwości osoby, którą atakuje. Ważne są tutaj zmiany ról w parach: ćwiczenia takie dają możliwość odprężenia, wyzwolenia nagromadzonych napięć psychicznych, pozwalają na kontrolę własnych zachowań agresywnych, zachowania pseudoagresywne odblokowują aktywność i torują drogę do bliskich kontaktów z drugim człowiekiem
h ruch „RAZEM” – polega na jednakowym zaangażowaniu się partnerów, równowadze wkładu wysiłku fizycznego. Prowadzi to do wytworzenia atmosfery wzajemnego zaufania, zrozumienia i współpracy. W ćwiczeniach tych bardzo ważne jest nawiązanie kontaktu wzrokowego.
Wykonanie w/w grup ćwiczeń „z”, „przeciw” i „razem” w efekcie prowadzi do harmonijnego współdziałania w grupie, w której ilość współćwiczących systematycznie wzrasta, aż do utworzenia dużej grupy. Celem jest zaangażowanie wszystkich osób we własną aktywność ruchową.
METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO – ZASADY METODYCZNE
- przed rozpoczęciem terapii wskazane jest przeprowadzenie rozmowy wstępnej, wyjaśniającej zasady i cel uczestnictwa w grupie
- uczestniczenie w zajęciach jest dobrowolne
- konieczne jest nawiązanie kontaktu z każdym dzieckiem
- należy pamiętać o utrzymaniu kontaktu wzrokowego w dalszym okresie zajęć, gdy dziecko już zaadoptuje się do udziału w ćwiczeniach
- zajęcia powinny być dla dziecka przyjemne, powinny dawać możliwość: przeżywania radości z aktywności ruchowej i kontaktu z innymi ludźmi, satysfakcji z pokonania własnych trudności i lęków, oraz satysfakcji z poczucia większej sprawności fizycznej
- w czasie zajęć należy ściśle przestrzegać praw dziecka do swobodnej własnej decyzji, aby miało poczucie kontroli nad sytuacją i autonomii
- unikamy krytyki
- chwalimy dziecko nie tylko za efekt, ale za jego starania i wysiłek, a także za każde nowe osiągnięcie
- wykazujemy poczucie humoru
- należy zauważać i stymulować aktywność dziecka, dawać mu szanse na twórcze działanie
- organizując zajęcia warto pamiętać, że mają one pomóc dziecku: w poznaniu siebie, w zdobyciu do siebie zaufania oraz w poznaniu innych i nauczeniu się ufania im. Chcemy w tym dziecku pomóc, mając do dyspozycji przede wszystkim ruch i możliwości bliskiego, fizycznego kontaktu z drugim człowiekiem
- unikamy stwarzania sytuacji rywalizacyjnych
- dążymy do stopniowego rozszerzania kręgu doświadczeń społecznych dziecka
- większość (szczególnie początkowych) ćwiczeń prowadzimy na poziomie podłogi
- zaczynamy od ćwiczeń prostych stopniowo je utrudniając
- ćwiczenia dynamiczne przeplatamy ćwiczeniami relaksacyjnymi
- zwracamy uwagę na samopoczucie dziecka
- dzieci powinny uczyć się zarówno stosowania siły, jak i zachowania delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby
- dbamy, by we wszystkich ćwiczeniach dziecko znalazło się także w pozycji dominującej
- początek zajęć planujemy tak, aby zamierał propozycje ćwiczeń – spotkań dających poczucie bezpieczeństwa, oparcia i bliskiego kontaktu. Na zakończenie zajęć proponujemy ćwiczenia wyciszające i uspokajające
- scenariusz ćwiczeń ułożony przed zajęciami może być w trakcie ich trwania modyfikowany w zależności od: aktualnych potrzeb dzieci, ich inicjatywy, propozycji własnych
- planując zajęcia należy kierować się: wiekiem uczestników, liczebnością grupy, miejscem oraz czasem trwania zajęć.
- o zakończeniu terapii decyduje efektywność w poszczególnych przypadkach
- planowane zajęcia muszą uwzględniać: prawidłowości rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka, praz prawidłowości rozwoju procesu grupowego
- planowane zajęcia muszą uwzględniać także możliwości i ograniczenia psychofizyczne dzieci, wynikające z zaburzeń ich rozwoju
- program zajęć dla całej grupy powinien uwzględniać zarówno potrzeby grupy jak i indywidualne potrzeby dzieci. Niektóre przypadki (np. ze znacznym odchyleniem od rozwoju) wymagają prowadzenia indywidualnych zajęć. Zajęcia takie mogą być prowadzone indywidualnie, na tle grupy, podczas gdy pozostałe dzieci otrzymują w tym czasie odmienne propozycje ćwiczeń grupowych. Celowe jest, aby dziecko obserwowało zajęcia i miało szansę włączenia się w nie, gdy będzie miało na to ochotę. Możemy również ćwiczenia zaplanowane dla jednego dziecka zaproponować całej grupie
- wskazane jest prowadzenie dokumentacji, która uwzględniać powinna: wstępną diagnozę psychologiczną, indywidualny plan terapeutyczny, ramowy scenariusz zajęć grupowych, „dziennik zajęć”, zawierający notatki z poszczególnych sesji, informacje o przebiegu zajęć i pojawiających się problemach w grupie, oraz informacje o indywidualnych postępach
ORGANIZACJA GRUPY
- ważny jest właściwy klimat w grupie, który zapewnia poczucie bezpieczeństwa i zaufanie
- grupa nie może być zbyt liczna, aby dziecko mogło czuć się swobodnie i bezpiecznie
- najbardziej komfortowe warunki zapewnia grupa licząca 6 – 14 dzieci
- wiek uczestników nie jest ograniczony – mogą to być dzieci jak i osoby dorosłe
- skład grupy powinien być stały
- do decyzji terapeuty zależy, czy grupa będzie się składała z dzieci prezentujących ten sam rodzaj zaburzeń, czy też dzieci z problemami dotyczącymi sfery emocjonalnej i intelektualnej
- dobrze jest móc zapewnić każdemu dziecku dorosłego czy starszego partnera. Partnerami mogą być rodzice, młodzież czy starsze rodzeństwo chętne do takiej współpracy. Rolę partnerów dzieci głębiej upoś. mogą z powodzeniem również pełnić dzieci w lekkim stopniu upośledzone umysłowo
- prowadzeniem grupy powinny zajmować się dwie osoby (przeszkoleni terapeuci), które mogą sobie wzajemnie pomagać w czasie zajęć i w przygotowywaniu programu oraz wspólnie analizować to, co wydarza się w ich trakcie
- organizując zajęcia należy pamiętać, by odbywały się systematycznie, minimum raz w tygodniu, lepiej gdy odbywają się częściej, czas trwania jednego spotkania – około 1 godziny, początkowo zajęcia mogą być znacznie krótsze (20 – 30 min) zależnie od samopoczucia i możliwości ćwiczących
- zajęcia mogą odbywać się wszędzie, w każdych warunkach, ponieważ nie wymagają żadnych specjalnych urządzeń do ćwiczeń. Wszyscy biorący udział w ćwiczeniach powinni mieć ubranie zapewniające pełną swobodę ruchów – najlepiej, jeśli uczestnicy ćwiczą boso
dziubusek30