Programy aktywności – Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja opracowane przez Mariannę Knill i Christophera Knilla.
Programy mogą być skutecznie stosowane w pracy z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi o różnych poziomach rozwoju intelektualnego i z różnymi rodzajami niesprawności fizycznej.
Proponowane programy stanowią ramy, dzięki którym rozwija się kontakt społeczny, ruch i zabawa. Programy mogą być stosowane przez każdą osobę, która ma regularny kontakt z dzieckiem. Można je wykonywać codziennie i jeśli to możliwe o tej samej porze dnia. Podstawą jest to, że dziecku jest dane inne niż do tej pory zaplanowane i systematyczne, doświadczenie ruchów takich jak: naciskanie i kulanie przedmiotów, obracanie ich, pocieranie ich, przekładanie różnych rzeczy z ręki do ręki itp. Dziecko musi być świadome wykorzystywania swoich rąk, nóg, ust, ramion, stóp i całego swojego ciała podczas używania ich w tak prostych czynnościach jak jedzenie i ubieranie oraz podczas zabawy i w komunikacji z innymi.
Do programów dołączone są kasety ze specjalnie skomponowaną muzyką, która powinna towarzyszyć wszystkim aktywnością. Dziecku pomaga to, że terapeuta używa głosu, śpiewa lub mówi wyraźnie i melodyjnie, akompaniuje każdej aktywności. Każdy ruch dziecka jest wspierany przez specjalny akompaniament muzyczny, będący sygnałem konkretnej aktywności. Dzięki słuchaniu specjalnego tonu na początku i na końcu każdego programu dziecko stopniowo uczy się rozpoznawać sytuację a to przygotowuje do łączenia jej z określoną aktywnością.
Opis programów
Są cztery programy oraz program wprowadzający i specjalny program SPH (dla dzieci niepełnosprawnych fizycznie).
Aktywności zawarte w każdym programie następują kolejno po sobie. Mogą być wykorzystane do pracy z dziećmi fizycznie upośledzonymi, niesłyszącymi i/lub niewidomymi, oraz z dziećmi z którymi trudno jest nawiązać kontakt (z cechami autystycznymi lub psychotycznymi).
Program wprowadzający – 8 minut.
Kołysanie
Wymachiwanie rękoma
Pocieranie dłoni
Klaskanie
Głaskanie głowy
Głaskanie brzucha
Relaksacja
Ten program potrzebny jest po to, aby móc określić ramy programowe dla tych dzieci, które są hiperaktywne, bardzo małe albo mają niewystarczającą koncentrację uwagi aby uczestniczyć w programie pierwszym lub drugim. Przeznaczony jest również do pracy z dziećmi autystycznymi lub psychotycznymi.
Program I – 15 minut.
Zginanie i rozprostowanie rąk
Zaciskanie i otwieranie dłoni
Ruchy palców
Głaskanie policzków
Głaskanie łokci
Przewracanie się ( padanie )
Program 2 – 15 minut.
Głaskanie ud
Głaskanie kolan
Głaskanie palców u nogi
Wiosłowanie
Pocieranie stóp
Poruszanie palcami u stóp
Poruszanie nogami
Leżenie na plecach
Obracanie się z pleców na bok
Obracanie się z pleców na brzuch
Do wykonywania aktywności opisanych w 1 i 2 programie używane są różne części ciała w różny sposób.
Program 3 – 20 minut.
Leżenie na brzuchu
Obracanie się z brzucha na plecy
Czołganie się na brzuchu
Raczkowanie
Klęczenie i spacerowanie na kolanach
Upadanie z pozycji klęczącej
Odpychanie i przyciąganie
Przeprowadzenie tego programu wymaga znacznie więcej świadomości społecznej dziecka ruchliwości i koordynacji.
Program 4 – 20 minut.
Leżenie na brzuchu i mruganie oczyma
Leżenie na plecach z rękoma wokół karku
Poruszanie nogami (jazda rowerem)
Odbijanie się na siedzeniu
Ślizganie się na siedzeniu
Podnoszenie się i stanie bez ruchu
Podnoszenie ramion – jednego a potem obu jednocześnie
Podnoszenie jednocześnie jednej ręki i jednej nogi
Stawanie przed kimś
Podbieganie do – odbieganie od
Spacerowanie – szybko i delikatnie
Spacerowanie – wolno i ciężko
Spacerowanie – wolno i delikatnie ( po cichu)
Dwa i dwa (znajdź partnera)
Dowolne ruchy
Taniec
Program ten pomyślany jest jako aktywność grupowa. Wymaga odpowiedniego poziomu świadomości ciała, większej samokontroli, wyższego poziomu rozumienia pojęciowego, koncentracji.
Program SPH – 25 minut.
Kołysanie -pr. 1 i 2
Wymachiwanie rękoma – pr. 1
Pocieranie dłoni – pr. 1
Zaciskanie i otwieranie dłoni – pr. 1
Klaskanie – pr.1 i 2
Głaskanie policzków – pr. 1
Głaskanie brzucha – pr. 1 i 2
Głaskanie ud – pr. 2
Ruchy stóp – nóg – pr. 2
Przewracanie się (padanie) – pr. 1
Relaksacja – pr. 1 i 2
Program przeznaczony jest do pracy z dziećmi, które są bardzo niesprawne fizycznie lub z takimi, które potrzebują więcej czasu na wykonanie czynności
Tworzenie warunków do realizacji Programów Aktywności
Do realizacji Programów nie potrzebne jest jakie ś specjalne wyposażenie. Wskazane jest aby dziecko mia ło swoj ą matę (koc, materacyk zwijany lub składany, gruba tkanina ‐ o wymiarach 75 x 100 cm.), wystarczająco dużą, by pomieściły się dwie osoby (np. dziecko i rodzic). Mata powinna być dobrze rozpoznawana przez dziecko (odpowiedni kolor, faktura...) i nie może być zbyt ciężka. Aktywności rozpoczynają się bowiem od tego, że dziecko, jeśli jest do tego zdolne, rozwija swoją matę, układa ją na podłodze i siada. W innym przypadku może to robić razem z rodzicem. O miejscu położenia maty także powinno zdecydować samo dziecko. Układamy ją tam gdzie ono najbezpieczniej poczuje się. Jeśli lubi swój stały kąt, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby matę rozkładać w miejscu, które jest może tylko dla nas mniej wygodne. Niektóre dzieci wolą zabawy na podłodze, a inne na krześle, fotelu, czy w innym miejscu. Wówczas stopniowo zachęcamy dziecko do użycia maty będącej jakby częścią naszego rytualnego rozpoczęcia (rozwijanie maty) i zakończenia danej aktywności (zwinięcie). Innym nieodzownym rekwizytem jest magnetofon kasetowy do odtwarzania nagrań załączonych do Programu. Ale najważniejszym instrumentem, bez którego nasze wspólne sesje nie mog ą istnieć jest nasz własny głos. W przypadku realizacji Programów Aktywności z dziećmi niepełnosprawnymi ruchowo mogą okazać się przydatne wałki, materace, rozpórki, itp. ‐ dla stabilnego wsparcia dziecka podczas siedzenia. Dobrze by łoby naprzeciwko dziecka umieścić większe lustro, aby mog ło obserwować swoje ruchy i reakcje. W wielu przypadkach konieczne okazuje się kierowanie ruchem dziecka, sukcesywne zachęcanie go do samodzielnych prób do stopniowego naśladowania proponowanych w Programach schematów ruchowych.
akania