Stara baśń. J.I. Kraszewski.pdf

Józef Ignacy Kraszewski

STARA BAŚŃ

Zawartość

ROZDZIAŁ 1 .. ............................................................................................................................................ 3

ROZDZIAŁ 2 ... ......................................................................................................................................... 11

ROZDZIAŁ 3 ... ......................................................................................................................................... 19

ROZDZIAŁ 4 ... ......................................................................................................................................... 29

ROZDZIAŁ 5 ... ......................................................................................................................................... 37

ROZDZIAŁ 6 ... ......................................................................................................................................... 43

ROZDZIAŁ 7 ... ......................................................................................................................................... 54

ROZDZIAŁ 8 ... ......................................................................................................................................... 64

ROZDZIAŁ 9 ... ......................................................................................................................................... 71

ROZDZIAŁ 10 .. ........................................................................................................................................ 82

ROZDZIAŁ 11 .. ........................................................................................................................................ 92

ROZDZIAŁ 12 .. ........................................................................................................................................ 97

ROZDZIAŁ 13 ... ..................................................................................................................................... 108

ROZDZIAŁ 14 ... ..................................................................................................................................... 115

ROZDZIAŁ 15 ... ..................................................................................................................................... 126

ROZDZIAŁ 16 ... ..................................................................................................................................... 136

ROZDZIAŁ 17 ... ..................................................................................................................................... 144

ROZDZIAŁ 18 ... ..................................................................................................................................... 151

ROZDZIAŁ 19 ... ..................................................................................................................................... 160

ROZDZIAŁ 20 ... ..................................................................................................................................... 171

ROZDZIAŁ 21 ... ..................................................................................................................................... 182

ROZDZIAŁ 22 ... ..................................................................................................................................... 197

ROZDZIAŁ 23 ... ..................................................................................................................................... 208

ROZDZIAŁ 24 ... ..................................................................................................................................... 214

ROZDZIAŁ 25 ... ..................................................................................................................................... 224

ROZDZIAŁ 26 ... ..................................................................................................................................... 236

ROZDZIAŁ 27 ... ..................................................................................................................................... 246

ROZDZIAŁ 28 ... ..................................................................................................................................... 253

ROZDZIAŁ 29 ... ..................................................................................................................................... 263

ROZDZIAŁ 30 ... ..................................................................................................................................... 272

DOPISEK. DZIEJOWE LEGENDY ... ............................................................................................... 281

ROZDZIAŁ 1

Poranek wiosenny świtał nad czarną lasów ławą otaczającą widnokrąg dokoła. W powietrzu

czuć było woń liści i traw młodych, zlanych rosą, świeżo w ciągu kilku takich poranków z

nabrzmiałych pączków rozwitych. Nad strumieniami wezbranymi jeszcze resztką wiosennej

powodzi złociły się łotocie jak bogate szycie na zielonym kobiercu. Wschód słońca

poprzedzała uroczysta cisza - tylko ptastwo zaczynało budzić się w gałęziach i niespokojnie

zrywało się z noclegów… Już słychać było świergot i świsty, i nawoływania drobnej drużyny.

Wysoko pod chmurami płynął orzeł siwy, kołując i upatrując pastwy na ziemi. Zawiesił się

czasem w powietrzu i stał nieruchomy, a potem dalej majestatycznie żeglował… W borze coś

zaszeleściło i umilkło… Stado dzikich kóz wyjrzało z gąszczy na polankę, popatrzało

czarnymi oczyma i pierzchnęło… Zatętniało za nimi - cicho znowu.

Z drugiej strony słychać łamiące się gałęzie, zaszeleściał łoś rogaty - wyjrzał, podniósł

głowę, powietrza pociągnął chrapami - zadumał się, potarł rogami po grzbiecie i z wolna

poszedł w las nazad… I znowu słychać było łom gałęzi i ciężkie stąpanie.

Spod gęstych łóz zaświeciło oczów dwoje - wilk ciekawie rozglądał się po okolicy… tuż

poza nim, położywszy uszy, pierzchnął przelękły zając, skoczył parę razy i przycupnął.

I milczenie było, tylko z dala ozwała się poranna muzyka lasów… Trąciło o nie skrzydło

wiosennego powiewu i gałęzie grać zaczęły… Każde drzewo grało inaczej, a ucho

mieszkańca puszcz rozeznać mogło szmer brzozy z listki młodymi, drżenie osiczyny

bojaźliwe, skrzypienie dębów suchych, szum sosen i żałośliwe jodeł szelesty.

Szedł wiater stąpając po wierzchołkach puszczy i głośniej coraz odpowiadały mu bory,

coraz bliżej, silniej coraz muzyka grała pieśnią poranną.

Ponad lasy płynęły zarumienione chmury jak dziewczęta, które się ze snu zerwały zbudzone

i uciekały, czując, że obcy pan nadchodzi. Szare zrazu niebo błękitniało u góry, pozłacało się

u dołu; obłoczki białe, jak z rąbka obsłonki pościeli, rozwiewał wiater po lazurach. Słońce

strzeliło promieniami ku górze… noc uciekała. Widać było ostatki cieniów i mroków

roztapiające się w dnia blasku. Nad strumieniami i łąkami jak dymy ofiarne zakipiały pary

przejrzyste, ulatując z wolna ku niebu i ginąc w powietrzu. Ukośne promienie słońca ciekawie

zaglądały w głębiny, śledząc, co się przez noc rozrosło, zazieleniało, wykwitło.

Razem z szumem lasu zawtórował chór ptaków - wszczął się gwar wielki, ożyły w świetle

łąki, zarośla, puszcze i powietrzne szlaki - wracało życie.

W promieniach wirowały, zwijały się, kręciły niespokojnie skrzydlate dzieci powietrza…

coś szczebiocąc do siebie, do chmur i do lasów.

Kukułki odezwały się z dala, dzięcioły kowale już kuły drzewa. Był dzień…

U skraju lasu, nad rzeką leniwą, która go przerzynała, wśród gęstych drzew, gdzie cień

schował się jeszcze, widać było kupkę gałęzi niby szałas naprędce sklecony; kilka kołków

wbitych w ziemię, a na nich nacięte konary jodłowe… Obok, tuż, było wygasłe ognisko,

spopielałe, i kilka w nim nie dopalonych głowni. Poniżej, w zielonych bujnych trawach, na

sznurach do kołów poprzywiązywanych, pasły się dwa małe, grube, gęstym i najeżonym

jeszcze zimowym włosem okryte konie.

Szelest jakiś w lesie znać je nastraszył, poznały nieprzyjaciela, nastawiły uszy, rozdęły

chrapy, zaczęły niecierpliwie nogami kopać w ziemię; jeden z nich zarżał, a echo po lesie

poniosło ten dziki głos, który się rozległ i powtórzył słabiej za łąką…

Z szałasu pokazała się głowa, cała włosami okryta długimi - zarosła rudo; dwoje oczów

ciemnych skierowało się naprzód ku koniom, potem ku niebu, ruch się dał słyszeć pod

gałęziami. Wkrótce potem, rozgarniając je, wydobył się spod nich człowiek słusznego

wzrostu, krępy i barczysty. Długim leżeniem i snem skostniałe wyciągnął członki, ziewnął,

strząsnął się, popatrzał na niebo, potem na konie… te zobaczywszy go z wolna zaczęły się

zbliżać ku niemu. Nadstawił uszu bacznie. Nic słychać nie było prócz szumu lasu, śpiewu

ptastwa, mruku strumienia.

Człowiek wyglądał dziko, włos bujny, poplątany spływał mu kudłami na barki i osłaniał

niskie czoło, tak że oczy wprost spod nich patrzały. Reszta twarzy także była zarosła, ledwie

część policzków, zarumienionych snem i chłodem, dobywała się

spod wąsów i brody - wśród których ust prawie znać nie było. Sukienna, wełniana, gruba

odzież brunatnego koloru okrywała mu ramiona, pod szyją spięta na guz i pętlę. Nogi miał też

suknem i skórą poobkręcane, a stopy obwite nią i opasane sznurami. Spod rękawów sukni

krótkich dobywały się ręce silne, włosem okryte i opalone. Twarz miała wyraz przebiegły, na

pół zwierzęcy, pół człowieczy, zuchwały razem i ostrożny… oczy biegały żywo… Ruchy

ciała zręczne i silne nie dawały wieku odgadnąć, choć młodość już pozostawił za sobą.

Postawszy chwilę mężczyzna wrócił ku szałasowi i nogą silnie kopnął w ścianę jego, nie

mówiąc słowa. Poruszyło się coś żywo za gałęźmi i wnet spod nich wypełzło chłopię,

wydobyło się zza liści - zerwało rześko na nogi… Wyrostek mógł mieć lat z piętnaście,

krzepki był i nieco do starego podobny. Twarz mu jeszcze nie porastała, włosy miał krótko

ucięte, odzież grubą a wyszarganą, z sukna i płóciennych chust złożoną. Na nogi wstawszy,

oczy przetarł kułakami, ledwie miał czas resztę snu z powiek opędzić, gdy starszego głos

chropawy, w mowie dziwnej, obcej, której na tej ziemi nikt oprócz nich dwu nie rozumiał,

zawołał:

- Gerda, do koni! Słońce weszło…

Usłyszawszy ten rozkaz, poparty lekkim potrąceniem w plecy, chłopiec zbiegł ku koniom,

odwiązał sznury, skoczył na grzbiet z nich jednemu i poprowadził je o kilka kroków dalej,

gdzie trochę piaszczystego, suchego brzegu do wody przystęp dawało. Na piasku widać też

było ślady kopyt koni, które już tam wprzódy napoju szukały. Konie zaczęły pić chciwie.

Chłopię siedzące na jednym ziewało, z ukosa poglądając ku staremu, który około szałasu się

krzątał, mrucząc coś sam do siebie. Byłali to poranna modlitwa?

Na ostatek konie napojone podniosły głowy i jak zadumane słuchały lasów szumu. Chłopak

je sznurem pognał ku szałasowi. Tu już nagotowane leżały suknem i skórką poobwijane juki,

które starszy począł na konie zarzucać i przywiązywać. Milczący pomagał mu wyrostek. Na

grzbiety koniom zawieszono sukno grube i skóry… Gdy wszystko było w pogotowiu, stary

wlazł jeszcze pod szałas i po chwili wyszedł z niego uzbrojony. U pasa miał siekierkę jak

młot grubą, krótki nóż w pochwie skórzanej, na plecach łuk, przez drugie ramię procę i krótką

pałkę drewnianą, krzemieniem nabijaną, którą przed sobą uczepił na koniu. Chłopak też

ściągnął swój oręż z ziemi, nóż do pasa i siekierkę, którą do ręki wziął, lekko na grzbiet konia

wskakując… Starszy się jeszcze obejrzał na noclegowisko, patrząc, czy czego nie zapomniał

na nim, rękami popróbował sakiew na grzbiecie powiązanych i konia swego pod kłodę

poprowadziwszy skoczył nań zręcznie. Już mieli ruszyć z miejsca i starszy się rozglądał, aby

wybrać drogę, gdy z gęstwiny, naprzeciw, rozgartując ostrożnie leszczynę i kaliny,

niepostrzeżona, po cichu wysunęła się głowa ludzka.

Ciekawie, zrazu z jakąś obawą, dwoje oczu jasnych przypatrywało się podróżnym. Zza

gałęzi widać tylko było włos płowy, co je otaczał, młodą twarz ledwie zarostem pokrytą, białe

zęby w ustach na pół podziwieniem otwartych.

Podróżny tymczasem ku słońcu poglądał i na bieg rzeki. Ponad jej brzegami drogi żadnej

śladu widać nie było.

Zdawał się chcieć upewnić, czy ma ją przebrnąć, czy z nią, czy przeciwko niej się puścić.

Konie rwały się już do pochodu niecierpliwe, obrócone na wschód łbami - starszy pomyślał

trochę, oczyma łąkę zmierzył, trzęsawiska i bór, potem zwrócił się na piaszczyste wybrzeże,

kędy konie pojono. Tu stanąwszy, myślał pewnie, czy bród znajdzie, bo oczy utopił w

wodzie, jakby mierzył jej głębinę. Byłby teraz i tę głowę mógł dojrzeć w krzakach, co go

szpiegowała - ale się ostrożnie schowała, tylko gałązki opadły i drżały. Powoli konie

wchodziły w wodę, która tu nie była grząską ni głęboką, zanurzyły się po brzuchy, zdawało

się, że popłyną, ale tuż się znalazła ława piaszczysta i oto już - brzeg drugi… Oba podróżni

wylądowali szczęśliwie, ledwie pomoczywszy nogi.

Drugim brzegiem, wyższym nieco i suchszym, wygodniej kroczyć było, choć tuż, tuż za

gęstwiną coś szeleściało dziwnie… - Zwierz spłoszony - myślał podróżny. Naokół oprócz

noclegowiska śladu człowieka nie dostrzegło oko, bór, jak go stworzył Bóg, ku niebu wyrosły

bujno, pnie grube jak słupy proste, oschłe gałęzie od dołu, u góry w zielone wieńce ubrane.

Gdzieniegdzie zwalona burzą kłoda, na pół przegniła, pół z kory opadła, pogięte od wichru

wyrostki i poschłe od zgrzybiałości, mchami jak futrem na starość odziane olbrzymy.

Jechali. Na wzgórzu… coś bielało nie opodal. Pod dębem leżał kamień wyżłobiony jak

misa, nad nim drugi stał gruby i niezgrabny… Ręka niewprawna wyrzeźbiła na nim niby

ludzką twarz straszliwą, czapką okrytą u góry… Starszy wstrzymał się trochę, zobaczywszy

znak u drogi, obejrzał niespokojnie dokoła i mijając go, splunął nań z pogardą.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: