INDIE
Języki, 5 grup:
1. Rodzina indoeuropejska – największa, dzieli się na indoaryjskie i dardyjskie. Przykłady: wedyjski, sanskryt, hini.
2. Rodzina drawidyjska – tamilski, tulu
3. Rodzina australoazjatycka
4. Rodzina tybeto-birmańska
5. Rodzina języków izolowanych
Urzędowymi są między innymi hindi i angielski, oraz 21 innych.
Religie:
82% hinduizm – po wyłączeniu niedotykalnych i ludności plemiennej jakieś 60%
12% islam
2,5% chrześcijaństwo
2% sikhizm
0,75% buddyzm
0,5% dzinizm
0,5% inne
Fazy kształtowania się kutltury Indii:
3000 – 1500 p.n.e. Kultura doliny Indusu. Cechy: jednorodna architektura, standaryzacja materiału budowlanego, unifikacja rozplanowania miasta, jednolisty system miar i wag
1500 – 600 p.n.e. Warstwa indo – bramińska System warn:
bramini – warstwa kapłańska( powstala z głowy Poruszy)
kszatrijowie – warstwa wojowników (z ramion Poruszy)
waiśjowie – warstwa kupców rzemieślników
śudrowie – warstwa robotników rolnych, sług( ze stóp Poruszy)
Wedy:
Rigweda – wiedza hymnów(1028), inwokacje do 33 bogów,
Samaweda – wiedza świętych pieśni towarzysząca składaniu ofiar,
Jadżurweda – wiedza formuł ofiarnych liturgicznych,
Atharweda – Wiedza półboskich kapłanów, formuły magiczne zapewniające pomyślność.
Każda weda ma następujące warstwy:
- sanhity – hymny, modlitwy, tantry, rozważania kosmogoniczne,
- brahmany – komentarze, rozważania
- aranjaki – rozważania „leśne”, samodzielne ćwiczenia i recytacje,
- upaniszady – rozważania i refleksje filozoficzne
Jadźnia - rytuał ofiarny
Koncepcje kosmogoniczne w Rigwedzie:
- stworzenie bytu i niebytu z jedni,
- stworzenie poprzez zapłodnienie prawód,
- stwórca – niebiański rzemieślnik,
- stworzenie przez poćwiartowanie Poruszy,
- stworzenie z boskiego dźwięku,
Istota myśli wedyjskiej:
- rytualizm
- ahistoryczność – jedyna realność to rytuał, przekaz ustny, czas cykliczny
- korzenie mityczno – naturalistyczne – człowiek elementem natury, łączy go z nią pragnienie( kama) i niewiedza (awidja)
- antyuniwersalizm – brak ostrych granic doktryny, herezja nie możliwa,
- henoteizm – jednoteizm, wielość bóstw, ale głównym jest zawsze to któremu się składa ofiarę.
Przemiany w myśli późnowedyjskiej:
- asymilacja idei niearyjskich – medytacja (dhjana), praktyka rozwoju duchowego (joga),
- internalizacja ofiar,
- rozwinięcie koncepcji dharmy(porządek kosmiczny), sansary (kołowrotu wcieleń), karmana ( prawo moralnej odpłaty, ekwiwalencja uczynków i doznań)
- koncepcja tożsamości atmana i brahmana,
Upaniszady – Powstało ich 13 pomiędzy VIII, a VI w.p.n.e. Najważniejsze przesłanie: istnieje ostateczna rzeczywistość (brahman), a poznający ma naturę z nią tożsamą, atman jest brahmanem.
Atman (oddychać, poruszać się, para, powietrze):
- pierwotnie nieśmiertelna zasada ożywiająca ciało,
- ja, Jaźń, duch, dusza, się,tchnienie życia,
- rzeczywistość ostateczna ujęta od strony subiektywnej.
Brahman (pęcznieć, rosnąć):
- pierwotnie moc magiczna tkwiąca w ofierze, dzięki której świat wzrasta, istnieje,
- immanentna światu energia ożywiająca wszystko, odwieczna, bezpostaciowa moc kosmiczna, twórcza zasada świata obejmująca wszystko i będąca istotą wszystkiego,
- rzeczywistość ostateczna ujęta od strony obiektywnej/holistycznej
Moksza (uwalniać, wyzwalać):
- uświadomienie sobie, rozpoznanie własnej, nie uwarunkowanej i uniwersalnej (absolutnej) natury,
- utożsamienie się z atmanem i brahmanem,
Mahawakja – wielkie sentencje mające pomóc w utożsamieniu się z atmanem i brahmanem
Dharma – Prawo – Prawda – Sprawiedliwość:
- porządek rzeczywistości, prawo kosmiczne i naturalne,
- doktryna opisująca ład kosmiczny,
- zasada przyczynowego wyjaśniania zdarzeń,
- porządek społeczny i moralny zgodny z tradycją i odzwierciedlający prawo natury,
- powinność, cnota, zasługa – wskaźniki postawy etycznej,
- wspólne wszystkim dharmom jest dążenie do wyzwolenia (moksza, kaiwalja, nirwana)
- przekonanie o konieczności ponownego wcielenia się (sansara)
- przyjemność lub przykrość na mocy prawa współzależności (prawo karmana)
- można zaakceptować dowolną dharme i nie potrzeba negować innych – inkluzywność,
- nie jest to jedyna i ostateczna scieżka rozwoju – niekonkluzywność,
- stanowi wystarczający choć nie konieczny warunek wyzwolenia
Bramińska koncepcja 4 stadiów życia – 4 aśramy:
- brahmaczarin (uczeń),
- grihastha (pan domu),
- wanaprastha (pustelnik
- sannjasin (asceta) – potwierdzenie siły duchowe, wygaszanie pragnień.
Koncepcja 4 celów/wartości:
- dharma – spełnienie powinności religijnych i społecznych, gromadzenie zasług,
- artha – gromadzenie bogactw w uczciwy sposób,
- kama – zabieganie o przyjemności,
- moksza – wyzwolenie z sansary.
600 p.n.e – 300 n.e. Warstwa indo – śramaniczna śramana-wysiłek, asceza
Wizja cyklicznego czasu. Koncepcja 4 jug:
- krita-juga (satja-juga) – okres doskonały trwa 4 tys lat boskich (1 rok boski = 360 lat ziemskich,
- treta-juga – świat zaczyna się pogarszać, 3 tys lat boskich, podział na kobiety i męzczycn, pojawia się praca, zło, śmierć, cierpienie, społeczeństwo dzieli się na 4 warny, a życie na aśramy,
- dwapara-juga – 2 tyś lat boskich, wojny chaos społeczny, rozrost zła, dharma stoi na dwóch nogach,
- kali-juga – ostatni najgorszy okres, aktualnie w nim żyjemy, wiek bogini Kali, 1 tyś lat, fałsz, podstęp, zdrada, krótkie życie.
W tej epoce mamy początek praktyk jogicznych i ascetycznych.
Asceza – potwierdzenie siły duchowej oraz autonomii jednostki. Celem jest wygaszenie wszelkich pragnień (nie tylko cielesnych), a w konsekwencji wyciszenie zjawisk świadomościowych zakłócających wgląd w naturę rzeczywistości.
4 ścieżki ascetyczne:
- umartwiania się – surowe posty, całkowita izolacja, życie poza społ. Np. w grotach górskich,
- wglądu – wspólnoty jogiczne skupiające się na poszukiwaniu wiedzy o naturze jaźni. Zazwyczaj ogolone głowy, życie na marginesie społeczeństwa.
- leśnych pustelników (ofiarników) – długowłosi asceci, oddają się forsownym praktykom, ale regularnie odprawiają ofiarę agnihorty,
- ascetów wędrownych – wyrzeczeńcy, starzy ofiarnicy leśni, podtrzymują jedynie wewnętrzny ofiarny ogień, czyli żar ascezy (tapas).
300 – 1200 Warstwa indyjska (hindusko-buddyjsko-dzinijska)
1200 – 1757 Warstwa indo – islamska
1757 – 1947 Warstwa indo – angielska
BUDDYZM
Założenia:
- sansara – każde jednostkowe istnienie jest wycinkiem długiego ciągu wcieleń,
- prawo karmana – każdy uczynek moralnie wartościowany przynosi skutek w postaci doznania przyjemności, przykrości lub obojętności,
- medytacja – poznanie natury rzeczywistości uzyskiwane jest dzięki wielostopniowej praktyce medytacyjnej,
- nirwana – ukierunkowanie na przebudzenie, tj. wyzwolenie z kręgu wcieleń (sansara) i osiągnięcie stanu buddy,
- odrzucenie autorytetu Pism Wedyjskich uznawanych w hinduizmie za objawione, potępianie krwawych ofiar,
- autosoteriologia – ostateczne wyzwolenie z cierpień dokononujące się poprzez rozwój jednostki.
4 szlachetne prawdy:
- prawda o cierpieniu, wszystkie formy egzystencji przejawiają się w cierpieniu, które przejawia się jako przywiązanie pragnienie, bądź niechęć
- prawda o powstawaniu cierpienia, źródłem cierpienia jest nieustanne i niemożliwe do zaspokojenia pragnienie, które wypływa z niewiedzy na temat natury rzeczywistości,
- prawda o wygaszaniu cierpienia, ustanie cierpienia i powstrzymanie powtórnych narodzin jest możliwe. Nirwana jest możliwa dzięki przezwyciężeniu pragnienia,
- prawda o drodze prowadzącej do wygaszenia cierpienia (osmioczłonowa ścieżka)
Czwarta ścieżka i jej elementy:
1. Mądrość:
- właściwy pogląd,
- właściwa intencja.
2. Moralność:
- właściwa mowa,
- właściwy czyn,
- właściwy żywot, np. zawód.
3. Skupienie:
- właściwy wysiłek,
- właściwa uważność,
- właściwe skupienie.
Prawdziwa natura rzeczywistości:
- wszelka egzystencja naznaczona jest cierpieniem
- wszystko podlega nieustannej przemianie,
- nie istnieje trwałe podłoże rzeczywistości,
- ja nie posiada trwałego, substancjalnego podłoża.
Podstawy etyki buddyjskiej. 5 przykazań wspólnoty świeckiej:
- powstrzymanie się od krzywdzenia,
- powstrzymywanie się od brania tego co nie zostało dane,
- powstrzymywanie się od niewłaściwych kontaktów seksualnych,
- powstrzymywanie się od fałszywej mowy,
- powstrzymywanie się od intoksykacji.
Różnica w rozumieniu dharmy przez hindusów i buddystów polega na tym, że pierwsi uważają, że każda grupa społeczna ma swoją, natomiast buddyści twierdzą, że istnieje jedna uniwersalna.
Ewolucja systemu kastowego w Indiach:
- XVw.p.n.e – podział na Arja ( szlachetny i wolny) oraz Dasa (tubylec podporządkowany,
- XIIw.p.n.e. – wyłonienie się 4 warn,
- VII-IVw.p.n.e – pogłębienie różnic majątkowych pomiędzy wajśami, a śudrami, śudra należy do wszystkich, bo ziemia należy do wszystkich. Narastanie rywalizacji pomiędzy braminami, a kszatrijami. Alienacja zdegradowanej warstwy społ. (Dasa – niewolnik, najemnik, lub człowiek bez osobowości prawnej – niedotykalny)
Wszystkie kasty poza śudrami i niedotykalnymi są określane jako podwójnie urodzeni.
HINDUIZM
Trimurti – boskie trójoblicze:
- Brahma – stwarza,
- Wisznu – podtrzymuje istnienie,
- Śiwa – unicestwia.
Brahman – niepoznawalny absolut. Saguna brahman – posiadający cechy. Nirguna brahman – nie posiadający cech – neti-neti.
10 wcieleń Wisznu:
Matsja – pod postacią ryby...
wlochaty6666