Bunsch Karol -- Powieści Piastowskie 05 -- Bezkrólewie.pdf

Karol Bunsch – BEZKRÓLEWIE

( Powieści Piastowskie - 5 )

Rycheza patrzyła na pochyloną głowę Kazimierza;

jasne włosy jeszcze nie zakryły na niej mnisiej tonsu-

ry. W głosie królowej brzmiało zniecierpliwienie, gdy

zwracając się do syna rzekła:

— Nie przeto, nie szczędząc zasobów, uprosiłam

Ojca Świętego o dyspensę od ślubów, byś nadal żył

jakoby w eremie. Czas, byś się ruszył po kraju, lu-

dziom przypomniał, a sam nawykł do takowego ży-

wota, jaki ci przeznaczony.

— Rodzic nie takowy żywot mi przeznaczył — po-

wiedział Kazimierz w zamyśleniu, ale Rycheza rzuciła

ze złością:

— By niewzdanemu zapewnić dziedzictwo, które

tobie z urodzenia przynależy!

— Rodzicowi ślubiłem, że o właść walczyć nie bę-

dę — stanowczo powiedział Kazimierz, ale królowa

odparła:

— Nie ty będziesz walczył. Ni Kościół nie uzna

pokrzywnika, ni wielmoże przywódcy buntowników.

A choćby z ich pomocą sięgnął po właść, nigdy cesarz

nie zgodzi się, by wróg naszego narodu dzierżył polskie

lenno, tobie przyrzeczone.

— Wybaczcie, matko — cicho powiedział Kazi-

mierz — jednego z nim jeśmy narodu. A to wiem, że

przeto rodzic jego następcą swym ustanowił, bo ufał,

że on wydoli wrogom, których mu ostawił. Nie będę

jednym więcej, zadość było nieszczęść z rozdrwania.

Królowa żachnęła się gniewnie, nie chciała jednak

zdradzić synowi, że nie poniecha próby pozbycia się

współzawodnika. Powtórzyła tylko:

— Nie ty będziesz walczył. Wrogów ma nie jeno

tych, których mu rodzic ostawił. Własnych się dorobił

ów mężobójca, którzy pomsty szukać będą za krewnia-

ków i swojaków.

Kazimierz westchnął:

— Tedy zasię wojna domowa! Bolko nie jest sam,

nie jeno prosty lud ma za sobą. Z wielmożów i ry-

cerstwa takoż wielu zechce uszanować wolę mego ro-

dzica, pierwsi Awdańce, którzy mu druhami byli od

pacholęcych lat.

— Niczyja tu wola kromie cesarskiej — rzekła Ry-

cheza marszcząc brwi.

Kazimierz milczał. Wiedział, ile zabiegów i krwi

kosztowała niezależność od cesarstwa. Walka o nią

skróciła życie Mieszka. Nie chciał powiedzieć matce,

że nie przyłoży ręki, a nawet imienia, by sprzeniewie-

rzyć się dziełu przodków.

Rycheza również umilkła. Gdy tak czy inaczej usu-

nie Bolka, Kazimierz nie będzie miał wyboru, a może

i lepiej, by do czasu pozostał na uboczu. Na cesarską

pomoc na razie liczyć nie można, siły, jakie Konrad

zebrał, potrzebne mu przeciw czeskiemu Oldrzychowi,

a już czeka go wyprawa do Rzymu, by poprzeć roz-

pustnego młokosa, którego pod imieniem Benedykta

IX osadził na papieskim tronie. Ojciec papieża, Albe-

rich, wszechwładny konsul Rzymu, zmarł, jawna wy-

przedaż przez Benedykta wszelkich godności i urzędów

kościelnych wywołała wrzenie, któremu przywodził

Aribert, arcybiskup Mediolanu. Zanosiło się na schi-

zmę i Konrad nierychło będzie mógł zająć się spra-

wami polskimi. Lepiej przedwcześnie nie przeć do wal-

ki, a tymczasem gromadzić zasoby i skarbić sobie lu-

dzi. Poparcia duchowieństwa, zwłaszcza wyższego, Ry-

cheza była pewna, wątpliwy był jedynie sam arcybi-

skup Bożęta. Pod pozorem słabości nie przybył na po-

grzeb Mieszka, Rycheza podejrzewała jednak, ze nie

chciał żadnego z królewskich synów ogłosić następcą,

nie zamierzając po żadnej stanąć stronie.

Na razie starczyło królowej, że metropolita powagi

swego urzędu nie położył na szali Bolka, co mogło

i wśród duchowieństwa wywołać rozdwojenie. Wie-

działa, że Bożęta już za życia króla starł się z Bolkiem

i tylko dzięki wstawiennictwu palatyna Michała Aw-

dańca poniechał obłożenia królewicza klątwą. Nie

wątpiła jednak, że Bolko, nikogo już nie czując nad

sobą, znowu zadrze z metropolitą, doprowadzając do

otwartego zerwania. Wówczas Bożęta nie będzie miał

wyboru, brak uznanego władcy jest groźny zarówno

dla państwa, jak i dla Kościoła, będzie zmuszony

stanąć po stronie Kazimierza.

Tego właśnie obawiał się palatyn Michał Awda-

niec. Dopiero zaświtała nadzieja, że po wygnaniu Diet-

richa i śmierci Ottona kraj ponownie zjednoczony

w ręku Mieszka okrzepnie w ładzie i dawno nie za-

znanym spokoju. Wczesna, ciepła i pogodna wiosna

obiecywała urodzaj, podsuszyła drogi, ruszył się han-

del, wpływy z ceł, mostowego i targowego zasilą wy-

czerpany skarb, pozwolą odbudować stałą drużynę,

Czesi zagrożeni przez cesarza, kijowski Jarosław

w wojnie z Pieczyngami, spokój ze strony sąsiadów

stwarza sposobność umocnienia granic. Po raz pierw-

szy od dnia, w którym Mieszko objął władzę, zdała się

zapowiadać jaśniejsza przyszłość. Śmierć jego kładła

się na niej cieniem, uzyskane przez Rychezę zwolnie-

nie Kazimierza od ślubów było wyzwaniem do walki.

Palatyn wychował się w walce. Wraz z bratem

Skarbkiem jako wyrostki brali w niej udział, gdy

Chrobry po wygnaniu macochy i przyrodnich braci

odbierał Czechom Kraków. Cały dziewięcioletni okres

panowania Mieszka upłynął im w walce przeciw jego

zdradzieckim braciom i naprowadzanym przez nich

postronnym wrogom. Śmierć Mieszka nie tylko jemu

nie pozwoliła zebrać plonu krwawego trudu, ale gro-

ziła jego zniszczeniem, a dla braci Awdańców ozna-

czała znowu walkę. Zajęci nią od pierwszej młodości

późno założyli rodziny, nierychło wyręczy ich następ-

ne pokolenie, a męski wiek ich chylił się już ku sta-

rości.

Bracia jechali pogrążeni w myślach. Ród ich los

swój związał z losami kraju, wraz z nim doszedł do

szczytu powodzenia, a po dwakroć już przeżył upadek.

Przedwczesna śmierć Mieszka znowu groziła upadkiem

kraju i rodu.

— Nieszczęsny człek! — westchnął Michał. Mimo

że Mieszko często zapadał na zdrowiu, palatyn żegna-

jąc go przed wyjazdem do domu na dawno zasłużony

wypoczynek nie przeczuwał, że nie ujrzy go więcej,

choćby martwego. Biskup poznański Paulinus nie cze-

kał z pogrzebem nawet na przybycie Bolka. Co prawda

ciepła pora nie pozwalała zwlekać z tym zbyt długo,

ale nietrudno było odgadnąć w tym rękę Rychezy: Bol-

ko jako pierworodny i następca zmarłego króla wziąłby

w uroczystościach pierwszy krok przed Kazimierzem,

zaznaczając wobec zgromadzonych tłumów swoje pra-

wa.

O tym myślał Skarbek; powiedział z pewnym znie-

cierpliwieniem :

— Nic już po tym Mieszkowi, że nad nim lutać

będziem. Postanowić trzeba, co poczynać. Prawiłeś:

wygnać Rychezę. Wiem ci ja, zali nie lepiej mieć ją na

oku? Sam że tak mniemałeś.

— W kraju jeno zaczynem jest rozdwojenia — od-

parł Michał — od Konrada zasię nierychło poparcie

może zyskać, skoro indziej pilniejsze cesarzowi spra-

wy. Nam pilniejsze arcybiskupa nakłonić, by następ-

stwo Bolka ogłosił, bo ani chybi, gdyby sam się o to

upomniał, jeno nowa zadra by powstała. Bożęta po-

pędliwy jest, Bolko zasię zuchwały i samowolny. Z nim

takoż pogadać trzeba, niechajby zrozumiał, że zadra

z metropolitą to woda na młyn wrogów.

— Iście tak, jeno kamo go szukać? — powiedział

Skarbek, a Michał odparł:

— Miał być na Mazowszu, potem zasię u Wiślan.

O zgonie rodzica musi już mieć wiadomość, tedy wra-

cał będzie bez zwłoki.

— Wracał będzie, jeno kędy, a gadać z nim trzeba,

zanim zjedzie do Poznania.

— Będzie spieszył, tedy pojedzie gościńcem. Z Kra-

kowa albo na Wrocław, albo na Kalisz. Tedy ty czekaj

na niego u dziewierza w Śremie, ja zasię pojadę do

Gniezna z Bożętą się rozmówić, i tam będę czekać na

Bolka lubo na wieść. Jeśli wydolę załadzić sprawę

z metropolitą i Bolkiem, zjazd zwołać należy.

— Wydolisz lubo nie, trzeba zjazd zwołać. Przy-

najmniej dowiemy się, kto z Bolkiem, a kto przeciw.

Umilkli i zamyślili się. Pogodny dzień wiosenny

miał się ku schyłkowi, od zachodu pociągnął chłodniej-

szy powiew, droga od pasma jezior odbiegła ku rze-

ce. Popędzili zziajane konie, by za dnia jeszcze prze-

prawić się przez Wartę i przed zamknięciem bram

wjechać do grodu w Śremie. Zmrok już zapadał, gdy

dotarli do rzeki, przeprawili się w bród i zdążyli w po-

rę, Michał zamierzał tylko przenocować i o świcie ru-

szyć dalej, by w ciągu dnia dotrzeć do Gniezna. Toteż

spożywszy wieczerzę udał się na spoczynek, podczas

gdy Skarbek z grododzierżcą a dziewierzem swym Do-

biesławem Ostoją długo w noc omawiali położenie, ja-

kie powstało po śmierci króla, powodując niepewność

i niepokój. Dowiedziawszy się, że Skarbek zamierza

w Śremie czekać na Bolesława, na wypadek gdyby

z Krakowa wracał przez Wrocław, Dobiesław powie-

dział z westchnieniem:

— Siedź, póki wola, ale tak mniemam, że Bolko

raniej pojedzie do Gniezna, by się rozmówić z arcy-

biskupem, tedy przez Kalisz. Daj Bóg, by Michał na-

dążył, nim się spotkają, i przekonał Bożętę, że nie pora

z Bolkiem się swarzyć. Prawda, że Bolko sam na poły

jakoby poganin i z prostym ludem trzyma, ale też lud

ma za sobą. Z wielmożów zasię wielu ma przeciw,

a z duchowieństwa bodaj wszytkich. Ale nie Chrobry

on, by siłą poskromić pogaństwo, i pilniejsze są sprawy.

Stary Mieszko cały poganin był ,a chrześcijaństwo

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: