Pytanie 1. Istota i pojęcie finansów
Pojęcie finanse wywodzi się ze średniowiecznej łaciny (finis ). Używano dla określenia licznych zjawisk z dziedziny stosunków społecznych, a mianowicie:
orzeczeń sądowych dotyczących różnego rodzaju świadczeń, opłat pobieranych przez sądy, kar, grzywien, a także interesów procentowych i spekulacyjnych.
Współczesna, potoczna interpretacja terminu finanse zrodziła się na tle ewolucji procesów gromadzenia i wydatkowania zasobów pieniężnych przeznaczonych na różnorodne cele społeczne.
W szerokim znaczeniu termin finanse można uważać za synonim określenia „gospodarka pieniężna", która polega na gromadzeniu pieniądza z różnych źródeł i tytułów oraz na jego wydatkowaniu i lokowaniu na różne cele i w różny sposób. Współcześnie prawie wszystkie jednostki i organizacje gromadzą pieniądz drogą osiągania przychodów o charakterze bezzwrotnym lub zwrotnym ( pożyczki ) i wydatkują pieniądz również na zasadzie bezzwrotnej lub.zwrotności ( depozyty czy lokaty ). Z punktu widzenia podmiotów ( rodzajów jednostek gospodarujących pieniądzem ) finanse można podzielić na następujące główne ogniwa:
- Finanse gospodarstw domowych: przychody pieniężne pochodzą głównie z wynagrodzeń za prace z rent, emerytur i innych form świadczeń społecznych, z własnej działalności gospodarczej i z kapitałów. Wydatki pieniężne w tych ogniwach kierowane są głównie na zaspokajanie potrzeb konsumpcyjnych, na zakup dóbr trwałego użytku i domów mieszkalnych, na opłacanie podatku.
- Finanse przedsiębiorstw: w tym ogniwie przychody pieniężne pochodzą głównie ze sprzedaży towarów i usług. Wydatki przedsiębiorców są związane z pokrywaniem bieżących kosztów działalności, z podatkami i opłatami nie zaliczanymi do kosztów własnych działalności wreszcie z podziałem zysków na część stanowiącą dochody właścicieli.
- Finanse publiczne: Przychody pieniężne pochodzą głównie z podatków i opłat oraz innych płatności o charakterze przymusowym. Wydatki publiczne są związane przede wszystkim z finansowaniem bieżącym działalności instytucji państwowych i samorządowych ogólnej administracji, wymiaru sprawiedliwości, utrzymania porządku wewnętrznego, służby zdrowia, oświaty, kultury i obrony narodowej.
- Finanse banków i innych pośredników finansowych: dominują przychody pieniężne o charakterze zwrotnym, w postaci depozytów i lokat wnoszonych przez klientów tych instytucji i wydatkowanie nagromadzonych zasobów pieniężnych również na zasadzie zwrotności przez udzielanie kredytów, tworzenie lokat w systemie bankowym, zakup papierów wartościowych publicznych i prywatnych.
- Finanse ubezpieczeń zarobkowych: przychody pieniężne pochodzą głównie ze składek wnoszonych przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i inne organizacje ubezpieczające się od różnego rodzaju szkód losowych, wydatki zaś są związane przede wszystkim z wypłatą odszkodowań ubezpieczeniowych i z pokrywaniem kosztów administracyjnych funkcjonowania towarzystw ubezpieczeniowych.
2. Przedmiot i metody badawcze nauki o Finansach
Nauka o finansach - to nauka o zjawiskach i procesach pieniężnych. Jest to jedna z głównych gałęzi nauki ekonomii. Przedmiotem zainteresowania nauki finansów jest przede wszystkim ruch pieniądza:
- jego tworzenie (kreacja) w systemie bankowym;
- cyrkulacja (krążenie) między różnymi jednostkami gospodarującymi i ich grupami;
- „osiadanie" w postaci oszczędności i rezerw pieniężnych;
Analiza zjawisk finansowych podejmuje badania nad wewnętrzną strukturą tych agregatów i czynnikami, które tę strukturę kształtują. Bardziej szczegółowe badania prowadzone są w poszczególnych gałęziach nauki o finansach: - finanse publiczne, finanse przedsiębiorstw, finanse banków. Analiza ruchu pieniądza w nauce finansów jest połączona też z analizą określonych kategorii pieniężnych, które z tym ruchem są związane i w pewnej mierze go kształtują. Dotyczy to w szczególności takich kategorii jak ceny stopa procentowa, stopa opodatkowania, kursy walutowe, itp.
PRZEDMIOTOWA KLASYFIKACJA ZJAWISK FINANSO^CH.
KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE wyodrębnia rodzaje zjawisk pieniężnych, niezależnie od tego, jakie podmioty w nich uczestniczą, dokonując wydatków czy też realizując przychody pieniężne.
Na podstawie kryterium przedmiotowego wyodrębnia się 3 główne grupy zjawisk finansowych:
1} zjawiska odzwierciedlające rynkowe (ekwiwalentne) strumienie finansowe
2) zjawiska odzwierciedlające redystrybucyjne strumienie finansowe
a) o charakterze budżetowym (transfery budżetowe)
b) o charakterze pozabudżetowym (transfery pozabudżetowe)
3) zjawiska odzwierciedlające strumienie finansowe o charakterze bankowym.
STRUMIENIE PIENIEZNE. EKWIWALENTNE (RYNKOWE.)
Ich cechą charakterystyczną jest powiązanie wydatku jednego podmiotu gospodarczego ze wzajemnym świadczeniem ze strony innego podmiotu, który realizuje przychód. Do przychodów i wydatków ekwiwalentnych należą ruchy pieniądza związane z zakupem i sprzedażą towarów, a także wynagrodzeniem za pracę. Charakterystyczne jest to. że w zasadzie są one regulowane przez mechanizm rynkowy, który określa ceny towarów i usług oraz stawki wynagrodzeń, zgodnie z relacjami popytu i podaży na rynku towarów i usług oraz na rynku pracy. Działanie mechanizmu tego rynku może podlegać różnorodnym interwencjom ze strony państwa (np. opodatkowanie sprzedaży większości towarów, ustalenie minimalnego wynagrodzenia za pracę).
STRUMIENIE PIENIĘŻNE REDYSTRYBUCYJNE
charakterze budżetowym
Redystrybucja budżetowa - przepływy pieniężne za pośrednictwem budżetu publicznego związane z realizacją przez państwo i jednostki samorządu terytorialnego zadań ogólnospołecznych (obrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne, administracja, edukacja, opieka społeczna itp.).
Charakteryzuje je brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu otrzymującego przychody od innego podmiotu. Nie są one regulowane mechanizmem rynkowym, lecz CHARAKTERYSTYKA ZIAWISK I STRUMIENI FINANSOWYCH
normami prawnymi. Do redystrybucyjnych stłumieni finansowych zaliczamy m.in.:
podatki, emerytury, renty, zasiłki, różnego rodzaju subwencje i dotacje.
o charakterze pozabudżetowym
Redystrybucja pozabudżetowa - przepływy pieniężne z udziałem podmiotów sfery finansowej (banków i pozostałych instytucji pośrednictwa finansowego).
Transfery pozabudżetowe łączą się głównie z powtórnym zagospodarowaniem zasobów pieniężnych pozyskanych w związku z istnieniem strumieni ekwiwalentnych i stanowiących szeroko rozumiane oszczędności.
Obejmują one m.in.:
przepływy pieniężne między podmiotami niebankowymi a sektorem bankowym związane z lokowaniem zasobów pieniężnych w formie depozytów terminowych;
odsetki od depozytów bankowych;
przepływy pieniężne pomiędzy podmiotami gospodarującymi a instytucjami finansowymi nie będącymi- bankami (np. instytucjami ubezpieczeniowymi, funduszami emerytalnymi) (opłacanie składek i wypłata odszkodowań z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych);
przepływy pieniężne związane z wynagrodzeniem za udostępnienie zasobów pieniężnych przez banki i inne podmioty gospodarujące (odsetki od kredytów, pożyczek, obligacji);
przepływy pieniężne między sferą budżetową, a systemem bankowym związane z finansowaniem deficytu budżetowego i obsługą długu publicznego (emisja i wykup rządowych papierów wartościowych oraz płatności odsetek od tych papierów).
W redystrybucji pozabudżetowej dominujące znaczenie mają relacje między podmiotami sektora realnego (np. gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa) a instytucjami finansowymi (np. banki, fundusze inwestycyjne, giełda papierów wartościowych).
STRUMIENIE FINANSOWE KREDYTOWE.
Są to przepływy pieniężne związane z udzielaniem i spłatą kredytów bankowych. Ich cechą charakterystyczna jest związek z bankiem. Wszystkie pozostałe operacje pożyczkowe, np. prywatne pożyczki pieniężne, udzielane przez osoby fizyczne, nie należą do tej grupy zjawisk i powinny być traktowane jako transfery.
Przychodami kredytowymi są kredyty (pożyczki) bankowe, osiągane przez zadłużające się w bankach podmioty niebankowe. Wydatkami kredytowymi są wydatki tych jednostek związane ze spłatą wykorzystanych kredytów bankowych. Dla banków udzielanie kredytów nie jest wydatkiem pieniężnym, a spłata kredytów przez kredytobiorców nie jest przychodem pieniężnym.
Wszystkie płatności oprocentowania depozytów i kredytów, związane z operacjami bankowymi, uważa się za transfery. Nie zalicza się ich do przychodów i wydatków ekwiwalentnych, gdyż procent jest wynagrodzeniem za udostępnienie środków finansowych, których nie można uznać ani za towar, ani za usługę. Przychodów j wydatków kredytowych nie uważa się za transfery, gdyż transfery prowadzą do nieekwiwalentnego przekazywania już istniejących zasobów pieniężnych, natomiast w przypadku przychodów i wydatków kredytowych mamy do czynienia t kreacją nowych i t likwidacją istniejących zasobów pieniężnych.
Pyt. 4 PODMIOTOWA KLASYFIKACJA GOSPODARKI stanowi punkt wyjścia podmiotowej systematyzacji zjawisk finansowych. W związku z tym wyodrębnia się:
fi...
Minnie_