LightScribe w Linux.pdf

dla początkujących

LightScribe

LightScribe w Linuksie

Piotr Wolny

LightScribe to coraz bardziej popularna technologia tworzenia nadruków na dyskach CD oraz DVD przy

użyciu nagrywarki. Wymaga ona oczywiście specjalnych nośników, nagrywarki z tą właśnie funkcją oraz

„oprogramowania drukującego”. Koncern Hewlett Packard , który opracował i wprowadził na rynek tę

technologię, pobiera opłaty licencyjne zarówno od producentów nagrywarek, jak i nośników, co skutkuje

oczywiście odpowiednio wyższymi cenami jednych i drugich.

pierwszych nagrywarek i nośników LightScribe

nie było dużych nadziei na użycie tej technolo-

gii pod kontrolą Linuksa. Powodem były jed-

nak nie względy techniczne, ale prawne – w przypadku

wolnego oprogramowania niemożliwe jest płacenie licen-

cji żadnej z irm za wykorzystywanie zastrzeżonej i opa-

tentowanej technologii.

Niespodziewanie jednak w drugiej połowie roku 2006

francuska irma LaCie ( www.lacie.com ) opublikowała darmo-

wy (choć oparty na „zamkniętej” licencji, bez źródeł) pro-

gram obsługujący LightScribe pod Linuksem. Wraz z nim

opublikowane zostały materiały dla programistów, które

teoretycznie miały im umożliwić stworzenie innych (a więc

lepszych i bardziej rozbudowanych) programów do Light-

Scribe pod Linuksem.

W Linux+ nie poruszaliśmy tematu LightScribe , licząc,

że szybko pojawią się bardziej rozbudowane programy niż

przykładowa aplikacja irmy LaCie . Mimo upływu miesię-

cy jak dotąd (czyli do połowy stycznia 2007 r.) mamy

wciąż tylko jedną aplikację, dostępną wyłącznie w postaci

binarnej. Często powoduje ona różne programy, w więk-

szości dystrybucji można ją jednak zainstalować i używać

jej– bez problemu wydrukujemy więc na płycie wcześniej

przygotowaną graikę.

Przygotowania

Oczywiście programu, którym możemy „zadrukować” pły-

tę LightScribe , nie znajdziemy w żadnej dystrybucji. Mu-

simy go ściągnąć ze strony http://www.lacie.com/products/

product.htm?pid=10803 (na www.lacie.com klikamy na Pro-

ducts ->Software ->LightScribe Labeler ) Potrzebujemy dwóch

plików oznaczonych jako LightScribe Host Software for Linux

oraz LaCie LightScribe Labeler for Linux . Mamy więc jedy-

nie dwa pliki rpm , które muszą nam wystarczyć niezależ-

O autorze

Autor hobbistycznie i zawodowo zajmuje się Linuksem

mniej więcej od czasów jądra 2.0.20. Obecnie pracuje

w organizacji społecznej. Poza Linuksem fascynuje go

rock progresywny.

Kontakt z autorem: autorzy@lpmagazine.org

kwiecień 2007

P rzez wiele miesięcy od wprowadzenia na rynek

dla początkujących

LightScribe

Rysunek 1. Strona lightscribe.com zawiera ogólne informacje o technologii i wzory etykiet do ściągnięcia

bezpośrednio zainstalować pakietów rpm.

Alternatywnie możemy oczywiście wypa-

kować zawartość tych pakietów i umieścić

pliki we właściwych miejscach (np. korzy-

stając z Midnight Commandera ), prościej bę-

dzie jednak użyć programu alien do kon-

wersji pakietów rpm na deb. Po instala-

cji aliena (w Debianie wystarczy polece-

nie apt-get install alien z konta roota ,

w Ubuntu dodajemy przed nim sudo i wy-

konujemy z konta zwykłego użytkownika)

wydajemy dla obydwu plików rpm polece-

nia alien [nazwa_pakietu] . W Ubuntu

musimy znowu poprzedzić komendy pole-

ceniem sudo (np. sudo alien 4L-1.0-r6.

i586.rpm ). Pojawiający się komunikat o nie-

przekonwertowanych skryptach możemy

zignorować, gdyż i tak w bieżącym kata-

logu utworzone zostały pakiety deb, które

oczywiście instalujemy poleceniem (z kon-

ta roota lub z sudo ) dpkg -i [nazwa_pakie-

tu] .

Po udanej instalacji możemy spróbować

uruchomić komendę 4L-cli – powinien po-

jawić się opis opcji wywołania programu.

Analogicznie, jeśli w środowisku graicznym

uruchomimy z terminala 4L-gui , powinni-

śmy zobaczyć okienko programu.

Może się jednak zdarzyć, że któryś z tych

programów odmówi działania, a na konso-

li zobaczymy komunikat o brakującej biblio-

tece. Czasem taki komunikat pojawia się już

nie od tego jakiej dystrybucji używamy. Nie-

stety w momencie pisania tego artykułu nie

mieliśmy żadnego wyboru. Co prawda na

www.lightscribe.com można również znaleźć

aplikację dla Linuksa, ale jest to bardzo po-

dobny program – oparty na tym samym ko-

dzie, ale mniej dopracowany i trudniejszy

w uruchomieniu.

W przypadku dystrybucji używających

pakietów rpm instalacja jest najprostsza. Wy-

starczą wydane z konta roota polecenia rpm

-i lightscribe-1.4.136.1-linux-2.6-in-

tel.rpm oraz rpm -i 4L-1.0-r6.i586.rpm .

Pierwszy z tych pakietów dodał do syste-

mu biblioteki odpowiedzialne za „druk” Li-

ghtScribe (umieszczone w /usr/lib/ ), a ponad-

to dokument licencyjny i dwulinijkowy plik

/etc/lightscribe.rc. Nie ma jednak potrzeby ani

sensu zmieniać w nim czegokolwiek. Drugi

z pakietów to właściwa aplikacja, która insta-

luje się nieco nietypowo w katalogu /usr/4L ,

za to do / usr/bin/ traiają wyłącznie dwa do-

wiązania symboliczne o nazwach 4L-gui oraz

4L-cli .

W dystrybucjach opartych na pakie-

tach deb (np. Debian , Ubuntu ) nie możemy

Rysunek 2. Strona irmy LaCie, dzięki której możliwe jest oznaczanie płyt LightScribe pod Linuksem.

www.lpmagazine.org

dla początkujących

LightScribe

Linie Drive inner oraz outer radius opisu-

ją maksymalny wewnętrzny i zewnętrzny

promień zadruku, liczony w dziesiątych

częściach milimetra od środka płyty. Po-

szczególne płyty mogą mieć jednak mniej-

sze pole zadruku niż maksimum nagrywar-

ki.

Po sprawdzeniu nagrywarki przy pomo-

cy 4L-cli możemy sprawdzić również no-

śnik. W tym celu wydajemy polecenie np.

4L-cli mediainfo /dev/hdc . Może ono po-

kazać:

Media present: 1

Lightscribe media: 1

Oriented for labeling: 0

Rysunek 3. Program do etykietowania płyt po zaimportowaniu graiki

Linie te oznaczają kolejno, że nagrywarka

zawiera nośnik, który obsługuje LightScribe

jednak jest on włożony „normalnie”, a więc

do odczytu/zapisu danych, a nie do dru-

ku etykiety.

Przy pomocy 4L-cli można również

z linii komend przeprowadzić „druk” wcześ-

niej przygotowanej graiki. Nie jest to jed-

nak wygodna metoda, dlatego użyjemy dru-

giego z dostępnych programów, tym razem

działającego w środowisku graicznym, czy-

li 4L-gui.

Zanim go jednak uruchomimy, niezbęd-

ne jest nadanie odpowiednich uprawnień

programowi 4L-cli . „Drukowanie” cze-

gokolwiek na płycie wymaga uprawnień

roota, aby więc możliwe było używanie

programu 4L-gui z konta zwykłego użyt-

kownika, najwygodniejszą (choć nie naj-

bezpieczniejszą) metodą będzie ustawienie

uprawnień setUID programu 4L-cli (bo-

wiem on jest wywoływany przez 4L-gui

przy próbie instalacji pakietu rpm . W tym

przypadku rozwiązaniem może być oczy-

wiście zainstalowanie jakiegoś brakującego

pakietu. Poleceniem np. ldd /usr/4L/4L-

cli możemy sprawdzić, jakich bibliotek da-

ny program poszukuje w systemie. Na przy-

kład w Fedorze Core 6 musiałem doinsta-

lować pakiet compat_libstdc++-33 .Pamiętaj-

my, że aby w systemie działało 4L-gui , mu-

si również działać 4L-cli.

W niektórych dystrybucjach (np. tak

było przez dłuższy czas w Ubuntu Edgy )

może się zdarzyć, że program w ogóle nie

będzie działał (pojawia się np. komuni-

kat segmentation fault przy starcie), gdyż

jest zlinkowany z zupełnie innymi wersja-

mi bibliotek niż dostępne w dystrybucji.

Wtedy niestety na ogół nic nie da się pora-

dzić poza wypróbowaniem innej dystry-

bucji. Jest to bowiem ogólna wada progra-

mów dla Linuksa rozprowadzanych bez

źródeł.

Cie . Na moim systemie komenda ta poka-

zała:

Using /etc/lightscribe.rc

Drive path: /dev/hdc

Usable: 1

Full name: HP

- DVD Writer 840b - FF66

Model: DVD Writer 840b

Manufacturer: HP

Capabilities: monochrome

Drive inner radius: 21000

Drive outer radius: 58700

Poza oznaczeniami producenta i modelu

(wersji irmware ) mamy informację, że nagry-

warka jest obsługiwana – linia Usable : 1. Waż-

ne jest także zwrócenie uwagi na nazwę urzą-

dzenia w systemie (u mnie /dev / hdc). Po-

winna ona być taka sama jak ta, której uży-

wamy normalnie, aby dostać się do napędu

(np. przy montowaniu albo w K3b ). Jeśli pro-

gram ten pokazuje inną lokalizację, należy

utworzyć dowiązanie symboliczne w katalo-

gu / dev /. Poleceniem np. ln -s /dev/scd0

/dev/sr0 uzyskamy dowiązanie aktywne je-

dynie do kolejnego restartu. Aby pozostało

ono w systemie na stałe, należy zmodyiko-

wać konigurację Udev w sposób opisany np.

w Linux+ z lutego 2006 r.).

Obsługa programu

Pierwszym poleceniem, które warto uru-

chomić po instalacji programu jest 4L-cli

enumerate . Przy jego pomocy sprawdzamy

czy nagrywarka dostępna w naszym syste-

mie posiada funkcję LightScribe oraz czy

jest obsługiwana przez programy irmy La-

Rysunek 4. Przeskalowana graika gotowa do dru-

ku na płycie

kwiecień 2007

dla początkujących

LightScribe

www.lpmagazine.org

dla początkujących

LightScribe

do wykonania właściwej pracy). Możemy

to zrobić poleceniem chmod +s /usr/4L/

4L-cli .

Sam program 4L-gui (jego właściwa

nazwa to 4L: LaCie LightScribe Labe-

ler) jest banalnie prosty w użyciu. Zaczy-

namy od zaimportowania wcześniej przy-

gotowanej graiki, klikając na przycisk w le-

wym górnym rogu. Program otwiera pli-

ki PNG, JPEG, BMP i GIF o dowolnej kolo-

rystyce i różnych rozdzielczościach. Najle-

piej jednak posłużyć się formatem plik PNG

(patrz ramka „Przygotowanie graiki”),

gdyż przy JPG zaobserwowałem proble-

my ze skalowaniem. Na przyciskach w le-

wym dolnym rogu możemy wybrać zakres

zadruku (najczęściej będzie to „ full ”, czyli

pełny obszar), po prawej natomiast usta-

lamy automatyczne lub ręczne skalowanie

obrazu. Sam obraz można swobodnie prze-

suwać po polu zadruku myszką, trzymając

wciśnięty lewy klawisz. Na koniec klikamy

na Print w prawym górnym rogu, gdzie mo-

żemy ustawić Contrast level , czyli w prakty-

ce rozdzielczość druku. Ustawienie Normal

skraca czas potrzebny na druk o około poło-

wę przy zachowaniu akceptowalnej jakoś

ci.

Technologie etykietowania

w nagrywarkach

Pierwszą irmą, która wprowadziła na ry-

nek technologię oznaczania płyt przez laser

nagrywarki była Yamaha. Ich metoda – na-

zwana DiscT@2 – umożliwiała „wypalenie”

na płycie graiki wyłącznie po stronie z da-

nymi oraz tylko na części niezapisanej. Im

większa więc miała być graika, tym mniej

można było nagrać na płycie. Dziś o DiscT@2

mało kto pamięta, gdyż nadruk taki jest

praktycznie niewidoczny na współcześnie

produkowanych nośnikach, a sama Yama-

ha praktycznie wycofała się z rynku nagry-

warek.

Odmienne podejście zaproponowała

irma Hewlett Packard , która w początkach

2005 r. wprowadziła na rynek nagrywar-

ki i płyty (produkowane nie bezpośrednio

przez ten koncern, a jedynie na podstawie

umów licencyjnych), które umożliwiają

„zadrukowywanie” wierzchniej strony pły-

ty.

Rysunek 5. Tak wygląda płyta po utworzeniu

nadruku.

życzenia – jest niższy, niż w przypadku zwy-

kłego druku. Zaletą jednak na pewno jest wy-

soka rozdzielczość tak wykonanych etykiet,

przez co płytę możemy zapisywać napraw-

dę małą czcionką.

Co ciekawe, Hewlett Packard zapowiada,

iż w przyszłości LightScribe będzie umożli-

wiał wielokrotne zapisywanie i wymazywa-

nie etykiety oraz druk w kolorze. Dziś jed-

nak warto pamiętać, że nośniki LightScribe

lepiej przechowywać w ciemnym miejscu,

gdyż wielotygodniowe narażenie na moc-

ne oświetlenie może poważnie zaszkodzić

warstwie światłoczułej.

W kilka miesięcy po premierze Light-

Scribe firma NEC wprowadziła na rynek

kilka modeli swoich nagrywarek z konku-

rencyjną technologią zwaną Labelflash . Nie

wnosi ona wiele nowego – mamy podobnie

wysoką rozdzielczość (1000 dpi) i druk

monochromatyczny na specjalnych – dość

trudno dostępnych – nośnikach. Dodatko-

wo otrzymujemy także możliwość ozna-

czania dowolnych płyt po stronie z dany-

mi, tak jak w przypadku DiscT@2 . Na ra-

zie jednak technologia firmy NEC jest bar-

dzo słabo rozpowszechniona (zarówno je-

śli chodzi o dostępność nagrywarek, jak

i nośników), a jedynym programem, który

ją obsługuje jest komercyjny Nero Burning

ROM i to niemal wyłącznie w wersji OEM

dostarczanej z konkretnymi nagrywarka-

mi. W momencie pisania tego artykułu

brak jakichkolwiek programów Labelflash

dla Linuksa.

LightScribe wykorzystuje podstawowy

laser nagrywarek i specjalną warstwę świa-

tłoczułą umieszczoną po odwrotnej stro-

nie płyty niż dane. Aby umożliwić „wypa-

lenie” etykiety w nagrywarce, konieczne

jest więc włożenie płyty CD/DVD odwrot-

nie.

Po ostatecznym kliknięciu na Print mu-

simy zaczekać nawet ponad 20 minut (przy

pełnym polu zadruku w najwyższej rozdziel-

czości). Podczas pracy nagrywarki kompu-

ter nie jest jednak mocno obciążony, a przy-

najmniej nie tak mocno jak przy nagrywa-

niu danych.

Tak wykonane nadruki są monochroma-

tyczne i nie mogą zostać usunięte (choć za-

wsze można „zadrukowywać” płytę ponow-

nie, np. dodając nowe elementy do etykiety).

Kontrast nadruków też pozostawia wiele do

Rysunek 6. Do tworzenia graik można z powodzeniem wykorzystywać program Gimp

Jak przygotować graikę

na etykietę

Program 4L LaCie LightScribe Labeler for Li-

nux nie ma jakichś specjalnych wymagań od-

nośnie formatu importowanej graiki. W za-

sadzie może to być dowolny plik JPEG,

PNG, GIF lub BMP. Najlepsze jednak efekty

kwiecień 2007

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: